Nasarakanmi ti Birbirokenmi

Kas insalaysay ni Bert Tallman

Maragragsakanak a manglagip iti kinaubingko iti Blood Reserve, maysa a komunidad dagiti Katutubo a paset ti Blackfoot Nation idiay Alberta, Canada. Agnanaedkami idi iti asideg ti Canadian Rockies ken iti nagpintas a Lake Louise.

INNEM ti kakabsatko a lallaki ken dua a babbai. Ayuyangmi nga agkakabsat ti pagtaengan ni lolami. Isu ket nagaget ken insurona kadakami ti kaugalian ti adun a henerasion dagiti Indian idiay Canada. Nasursuromi ti agpuros kadagiti balang a berry, agisagana kadagiti putahe dagiti Indian, ken agmula. Kanayondak nga ikuyog da lolo ken tatangko nga aganup ken agkalap. Aganupkami iti nagduduma a kita ti ugsa tapno pagtaraonmi ken alaenmi dagiti lalatda. Nagaget dagiti dadakkelmi ken inaramidda ti amin a kabaelanda tapno maipaayandakami iti nasayaat a biag. Naragsak ti biagko iti komunidadmi.

Ngem nagbalbaliw ti amin idi natay ni lolak idi 1963. Gapu ta lima laeng ti tawenko idi, mariribukanak iti dayta a pasamak. Awan ti nangngegko a nakaliwliwa kaniak. Uray ubingak pay idi, napanunotko, ‘No adda Namarsua, ayanna ngarud? Apay a matay ti tao?’ No dadduma, agsennaayak gapu iti pannakaupayko. No damagen dagiti nagannakko no apay, irasonko lattan nga adda rikriknaek.

Pannakisarita Kadagiti Puraw a Tattao

Sakbay a natay ni lolak, manmano a makisaritakami kadagiti puraw a tattao. No makitami ida, makangngegak kadagiti komento a kas iti: “Maysa dayta a dakes, naagum, awan asina a tao. Saanda a nasayaat a tattao.” Imbagada kaniak a manmano laeng ti puraw a nasingpet ken saanda a mapagtalkan. Nupay interesadoak a mangam-ammo kadakuada, nagannadak gapu ta masansan a pagaangawan ken uyawendakami dagiti puraw iti lugarmi.

Di nagbayag kalpasan ti ipupusay ni lolak, nasursuro dagiti dadakkelko ti agbartek, isu a dagita a tawtawen ti maysa kadagiti kaladingitan a paset ti biagko. Idi walo ti tawenkon, dua a Mormon ti simmarungkar iti pagtaenganmi. Kasla nasingpetda met a tattao. Immanamong dagiti nagannakko iti singasingda a maipasidongak iti maysa a programa a sadiay ket maipaaywan dagiti ubbing a Katutubo kadagiti puraw a tattao tapno mapasayaatda. Gapu iti kasasaadmi iti biag, nakita dagiti nagannakko a pagimbagak ti makipagnaed iti puraw a pamilia. Nasdaaw ken naupayak gapu ta ibagbaga idi dagiti dadakkelko a saan a mapagtalkan dagiti puraw. Uray an-anuenda, diak kayat ti pumanaw. Kamaudiananna, immanamongak gapu ta impasigurado dagiti dadakkelko a kumuyog met ni manongko.

Ngem idi nakadanonkami idiay Vancouver, British Columbia, pinagsinadakami ken manongko ket naipanak iti lugar nga agarup 100 a kilometro ti kaadayona! Kasta unay ti ladingitko. Nupay nasingpet ti pamilia a nangaywan kaniak, nasaem ken nakaam-amak a kapadasan dayta kaniak. Nagawidak kalpasan ti agarup sangapulo a bulan.

Nakaduak Manen Dagiti Nagannakko

Nupay saan unay a nagbaliw ti kasasaad iti pagtaenganmi, naragsakanak a nakaawid. Insardeng dagiti nagannakko ti panagin-inumda idi agarup 12 ti tawenko. Makapabang-ar dayta, ngem siak met ti naaddaan iti bisio kas iti panagdroga ken panaginum iti arak. Pinaregtadak dagiti nagannakko nga ibaw-ingko ti atensionko kadagiti sabali nga aktibidad, agraman ti kompetision ti panagsakay kadagiti toro, banag a nagustuak unay. Saan nga agpaay dayta nga aktibidad kadagidiay takrot. Nasursurok ti agsakay iti buatit a toro iti uneg ti walo a segundo a diak matmatnag, bayat a nakaiggem ti maysa nga imak iti tali a naigalut iti bagi ti toro.

Idi tin-edyerak, insuro kaniak dagiti lallakay iti tribumi ti relihion dagiti Katutubo. Naginteresak iti dayta gapu ta diak patien dagiti maibilang a relihion dagiti puraw. Impagarupko a dagiti kostumbre dagiti Indian ti mangitantandudo iti kinaimbag ken hustisia a di isursuro ti adu a “Kristiano” a relihion. Nasarakak ti talna iti denna dagiti Katutubo, a tagtagiragsakek ti kinaangaw ken kinasinged iti nagbabaetan dagiti pamilia ken aggagayyem.

Kadagita a panawen a naammuak dagiti kinaawan hustisia a mapaspasaran dagiti Katutubo iti adu a siglo. Imbagada a dagiti puraw a tattao ti nangyakar kadakami kadagiti sakit ken nangibus kadagiti kangrunaan a pagbiagmi, ti nuang. Kinapudnona, naipadamag a kinuna ni Koronel R. I. Dodge manipud iti Armada ti Estados Unidos: “Patayenyo amin a nuang tapno awanen ti pagbiag dagiti Indian.” Dayta a kababalin ti naammuak a makagapu no apay a naupay dagiti Indian, a nagresulta iti pannakariknada iti kinaawan namnama.

Kanayonanna, dadduma a lider ti gobierno ken dagiti kaaliadoda a relihioso a tattao nangaramidda kadagiti panagregget a mangbalbaliw kadagiti Katutubo, yantangay ibilangda dagitoy a saan a sibilisado. Patienda nga amin a banag maipapan kadagiti Katutubo ket kasapulan a mabalbaliwan—a pakairamanan ti kultura, patpatien, kababalin, ken lenguaheda—tapno agtignaydanto a kas kadagiti puraw. Idiay Canada, dadduma a Katutubo nga ubbing ti naabuso kadagiti pagtaengan a narelihiosuan nga eskuelaan. Gapuna, dadduma kadakuada ti naaddaan iti bisio, nagbalin a naranggas, ken nagpakamatay—dagiti parikut nga agraraira iti komunidad dagiti Indian agingga ita.

Tapno maliklikan dagitoy a parikut, dadduma a Katutubo ti nangikeddeng a mangiwaksi iti kultura dagiti Indian. Kaykayatda a kasao dagiti annakda iti Ingles ngem iti lenguahe dagiti Indian, ken pinadasda a tuladen ti dadduma a wagas ti panagbiag dagiti puraw. Ngem imbes a maawatda, inumsi ketdi ida dagiti puraw ken uray ti dadduma a Katutubo, nga awaganda ida kas “mansanas nga Indian”—nalabaga iti ruar ngem puraw iti uneg.

Nakalkaldaang a makita ti panagsagaba dagiti Katutubo iti nagduduma a pamay-an. Il-iliwek a makita ti nasaysayaat a kasasaad dagiti Indian iti komunidadmi ken iti intero a Canada ken iti Estados Unidos.

Nagbirbirokak Kadagiti Sungbat

Idi tin-edyerak, pampanunotek a didakto pulos maakseptar dagiti puraw. Gapuna, ti panangay-ayko iti bagik masansan a nagturong iti sakit ti nakem. Nasursurok pay a guraen dagiti puraw. Nupay kasta, binagbagaandak dagiti dadakkelko ken ti ikitko a diak agimulmula iti gura ken tarigagay nga agibales; imbes ketdi, pinaregtadak a mamakawan, mangipakita iti ayat, ken mangpalabas iti panangidumduma dagiti tattao. Naammuak idi agangay a maitunos dayta a balakad kadagiti prinsipio ti Biblia. Ngem nagtultuloy ti tarigagayko a mangbirok iti sungbat kadagiti saludsod a pakariribukak sipud pay idi ubingak. Pampanunotek no apay nga addatayo ditoy daga ken no apay nga agtultuloy ti kinaawan hustisia. Para kaniak, kasla saan a lohikal ti ababa laeng a panagbiag sa matay kalpasanna. Mariribukanak a talaga.

Tunggal sumarungkar dagiti Saksi ni Jehova iti pagtaenganmi, siak ti ibaonda a sumango. Kanayon a raemek ida gapu ta kasla saanda met a mangidumduma. Nupay marigatanak a mangbukel kadagiti umno a saludsod, kanayon a makapainteres dagiti saritaanmi. Malagipko pay ti isasarungkar da John Brewster ken Harry Callihoo, maysa nga Indian a Saksi. Napaut ti panagsasaritami bayat a magmagnakami iti nalawa a karuotan. Nangalaak iti maysa a libro ket nabasak ti agarup kaguduana sakbay a napukaw dayta.

Nagbalinak a Sumasakay iti Toro

Nagpabalakadak kadagiti lallakay iti komunidadmi. Nupay apresiarek ti nagsayaat a balakadda, diak napnek iti sungbatda kadagiti saludsodko maipapan iti biag. Idi agarup 16 ti tawenko, pimmanawak iti pagtaenganmi ket naigamerak iti kompetision dagiti sumasakay iti toro. Gagangay ti panagbartek ken panagdroga kadagiti dadduma a ragragsak a tinabunuak kalpasan dagiti kompetision. Makonsiensiaak gapu ta ammok a dakes dagita nga aramid ken saan a makaay-ayo iti Dios ti estilo ti panagbiagko. Masansan nga agkararagak iti Namarsua tapno tulongannak a mangaramid iti umiso ken mangbirok iti sungbat kadagiti saludsod a nagtultuloy a mangburburibor kaniak.

Idi 1978, bayat nga addaak idiay Calgary, naam-ammok ti maysa a Katutubo a balasang nga agnagan iti Rose. Agduma a tribu ti Indian ti naggapuan dagiti dadakkelna. Agpada ti paginteresanmi ken nawaya a maibagami ti riknami iti maysa ken maysa. Naginnayatkami ket nagkasarkami idi 1979. Naaddaankami kadagiti annak, da Carma ken Jared. Ni Rose ket nasungdo, mannakitunos nga asawa, ken naanus nga ina. Idi naminsan a binisitami a sangapamiliaan da manongko, adda nakitak a libro a napauluan iti Mabalinyo ti Agbiag nga Agnanayon iti Paraiso a Daga.a Naginteresak iti nabasak ken kasla umiso dagiti linaonna. Bayat a basbasaek, adu ti naadalko maipapan iti mensahe ti Biblia, ngem addada napukaw a panid dayta a libro. Inkagumaanmi ken Rose a sapulen dagiti napukaw a panidna ngem dimi nabirokan. Kaskasdi, intultuloyko ti nagkararag maipaay iti tulong.

Isasarungkar iti Padi

Idi primavera ti 1984, impasngay ni Rose ti maikatlo nga anakmi, maysa a napintas nga ubing nga agnagan iti Kayla. Kalpasan laeng ti dua a bulan, natay ni Kayla gapu ta nayanak nga adda sakit ti pusona. Kasla nagtupak ti langit kadakami ket diak ammo no kasano a liwliwaen ni Rose. Kinombinsirnak a sarungkaranmi ti Katoliko a padi iti komunidadmi bareng maliwliwakami ken masungbatanna dagiti saludsodmi.

Inyimtuodmi kenkuana no apay a natay ti maladagami ken no sadino ti napananna. Imbagana nga innala kano ti Dios ta kasapulanna ti maysa pay nga anghel. Pampanunotek, ‘No isu ti Mannakabalin-amin a Namarsua, apay nga alaenna pay laeng ti anakmi tapno agbalin nga anghel? Ania koma ti maaramidan ti awan gawayna a maladaga?’ Ti padi dina pulos linuktan ti Biblia. Pimmanawkami a di naliwliwa.

Ti Kararag ti Nangsaranay Kadakami

Maysa nga agsapa ti Lunes idi Nobiembre 1984, napaut a nagkararagak iti Dios, a nagpakpakaasiak a tulongannak nga agbalin a nasaysayaat a tao, maawatak dagiti mapaspasamak, ken maammuak ti panggep ti biag. Iti dayta met la nga agsapa, dua a Saksi ni Jehova ti nagtuktok iti ridawmi, da Diana Bellemy ken Karen Scott. Napasnek, nadayaw, ken maragsakanda a nangidatag iti mensahe nga awitda. Nagimdengak, inawatko ti impaimada a Biblia ken ti libro a napauluan iti Survival Into a New Earth,b sa immanamongak a sarungkarandak da Diana ken ti lakayna a ni Darryl iti dayta met la a lawas.

Idi laeng nakapanawda a naamirisko a nalabit dayta ti sungbat iti kararagko. Kasta unay ti ragsakko ta uray la diak makaidna bayat nga ur-urayek ni Rose nga agawid manipud iti trabahona tapno mayestoriak kenkuana ti napasamak. Nasdaawak idi imbaga ni Rose nga iti rabii sakbayna, inkararagna met iti Dios a masarakanna koma ti pudno a relihion. Iti Biernes dayta met la a lawas, rinugianmi ti nagadal iti Biblia. Naammuanmi idi agangay nga iti daydi aldaw a simmarungkar da Karen ken Diana iti pagtaenganmi, saanda a mabirokan dagiti balay a rantada koma a pangasabaan. Ngem idi nakitada ti balaymi, natignayda a mangasaba kadakami.

Nasungbatan Met Laengen Dagiti Saludsodko!

Saan a maragsakan idi damo dagiti kakabagian ken gagayyemmi idi rinugianmi ti agpayadal iti Biblia. Pinadasdakami a buriboren babaen ti panangibagada a saysayangenmi ti biagmi ken dimi us-usaren a naan-anay ti talento ken abilidadmi. Nupay kasta, determinadokami nga agtalinaed a matalek iti kabbaro a Gayyemmi, ti Namarsua kadatayo, ni Jehova. Adda ngamin nasarakanmi a nagpateg a banag—dagiti agkakaimbag a kinapudno ken sagrado a palimed iti Sao ti Dios, ti Biblia. (Mateo 13:52) Nabautisarankami ken Rose kas Saksi ni Jehova idi Disiembre 1985. Dagiti kakabagianmi raraemenda itan dagiti Saksi ni Jehova gapu kadagiti nakitada a nasayaat a panagbalbaliw iti panagbiagmi sipud idi nabautisarankami.

Wen, nasarakak ti birbirokek! Simple ken lohikal ti sungbat ti Biblia kadagiti napateg a saludsod. Maragsakanak idi naammuak ti panggep ti biag, no apay a mataytayo, ken ti kari ti Dios a makalangenminto manen ti anakmi a ni Kayla ken makitami ti panagdakkelna iti nagsayaat nga aglawlaw. (Juan 5:28, 29; Apocalipsis 21:4) Idi agangay, naadalko met a rumbeng a raementay ti biag, ditay abusuen ti bagitayo, wenno liklikantayo ti kompetision. (Galacia 5:26) Nupay narigat, inkeddengko nga isardeng ti makipaset iti kompetision dagiti sumasakay iti toro tapno maay-ayok ti Dios.

Ti umiso a pannakaammo iti Biblia winayawayaannakami manipud iti an-anito a nakaigameran ti adu a Katutubo, kas iti panamati a matay ti maysa a miembro ti pamilia no adda umay a kullaaw wenno no adda agtaguob nga aso. Saankamin a mabuteng nga amangan no adda mangdangran kadakami a di makita nga espiritu nga adda kadagiti sibibiag ken awan biagna a banag. (Salmo 56:4; Juan 8:32) Ipatpateg ken raemenmi itan dagiti nakaskasdaaw a parsua ni Jehova. Addaanakon iti adu a gagayyem a nagduduma ti nasionalidadda a maibilangko a kakabsat. Saanda a mangidumduma ken ibilangdakami a padada nga adipen ti Dios. (Aramid 10:34, 35) Adu kadakuada ti mangikagkagumaan a mangadal iti kultura ken patpatien dagiti Katutubo ken agusar iti lenguahe dagiti Indian tapno epektibo a mairanudda ti mensahe ti Biblia iti makaguyugoy a pamay-an.

Agnanaedkami iti Blood Reserve, iti abagatan nga Alberta, ket adda bassit a rantsomi ditoy. Tagtagiragsakenmi pay laeng ti kultura dagiti Katutubo—a pakairamanan ti taraon, musika, ken sala. Saankami a makiramraman kadagiti nailian a sala, a maawagan no dadduma kadagiti powwow, ngem magustuanmi a buyaen dagita no maitutop. Ikagkagumaak met nga isuro kadagiti annakmi ti kulturami ken dagiti sumagmamano a lenguahe dagiti Indian. Adu a Katutubo ti naasi, napakumbaba, ken mangipakpakita iti naayat a pannakaseknan kadagiti pamilia ken gagayyemda. Managpadagusda pay ken raemenda ti padada a tao, agraman dagidiay sabali ti pulida. Ap-apresiarek ken ipatpategko dagitoy a bambanag agingga ita.

Ti kadakkelan a gubuayan ti ragsakmi ket ti panangusarmi iti tiempo ken ik-ikutanmi a tumulong kadagiti sabsabali a mangam-ammo ken mangayat kenni Jehova. Ti anakmi a ni Jared ket agserserbi iti sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova iti asideg ti Toronto. Agserserbiak ita kas maysa a panglakayen iti Kongregasion ti Macleod. Dakami kada Rose ken Carma ket regular pioneer, wenno amin-tiempo nga ebanghelisador. Maragragsakankami a mangasaba iti lenguahemi nga Indian. Makaparagsak a makita dagiti dadduma a mangipangpangag iti kinapudno maipapan iti Namarsua ken kadagiti panggepna.

Kuna ti Biblia maipapan ken Jehova: “No birokem, ipalubosnanto nga isu masarakam.” (1 Cronicas 28:9) Maragsakanak ta tinungpalna ti karina babaen ti panangtulongna kaniak ken ti pamiliak tapno masarakanmi ti birbirokenmi.

[Footnotes]

[Blurb iti panid 13]

‘No adda Namarsua, ayanna ngarud? Apay a matay ti tao?’

[Blurb iti panid 16]

‘Adu a Katutubo ti naasi ken napakumbaba’

[Ladawan iti panid 12]

Insuro kaniak ni lolak ti kultura dagiti Indian

[Ladawan iti panid 15]

Naigamerak iti kompetision dagiti sumasakay iti toro

[Ladawan iti panid 15]

Ti espesial a tract a “You Can Trust the Creator” ket magun-odan iti lenguahe dagiti Indian ken iti dadduma pay a lenguahe

[Ladawan iti panid 15]

Maragragsakanak itan a mangiranud iti pannakaammo manipud iti Biblia

[Ladawan iti panid 15]

Dakami a sangapamiliaan ita