SALUDSOD DAGITI AGTUTUBO
Kasanok a Maisardeng ti Negatibo a Panagpampanunot?
Ania ti panagkitam iti bagim?
Positibo
“Ikagkagumaak ti agbalin a naragsak ken relaks. Kayatko nga inaldaw a nakaisemak.”—Valerie.
Negatibo
“No adda nasayaat a mapasamak, panunotek a dagus a saan nga agpayso dayta.”—Rebecca.
Realistiko
“No positiboka, mapaayka laeng no saan a mapasamak ti eks-ekspektarem, ket no negatiboka, miserable ti biagmo. Makatulong kaniak ti panagbalinko a realistiko tapno makitak ti agpaypayso a situasion.”—Anna.
Apay a napateg?
Kuna ti Biblia nga “inaldaw nga agpiesta daydiay naragsak ti pusona.” (Proverbio 15:15) Nalawag a naragragsak dagidiay saan a kanayon nga agpanunot iti negatibo ken mangikagkagumaan nga agbalin a positibo. Kaaduanna nga ad-adu met ti gagayyemda. Siempre, asino met ti mayat a makikadua kadagiti tattao a kanayon a naliday?
Ngem adda latta dagiti realidad iti biag a masapul a sanguen uray ti nakapospositibo a tao. Kas pagarigan:
Kanayon a mangngegmo dagiti damag maipapan iti gubat, terorismo, wenno krimen.
Mabalin nga adda dagiti problema ti pamiliayo.
Sigurado nga adda met dagiti pagkapuyan a lablabanam.
Mabalin a nasaktan ti maysa a gayyemmo ti riknam.
Imbes nga ikidemmo ti matam kadagita a realidad—wenno agpokuska kadagita ket agbalinka a miserable—ikagumaam ti agbalin a balanse. No realistikoka, maliklikam ti sobra a kinanegatibo ken maakseptarmo dagiti mapaspasamak iti biagmo a saanka a maupay.
Mapagballigiam dagiti arig bagyo a problema iti biag, ket agtalekka nga agparangto met laeng ti init
Ti mabalinmo nga aramiden
Realistiko koma ti panangkitam kadagiti kamalim.
Kuna ti Biblia: “Awan nalinteg a tao ditoy daga a di agbiddut ken kanayon a naimbag ti aramidna.” (Eclesiastes 7:20, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia) Ti panagkamalim ipakitana laeng a taoka; saanna a kaipapanan nga awan serserbim.
No kasano ti agbalin a realistiko: Ikagumaam a liklikan ti agkamali, ngem saanmo nga ekspektaren a perpektoka. “Ikarkarigatak ti saan nga agpokus kadagiti kamalik,” kuna ti agtutubo nga agnagan Caleb. “Imbes ketdi, kitaek no ania ti masursurok kadagita ken no ania dagiti pasayaatek.”
Dimo ikompara ti bagim iti sabali.
Kuna ti Biblia: “Ditay koma agbalin a napangas, ditay irugrugi ti panagkokompetensia, ken ditay agiinnapal.” (Galacia 5:26) Agsakit la ti nakemmo no buyaem iti social media dagiti piktiur kadagiti okasion a saanka a naimbitaran. Baka agbalinen a kalabanmo dagiti nadekket a gagayyemmo.
No kasano ti agbalin a realistiko: Awatem ti kinapudno a saanka a maimbitaran iti amin nga okasion. Maysa pay, saan nga ipakita dagiti post iti social media ti intero nga estoria. “Kaaduanna a dagiti laeng naragsak a pasamak iti biag ti ipakpakita dagiti tattao iti social media,” kuna ti tin-edyer nga agnagan Alexis. “Saanda nga ipakpakita dagiti saan unay a makapainteres.”
Agbalinka a mannakikappia—lalo iti pamiliam.
Kuna ti Biblia: “Agingga a posible, aramidenyo ti amin a kabaelanyo a makikappia.” (Roma 12:18) Saanmo a makontrol ti aramiden ti dadduma, ngem makontrolmo ti reaksionmo. Kayam ti agbalin a mannakikappia no kayatmo.
No kasano ti agbalin a realistiko: Dimo nayonan ti problema ti pamiliam no di ket agbalinka a mannakikappia, kas iti masapul nga aramidem kadagiti gagayyemmo. “Awan kadatayo ti perpekto, ket adda a talaga tiempo a masaktantayo ti dadduma,” kuna ti tin-edyer nga agnagan Melinda. “Ngem adda kadatayo no ania ti agbalin a reaksiontayo—makikappia wenno saan.”
Sursuruem ti agyaman.
Kuna ti Biblia: “Ipakitayo a managyamankayo.” (Colosas 3:15) No managyamanka, makapagpokuska iti nasayaat a mapaspasamak iti biagmo imbes nga iti saan a nasayaat.
No kasano ti agbalin a realistiko: Akseptarem nga adda dagiti problemam, ngem kitaem met dagiti nasayaat a mapaspasamak iti biagmo. “Inaldaw a mangisuratak iti maysa a positibo a banag iti notebook-ko,” kuna ti agtutubo nga agnagan Rebecca. “Kayatko a palagipan ti bagik nga uray adda dagiti problemak, kanayon nga adda positibo a banag a mabalinko a panunoten.”
Panunotem no siasino dagiti gagayyemmo.
Kuna ti Biblia: “Dagiti dakes a kakadua dadaelenda dagiti nasayaat nga ugali.” (1 Corinto 15:33) No manangkritikar wenno nasakit ti panagsasao dagiti kakaduam, maimpluensiaanka kadagiti madi nga ugalida.
No kasano ti agbalin a realistiko: Mabalin nga agproblema dagiti gagayyemmo, ket posible nga adda tiempo nga agbalinda a negatibo. Suportaram ida, ngem dika unay agpaapekto kadagiti problemada. “Saan la koma a dagiti negatibo ti panagpampanunotna ti kadkaduatayo,” kuna ti agtutubo nga agnagan Michelle. “Iti math, no pagtiponem ti dua a negative number, agbalin laeng a dakdakkel a negative.”
Agbasaka iti ad-adu pay maipapan iti dayta
Agbibiagtayo iti aw-awagan ti Biblia a “delikado ken narigat a tiempo.” (2 Timoteo 3:1) Marigatanka kadi nga agbalin a positibo iti lubong a nakaad-adu ti problema? Basaem ti “Agpatingganto Pay Kadi ti Panagsagaba?”