Panangaywan Kadagiti Lakay ken Baketen a Nagannak

“OKUPADOAK bayat ti aldaw, ket bumangonak pay iti rabii, ngem mariknak a pribilehio dayta.” Kastat’ panangdeskribir ti maysa a naasawaan a babai a mangay-aywan iti baketen nga inana. Para itoy a babai, ken kadagiti adu a sabsabali pay, ti panangaywan kadagiti lakay/baketen a nagannak ket maysa a nagsayaatan a kapadasan.

Agbalbalin metten a kadawyan a kapadasan. Ti kapartakan nga umadu a grupo idiay Estados Unidos isu dagiti agtawen iti nasuroken a 75. Idi 1900, nakurang pay a maysa a milion dagiti ag-75 wenno natataengan pay nga Americano. Idi 1980 dandani sangapulo milion ti agtawen ti nasurok a 75. Umat-atiddog ti panagbiag dagiti lallakay/babbaket, ket agarup kakatlo dagidiay ag-85 wenno natataengan pay ti makasapul ti kanayon a tulong.

Nupay makagunggona a kapadasan ti panangaywan iti balbado, adda dagiti pakarigatan. No maysa wenno dua kadagiti dadakkelyo ti lakay/baketen ket masapul nga aywananyo, nalabit nga adda dagiti bambanag a pakarigatanyo. Ti laeng panangbuyayo a kumapuy ti salun-atda pudno a pagladingitennakayo. Ket no bassit laeng wenno awan pay ketdi ti tulong dagiti dadduma a miembro ti pamilia, ngarud dakayo ti ad-adda a mangaywan.

Maammuanyonto met a kasano man ti kalakay/kabaketyo, pulos a dikay marikna a lakay/baketkayo no kaduayo dagiti dadakkelyo. Agannayasda a mangtrato kadakayo kas maysa nga ubing, ket agtignaykay met a kasta. Ti saan a pannakipagrikna dagiti gagayyem nayonanna pay ti rigat ti panangaywanyo.

Nupay kasta, dagiti karit ti panangaywan saan koma a makalapped iti panangtaginayonyo iti nasinged a relasionyo kadagiti dadakkelyo. Nalawag ti panangibilin ti Kasuratan kadagiti nataengan nga ‘umuna koma nga annurotenda ti nadiosan a debosion iti sangakabbalayanda ket ipaayda ti rumbeng a subad kadagiti nagannak ken apongda, ta daytoy ket makaay-ayo iti imatang ti Dios.’ Iti kasumbangirna, ti ‘mamagtalaw ken inana, inanak a mangibabain ken pakaumsian.’​—1 Timoteo 5:4; Proverbio 19:26.

Ti nadiosan a debosion a maiyebkas babaen iti panangaywan mabalin a makagunggona a kapadasan. Ngem umuna, masapul nga ammoyo no ania ti pudno a maitulongyo kadagiti dadakkelyo. Dagiti sumaganad nga artikulo mabalin a tulongandakayo a mangilasin ken mangtaming kadagidiay a kasapulan. Ket nupay dagitoy nga artikulo ipamaysada ti mabalin nga aramiden iti pagtaengan, maawatan nga iti dadduma a kasasaad, gapu ta masaksakiten ken lakay/baket unayen, ti maysa a nagannak mabalin a kasapulanna ti tulong ti doktor, kas ti masarakan iti maysa a pagaywanan.

Panangtingiting Kadagiti Kasapulan Dagiti Dadakkelyo

TAPNO pudno a makatulongkayo kadagiti lakay/baketen a dadakkelyo, masapul nga ammuenyo no ania dagiti kasapulan ken pagay-ayatda. Ta no saan, mabalin a​—nupay naimbag ti panggepyo​—makaipaaykayo kadagiti tulong ken panagserbi a saan a kasapulan ken di tarigagayan dagiti dadakkelyo, nupay dida kayat nga ibaga dayta kadakayo. Ket ti relasionyo, a naibatay iti di umiso a pannakaawat, mabalin a nakarigrigat saan laeng a kadakayo no di ket kadagiti pay dadakkelyo.

Ania a Talaga ti Kayatda?

Gapu ta patienna a masapulto ti pannakikabbalayna kadagiti dadakkelna, inyurnos ti maysa a babai ti panangiyakarna a dagus kadakuada. Kamaudiananna maammuanna a kabaelan pay met laeng dagiti dadakkelna ti agnaed iti bukodda a pagtaengan​—ken naragragsakda no kasta!

Gapu ta inkabbalayna dagiti dadakkelna, kuna ti maysa a baro: “Dikay agabang iti panagnaedyo iti balayko! Ta nagadu dagiti naaramidanyo nga agpaay kaniak!” Nupay kasta, marikna dagiti dadakkelna a kasla nalabes ti panagpannurayda kenkuana. Kamaudiananna ibagada a mapadayawanda no mangipaayda met iti tulong.

Maysa a pamilia ipaayna ti isuamin a panagserbi kadagiti lakay/baketen a dadakkelda tapno masiguradoda a nanam-ay ken dida mabannog. Kamaudiananna maammuanda a kaykayat dagiti dadakkelda nga ad-adu pay ti aramidenda a maipaay iti bagbagida.

Iti tunggal maysa kadagiti pangarigan a naibaga, agpadpada a saan a kasapulan ken tarigagayan dagiti nagannak dagiti naaramid a panagserbi. Nalaka laeng a mapasamak daytoy no matignay ti naayat nga anak a lalaki wenno babai a rebbengenda wenno saanda a maawatan a naimbag ti talaga a kasapulan dagiti dadakkelda. Panunotenyo laengen ti rigat nga ipaay daytoy kadagiti amin a maseknan. Siempre, ti solusion, isut’ panangtingiting iti pudno a kasapulan ken tarigagayan dagiti dadakkelyo.

Talaga kadi a masapul nga umakar dagiti dadakkelyo iti pagtaenganyo itan? Talaga kadi a kayatda? Nalabit masdaawkayo a dadduma a lallakay/babbaketen tarigagayanda ti agwaywayas no mabalbalin. Gapu ta dida kayat ti agparang nga awan panangapresiarna, nalabit dida ibagbaga kadagiti annakda a kaykayatda ti agnaed iti pagtaenganda, nupay saanda a nanam-ay. Nalabit inay-ayatda dagiti annakda ken tarigagayanda met ti makikadua kadakuada iti sumagmamano a tiempo. Ngem ti agpannuray kadagiti annakda? Saan, kaykayatda ti mangaramid kadagiti bambanag nga agpaay kadakuada.

Nalabit dumtengto ti aldaw a nasken nga umakar dagiti dadakkelyo iti pagtaenganyo. Nupay kasta, no di pay dimteng dayta a tiempo, ken no pudno a kaykayatda ti agbiag a bukbukodda, apay nga ikedkedtay kadakuada dagitoy a tawtawen ti panagwaywayas? Mabalin kadi a ti panangbaliw iti eskediol iti pagtaengan wenno ti kanayon a naiyeskediol nga iyaawag iti telepono wenno isasarungkar ti mangipaay kadakuada iti gundaway nga agtaeng iti bukodda a pagtaengan? Nalabit mariknada a naragragsakda iti pagtaenganda a mismo, a mangaramidda iti bukodda nga inaldaw a pangngeddeng.

Inlawlawag ti maysa a mangipapaay iti tulong ti apurado a panangiyakarna iti inana iti pagtaenganna: “Idi natay ni tatang, inkabbalaymi ni nanang, ta maasiankami kenkuana. Ngem nagbiag pay iti 22 a tawen. Imbes nga inlakomi ti balayna, mabalin a nagnaed pay la koma sadiay. Dikay apurado a mangikeddeng no ania nga addang ti alaenyo. Ti kasta a pangngeddeng, no naaramiden, narigaten nga isubli.”​—Idiligyo ti Mateo 6:34.

‘Ngem,’ nalabit kunayo, ‘no ngay adda mapasamak iti maysa kadagiti dadakkelko bayat nga addada iti bukodda a pagtaengan? No matnag ni Nanang wenno ni Tatang ket madangran, pabasolekto ti bagik!’ Pudno daytoy a pannakaseknan, nangnangruna no dagiti dadakkelyo nakapuydan wenno nakapuyen ti salun-atda ket agpeggadda a maaksidente. Nupay kasta, no saan a kasta ti kasasaad, saludsodanyo ti bagiyo no ti pakaseknanyo ket agpaay kadagiti dadakkelyo wenno iti bagiyo, a daytat’ tapno salaknibanyo ti bagiyo iti di umiso a pannakabasol.

Usigenyo met a mabalin a nasaysayaat ti kasasaad dagiti dadakkelyo iti pagtaenganda. Iti libro a You and Your Aging Parents, kuna da Edith M. Stern ken Dr. Mabel Ross: “Impakita dagiti panagadal nga umub-ubing ken talaga a nasigsiglat ken nasarsaranta dagiti lallakay/babbaket kadagiti pagtaenganda ngem iti dadduma a lugar. Iti ababa a pannao, adu a di umiso a panangikagumaan a mangpanam-ay iti kasasaadda kadagiti tawtawen ti panagkapuyda ti ad-adda a mangpapartak iti panagkapuyda.” Gapuna, tulonganyo dagiti dadakkelyo nga agbiag nga agwaywayas no mabalin, bayat nga ipaayyo ti panangaywan ken panagserbi a talaga a kasapulanda. Masapul nga iti pana-panawen mangaramidkayo iti panangtingiting ket makibagaykayo bayat nga umadu wenno makissayan pay ketdi dagiti kasapulan dagiti dadakkelyo.

Mannakaawatkay Koma

No tingitingenyo ti salun-at dagiti dadakkelyo ken dagiti kasasaad, nalabit ti kasayaatan met laeng nga addang isu ti pannakikabbalayda kadakayo. No kasta, mannakaawatkayo koma a kaykayatda ti mangaramid kadagiti adu a bambanag nga agpaay kadakuada no mabalin. Kas kadagiti tattao iti aniaman nga edad, mabalin a tarigagayanda nga adda pakabigbiganda, bukod nga eskediol dagiti ar-aramidda, ken dagiti bukodda a gagayyem. Makapasalun-at daytoy. Nupay makaparagsak ti agkakadua a mangaramid kadagiti bambanag kas napalawa a pamilia, nalabit naimbag no mangibatikayo kadagiti ar-aramid nga agpaay laeng kadakayo ken ti pamiliayo ket palubosanyo met dagiti dadakkelyo a mangaramid kadagiti ar-aramidda. Nainsiriban ti panangitudo ti maysa a mangay-aywan a babai: “Siguraduenyo a dagiti dadakkelyo addaanda kadagiti pagay-ayatda a muebles ken maipabuya a retrato a paggugustoda.”

Iti panangikagumaanyo a mangammo kadagiti pudno a kasapulan dagiti dadakkelyo, makisaritakayo kadakuada. Imdenganyo dagiti pakaseknanda ken mannakaawatkayo iti padpadasenda nga ibaga kadakayo. Ilawlawagyo kadakuada no ania ti maaramidyo ken dikay maaramid nga agpaay kadakuada tapno di masaktan ti nakemda iti ulbod a panangnamnama. “Ipaawatyo a silalawag no ania ti inanamaenda kadagiti amin iti pamilia,” inrekomendar ti maysa a lalaki a mangipapaay iti panangaywan. “Maaddaan ti masansan a panagsasarita tapno maliklikan ti sakit ti nakem ken panagpungtot.” No mangikarikayo iti banag a saan a dagus a matungpal (“Awagankanto iti kada malem ti Lunes”; “Ipasiarkanto iti tunggal ngudot’ lawas”), nalabit ilawlawagyo a padasenyo dayta iti sumagmamano a tiempo tapno kitaen no aniat’ pagimbaganna. Iti kasta, no saanto a praktikal, matingitingto manen dayta.

Saan a rumbeng nga ipambar dagiti naibaga nga immuna tapno saan a magun-odan dagiti nagannak ti dayaw ken tulong a maiparbeng kadakuada. Nalawag ti sasaaden ti Namarsua iti daytoy a tema. Rumbeng a raemen, aywanan, ken suportaran dagiti nataenganen nga annak dagiti nagannakda. Kinondenar ni Jesus dagiti aginlilinteg a Fariseo iti panangtiritirda kadagiti kasuratan tapno baybay-anda dagiti dadakkelda. Dagiti nalawag a panangiladawan dagiti sasao ti Proverbio 30:17 ipalgakda ti pananggura ti Dios kadagidiay di agraem kadagiti dadakkelda: “Ti mata a mangrabrabak ken amana ken umsienna ti agtulnog ken inana​—sippitento dagiti wak ti lobong nga iruar, ket sidaento dagiti urbon nga agila.”​—Kitaenyo ti Marcos 7:9-13; 1 Timoteo 5:4, 8.

Bayat ti panangipaayyo iti kasapulan a tulong kadagiti dadakkelyo, nalabit mapasanguankay met kadagiti baro a pakarigatan. Kasanoyo a maparmek dagitoy? Mangipaayto ti sumaganad nga artikulo kadagiti singasing.

[Dagiti ladawan iti panid 5]

Mabalin a tagiragsaken ti maysa a nagannak ti agaramid a bukod a kadua dagiti gagayyem agraman ti pamilia

Panangaywan​—Panangparmek Kadagiti Inaldaw a Pakarigatan

NO TI panangaywan parigatennakayo, nangnangruna dagidiay dikay ninamnama, mabalin a mariknayo a nakabasolkayo. Mabalin a panunotenyo: ‘Saan kadi a naimbag ti pannakilangenko kadagiti dadakkelko? Saan kadi a maragsakan dagiti nataengan iti adu a kultura a makipagnaed kadagiti nagannakda iti isuamin a panagbiagda?’

Bueno, mabalin a naiduma ti kasasaadyo. Mabalin a nakikabbalay dagiti dadakkelyo kadakayo kalpasan ti 20, 30, 40, wenno ad-adu pay a tawen a pannakaisinada kadakayo. Daytoy kaipapananna a nagduma dagiti estilo ken ug-ugali a napatanoryo ken dagiti dadakkelyo iti ad-adu a paset ti panagbiagyo. Bayat ti sumagmamano a dekada, nagbalin a naiduma unay dagidiay nga estilo ti panagbiag ken ug-ugali. Ngem itan, kas mangay-aywan, mapasanguankayo iti pannakasapul a mangitunos iti biagyo kadagidiay ay-aywananyo. Narigrigat daytoy ngem no nagkakabbalaykayo iti nabayagen a tiempo.

Kasta met, mabalin a masaksakit dagiti dadakkelyo wenno iti dadduma a pamay-an masapulda ti naisangsangayan a panangaywan. Nupay mapadayawankayo, nga ipapaayyo ti kasapulan ken saan met a masapul nga ikabilyo dagiti dadakkelyo iti maysa a nursing home, maawatan a daytoy a kasasaad mangipaay iti inaldaw-aldaw a pakarigatan kadakayo amin. Gagangay laeng ti panangaywan kadagiti dadakkelyo. Saan a gagangay ti panaglakay/panagbaket ken panagsakit. Pulos a saan a pinanggep ti Namarsua a kumapuy ken agsakit dagiti tattao no lumakay/bumaketda. Ngarud, dikay pagarupen nga adda biddut kadakayo agsipud ta sapulen ti kasasaad ti ad-adu, iti emosional ken pisikal, ngem ti ninamnamayo.​—Genesis 1:26-31; Salmo 90:10.

Dagiti pakarigatan a mainaig iti panangaywan dina iparangarang ti nakapuy a pannakilangenyo kadagiti dadakkelyo. Nangnangruna no tinagiragsakyo ti nagsayaat a relasion a kaduada sakbay ti pannakasapulda iti tulongyo, aniaman a mapadasanyo a pakarigatan ket saan a resulta dagiti karit iti panangaywan. Kasano a siepektibo a matamingyo dagiti inaldaw-aldaw a pakarigatan?

Panangtaming iti Nakabasol a Rikna

Uray pay dagiti tattao a mangar-aramiden ti amin a kabaelanda ken ti rumbeng nga aramidenda agpaay kadagiti dadakkelda mariknada no dadduma a bassit ti maar-aramidanda. Nupay kasta, ti di umiso a rikna a nakabasol, mabalin a maysa a parikut. Mabalin a mangaramidkayo kadagiti pangngeddeng a nairanta a mangbang-ar iti rikna a nakabasol ngem saan met nga isu ti kasayaatan a pagimbaganyo wenno dagiti dadakkelyo. Kas pangarigan, aniat’ mapasamak no, tapno mapasayaat ti di umiso a riknana a pannakabasol, impamaysa ti maysa a babai ti panangaywan ket nabaybay-anna ti asawa ken annakna? Isu, ti asawana, ken dagiti annakna sagabaenda dagiti pagbanaganna. Gapuna dikay palubosan ti di umiso a rikna a nakabasol a mangtengngel iti biagyo.

Mariknayo kadi no dadduma a nakabasolkayo ta kasla pulos a di umdas ti ar-aramidenyo kadagiti dadakkelyo? Posible ngarud, a nalablabes ti kasapulan dagiti dadakkelyo ngem ti kabaelanyo nga ipaay. Mabalin a ti kasasaad ket, aniaman ti aramidenyo, kanayon nga ad-adu ti mabalin nga aramiden. Kasta met, no matmatanyo ti panangaywan a kas panagbayadyo kadagiti dadakkelyo kadagiti amin nga inaramidda kadakayo idi dumakdakkelkayo iti sidong ti panangaywanda, kankanayonto a mariknayo a nakabasolkayo, gapu ta saan a mabalin a mabayadanyo ida a naan-anay.

Itudo ti libro a You and Your Aging Parents a masapul nga ikeddengyo no kasano kaadu ti ipaayyo kadagiti dadakkelyo. Kunaenna: “Bang-arannakay iti kasta unay a pannakariribuk ti nakem no ibatayyo [dagiti pangngeddengyo] nangnangruna iti kabaelanyo nga aramiden, saan nga iti kayatyo koma nga aramiden wenno ti rumbeng nga aramidenyo.”

Wen, sipupudno nga ikeddengyo ti namnamaenyo iti bagiyo. Nalabit naim-imbag no agpatulongkayo iti taltalkenyo a gayyem a makaammo kadagiti kabaelanyo, dagiti limitasionyo, ken ti kasasaad ti pamiliayo. Mabalinyo kadi nga alaen dagiti dadakkelyo iti pagtaenganyo? Adda kadi umdas a pagyananda? Umanamongda kadi nga umakar? No saan a makikabbalay dagiti dadakkelyo kadakayo, kasano kasansan ti ibibisitayo kadakuada, ken kaano? No aramidenyo ti kabaelanyo, dikayto marikna a nakabasolkayo. No mariknayo a nakabasolkayo, bigbigenyo a ti rikna ket di umiso ket dikay palubosan a daytat’ mangituray iti pangngeddengyo.

Iramanyo ti Awityo

Itudo ti libro ti Biblia nga Eclesiastes no kasano a di nasalun-at ti “agdangkok a napalalo” wenno “aglabes nga aglinteg” ket ti panaglabes nga aglinteg mabalin nga “agbanag iti pannakadadael ta bagim.” (Eclesiastes 7:16-18) Mapasamak daytoy no padpadasenyo ti mangaramid iti nalablabes ngem ti kayatyo nga aramiden, kabaelanyo, ken uray pay ti rumbeng nga aramidenyo.

No napuseken ti iskediolyo sakbay a rinugianyo ti nangaywan kadagiti dadakkelyo, masapul a kissayanyo dagiti dadduma nga ar-aramidyo wenno agpatulongkayo. Ngem, adu a makasapul ti tulong dida dawaten dayta. Mabainda wenno kunaenda a madi a tumulong dagiti dadduma. Nupay kasta, dangranyo ti bagiyo ken dagiti adda iti aglawlawyo no bannogenyo ti bagiyo. Iti librona maipapan iti panangaywan, awagan ti autor a ni E. Jane Mall ti kasta a nalabes a panagtignay a “kinamartir.” Namalakad: “Adda koma kalendario dagiti ipangpangrunayo, ket tallo kadagiti ipangpangrunayo isut’ tiempo a kaduayo ti [asawayo], tiempo a kaduayo dagiti annak ken gagayyemyo, ken tiempo a maipaay iti bagiyo.”

Wen, nalabit masapul nga iramanyo ti awityo. Gapuna sadinot’ pakagun-odanyo iti tulong? Mabalin a makatulong ti pamilia, gagayyem, kaarruba, ken dagiti tattao a nasanay a mangaywan kadagiti lallakay/babbaketen. Ngem masapul a kiddawenyo ti tulong. Ket masapul a kiddawenyo a mismo. Saan nga agkurri dagiti pasagid laeng. Nalabit masdaawkayo no asino ken no manoda dagiti situtulok a tumulong no nalawag nga ibagayo dagiti kasapulanyo, dagiti kiddawyo. Kas pangarigan, mabalin a kiddawenyo iti maysa a tulongannakayo a mangdalus ti balay. No mabang-arankay iti dayta, ngarud saanyo nga ipilit a dalusanyo a mismo ti balay ta ‘awan ti makadalus iti dayta a siuumiso.’

No adda dagiti kakabsatyo a lallaki ken babbai, makiramanda met iti panangaywan kadagiti dadakkelda. Nalabit inaramidyo aminen wenno kaaduan a panangaywan agingga ita, gapu ta patienyo a di kabaelan wenno agkedked dagiti kakabsatyo a lallaki ken babbai. Nupay kasta, kiniddawyo kadin a mismo ti tulongda? Mayat a tumulong dagiti dadduma a tattao​—no nalawag a maipakaammo kadakuada a kasapulan ti tulong.

Dadduma bukbukodanda ti panangaywan iti maysa a nagannak iti panangikagumaanda a manggun-od wenno mangtaginayon iti anamong ti nagannak. Wenno mariknada a relihiusoda babaen ti panangakoda iti intero a trabaho. Nalabit agreklamoda a saan a tumulong dagiti dadduma iti panangaywan, ngem ipamatmatda met kadagiti sao ken tignayda a kaykayatda ti kasta. Mabalin a daytoy ket maysa a porma ti panaglabes nga aglinteg. Ngem apay a parigatem ti bagim? No adda magun-odan a tulong, kiddawenyo dayta, agpatulongkayo.

Ngem agannadkayo: Dikay namnamaen a makipada dagiti kabsatyo a lallaki ken babbai iti rebbengenyo. Nupay no dadduma mabalin nga aramidenda ti kasta, masansan a dagiti kasasaadda ti mamagbalin a narigat dayta, no di imposible. Iti adu a kaso ad-adda a praktikal no maysa a miembro ti pamilia ti kangrunaan a mangaywan, bayat a dadduma a miembro ti pamilia nangnangruna dagiti agkakabsat, ti agtitinnulong iti pinansial ken babaen ti panagtelepono, ibibisita, wenno sagpaminsan a panangiyawid kadagiti nagannakda wenno panangipasiar iti ngudot’ lawas.

Kinasinged

Mabalin a mamataud ti babassit a pakarurodan ti kinasinged. Dagiti ugali a nalaka laeng a palabsen iti maysa a gayyem mabalin a kasla di maibturan iti nasinged a miembro ti pamilia.

Mainayon pay, mabalin a kunaen ti nagannakyo, ‘Kayatko koma nga ad-adu pay ti tiempo a pannakikaduam kaniak, ngem ammok nga okupadoka unay a maipaay iti dayta.’ Mabalin a ti kaipapanan ti komento ket pudno a dikay ikankano ti nagannakyo. Mabalin a marurodkayo iti kasta a sao. Ngem imbes a marurod, saan kadi a nasaysayaat no tamingenyo ti pudno a pakaseknan ti nagannakyo, ti panangbusbosyo ti ad-adu a tiempo a kaduana? Uray no dikay maipaay ti kiddawna, ti siaasi a panangilawlawagyo kadagiti bambanag agbunganto ti nasaysayaat a resulta ngem ti makasair a sungbat.​—Proverbio 12:18.

Ti napasnek a panangikagumaan a mangsukay kadagiti kualidad a maiparparegta idiay Biblia pagtalinaedennakayto a naasi ngem natibker no kasapulan. Ti libro ti Biblia a Colosas bigbigenna a sipupudno a no dadduma adda “pangidaruman[tayo] iti sabali.” Bilinennatayo nga ‘itultuloytay nga anusan ti maysa ken maysa ken sibubulos a pakawanen ti maysa ken maysa.’ Balakadannatay met a kawesantay ti bagbagitayo ‘iti nadungngo a pannakipagrikna, kinamanangngaasi, kinapakumbaba iti panagpampanunot, kinaalumamay, ken mabayag a panagitured.’ (Colosas 3:12-14) Sigurado a makatulongto dagita a kualidad a mangkissay iti pannakarurod gapu iti kinasinged.

Uray pay no masansan nga agbiddut, mapukaw ti pasensia, ken makaibagakayo iti banag a dikay koma insasaon, “ti init saannakay koma a malnekan a sipupungtot.” Dagus nga agpadispensarkayo, ket lipatenyo ti banag. Dikay palubosan dayta a pagtaudan dagiti rikna ti pannakabasol.​—Efeso 4:26, 27.

Pagtalinaedenyo ti Panagbukbukodyo

No kabbalayyo dagiti dadakkelyo, mabalin a narigat nga agbukbukodkayo. Ngem, kasapulanyo ken dagiti dadakkelyo dayta. Mabalin a pakisaritaanyo dayta kadakuada ket agkinnaawatankayo nga adda tiempo ken luglugar a pribado nga agpaay kadakayo wenno iti pamiliayo. Kas pangarigan, kadagiti dadduma a pamilia, ngem saan nga amin, ti nakarikep a ruangan nga adda karatula a dikay mangisturbo nalabit maawatanda nga agpadpada a mangipamatmat ti pribado a lugar wenno tiempo nga agpaay iti tao nga adda iti uneg.

No awan ti rikep ti ruangan, maysa a kurtina wenno maysa a dibision ti agserbi iti dayta a panggep. Mabalin a maitutop ti nataktika a pammakada no di ninamnama a nasinga ti panagbukbukod. Ti punto ket, masapul a raemen dagiti isuamin iti pamilia ti pannakasapul ti maysa ken maysa iti panagbukbukod.

Maysa a Pribilehio

Laglagipenyo a nupay ti panagkapuy ti salun-at dagiti dadakkelyo pataudenna ti pakarigatanyo, ti Namarsuatayo, ni Jehova, tarigagayanna nga agrag-otayo uray no aglasattayo iti pannakasuot. Daytoy a trabaho makatulong met kadakayo nga umadani ken Jehova bayat ti panagtaklinyo kenkuana a sikakararag. Kastoy ti panangiyebkas ti maysa a mangay-aywan iti dayta: “Kanayon a nasingedak ken Jehova, ngem ti panangaywan insuronak a naan-anay nga agtalek kenkuana. Maipadis dayta iti nagdumaan ti awag a long-distance ken ti kaadda a mismo ti tao a kaduam. Kaduak a mismo ni Jehova.”

Pribilehio ken rebbengen met ti panangaywan. Makisaritakay kadagiti dadakkelyo tapno maammuanyo dagiti kasapulanda. Ipaayyo dagiti kasapulanda, ket salimetmetanyo ti rag-o iti panangaramid iti kasta.​—Filipos 4:4-7; 1 Pedro 5:7.