Ti Panangituray ti Tao Nakatin Kadagiti Timbangan

Paset 10—Adtoyen ti Naan-anay a Gobierno!

Teokrasia: manipud iti Griego a sasao a “the·osʹ” (dios) ken kraʹtos (maysa a turay); gapuna, maysa a gobierno babaen iti panangiturong wenno administrasion ti Dios, a no dadduma babaen kadagiti natudingan a pannakabagi.

NO KABAELANYO ti gumatang iti pudpudno a kuentas a perlas wenno singsing a briliante, gumatangkayo kadi iti nakapuy nga imitasion ti pudpudno a banag? Nalabit a saan, malaksid no naallilawkayo a mamati a ti nagun-odanyo isut’ kasayaatan a mabalin a magun-odan.

No maipapan iti gobierno, ginasut a milion a tattao ti naallilaw a mamati a magunggun-odanda ti kasayaatan a mabalin a gun-oden. Iti kinapudnona agtungtungpalda iti nakapuy nga imitasion. Awan duadua a naupayda, di napnek, ken napaay.

Ti Panangsapul iti Nasayaat a Gobierno

Ni William Ralph Inge, nga iti naminsan dean iti iglesia Anglicano iti St. Paul’s Cathedral, London, nagsurat idi 1922: “Ti maysa a nasayaat a gobierno agtalinaed a kadadakkelan a bendision ti tao, ket awan ti nasion a nangtagiragsak iti dayta.” Apay?

Ti paset ti panangilawlawag ket masarakan iti sasao ni John F. Kennedy, maika-35 a presidente iti Estados Unidos. “Awan ti gobierno a nasaysayaat ngem dagiti tattao a mangbukel iti dayta,” kinunana. Yantangay uray ti aduan unay iti sagsagut a politiko ket imperpekto, tunggal gobierno nga ipasdek ti tao ket naikeddeng a di agballigi.

Umiso ti maika-17-siglo nga Ingles a dramatista a ni Philip Massinger idi nagsurat: “Ti mangituray kadagiti dadduma, umuna koma nga iturayanna ti bagina met laeng.” Ngem ania nga imperpekto a tao ti pudno a mangituray iti bagina met laeng? Pudno unay, awan ti politiko nga addaan iti supisiente a pannakaammo ken sirib a mangtengngel kadagiti paspasamak ken kasasaad ket iti kasta ipanamnamana ti bukodna a kinaragsak ken pagimbagan, nangnangruna pay ti kinaragsak ken ti pagimbagan dagiti minilion a padana a tao. Ket uray no kabaelanna ti mangaramid kadagiti umiso a pangngeddeng, isu awananto iti pannakabalin a mangibanag kadakuada.

Ti Americano a mannurat iti salaysay a ni Brooks Atkinson, gaput’ nabigbigna ti parikut, nagkonklusion idi 1951: “Kasapulantay dagiti supermen a mangituray kadatayo—nakaad-adu ti trabaho ket kasapulan unay ti nainsiriban a pangngeddeng. Ngem, anian,” kinunana, “awan dagiti supermen.” Itatta, uppat a dekadan a napalabas, awanda pay laeng.

Kinapudnona, pulos a di inranta ti Dios nga iturayan dagiti tattao ti bagbagida. Tapno tagiragsaken ti naan-anay a gobierno, masapul dagiti tattao saan laeng a ti gobierno dagiti supermen. Kasapulanda ti teokrasia, ti gobierno ti Dios.

Ania a Kita iti Teokrasia?

Ti teokrasia isut’ kita ti gobierno nga adda idi idiay Eden, a sadiay ti nangikabilan ti Dios iti immuna a paris. Kas ti nainkalintegan a Soberano, ti Dios idi ti nangimaton kadagiti ar-aramid ken nangituray.

Idi damo a binukel ti Judio a historiador a ni Flavius Josephus ti Griego a sao a naipatarus a “teokrasia” agarup 19 a siglon a napalabas, inusarna dayta a mangtukoy iti kadaanan a nasion iti Israel. Umiso daytoy a pakabigbigan, yantangay ti Israel idi a tiempo ket maysa a nasion a pinili ti Dios. Daytat’ aktual nga inturayanna, uray pay no ti panangiturayna ket immatonan dagiti naindagaan a pannakabagina.—Deuteronomio 7:6; 1 Cronicas 29:23.

Idi ti termino a “teokrasia” nausar kadagiti dadduma a pagsasao, idi damo kaaduanna a limitado laeng iti kaipapanan a nangirantaan ni Josephus. Ngem kamaudiananna dayta addaanen kadagiti kanayonan a kaipapanan. Sigun iti The Encyclopedia of Religion, daytat’ “nasaknap a naiyaplikar kadagiti nadumaduma a kaso a kas iti iturayan ti faraon nga Egipto, ti kadaanan nga Israel, ti edad media a Kakristianuan, ti Calvinismo, Islam, ken ti Budismo iti Tibet.”

Kuna ti historiador a ni W. L. Warren nga adda “iti Ingles a monarkia ti elemento iti teokratiko a kinaari—ti ari ti kangrunaan nga instrumento iti nadiosan a gakat maipaay iti pannakaurnos ti lubong, ti ari ti pannakabagi ti Dios ken mangitungpal iti panangukom.” Iti moderno a tiempo ti sao nausar payen, inlawlawag ni Dewey Wallace, Jr., iti George Washington University, kas maysa nga ebkas iti “‘nalawlawagan’ a pananglais iti ‘napnot’-padi’ a kagimongan.”

Ti nasaknap a kaipapananna a nairaman iti sao itan ipalubosna ti kaadda dagiti adu a kita iti teokrasia. Ania a kita ti kasapulantayo?

Sinsinan Teokrasia

Ti immuna a gobierno ti tao a nairekord iti historia ket imbangon ni Nimrod 4,000 a tawenen a napalabas. Daytoy nga apo ni Noe iti tumeng inaramidna ti bagina met laeng nga ari ket nagbalin, kas nadeskribir iti Biblia, a “mannakabalin a mangnganup a maibusor ken Jehova.” (Genesis 10:8, 9) Babaen ti panangipasdekna iti bagina a maibusor ken Jehova, inaramid ni Nimrod ti bagina a maysa a napolitikaan a dios. Iti kasta, isut’ supsuportaran ti kangrunaan a kabusor ti Dios, ti ulbod a dios a ni Satanas a Diablo. (2 Corinto 4:4) Gapuna ti turay ni Nimrod ket imitasion ti pudno a teokrasia.

Idi dagiti umili iti imperio ni Nimrod nawarawarada kamaudiananna iti intero a daga, intultuloy dagiti tattao ti nangipapan a dagiti gobiernoda ket teokrasia, kayatna a sawen, a ti autoridadda nagtaud iti dios wenno didios a dinaydayawda. (Genesis 11:1-9) Ngarud ti “teokrasia” nausar, kuna ti The Encyclopedia of Religion, a “mangdeskribir iti dayta nga immuna a paset iti kadaanan a sibilisasion iti dumaya a sadiay awan ti panaglasin ti relihion ken ti estado.”

Kadagiti dadduma a kultura, kas iti Egipto iti sidong dagiti Faraon, mapapati a ti ari ti asawa iti dakkel a diosa wenno anak iti maysa a Dios. Dadduma a kultura bassit laeng ti saritaenda maipapan iti maipagarup a nadiosan a kualidad ti ari wenno ti tinaudanna, nga ipaganetgetna ketdi ti kapanunotan nga isut’ pinili ti Dios. Idiay Grecia idi tiempo ni Alexander ken kalpasanna, naibilang ti ari a nadiosan, ilawlawag ti libro nga A History of Political Theory, “agsipud ta iyegna ti panagtutunos iti pagarianna kas ti panangiyeg ti Dios iti panagtutunos iti lubong.” Daytoy a libro iti historia intuloyna pay: “Ikutanna ti kinadios nga awan iti gagangay a tao ken isu a mangipaay iti didigra iti di maikari a mangagaw a mangakem iti nangato a saad nga awan ti bendision iti Langit.”

Daytoy a kapanunotan a ti ari ket nadiosan naitultuloy agingga iti panawen Kristiano. Kalpasan ti pannakakumberte dagiti tribo a Teutonic iti Katolicismo, kimmaro ti pannakaidayaw ti ari. Ti panangkorona ti simbaan ipamatmatna a ti Dios a mismo ti nangpili iti ari a mangituray. Manipud itoy a nalikudan, ti doktrina a naawagan kas nadiosan a kalintegan dagiti ar-ari nagin-inot a timmaud.

Uray pay sakbay ti panawen “Kristiano,” dagiti Cesar iti Roma pinagbalinda ti gobiernoda a teokratiko babaen ti panangakemda iti kinadios. Iti imatang ti Roma, ti turay ti tao katupagna ti turay ti Dios, a mamagbalin iti gobiernona, a naibangon a kas ken Nimrod, maysa a sinsinan a teokrasia. Gapuna idi dagiti Judio a klero iti umuna a siglo K.P. dida inawat ni Jesus kas ti mainanama nga Ari, a kunkunada, “Awan ti sabali nga arimi no saan a ni Cesar,” isuda, kaiyariganna, iyeb-ebkasda a kaykayatda ti sinsinan a teokrasia ngem ti pudpudno nga iwarwaragawag ni Jesus.—Juan 19:15.

Yantangay ti teokratiko a turay ni Jehova ket natantan-ok ngem ti tunggal dadduma a porma iti turay, di pagsiddaawan, a ni Satanas, pinadasna nga inayon ti dadduma a pasetna iti inaramid-tao a sinsinan—ngem di nagballigi. Amin dagitoy bukodda nga estilo a teokrasia naidumada unay iti pudpudno. Kinapudnona, awan kadakuada ti nagbalin a turay ti Dios wenno dagiti pannakabagina. Dagitoy ket nakapuy nga imitasion iti pudno a banag, dagiti ebkas iti imperpekto a turay ti tao iti sidong ti sinsinan a dios.

Maitutop ngarud, nga awagan ti Biblia daytoy a dios “ti agturay itoy a lubong” ken “ti dios daytoy a sistema dagiti bambanag.” (Juan 12:31; 14:30; 2 Corinto 4:4) Daytat’ makagapu no apay a mabalinna nga itukon “dagiti amin a pagpagarian iti lubong ken ti dayagda” ken Jesus, maysa a pannulisog a sititibker a linaksid ni Jesus. (Mateo 4:8-10) Babaen iti pannakaammona a ti pudno a teokrasia isu ti turay ti maymaysa a pudno a Dios, ni Jehova, ni Jesus saan a naallilaw iti panangawat kadagiti inaramid-tao a kasukat a di makaiyebkas iti naan-anay a kinatimbeng kadagiti nadiosan a kababalin a masarakan iti pudpudno a banag.

Naan-anay a Gobierno Asidegen

Sumagmamano a tawenen a napalabas, ni Hugh Brogan iti University of Essex nagkonklusion: “No ti tao, ti napolitikaan nga animal, isalakannanto ti bagina ken ti sibilisasionna, isut’ di pay agsardeng a mangsapul kadagiti baro a porma iti gobierno a maksabet kadagiti kankanayon a baro a kasapulan iti tiempona.” Nanipud pay idi tiempo ni Nimrod, ar-aramidenen dagiti tattao dayta, maulit-ulit a mangar-aramidda kadagiti baro a porma iti gobierno a mangsabet iti kasapulan iti tiempo. Ngem kasano kawatiwat ti tiempo a kasapulan tapno paneknekan a ti turay ti tao basta saan nga epektibo?

Nakaragragsak, idi 1914 dimteng ti tiempo ti pannakakarit iti minamaag a panageksperimento iti turay ti tao babaen iti pannakaipasdek ti Mesianiko a Pagarian ni Jehova idiay langit!a Nanipud idi 1914, dagiti gobgobierno ti tao, nupay no ikagkagumaanda pay laeng ti agbiag, agbibiagdan iti binulod a tiempo. (Daniel 7:12) Agbibiagtayon iti tiempo nga ilasin ti Biblia a kas ti maudi nga al-aldaw.” (2 Timoteo 3:1-5) Ti surat iti diding a mangipasimudaag ti pannakadadael ti turay ti tao nakalawlawag ta awan ti pudno a di makadlaw iti dayta. Daytat’ mabalin a di ikankano, ngem di mapunas dayta.

Ti teokratiko a turay babaen iti Mesianiko a Pagarian ni Jehova nairepresentar iti Biblia idiay Daniel kapitulo 2 babaen iti maysa a bato a “natagaan saan a gapuanan ti ima” isu a “nangkabil iti ladawan [simboliko a turay ti tao] kadagiti sakana a landok ken damili ket binurakna ida.” Daytoy kaipapananna a ti naipasdeken a Pagarian ti Dios kabilennanto iti mabiiten ti dakes a turay ti tao iti isuamin a pormana, a burakenna dayta. Kasano kaan-anay? Sumungbat ti Biblia: “Idin daydi landok, damili, suer, pirak, ken balitok naburakburakda a natiptipon, ket nagbalinda a kasla taep ti pagtaltagan iti panawen ti pudot, ket intayab ida ti angin nga awan ti disso a nakasarakan kadakuadan.”—Daniel 2:34, 35.

No naan-anay a mapukaw ti dakes a turay ti tao nga awan ti disso a pakasarakan kadakuadan, nalawag a dagiti mangitantandudo iti turay ti tao addadan kadagiti narikut a tiempo. Minilion a tattao, a makabigbig itoy a kinapudno, makitkitadan ti kinasirib iti panangiyakar iti panagtalekda manipud iti dimmakes a turay ti tao nga agturong iti banag a nasaysayaat. Ti laeng turay ni Jehova a Dios, ti Namarsua iti Uniberso, ti makasolber kadagiti parparikut a pinataud ti rinibribo a tawen a di umiso a panangituray ken panangimaton ti tao. Ti laeng pudno a teokrasia ti makasabet ti kasapulan iti tiempotayo.

Inanamaen ti Agriingkayo! a ti sangapulo-paset a serie a “Ti Panangituray ti Tao Nakatin kadagiti Timbangan” impasagepsepna kadakayo ti kinapateg iti panangaramid iti personal a pangngeddeng itoy a banag maipapan iti gobierno. Ket kangrunaan ngem amin mainanama a tulongannakayonto a mangaramid iti nainsiriban a pangngeddeng. Ti turay ti tao nakatin kadagiti timbangan ket nasarakan a nagkurang. Anianto ti pilienyo? Tinto kadi nalaka a sinsinan wenno ti pudpudno a banag? Tinto kadi turay ti tao wenno ti turay ti pudno a Dios, ni Jehova?—Daniel 2:44; Mateo 6:10.

Footnote]

[Kahon iti panid 22]

Ti Aramidento ti Teokratiko a Turay ni Jehova

◆ Isublina ti pigsa ti kinaagtutubo kadagiti kimmapuyen a lallakay.—Job 33:25.

◆ Pagbalinenna ti gubgubat a bambanag a napalabasen.—Salmo 46:9; Isaias 9:7

◆ Ikkanna ti tunggal pamilia iti nagsayaatan a balbalay.—Isaias 65:21.

◆ Agasanna dagiti masakit ken addaan an-anayen.—Isaias 33:24; 35:5, 6.

◆ Pagungarenna dagiti natay.—Isaias 25:8; Aramid 24:15; Apocalipsis 20:13.

◆ Pukawenna ti kinadakes, imoralidad, ken krimen iti daga.—Proverbio 2:21, 22.

◆ Mangipaay iti nawadwad a taraon kadagiti amin.—Salmo 72:16; Isaias 25:6.

◆ Isublina ti natalna a relasion iti nagbaetan dagiti tao ken animal.—Isaias 11:6-9; Ezequiel 34:25.

◆ Itudingna ti tunggal maysa iti napateg ken makagunggona a trabaho.—Isaias 65:22, 23.

◆ Pagbalinenna ti daga a sangalubongan a paraiso.—Isaias 35:1, 6, 7; Lucas 23:43.

Dagitoy saan nga awan ti mamaayna a napolitikaan a karkari nga inaramid ti tao; dagitoy dagiti karkari nga inaramid ti Dios, ket “saan a mabalin a pagulbodan ti Dios.”—Hebreo 6:18.

[Ladawan iti panid 23]

Mabalin nga agpaay kadakayo dagiti agnanayon a bendision iti naan-anay a gobierno!

Kaykayo a Mangdusa Kadagiti Mannanakaw

Kadagiti dadduma a dagdaga ti Christmas tree maibilang a nasken unay iti panangselebrar iti Krismas, ngem saan nga amin nga agtarigagay iti maysa ket situtulok a mangbayad iti maysa. Dagiti parke ken dagiti napapintas a daldalan kadagiti adu a haywey iti Estados Unidos rinauten dagiti mannanakaw ti kayo. Iti panagsapulda iti maitutop a fir, spruce, wenno saleng, pukanen dagiti mannanakaw ida ket guyodenda ida asinoman ti makinkukua iti daga.

Dadduma nga estado rinugiandan ti lumaban. Bayat ti napalabas a tawen a panawen ti Krismas, dagiti agturay iti nadumaduma a makin-amianan a luglugar rinugiandan a pinugsitan dagiti kayo iti naisangsangayan a kemikal. Saan a madlaw iti nalamiis a ruar, ngem no ti kayo addan a sitatalged iti uneg ti nabara a salas ti mannanakaw, ipakaammon ti kemikal ti kaaddana. Sigun iti The Wall Street Journal, daytat’ bumangsit “kas iti paktoria ti abuno.”

Ti direktor iti parke iti Monroe, Connecticut, pattapattaenna a ti ili napukawna ti ginasut a kaykayo kadagiti mannanakaw bayat ti adu a tawen. Ngem idi nangikabil dagiti opisiales ti ili kadagiti pakaammo iti lokal a diario a mangpakdaar kadagiti agtakawto a dagiti makaawis ti langana a kaykayo ket, kayariganna, nabangsit a bomba, bimmasiten dagiti mannanakaw.