FEATURE
Uneg ken Aglikmut ti Jerusalem Ita
JERUSALEM—sigud a sentro ti pudno a panagdaydayaw ken Jehova a Dios, ngem saan itan nga isu ti siudad a mangaw-awit iti nagan ti Dios. Napukaw ti Jerusalem ti nainggundawayan a saadna kalpasan a nagapostata iti sursuro ti Sao ti Dios ken linaksidna ti Mesias, ni Jesus. (Lu 13:34, 35) Nupay kasta, agingga ita interesado unay iti Jerusalem dagiti managayat iti Biblia agsipud ta naaramid sadiay dagiti pasamak a nakapatpateg iti isuamin.
Ti buya ti siudad manipud abagatan no tannawagan manipud tangatang (kas ti adda iti daytoy a panid) ipakitana ti nagsaadan ti nadumaduma a paset ti Jerusalem. Ti Bantay Moria, nga ayan ti templo, adda idiay likudan. Ti adda iti sango ket ti Bantay Sion, a nabedngan iti naapres a ginget ti Kidron iti daya ken iti Ginget Tyropoeon iti laud. Iti Bantay Sion ti nakaibangonan ti Siudad ni David.
No ti maysa a tao sitatakder iti Bantay dagiti Olibo iti daya ti Jerusalem, matannawaganna ti Ginget Kidron ken makitana ti disso a sigud a nagsaadan ti templo. Ti naisaad itan sadiay ket ti santuario dagiti Muslim a pagaammo kas Dome of the Rock. ‘Agtugtugaw idi ni Jesus idiay Bantay dagiti Olibo a matan-awanna ti templo’ idi impaayna ti nalatak a padtona maipapan iti “panungpalan ti sistema ti bambanag.”—Mr 13:3; Mt 24:3.
Ti disso ti templo kas makita manipud Bantay dagiti Olibo. Iti sanguanan, makita dagiti lugar a pagitabonan dagiti Judio a mamati nga addanto aldaw nga agparang ditoy ti Mesias
Ti Holyland Model idiay Jerusalem ket patien ti adu a mangiladawan iti langa ti Jerusalem idi umuna a siglo
Ti Tanem iti Minuyongan (kannawan) ken ti Simbaan ti Nasantuan a Panteon (baba, adda iti unegnadagiti panteon idi umuna a siglo). Tunggal maysa kadagitoy ket ibagbaga ti dadduma nga isu ti disso a nakaitabonan ni Jesus
Ruangan ti Damasco, Jerusalem
Buya iti kalsada iti daan a paset ti Jerusalem
Ti Ginget ti Hinnom, a nagsaad iti abagatan ken abagatan-a-laud ti kadaanan a Jerusalem, ket naawagan Gehenna idi umuna a siglo
Ti Ban-aw ti Siloam, aggapgapu ti danumna iti ubbog ti Gihon babaen ti Usok ni Ezekias
Ti ban-aw ti Siloam idi umuna a siglo, a nangibagaan ni Jesus iti bulsek a lalaki a mapan agdiram-os ket umimbag (Jn 9:7)
Nabayagen a maibilbilang nga ayan ti minuyongan ti Getsemani
Betania, kas langana itan
Usok ni Warren, a nalabit dumalanan idi ti mapan agsakdo iti danum idiay ubbog ti Gihon babaen kadagiti timba. Mabalin a kasta nga usok ti dimmalanan ti lallaki ni David nga agturong iti salindeg dagiti Jebuseo iti Sion (2Sm 5:8)
Dagiti panagkabakab ti arkeolohia iti makin-amianan a deppaar ti kadaanan a Siudad ni David
Makinlaud a Pader ti Jerusalem, agraman dadakkel a bato nga addan idi umuna a siglo. Adu a Judio ti um-umay ditoy tapno agkararagda