FEATURE
Layus idi Kaaldawan ni Noe
NASUROK nga 4,370 a tawen ti napalabasen, sigun iti pakasaritaan a nairekord iti Biblia, naluktan dagiti aribengbeng ti langlangit ket ti maysa a layus linapunosna ti intero a daga. Nadadael dagiti nadangkes ken naranggas a tattao, ken amin dagidiay saan a nangikankano yantangay nagkedkedda a mangipangag iti pakdaar ti Dios. Dagiti laeng nakalasat iti daytoy a Layus ket ti nalinteg a ni Noe ken ti pamiliana, waloda amin a persona, agraman ti nakedngan a bilang ti tunggal kakikita ti an-animal, iti maysa a nakadakdakkel a daong nga imbilin ti Dios a maibangon.—Ge 7:1-24.
Patalgedan ti adu a mannurat ti Biblia a pudno a napasamak ti Layus. (Isa 54:9; 2Pe 3:5, 6; Heb 11:7) Nupay kasta, ti kabilgan nga ebidensia isu ti mismo a pammaneknek ni Jesu-Kristo, a maysa a nakasaksi iti dayta manipud langlangit. (Idiligyo ti Jn 8:58.) Sibabatad a kinunana: “Idi kaaldawan ni Noe, . . . dimteng ti layus ket dinadaelna ida amin.”—Lu 17:26, 27.
Ti salaysay maipapan iti Layus ket saan a maysa laeng nga estoria. Impamatmat ni Jesu-Kristo nga adda naimpadtuan a kaipapanan dayta a pasamak. Iti padtona maipapan iti “panungpalan ti sistema ti bambanag,” espesipiko a tinukoyna ti “kaaldawan ni Noe.” Dinakamatna ti Layus kas maysa a pakdaar iti maysa a dakdakkel a pannakadadael a dumteng bayat “ti kaadda ti Anak ti tao.”—Mt 24:3, 37-39.
Nalaon Kadi ti Daong ti Isuamin nga Animal? Agpayso a tukoyen dagiti ensiklopedia ti nasurok a sangamilion a kakikita ti an-animal. Ngem nabilin ni Noe a taginayonenna laeng dagiti mangibagi iti tunggal “kakikita” ti animal iti daga ken agtaytayab a parsua. Kinuna ti sumagmamano a managsukisok a mabalin nga adda laeng 43 a “kakikita” ti mamalia, 74 a “kakikita” ti tumatayab, ken 10 a “kakikita” ti reptilia a nagtaudan ti nakaad-adu a kita dagitoy a parsua a pagaammo ita. Ti uneg ti daong ket addaan iti espasio nga agarup 40,000 m ku (1,400,000 pie ku)—umdas a manglaon kadagiti nadakamat a naglugan iti dayta
Sadino ti Napanan ti Dandanum ti Layus? Nabatad nga addada a mismo ditoy daga. Itatta, adda agarup 1.4 bilion km ku (326 milion mi ku) a danum ditoy daga. Saknapanna ti nasurok a 70 porsiento iti rabaw ti globo. Ti promedio a kauneg dagiti taaw ket 4 km (2.5 mi); ti promedio a kangato ti daga ket 0.8 km laeng (0.5 mi) iti ngatuen ti patar ti baybay. No mapalanas ti rabaw ti daga, interamente a malapunos dayta iti danum iti kauneg a 2,400 m (8,000 pie)
Sarsarita Maipapan iti Layus. Dagiti pagarigan manipud iti innem a kontinente ken kadagiti isla ti baybay; adda pagaammo a ginasut a kakastoy a sarsarita
Ti nabukel manen a dakkel nga elepante (mammoth) a natakuatan a timmangken kadagiti yelo idiay Siberia idi 1901. Kalpasan ti rinibu a tawen, adda pay laeng iti ngiwatna ti kinnanna a mulmula. Daytoy, kasta met ti dadduma pay a banag a kas iti fossil ti parparsua iti danum a nasarakan kadagiti nangato a bantay, ket patien ti sumagmamano kas nabileg nga ebidensia a napasamak ti maysa a kellaat ken makadidigra a sangalubongan a layus