Ti Kaiyulogan Dagiti Damdamag

Lausen?

Sigun iti maysa a padi nga Anglicano idiay Adelaide, Australia, dagiti pakdaar maibusor iti panangparugso iti bagi a mabalin a mangiturong iti pannakiabig ken pannakikamalala ket lausdan ken aggapudat’ di Kristiano a gubuayan. Iti nabiit pay a panagsukimatna iti seksualidad, kunana a dagiti dua a nagtulagen nga agkasar saanda nga agbasbasol no naaddaandat’ seksual a panagdenna sakbay ti panagkasar. Ti panagsukimat kunaenna met a ti homoseksualidad ket mabalin a maakseptar iti sumagmamano a kaso. Sigun iti Courier Mail ti Brisbane, maysa a pannakangiwat ti Uniting Church idiay Australia “inanamonganna dagiti pamunganayan a prinsipio ti report.”

Nupay kasta, ti Biblia kunaenna a pagayatan ti Dios maipaay iti amin nga “idianyo ti pannakikamalala” ket “uray dagiti mannakiabig, uray dagiti agrukbab iti ladladawan, uray dagiti makikamkamalala, uray dagiti binabai, uray dagiti tumulad kadagiti taga Sodoma . . . saandanto a tawiden ti pagarian ti Dios.” (1 Tesalonica 4:3, 4; 1 Corinto 6:9, 10) Pudno unay, dagidiay mangakseptar iti Biblia kas naipaltiing a Sao ti Dios bigbigenda a ti panangmatmatna iti sekso naggapu iti masirib-iti-isuamin a Namarsua. Ti epekto kadagidiay mangalagad kadagiti pagalagadan ti Biblia paneknekanna a dagitoy makunkuna a lausen a pagannurotan iti moral kaskasdi a tumulongda iti kinatalged ti pamilia ken mangipaay iti salaknib maibusor kadagiti nakaro a sakit ti isip ken kadagiti nakabutbuteng a sakit a resulta ti imoral a kababalin.

Ti Kasayaatan a Pananglapped

Ti di umiso a panangusar iti droga agtalinaed a serioso a parikut. Gapuna, aniat’ kasayaatan a wagas a pangsalaknib iti agtutubo manipud panangabuso iti droga? Iti maysa nga interbio a naipablaak iti pagiwarnak ti Brazil nga O Estado de S.Paulo, ni Claude Olievenstein a propesor ken sikiatrista a Pranses impaganetgetna ti pannakasapul kadagiti pagannurotan ken naayat a panangsuportar. Kunana: “No agsao ti tattao maipapan iti droga itatta, ti akem ti polis, ti sistema ti pangukoman, ken ti eskuelaan ti maipaganetget. Nupay kasta, ti kasapulan unay ket isut’ pananglapped [ti panangabuso ti droga] iti pamilia. . . . Adu nga annak saanda nga ammo no aniat’ autoridad ti nagannak. Awan ti ama; nalabit naglusulosen.”

Iti panangilawlawagna no apay a nasken ti pananglapped iti panangabuso iti droga iti uneg ti pamilia, ni Dr. Olievenstein innayonna: “Agbibiagtayo iti managganansia a kagimongan a sadiay dagiti tattao mabainda kadagiti umiso a kababalin. No, gapu iti droga, mangrugi a mangipamatmat dagiti annaktayo iti naiduma a kababalin, daytat’ gapu ta saantayon nga ipakpakaammo dagiti umiso a kababalin. Nasukiren ti kagimongantayo, di nainkalintegan, industrialisado. Panunoten laeng ti tattao ti pannakidangadangda tapno agbiag.”

Sigun iti magasin a Superinteressante, patalgedan ti maysa a surbey idiay E.U. ti kinapateg ti autoridad ti nagannak. Kunaen ti pagiwarnak: “Dagiti agtutubo nga addaan kasayaatan a marka kadagiti eksamen iti eskuelaan ken ad-adda a natalged iti emosional aggapuda kadagiti pamilia a dagiti nagannak winatwatda ti autoridad tapno iyetnagda dagiti nalawag a pagannurotan ti kababalin ken impaayda ti wayawaya nga addaan kadagiti naipiho a pagbedngan. Kasta met, ti kaadu dagiti agtutubo nga naadikto iti droga ken alkohol no idildilig ket bassit unay kadagita a pamilia.”

Buyogen iti naimbag a rason, ti Biblia balakadanna dagiti nagannak: “Tubngarem ti anakmo ket itdennanto kenka ti inaná ken itdennanto ti rag-o ita kararuam.” (Proverbio 29:17) Wen, ti panangkorehir a naibasar iti Biblia matulonganna dagiti nagannak a manglapped iti panangabuso iti droga ket parang-ayenna ti kualidad ti biag iti intero a pamilia.

Dagiti Saludsod Manipud Kadagiti Managbasa

◼ Maiyanatup kadi para iti maysa a Kristiano a mapan aganup wenno agbanniit?

Dagiti nadumaduma a reaksion iti panaganup masansan a ramanenna dagiti nauneg a rikrikna. Gapuna kasayaatan para kadagiti Kristiano a pagreggetanda a matarusan ken iyaplikar ti panagpampanunot ni Jehova a Dios kadagita a bambanag kas masarakan iti Biblia.

Inikkan ti Dios ti sangatauan ti panagturay agpadpada kadagiti “atap” ken “naamo” nga an-animal. Idi damo, awan palubos ti Namarsua, wenno nalabit uray aniaman a pisikal a pannakasapul, a mangpapatay kadagiti animal a pagtaraon. (Genesis 1:24, 29, 30) Idi laeng kalpasan ti Layus nga inted ti Dios iti sangatauan ti kalintegan nga agsida ti lasag ti animal nga umisot’ pannakaipaaruyot “ti kararuana​—ti darana.” (Genesis 9:3, 4) Daytat’ mabalin a karne manipud kadagiti naamo wenno atap nga an-animal.

Nagtaraken dagiti Israelita kadagiti an-animal, kas kadagiti karnero ken baka, a mabalin a partien a pagtaraon no tarigagayandat’ karne. Naganup ken nagkalapda met tapno pagtaraonda. (Deuteronomio 12:20-24; 14:4-20) Daytoy ket maitunos iti piguratibo a panagsao ti Dios nga isunto ‘ti mangibaon ti adu a mangngalap ket kalapendanto ti ilina ken adu a mangnganup tapno anupendanto ida.’ (Jeremias 16:16) Iti kamaudianan, inraman ni Jesus dagiti dumadaklis kadagiti apostolna ken aktual nga inturongna dagiti panagdaklisda.​—Mateo 4:18-22; 17:27; Lucas 5:2-6; Juan 21:4-7.

Idi ni lakayen a patriarka Isaac dimmawat ti naimas a masida a karne, situtulok ni anakna a Jacob a mangparti ti dua nga urbon a kalding tapno isut’ mailutuanna. Ngem, ni Esau, napan naganup iti atap nga animal tapno makaala ti karnet’ ugsa para ken amana. Kitaenyo ta uray no adda karne manipud kadagiti naamo nga an-animal, dimmawat ni Isaac ti karne a naggapu kadagiti animal a maanupan. Kitaenyo pay met, ta agpadpada kadagiti annak nagpartida kadagiti an-animal a pagtaraon, saan nga agpaay iti bagida met laeng, no di ket agpaay iti sabali.​—Genesis 27:1-19.

Mabalin a maparti dagiti animal kadagiti rason malaksid laeng iti karneda. Dagiti lalatda ti mabalin a pagbalinen a pagkawes. (2 Ar-ari 1:8; Marcos 1:6; Hebreo 11:37) Dagiti mangsalaknib a kawes ken al-alikamen mabalin a maaramidda met manipud kadagiti lalat dagiti animal, uray kadagiti an-animal a narugit a pagtaraon ken saan a sidaen dagiti Israelita.​—Exodo 39:33, 34; Numeros 24:7; Oc-ocom 4:19; Salmo 56:8.

Ti pagannurotan ti Dios a ti dara dagiti mapapatay nga an-animal masapul a maiparukpok ti rebbeng a mangipalagip kadagiti mangnganup a ti biag ti animal ket naggapu kenkuana ket ngarud rebbeng a tratuen nga addan panangrespeto, saan nga awan pulos panangilala. (Levitico 17:13) Kaawatan a ni Nimrod nangpapatay kadagiti an-animal ken nalabit pinagpangasna ti laingna nga aganup, ti kadakkel wenno bilang dagiti napapatayna, wenno dagiti tropeo a nalabit naaramid manipud kadakuada. Isut’ “maysa a mannakabalin a mangnganup idi iti imatang ni Jehova.”​—Genesis 10:9.

Ti ganas ti kasta a panaganup wenno panangpapatay kadagiti animal, wenno iti panangbanniit iti ikan, ket mabalin a tumanor iti maysa a Kristiano. Adu a mangnganup wenno kumakalap a nakasukimat iti pusona ti nadiskobre nga isut’ naimpektaran iti ‘ragsak ti panangpapatay.’ Ti kasta a panagragsak ket kakkakuyog iti awan panangilalana a di panagraem iti biag ti animal. Gapuna nupay saan met a dakes ti aganup wenno agkalap (no ti mapapatay wenno matiliwan ket usaren ti maysa a pagtaraon wenno agpaay iti dadduma pay a maiyanatup a panggep), saan a rumbeng ti panangaramid iti dayta no ti Kristiano ket addaan ti espiritu a kas ken Nimrod. Ngem addada pay dagiti peggad malaksid laeng iti kaaddat’ ganas manipud panangkamat, panangpapatay, wenno maysa a tropeo.

Ti Pagwanawanan ti Enero 15, 1984, insalaysayna no apay a dagiti pudno a Kristiano saanda nga agawit wenno agiduldulin kadagiti paltog nga usaren a maibusor kadagiti tattao wenno pangsalaknib manipud kadakuada. (Pinanid 23-6) Ti panangmennamenna iti dayta a balakad inturongna dagiti sumagmamano a Saksi a mangtingiting uray laeng ti pannakaaddat’ paltogda. Saan a bassit dagidiay nangpili a maawanan kadagiti paltog wenno mangliklik iti panangipabpabuya kadakuada ken ti kinalakada a maala. Gapuna dagitoy a Kristiano saanda a mangmangted ti impresion a pagpampannakkelda dagiti igam wenno agtaltalekda kadakuada. Mainayon pay, ti saan a panagikut kadagiti paganup a paltog, wenno ti saan a nalaka a pananggaw-at kadakuada, mabalin a mangilisi kadagiti trahedia. Dagiti makapapatay nga igam saan ngarud a makagteng iti im-ima dagiti ubbing a mabalin nga aksidente a mangdangran wenno mangpapatay iti asinoman, wenno saan met a nalaka a magaw-at dagiti paltog no ti maysa ket makigtot la unay wenno agledleddaang.​—Idiligyo ti Proverbio 22:3.

Dadduma kadagiti Kristiano mabalin a kayatdat’ raman ti dadduma nga animal a naanupan wenno ti ikan, ket ti kapraktikalan a pamay-an a pananggun-od ti kasta a taraon ket babaen ti panaganup wenno panagkalap. Dadduma kaay-ayoda ti angin ken ti panagwatwat a nainaig iti panaganup iti kabakiran, wenno makitada a dagiti naulimek nga oras ti panagbanniit ket makarelaks. Awan panangkontra ti Biblia iti daytoy, gapuna saanen a kasapulan nga ukomen dagiti dadduma no tagtagiragsakenda dagita a bambanag wenno saan. Ken ti ulidan ni Isaac ken dagiti annakna ipakitana a saanen a kasapulan a pagbalinen kas isyu no asinot’ agsida ti naanupan wenno ti nabanniitan.​—Mateo 7:1-5; Roma 14:4.

Mabalin a ni apostol Pedro kaay-ayatna unay ti panagkalap. Babaen ti sumagmamano nga ikan nga adda iti asideg, ni napagungar a Jesus timmulong kenkuana a nangusig ti mismo a rikriknana maipapan iti ikan wenno ti negosio ti ikan. Nagsaludsod ni Jesus: “Simon anak ni Juan, ad-adda kadi ti panagayatmo kaniak ngem dagitoy?”​—Juan 21:1-3, 9-15; kitaenyo Ti Pagwanawanan, Nobiembre 1, 1988, panid 31.

Umasping pay met, ti Kristiano nga addaan nadalus a konsiensia a pilienna ti mapan aganup wenno agkalap rebbeng nga iyurnosna dagiti ipangpangrunana. Kas pangarigan, no ti panawen ti panaganup wenno panagkalap ket nairana iti tiempo a naiyeskediol met dagiti gimong ti kongregasion, aniat’ aramidenna? Wenno ipakita kadi dagiti panagsasaona a pagpampannakkelna ti laingna iti panaganup wenno panagkalapna? Anian a nagsayaat no ti nataengan a Kristiano, a no sagpaminsan, pilienna ti aganup wenno agkalap maikunana a sipapasnek: “Wen, Apo, sika ammom nga ayatenka [a nangnangruna ngem kadagitoy nga ar-aramid].”​—Juan 21:16.