Ti Panangmatmat ti Biblia

Saan Kadi nga Iparparegta ti Biblia ti Edukasion?

“Dagiti laeng ignorante ti mangumsi iti edukasion.”​—Publilius Syrus, Moral Sayings, immuna a siglo K.K.P.

IDAGADAG ti Biblia kadatayo a ‘salimetmetantayo ti natarnaw a kinasirib ken kinaannad.’ (Proverbio 3:21) Ni Jehova, ti Dios ti pannakaammo, kayatna a dagiti agdaydayaw kenkuana ket agbalinda nga edukado a tattao. (1 Samuel 2:3; Proverbio 1:5, 22) Ngem, nalabit mangpataud iti salsaludsod ti dadduma a sasao iti Biblia. Kas pagarigan, iti panangdakamatna kadagiti dati a trabahona, agraman ti nangatngato nga edukasionna, insurat ni apostol Pablo: “Ibilangko dayta kas basura laeng.” (Filipos 3:3-8, Today’s English Version) Iti sabali pay a naipaltiing a surat, pinasingkedanna: “Ti sirib daytoy a lubong ket kinamaag iti Dios.”​—1 Corinto 3:19.

Gapuna, saan kadi nga iparparegta ti Biblia ti edukasion? Kasano kaadu a sekular nga edukasion ti rumbeng a ragpaten ti maysa a Kristiano? Umdas kadin ti kalalainganna a panageskuela nga ipaannurot ti linteg, wenno nasken pay ti kanayonan nga edukasion?

Edukasion Idi Umuna a Siglo

Nadumaduma nga edukasion ti naragpat dagidi umuna-siglo a Kristiano. Minatmatan ti sumagmamano a prominente a tattao dagiti taga Galilea nga apostol a da Pedro ken Juan kas ‘tattao nga awan adalna ken gagangay.’ (Aramid 4:5, 6, 13) Kaipapanan kadi daytoy a di nakaadal wenno di nakapageskuela dagitoy a lallaki? Saan. Kaipapananna laeng a saanda a nagadal kadagiti nangatngato nga eskuelaan dagiti Hebreo idiay Jerusalem. Idi agangay, pinaneknekan dagiti insurat dagitoy dua a natured a sadiri ti Kristianidad ti kinapudno a nagsayaat ti pannakaedukarda, nasariritda a lallaki, a makaibuksil kadagiti Nainkasuratan a pannakaammo. Ti edukasionda inramanna ti praktikal a pannakaisuroda a mangipaay iti material a kasapulan ti pamiliada. Agkasosioda iti nabatad a narang-ay idi a negosio ti panagdaklis.​—Marcos 1:16-​21; Lucas 5:7, 10.

Maisupadi iti dayta, ad-adu nga adelantado nga edukasion ti nagun-odan ni Lucas, ti adalan a nangisurat iti maysa kadagiti Ebanghelio agraman ti libro dagiti Aramid. Isut’ maysa a doktor. (Colosas 4:14) Ti inadalna iti medisina ket agminar iti estilo ti naisangsangayan a pannakaisurat dagiti naipaltiing a suratna.​—Kitaenyo ti Lucas 4:38; 5:12; Aramid 28:8.

Sakbay a nagbalin a Kristiano, nayadalan ni apostol Pablo iti linteg dagiti Judio, babaen ti panangisuro ni Gamaliel, maysa kadagiti kasisiriban nga eskolar kadagidi a panawen. (Aramid 22:3) Ti naragpat ni Pablo nga adal nalabit kaasping ita ti edukasion iti unibersidad. Kasta met nga iti kagimongan dagiti Judio, pakaidayawan dagiti agtutubo no makasursuroda iti trabaho, uray pay manggun-odda iti nangatngato nga edukasion inton natataengandan. Nalawag a nasursuruan ni Pablo nga agaramid iti tolda idi barito pay laeng. Dagidi a paglaingan ti timmulong kenkuana a nangsuportar iti bagina iti amin-tiempo a ministeriona.

Nupay kasta, nabigbig ni Pablo a no inaig iti awan kaaspingna a kinapateg ti pannakaammo iti Dios, limitado laeng ti pateg ti sekular nga edukasion​—nupay kasapulan. Maitunos iti dayta, ad-adda nga ipangpangruna ti Biblia ti pananggun-od iti pannakaammo iti Dios ken ni Kristo. Nagsayaat no kastoy met ti realistiko a panangmatmat dagiti Kristiano ita maipapan iti sekular nga edukasion.​—Proverbio 2:1-5; Juan 17:3; Colosas 2:3.

Naannad a Panangtingiting iti Banag

Natakkuatan ti dadduma a Kristiano a ti pananggun-od iti kanayonan nga edukasion, iti man akademiko wenno bokasional a kurso, ti timmulong kadakuada a mangipaay kadagiti material a kasapulan ti pamiliada. Umiso ti panangipaay kadagiti kasapulan ti pamilia ti maysa, tangay ‘ti panangtaraon iti sangakabbalayan ti maysa’ ket sagrado a rebbengen. (1 Timoteo 5:8) Praktikal a kinasirib ti pananggun-od kadagiti paglaingan a kasapulan a mangaramid iti daytoy.

Nupay kasta, dagidiay mamati a kasapulan a manggun-odda iti ad-adu ngem iti kangrunaan nga edukasion tapno maragpatda daytoy a kalat rumbeng a tingitingenda dagiti pagimbagan ken dagiti pagdaksan. Dagiti posible a pagimbagan iramanna ti pannakakabal a manggun-od iti trabaho a tumulong iti maysa a tao a mangsuportar a naimbag iti bagina ken iti pamiliana bayat a sireregta nga ar-aramidenna ti Nakristianuan a ministeriona. Kanayonanna, matulonganna pay dagiti sabsabali iti material a pamay-an, ta ‘adda maibunongna iti asinoman nga agkasapulan.’​—Efeso 4:28.

Ania ti sumagmamano a posible a pagdaksanna? Mabalin nga iramanna ti pannakaipasango kadagiti pannursuro a mangdadael iti pammati iti Dios ken iti Biblia. Binalakadan ni Pablo dagiti Kristiano nga agannadda iti “siuulbod a naawagan ‘pannakaammo’” ken ti “pilosopia ken awan kapapay-anna a panangallilaw maitunos iti tradision dagiti tattao.” (1 Timoteo 6:20, 21; Colosas 2:8) Sigurado a ti pannakaipasango iti sumagmamano a kita ti edukasion ti mangdadael iti pammati ti maysa a Kristiano. Dagidiay a pangpanggependa ti manggun-od iti kanayonan a pannakasanay wenno panagadal rumbeng a pagannadanda ti peggad dagita a makadangran nga impluensia.

Ni Moises, a “nasursuruan iti amin a kinasirib dagiti taga Egipto,” tinaginayonna ti napigsa a pammati agpapan pay iti panageskuelana a sigurado a nakairamanan dagiti pannursuro maipapan iti adu a didiosen, a mangibabain iti Dios. (Aramid 7:22) Umasping iti dayta, an-annadan dagiti Kristiano ita a dida agpaibuyog kadagiti dakes nga impluensia iti aniaman a lugar a papananda.

Ti maysa pay a posible a peggad ti pananggun-od iti kanayonan nga edukasion ket ti pannakaammo mamagtangsit, wenno mangpakuspag. (1 Corinto 8:1) Adu ti manggun-od iti pannakaammo babaen iti edukasion gapu kadagiti inaagum a rason, ken uray ti napasnek a pananggun-od iti pannakaammo ti mabalin nga agresulta iti pannakarikna iti kinatan-ok ken kinapalalo. Kagura ti Dios dagita a kababalin.​—Proverbio 8:13.

Usigenyo dagiti Fariseo. Pagtangsit dagiti miembro daytoy a prominente a narelihiosuan a sekta ti pannakaammo ken ti kinalintegda kano. Kabesadoda ti adu a rabiniko a tradision, ket tagtagibassitenda dagiti ordinario a tattao a saan unay a nakaadal, a minatmatanda ida nga ignorante, malalais, ken nailunod pay ketdi. (Juan 7:49) Malaksid iti daytoy, pagay-ayatda ti kuarta. (Lucas 16:14) Ipakita ti ehemploda a no ragpaten gapu iti dakes a motibo, ti edukasion ti mamagbalin iti tao a napangas wenno managayat iti kuarta. Gapuna, tapno maammuanna ti kita ken kaadu ti edukasion a gun-odenna, nasayaat no iyimtuod ti maysa a Kristiano iti bagina, ‘Ania dagiti motibok?’

Personal a Banag

Kas idi umuna a siglo, nadumaduma ti edukasion a nagun-od dagiti Kristiano itatta. Babaen ti panangiwanwan dagiti nagannak kadakuada, dagiti agtutubo a makaturpos iti maikalikagum a panageskuelada ti mabalin nga agdesision no manggun-odda iti kanayonan a sekular nga edukasion. Umasping iti dayta, dagiti adulto nga interesado a mangparang-ay iti panggedanda a mangsuportar kadagiti pamiliada mabalin a matmatanda a ti kasta a kanayonan a panageskuela ti tumulong kadakuada a mangragpat iti dayta a kalat.a Ipaganetget ti dadduma nga aspeto ti tradisional nga akademiko nga edukasion ti panangparang-ay iti pangkaaduan a kinalaing imbes a dagiti propesional wenno bokasional a paglaingan. No kasta, mabalin a matakkuatan ti maysa a tao nga uray kalpasan a nangbusbos iti adu a tiempo a nanggun-od iti kasta nga edukasion, awan gayam dagiti paglainganna a tartarigagayan dagiti mangyempleo. Gapu itoy, dadduma ti mangikeddeng nga agadalda iti bokasional wenno teknikal a kurso, tangay matmatanda a nalaklakada a makagun-od iti pagtrabahuan.

Nupay kasta, personal dagita a desision. Rumbeng a di agbibinnabalaw wenno agiinnukom dagiti Kristiano maipapan itoy a banag. Insurat ni Santiago: “Asinoka a mangukom iti kaarrubam?” (Santiago 4:12) No pangpanggepen ti maysa a Kristiano ti manggun-od iti kanayonan nga edukasion, nasayaat no usigenna dagiti mismo a motibona tapno masiguradona a saan a ti kinaagum, ken dagiti materialistiko nga interes ti mangtigtignay kenkuana.

Nalawag nga iparparegta ti Biblia ti natimbeng a panangmatmat iti edukasion. Bigbigen dagiti Kristiano a nagannak ti awan kaaspingna a kinapateg ti naespirituan nga edukasion a naibasar iti naipaltiing a Sao ti Dios ken mangtedda iti natimbeng a patigmaan kadagiti annakda maipapan iti kanayonan nga edukasion. (2 Timoteo 3:16) Tangay realistikoda maipapan iti biag, maamirisda ti kinapateg ti sekular nga edukasion a panggun-od kadagiti paglaingan a kasapulan dagiti dumakdakkel nga annakda tapno masuportaranda ti bagida ken ti masanguanan a pamiliada. Gapuna, no ikeddengda man ti manggun-od iti kanayonan nga edukasion, ken no kasano kaadu, tunggal Kristiano ti mangikeddeng a mismo, a naibasar iti debosionda ken ni Jehova a Dios, a “makagunggona iti isuamin a bambanag, ta addaan kari a biag ita ken daydiay umayto.”​—1 Timoteo 4:8.

[Footnote]

[Blurb iti panid 20]

“Saluadam ti praktikal a kinasirib ken abilidad nga agpanunot.”​—Proverbio 3:21, NW

[Blurb iti panid 21]

No pangpanggepenna ti manggun-od iti kanayonan nga edukasion, nasayaat no iyimtuod ti maysa a Kristiano iti bagina, ‘Ania dagiti motibok?’