OSEAS

[napaababa a porma ti Osaias].

Hebreo a mammadto ken mannurat ti libro ti Biblia nga Oseas; nadakamat laeng nga anak ni Beeri. Nagserbi ni Oseas kas mammadto ni Jehova bayat dagiti panagturay da Ari Ozias, Jotam, Acaz, ken Ezekias ti Juda kasta met ni Jeroboam II (anak ni Joas) ti Israel, idi maudi a paset ti maikasiam a siglo ken nagtultuloy agingga idi maikawalo a siglo K.K.P. (Os 1:1) Dagiti mammadto iti daydi met laeng a panawen ket da Amos, Isaias, ken Mikias.​—Am 1:1; Isa 1:1; Mik 1:1.

Maikuna a ni Oseas ket mammadto (ken nalabit maysa nga umili) iti sangapulo-tribu a makin-amianan a pagarian ti Israel. Dayta a pagarian ti kangrunaan a tuktukoyen dagiti waragawag iti libro ni Oseas. Namin-15 laeng a nainaganan ti Juda ken saan a pulos nainaganan ti kabeserana a siudad ti Jerusalem iti daytoy a libro, ngem namin-44 a natukoy ti Israel, namin-37 ti Efraim (kangrunaan a tribu ti Israel), ken namin-6 ti Samaria, ti kabesera ti makin-amianan a pagarian. Ti dadduma pay a disso a nadakamat iti dayta a libro ket kaaduanna a paset ti makin-amianan a pagarian wenno addada iti beddengna.​—Os 1:4, 5; 5:1, 8; 6:8, 9; 10:5, 8, 15; 12:11; 14:6, 7.

Nupay kasta, nalawag nga impaayan met ni Oseas ti importansia ti ar-ari ti Juda, a dinakamatna amin dagiti uppat a nagturay sadiay bayat ti ministeriona, idinto ta ti laeng tinukoyna iti Israel ket ti agturturay idi inrugina ti trabahona. (Os 1:1) Imbes nga ipasimudaag daytoy a ti mammadto ket naggapu idiay Juda wenno nayanak sadiay, mabalin a daytoy ti mangipakita a kas iti sabsabali pay a mammadto ti Dios, imbilang ni Oseas a dagiti laeng Judio nga ar-ari iti pamilia ni David ti nainkalintegan nga agturay iti ili ti Dios, nga imbilangna ti pakabuklan ti makin-amianan a pagarian ti Israel kas narelihiosuan ken sibil a panagapostasia ken Jehova. Siempre, gapu iti daytoy a listaan ti agtuturay iti dua a pagarian, nalaklaka nga ikeddeng ti umiso a petsa ti panagipadto ni Oseas.