Dagiti Saludsod Manipud Kadagiti Managbasa

◼ Mangipakpakita kadi ni apostol Pablo ti panangidumduma iti grupo iti iyaanamongna iti interamente a panangbabalaw kadagiti tattao iti Creta?

Saan, saan nga ugali ni Pablo ti interamente a panangbabalaw kadagiti tattao iti sabali a grupo wenno nasion.

Daytoy a parikut timmaud kadagiti komento iti surat ni Pablo ken ni Tito. Isut’ imbati ni Pablo iti dakkel nga isla ti Mediteraneo a Creta tapno “urnosenna dagiti bambanag a di pay nalpas ken [tapno] mangisaad kadagiti panglakayen iti tunggal ili.” Imbinsabinsa ni Pablo dagiti kualipikasion dagiti panglakayen ti kongregasion ngem binalakadanna ni Tito: “Addada adu a manangriribuk, managsao ti awan kapapay-anna, ken manangallilaw, nangruna kadagiti adda iti pannakakugit. A dagiti ngiwngiwatda masapul nga apputen, ta dagitoy a tattao mangriribuk kadagiti amin a sangakabbalayan.”​—Tito 1:5, 10, 11.

Intuloy ni Pablo idiay bersikulo 12: “Kinuna ti maysa kadakuada, maysa a mammadtoda: ‘Dagiti taga Creta agnanayon a natirida, dakes nga an-animal, nabuklis, nasadut.’” Idiay bersikulo 13, kinunana pay: “Daytoy a pangpaneknek pudno. Gapuna babalawem ida iti nainget, tapno nasalun-atda iti pammati.”

Adu a manangipatarus ti Biblia ti mangisaruno iti komento ni Pablo a “daytoy a pangpaneknek pudno” kalpasan la unay ti inadawna manipud iti maysa a mammadto a taga Creta. Dadduma ti mangirugi iti baro a parapo iti bersikulo 13.a Iti aniaman a kasasaad, ania ti pangiyeb-ebkasan ni Pablo iti pananganamong?

Pudno nga isu saan nga uman-anamong iti panangbusor iti intero a rasa wenno grupo dagiti taga Creta. Masiguradotayo dayta, ta ammo ni Pablo nga idiay Creta addada dagiti nagsasayaat a Kristiano nga inanamongan ti Dios ken pinulotanna babaen iti nasantuan nga espirituna. (Aramid 2:5, 11, 33) Addada kalalainganna kaadu a Kristiano a mangbukel kadagiti kongregasion iti “tunggal ili.” Agsipud ta dagita a Kristiano ket saanda a perpekto a tattao, masiguradotayo a dagitoy saanda a natiri ken nabuklis a sadut; ta no kasta saanda koma a nagtultuloy nga inanamongan ni Jehova. (Filipos 3:18, 19; Apocalipsis 21:8) Ket kas kadagiti masarakantayo itatta kadagiti amin a nasnasion, mabalin nga adda dagiti nasingpet-panagpuspusona idiay Creta a napaliday kadagiti nababa a pagalagadan ti moral nga adda iti aglawlawda ket sisasaganada a mangipangag iti Nakristianuan a mensahe.​—Ezequiel 9:4; idiligyo iti Aramid 13:48.

Iti kasumbangirna, adda met dagiti tattao a nababa ti pagalagadanna iti moral idiay Creta. Nakita ni Pablo a maitutop ti panangadawna kadagiti sasao a nalawag a nagtaud ken Epimenides, maysa a bumiberso a taga Creta (mammadto wenno pannakangiwat) idi maikanem a siglo K.K.P. Ngem uman-anamong ni Pablo iti dayta a deskripsion a maiyaplikar iti partikular a paset ti populasion ti Creta.

Dagitoy ‘managsao ti awan kapapay-anna ken manangallilaw’ a kalanglangen dagiti matalek a Kristiano ket padpadasenda nga ‘allilawen dagiti amin a sangakabbalayan.’ Dagita a managalsa a manangallilaw pudno a maibagayda iti deskripsion a “natiri, dakes nga an-animal,” isu a pudno met kadagiti tattao iti sadinoman a lugar. (2 Timoteo 3:6, 13) Kasta met, sinoman nga addan kadagiti kongregasion a maallilaw a tumulad kadagidiay a dalan ti masapul a ‘matubngar a nainget.’ Dagidiay a magunggonaan iti panangtubngar mabalin a matulonganda ket agbalinda a pagulidanan kadagiti nasayaat nga ar-aramid ken “nasayaat ti panagsasaona a saan a mababalaw.”​—Tito 2:6-8.

Daytoy koma ti mangpaannad kadatay amin. Ti panangidumduma iti grupo wenno nasion mabalin nga adu iti aglawlawtayo. (Idiligyo iti Juan 7:47-52.) Mabalin a nakangngegtayo kadagiti kaarruba, kaeskuelaan, wenno katrabahuan a nagkomento iti kasasaad ti sabali a tao, kas iti, ‘Ay, dagidiay a taga amianan nalamiisda ken saan a mannakipagrikna’; ‘Bueno, ammoyo no kasano ti kinatangsit dagiti taga abagatan’; wenno, ‘Napeggad ti agtalek kadagidiay tattao iti ballasiw ti beddeng.’

Masapul nga ikagumaantayo a liklikan ti mangipaay iti pangkaaduan a panangbabalaw a nalabit awan met ti pakaibatayanna wenno nakalablabes unay. Dadduma ti mabalin a mannakigayyem ken mannanao, dadduma ti mabalin a naulimek wenno saan a dagdagus a mangabrasa kadagiti ganggannaet. Kaskasdi, laglagipentayo nga awan duadua addada met dadduma a Kristiano a kakabsattayo kadagiti tattao iti dayta a grupo wenno nasionalidad, agraman ti adu a dadduma a saan pay a nagbalin a pudno a Kristiano ngem addaanda kadagiti makaay-ayo a kababalin ken mabisinda iti kinalinteg.

Impaganetget ni apostol Pedro ti kinapudno a ti “Dios saan a mangidumduma, no di ket iti uray ania a nasion dagiti agbuteng ken agaramid ti kinalinteg makaay-ayoda kenkuana.” (Aramid 10:34, 35) Masiguradotayo a naan-anay nga immanamong ni Pablo iti dayta, nga imparangarangna ti isu met laeng a panangmatmat iti sursuratna ken saona. Kastatay met koma.

[Dagiti Footnote]