Pagturturongan Daytoy a Lubong?

ANIANTO ti kasasaad iti sumaganad a 10, 20, wenno 30 a tawen? Mabalin a nakaam-amak a panunoten ti masanguanan iti daytoy a panawen ti terorismo. Rumangrang-ay ti teknolohia. Gapu iti globalisasion, agpannurayen ti adu a nasion iti maysa ken maysa. Agkaykaysanto ngata dagiti pangulo iti lubong tapno addanto naragragsak a masakbayan? Mangnamnama ti dadduma a tattao nga inton 2015, nasolbarton dagiti pangulo ti kinapanglaw ken bisin, napasardengdan ti panagwaras ti AIDS, napabassitdan iti 50 a porsiento ti bilang dagidiay saan a makagun-od iti nadalus a danum nga inumen ken napasayaaten ti pannakakolekta dagiti basura ken pannakaibelleng dagiti rugit.​—Kitaem ti kahon a “Panangnamnama Kontra Agpayso.”

Nupay kasta, ti pampanunoten ti tao a masakbayan ket masansan nga arapaap laeng. Kas pagarigan, dinekdekadan ti napalabas sipud idi imbaga ti maysa nga eksperto nga apaman a dumteng ti 1984, araduenen dagiti mannalon ti tukok ti baybay babaen kadagiti traktora iti uneg ti danum. Kinuna ti sabali pay a no dumteng ti 1995, dagiti lugan addaandan kadagiti paset a paandaren ti computer a makalapped iti panagdinnungpar; ken impadto met ti sabali a no dumteng ti 2000, addan agarup 50,000 nga agnanaed ken agtartrabaho iti law-ang. Siempre, dagidiay nagipadto kadagita mabalin a tarigagayanda itan a dagitat’ saanda la koma idin nga imbagbaga. Kastoy ti insurat ti maysa a periodista: “Kangrunaanna, nabataden a bayat ti panaglabas ti tiempo, dagiti kalaingan a tattao iti lubong agbalbalindan a naan-anay a maag.”

“Mapa” a Mangiwanwan Kadatayo

Kanayon a pugpugtuan dagiti tattao ti maipapan iti masanguanan, ngem no dadduma, ad-adda nga arapaapda laeng dayta imbes nga agpaypayso. Pagpaiwanwanantayo ngay agpaay iti mapagtalkan a namnamatayo iti masanguanan?

Amirisem ti maysa nga ilustrasion. Panunotem nga addaka iti sabali a pagilian nga agbibiahe babaen iti bus. Madanaganka gapu ta dimo ammo dayta a lugar. ‘Ayanko ngatan?’ mabalin a kunaem. ‘Talaga aya a daytoy a bus ti agturong iti umiso a papanak? Adayo pay ngata ti papanak?’ No sukimatem ti umiso a mapa ken paliiwem dagiti pagilasinan a makitam, masungbatam dagiti saludsodmo.

Umasping iti dayta, adu ti madanagan ita no panunotenda ti masanguanan. ‘Pagturturongantayo?’ kunada. ‘Talaga aya nga addatayo iti dalan nga agturong iti sangalubongan a kappia? No kasta, kaanotay a makadanon iti papanantayo?’ Naipadis ti Biblia iti mapa a makatulong kadatayo a mangsungbat kadagita a saludsod. No siaannad a basaentayo dayta​—ken sukimatentayo a naimbag ‘dagiti pagilasinan’ a makitatayo a mapaspasamak iti lubong​—adu ti maammuantayo maipapan iti ayantayo ken pagturturongantayo. Ngem masapul nga amirisentayo nga umuna no kasano a nangrugi dagiti parikuttayo.

Nakalkaldaang a Nangrugian

Sigun iti Biblia, idi pinarsua ti Dios ti immuna a lalaki ken babai, perpektoda sa pinagnaedna ida iti paraiso a lugar. Da Adan ken Eva naparsuada nga agbiag nga agnanayon​—saan laeng nga iti 70 wenno 80 a tawen. Imbaga ti Dios kadakuada: “Agbungakayo ken agadukayo ket punnuenyo ti daga ken parukmaenyo.” Panggep ti Dios a da Adan ken Eva, ken dagiti annakda pagbalinenda a Paraiso ti intero a daga.​—Genesis 1:28; 2:8, 15, 22.

Immalsa da Adan ken Eva a maibusor iti Dios. Nagbanaganna, napukawda ti paraiso a pagtaenganda. Malaksid iti dayta, nangrugin ti nabannayat ngem agtultuloy a pannakadadael ti bagi ken isipda. Kada aldaw, da Adan ken Eva umas-asidegda ken patay. Apay? Agsipud ta idi tinallikudanda ti Namarsua kadakuada, nagbasolda, ket ‘ti supapak ti basol isu ti ipapatay.’​—Roma 6:23.

Idi agangay, natay da Adan ken Eva ngem sakbay dayta, naaddaanda iti annak a lallaki ken babbai. Kabaelanto ngata dagitoy nga annak a tungpalen ti orihinal a panggep ti Dios? Saan, agsipud ta natawidda ti kinaimperpekto ti nagannak kadakuada. Kinapudnona, manipud maysa a kaputotan agingga iti simmaganad, amin nga annak ni Adan natawidda ti basol ken ipapatay. Natawidtayo met dayta. Kuna ti Biblia: “Babaen iti maysa a tao simrek ti basol iti lubong ken ti ipapatay babaen iti basol, ket iti kasta ti ipapatay nagsaknap iti amin a tattao agsipud ta nagbasolda amin.”​—Roma 3:23; 5:12.

Panangammo iti Agdama nga Ayantayo

Ti iyaalsa da Adan ken Eva ti nangrugian ti nawatiwat ken nakalkaldaang a panagdaliasat ti sangatauan a nagtultuloy agingga ita. Kas iti panangyebkas ti maysa a mannurat ti Biblia iti dayta, ti sangatauan “naipasakup iti kinabarengbareng.” (Roma 8:20) Nagsayaat ti panangdeskribir dayta iti panangikagumaan ti tao! Ngamin, ti annak ni Adan ramanenna dagiti nasaririt a lallaki ken babbai iti siensia, medisina, ken teknolohia. Ngem awan ti uray maysa kadakuada a nakaiyeg iti sangalubongan a talna ken kasayaatan a salun-at a pinanggep ti Dios para iti tao.

Ti iyaalsa da Adan ken Eva personal nga inapektaranna ti tunggal maysa kadatayo. Siasino, kas pagarigan, ti di nakapasar iti pannakairurumen, buteng gapu iti krimen, ut-ot a bunga ti nakaro a sakit, wenno ti nakaro a ladingit no matay ti ay-ayatentayo? Aniaman a natalna a panagbiag ket kasla dagus a singaen ti maysa a trahedia. Uray pay dagiti kasayaatan a kanito, ti kaaddatayo ket kas iti dineskribir ti nagkauna a patriarka a ni Job idi kinunana: ‘Ti tao . . . ababa ken napno iti rigat ti biagna.’​—Job 14:1, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia.

No amirisentayo ti nagtaudantayo ken ti nakapimpiman a kasasaadtayo ita, nalabit nalidem ti masanguanan. Ngem ipasigurado ti Biblia kadatayo a saan nga ipalubos ti Dios nga agtultuloy dagita a kasasaad iti agnanayon. Agballiginto ti orihinal a panggepna para iti tao. (Isaias 55:10, 11) Apay a masiguradotayo nga asidegen a mapasamak dayta?

Sigun iti Biblia, mapaspasarantayo ti napeggad a panawen a naawagan ‘dagiti maudi nga aldaw.’ (2 Timoteo 3:1) Dayta a grupo ti sasao dina ipamatmat ti panungpalan ti planeta a Daga ken ti amin a biag nga adda iti dayta. Imbes ketdi, dayta kaipapananna “ti panungpalan ti sistema dagiti bambanag.” No kasta, dayta ti panungpalan dagiti kasasaad a pagladladingitantayo. (Mateo 24:3) Deskribiren ti Biblia dagiti pasamak ken ti kaaduan a kababalin ti tattao bayat ti maudi nga al-aldaw. Usigem ti dadduma kadagitoy iti kahon iti panid 8, ket kalpasanna, paliiwem ‘dagiti pagilasinan’ nga aktual a mapaspasamak iti lubong. Ti mapatayo, ti Biblia, tulongannatayo a mangsierto nga asidegtay unayen iti panungpalan daytoy a sistema ti bambanag. Ngem anianto ti sumaganad?

No Ania ti Namnamaen iti Masanguanan

Kalpasan la unay ti iyaalsa da Adan ken Eva, rinugian ti Dios nga impalgak ti urnosna a mangipasdek iti maysa a Pagarian a “saanto a pulos madadael.” (Daniel 2:44) Dayta a Pagarian, a naisuro nga ikararag ti adu iti kadawyan a maaw-awagan a Kararag ti Apo, ti mangyegto iti aglaplapusanan a bendision iti sangatauan.​—Mateo 6:9, 10.

Ti Pagarian ti Dios ket saan a di masinunuo a kapanunotan nga adda laeng iti puso. Dayta ti pudno a nailangitan a gobierno nga addaanto iti dakkel nga epekto ditoy daga. Amirisem laeng dagiti inkari ti Dios nga aramidenna para kadagiti tattao babaen iti Pagarianna. Kuna ti Biblia a ti Dios umuna a “dadaelenna dagidiay mangdaddadael iti daga.” (Apocalipsis 11:18) Anianto ti aramidenna kadagidiay agtulnog kenkuana? Kuna ti naisurat a Saona a “punasennanto ti amin a lua kadagiti matada, ket awanton ni patay, awanto metten ti panagleddaang wenno panagsangit wenno ut-ot.” (Apocalipsis 21:4) Adda aya tao a makabael a mangaramid kadagita a banag? Ti Dios laeng ti makaiyeg iti kasasaad nga orihinal a pinanggepna agpaay iti sangatauan.

Kasano a magunggonaanka kadagiti bendision nga iyeg ti Pagarian ti Dios? Kuna ti Juan 17:3: “Daytoy kaipapananna ti agnanayon a biag, ti pananggun-odda iti pannakaammo maipapan kenka, ti maymaysa a pudno a Dios, ken daydiay imbaonmo, ni Jesu-Kristo.” Makiramraman dagiti Saksi ni Jehova iti sangalubongan a programa a panangisuro a tumultulong kadagiti tattao a manggun-od iti dayta a pannakaammo. Maar-aramiden ti ministerioda iti agarup 230 a pagilian, ket maipabpablaak ti literaturada iti nasurok nga 400 a pagsasao. No kayatmo a maammuan ti ad-adu pay, makiumanka kadagiti Saksi ni Jehova iti lugarmo wenno agsuratka iti maitutop nga adres a makita iti panid 5.

[Blurb iti panid 6]

“Denggendak, dakayo nga agkuna: ‘Ita wenno inton bigat, agbiahekaminto iti maysa a siudad. Agnaedkaminto sadiay iti makatawen. Agnegosiokaminto ket adunto ti maganansiami.’ Diyo ammo no anianto ti panagbiagyo inton bigat!”​—Santiago 4:13, 14, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia

[Blurb iti panid 6]

Deskribiren ti Biblia a nangrugi ti pakasaritaantayo manipud iti immuna a lalaki ken babai. No kasta, saritaenna ti nagtaudantayo. Ipakitana met no pagturturongantayo. Ngem tapno maawatantayo ti ibagbaga ti Biblia kadatayo, masapul nga adalentayo a naimbag dayta, a kas iti panangadaltayo iti mapa

[Blurb iti panid 7]

Ti “basol” mabalin a kaipapananna ti di umiso nga aramid wenno ti pagannayasan nga agaramid iti kinadakes. Naipasngaytayo a managbasol, ket apektaran dayta dagiti panagtignaytayo. “Awan ti tao a nalinteg iti daga nga agtultuloy nga agaramid iti naimbag ket saan nga agbasol.”​—Eclesiastes 7:20

[Blurb iti panid 8]

No mangipa-xerox-ka iti maysa a papel nga addaan iti nangisit a mantsa, agparangto dayta a mantsa iti amin a kopia. Kas annak ni Adan, nga arigna a kopia, namantsaantayo iti basol. Dayta met la a marka ti adda iti “orihinal” a ni Adan

[Blurb iti panid 8]

Kuna ti Biblia: “Saan a kukua ti tao a magmagna uray ti panangiturong iti addangna.” (Jeremias 10:23) Daytoy ti mangilawlawag no apay a saan nga agballigi dagiti panangikagumaan ti tao a mangragpat iti sangalubongan a talna. Isu saan a naparsua a “mangiturong iti addangna” a naisina iti Dios

[Blurb iti panid 9]

Kinuna ti salmista ti Biblia iti Dios: “Ti saom ket pagsilawan iti sakak, ken silaw iti danak.” (Salmo 119:105) Kas pagsilawan, tulongannatayo ti Biblia a mangannurot iti nainsiriban nga addang no maipasangotayo kadagiti pangngeddeng. Kas ‘silaw iti danatayo,’ lawaganna ti dalan iti sanguanantayo tapno maammuantayo no ania ti masanguanan ti sangatauan

[Kahon iti panid 7]

PANANGNAMNAMA KONTRA AGPAYSO

Idi Setiembre 2000, nagkaykaysa dagiti miembro ti United Nations a nangaramid iti sumagmamano a kalat a masapul a maragpat inton 2015. Karaman kadagitoy ti sumaganad:

◼ Maksayan iti 50 a porsiento ti bilang ti tattao nga agbibiag iti kurang pay a maysa a doliar iti maysa nga aldaw agraman dagidiay mabisbisinan.

◼ Maipasigurado a maturpos ti amin nga annak ti panageskuelada iti elementaria.

◼ Maikkat ti di panagpapada ti babbai ken lallaki iti amin a tukad ti edukasion.

◼ Maksayan iti 66 a porsiento dagiti matay nga ubbing nga awan pay lima ti tawenda.

◼ Maksayan iti 75 porsiento ti bilang dagiti matay nga inna.

◼ Mapasardeng ken mapabassit ti panagwaras ti HIV/AIDS agraman ti panagraira ti dadduma pay a nakaro a sakit a kas iti malaria.

◼ Maksayan iti 50 a porsiento ti bilang ti tattao a di makagun-od iti nadalus a danum nga inumen.

Maibanag ngata dagitoy a kalat? Kalpasan a natingiting ti bambanag idi 2004, kinuna ti maysa a grupo dagiti opisial a mangay-aywan iti salun-at iti intero a lubong a nupay adda panangnamnama, masapul a bigbigen a dagiti ninamnama a nagapuanan dida iparangarang ti agpayso a mapaspasamak. Kastoy ti impadamag ti pakauna ti libro nga State of the World 2005: “Ti kinapanglaw agtultuloy a pabannayatenna ti irarang-ay iti adu a lugar. Umad-adu dagiti sakit a kas iti HIV/AIDS, a mangpataud iti nakaro a peggad iti salun-at dagiti umili iti adu a pagilian. Iti napalabas a lima a tawen, agarup 20 a riwriw nga ubbing ti natay gapu kadagiti mabalin a lapdan a sakit a maalada iti danum, ken ginasut a milion ti agrigrigat iti kada aldaw ken agbibiag iti narugit a kasasaad gapu ta kurang ti nadalus a danum nga inumen ken ti umdas a pagibellengan iti rugit.”

[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 8, 9]

DADDUMA A PAGILASINAN “KADAGITI MAUDI NGA ALDAW”

Dagiti awan kaaspingda a gubat.​—Mateo 24:7; Apocalipsis 6:4.

Bisin.​—Mateo 24:7; Apocalipsis 6:5, 6, 8.

Dagiti Angol.​—Lucas 21:11; Apocalipsis 6:8.

Iyaadu ti kinakillo.​—Mateo 24:12.

Panangdadael iti daga.​— Apocalipsis 11:18.

Dadakkel a ginggined.​—Lucas 21:11.

Napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan.​—2 Timoteo 3:1.

Nakaro a panagayat iti kuarta.​—2 Timoteo 3:2.

Kinasukir kadagiti nagannak.​—2 Timoteo 3:2.

Awanan nainkasigudan a panagayat.​—2 Timoteo 3:3.

Managayat iti ragragsak imbes a managayat iti Dios.​—2 Timoteo 3:4.

Awanan panagteppel.​—2 Timoteo 3:3.

Awanan panagayat iti kinaimbag.​—2 Timoteo 3:3.

Saanda nga ikankano ti umadanin a peggad.​—Mateo 24:39.

Dagiti managuy-uyaw laksidenda ti pammaneknek nga agbibiagtayon iti maudi nga al-aldaw.​—2 Pedro 3:3, 4.

Sangalubongan a pannakaikasaba ti Pagarian ti Dios.​—Mateo 24:14.

[Credit Lines]

© G.M.B. Akash/Panos Pictures

© Paul Lowe/Panos Pictures

[Ladawan iti panid 9]

Nalatak dagiti Saksi ni Jehova gapu iti panangikasabada iti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios