TESALONICA, SURSURAT KADAGITI TAGA.

Dua a naipaltiing a surat iti Kristiano a Griego a Kasuratan, nalabit ti immuna a pinutar ni apostol Pablo, a mangyam-ammo iti bagina kas mannurat kadagitoy a dua. (1Te 1:1; 2:18; 2Te 1:1; 3:17) Idi tiempo a maikurkur-it dagitoy a surat, kadua ni Pablo da Silvano (Silas) ken Timoteo. (1Te 1:1; 2Te 1:1) Ipatuldo daytoy nga idiay Corinto ti naggapuan dagiti surat idi naipatulod dagitoy, ta awan ti rekord a nagkakadua manen a nagtrabaho dagitoy tallo a lallaki kalpasan ti panagyanda idiay Corinto bayat ti maikadua a panagbaniaga ni Pablo kas misionero. (Ara 18:5) Yantangay agparang a nangrugi idi otonio ti 50 K.P. ti 18-bulan a trabaho ti apostol idiay Corinto, nalabit agarup iti daytoy a tiempo a naisurat kadagiti taga Tesalonica ti umuna a surat. (Ara 18:11; kitaenyo ti KRONOLOHIA [Ti periodo dagiti apostol iti naud-udi a tiempo].) Sigurado a di nagbayag simmaruno ti maikadua a surat, nalabit idi agarup 51 K.P.

Kadagiti amin a naisangsangayan a katalogo iti maikadua, maikatlo, ken maikapat a siglo K.P., agpada a nailista dagitoy a surat kas pudpudno a paset ti Kasuratan. Naan-anay a maitunosda met iti dadduma pay a paset ti Kasuratan iti panangbagbaga kadagiti adipen ti Dios a taginayonenda ti nasayaat a kababalin iti amin a tiempo. Nakadkadlaw met ti pannakaipaganetget ti kararag kadagitoy a surat. No agkarkararag ni Pablo ken dagiti katrabahuanna kanayon a laglagipenda dagiti taga Tesalonica (1Te 1:2; 2:13; 2Te 1:3, 11; 2:13), ken imparegta kadakuada ti apostol: “Agkararagkayo a di agressat. Mainaig iti isuamin agyamankayo.” (1Te 5:17, 18) “Kakabsat, itultuloydakami nga ikararagan.”​—1Te 5:25; 2Te 3:1.

Kasasaad a Nainaig iti Umuna a Tesalonica. Gistay nanipud rugi nagpasar iti pannakaidadanes ti kongregasion a nakaiturongan ti Umuna a Tesalonica. Kalpasan ti isasangpetna idiay Tesalonica, nangasaba ni Pablo iti sinagoga sadiay iti tallo a Sabbath. Nagbalin a manamati ti kalalainganna a kaadu ti tattao, ket naipasdek ti maysa a kongregasion. Ngem nangparnuay dagiti panatiko a Judio iti naranggas a panagderraaw. Idi saanda a masarakan da Pablo ken Silas iti pagtaengan ni Jason, ti bunggoy dagiti managderraaw inulodda ni Jason ken ti sumagmamano a sabsabali pay a kakabsat nga impan iti saklang dagiti agtuturay iti siudad, nga ak-akusaranda ida iti iyaalsa. Sa laeng naluk-atan ni Jason ken ti sabsabali pay idi naited ti “umdas a tani.” Daytoy ti namagtignay iti kakabsat a mangibaon kada Pablo ken Silas idiay Berea iti rabii, nabatad a maipaay iti pagimbagan ti kongregasion ken iti kinatalged dagitoy dua a lallaki.​—Ara 17:1-10.

Kalpasan dayta, malaksid iti agtultuloy a pannakaidadanes (1Te 2:14), agparang a ti kongregasion nagledleddaang iti kasta unay gapu ta napukaw ken patay ti maysa (wenno sumagmamano) kadakuada. (4:13) Gapu ta pagaammo ni Pablo ti narigat a kasasaad a sagsagabaen ti baro a kongregasion ken maseknan unay maipapan iti epekto dayta, imbaonna ni Timoteo tapno liwliwaen ken pabilgenna dagiti taga Tesalonica. Sakbay pay dayta, namindua a pinadpadas ti apostol a sarungkaran ida, ngem ‘binangenan ni Satanas ti danana.’​—2:17–3:3.

Idi naawatna ti makaparegta a padamag ni Timoteo maipapan iti kinamatalek ken ayat dagiti taga Tesalonica, nagrag-o ni Pablo. (1Te 3:6-10) Nupay kasta, kasapulanda idi ti kanayonan a pammaregta ken pammagbaga tapno masarkedanda dagiti pagkapuyan ti lasag. Maigapu itoy, malaksid iti panangkomendar ni Pablo kadagiti taga Tesalonica gapu iti matalek a panagibturda (1:2-10; 2:14; 3:6-10) ken panangliwliwana kadakuada iti namnama a panagungar (4:13-18), binagbagaanna ida nga itultuloyda a suroten ti maysa a dana nga inanamongan ti Dios ken ad-adda pay a naan-anay nga aramidenda dayta. (4:1, 2) Karaman kadagiti pammagbaga kadakuada ti apostol ti panangbalakadna nga adaywanda ti pannakiabig (4:3-8), ad-adda pay nga ayatenda ti maysa ken maysa, agtrabahoda babaen iti im-imada (4:9-12), agtalinaedda a siririing iti naespirituan (5:6-10), maaddaanda iti panagraem kadagidiay agtartrabaho a sipipinget iti tengngada, ‘bagbagaanda dagiti nagulo, agsaoda iti makaliwliwa kadagiti malmaldaangan a kararua, saranayenda dagiti nakapuy, maaddaanda iti mabayag a panagitured iti isuamin’ ken ‘adaywanda ti tunggal langa ti kinadakes’ (5:11-22).

Kasasaad a Nainaig iti Maikadua a Tesalonica. Dumakdakkel idi iti kasta unay ti pammati dagiti Kristiano idiay Tesalonica, rumangrang-ay ti ayatda iti maysa ken maysa, ken simamatalek nga intultuloyda nga ibturan ti pannakaidadanes ken rigat. Gapuna, kas met laeng iti immuna a suratna, kinomendaran ida ni apostol Pablo ken pinaregtana ida nga agtultuloy nga agtakderda a sititibker.​—2Te 1:3-12; 2:13-17.

Nupay kasta, adda sumagmamano iti kongregasion a sibibiddut a mangiruprupir nga adanin ti kaadda ni Jesu-Kristo. Posible nga adda pay ketdi surat a naggapu kano ken Pablo a naipapan a kasla mangipatpatuldo a “ti aldaw ni Jehova dimtengen.” (2Te 2:1, 2) Mabalin a daytoy ti makagapu no apay nga impaganetget ti apostol ti pakakitaan nga isu a mismo ti naggapuan ti maikadua a suratna, a kunkunana: “Adtoy ti kablaawko, ni Pablo, iti bukodko nga ima, a dayta ti pagilasinan iti tunggal surat; kastoy ti wagas ti panagsuratko.” (3:17) Gapu ta saanna a kayat a masulbog dagiti kakabsat a mangawat iti biddut a sursuro, impakita ni Pablo nga adda pay dagiti mapasamak nga umuna sakbay ti iyaay ti aldaw ni Jehova. Insuratna: “Saanto nga umay malaksid no dumteng nga umuna ti apostasia ket maipanayag ti tao ti kinakillo.”​—2:3.

Agkasapulan latta pay iti panangasikaso daydi parikut ti kongregasion a nangbalakadanna idin kadakuada. Iti immuna a suratna kadagiti taga Tesalonica, imbaga kadakuada ni Pablo: “Bagbagaandakayo, kakabsat, . . . pagbalinenyo a kalat ti agbiag a siuulimek ken asikasuenyo ti bukodyo nga aramid ket agtrabahokayo babaen iti im-imayo, kas iti imbilinmi kadakayo; tapno makapagnakayo a sitatakneng no maipapan kadagiti tattao a taga ruar ket saan nga agkasapulan iti aniaman.” (1Te 4:10-12) Adda dagiti kameng ti kongregasion a saan a nangipapuso iti daytoy a pammagbaga. Isu a binilin ni Pablo ti kakasta a tattao nga agtrabahoda buyogen ti kinaulimek ken manganda iti taraon a nateggedda a mismo, nga innayonna: “Ngem no ti asinoman saan nga agtulnog iti saomi babaen itoy a surat, pagtalinaedenyo a namarkaan daytoy a tao, isardengyo ti makitimpuyog kenkuana, tapno mabainan. Ket kaskasdi a dikay ibilang a kas kabusor, no di ket itultuloyyo a bagbagaan a kas kabsat.”​—2Te 3:10-15.

[Kahon iti panid 1300]

DAGITI TAMPOK TI UMUNA A TESALONICA

Pammaregta ken balakad iti medio kabbaro pay a kongregasion

Insurat ni Pablo idi agarup 50 K.P., sumagmamano a bulan kalpasan ti ipapanawna idiay Tesalonica gapu iti bunggoy dagiti naranggas a managderraaw

Komendasion iti kongregasion (1:1-10)

Sibabara a komendaran ni Pablo dagiti taga Tesalonica iti matalek a trabahoda ken panagibturda

Dagiti taga Tesalonica nagbalinda nga ulidan iti sabsabali pay a manamati iti panangawat iti sao iti sidong ti rigat ken buyogen ti rag-o a patauden ti espiritu ti Dios

Maipadpadamag iti amin a lugar no kasano a pinanawanda ti idolatria ket bimmaw-ingda a nagpaadipen iti sibibiag a Dios ken iti panangur-uray ken Jesus

Ulidan ni Pablo idi adda iti tengngada (2:1-12)

Kalpasan ti panagsagabana iti nakuspag a pannakatrato idiay Filipos, gimmun-od ni Pablo iti bileg manipud iti Dios ket situtured a nangasaba kadagiti taga Tesalonica

Liniklikan ni Pablo ti panangpasablog, kinaagum, ken panagsapsapul iti dayag

Saan a nagbalin a pakadagsenan kadagiti kakabsat, no di ket, trinatona ida a siaalumamay a kas aramiden ti maysa nga agtagtagibi nga ina ken binagbagaanna ida kas maysa a naayat nga ama

Pammaregta nga agtalinaed a natibker iti sango ti pannakaidadanes (2:13–3:13)

Kalpasan ti panangawat ti kakabsat idiay Tesalonica iti mensahe a naiwaragawag kadakuada kas sao ti Dios, indadanes ida dagiti kailianda; kasta met laeng ti napasamak idiay Judea, a sadiay agsagsagaba idi dagiti Kristiano iti im-ima dagiti Judio

Tinarigagayan unay ni Pablo a makitana dagiti taga Tesalonica; idi saannan a maibturan ti kaawan ti damag maipapan kadakuada, imbaonna ni Timoteo, ket kasubsubli laeng ni Timoteo nga addaan iti naimbag a damag maipapan iti naespirituan a kasasaadda

Ikararag ni Pablo ti agtultuloy nga irarang-ayda

Pammagbaga maipapan iti kababalin ken ugali (4:1–5:28)

Ad-adda pay a magna a naan-anay iti dana a makaay-ayo iti Dios; adaywan ti pannakiabig

Ipakita ti ad-adda pay a panagayat iti kakabsat; agtrabahokayo babaen iti im-imayo tapno uray dagiti tattao a taga ruar makitada a magmagnakayo a sitatakneng

Liwliwaen ti maysa ken maysa babaen ti namnama nga iti kaadda ni Kristo umunanto a maibangon dagiti napulotan iti espiritu a manamati a natayen ket maikaykaysada ken Kristo; kalpasanna dagidiay sibibiag pay laeng maitiponto kenkuana ken kadagidiay napagungar

Ti aldaw ni Jehova umay a kas iti mannanakaw​—inton kunaenda: “Talna ken talged!” giddato a dumtengto ti pannakadadael; gapu itoy, agtalinaed a siririing iti naespirituan, a masalsalakniban babaen iti pammati ken ayat kas kabal ti barukong ken babaen iti namnama ti pannakaisalakan kas kabal ti ulo

Ipakita ti nauneg a panagraem kadagidiay mangidadaulo iti kongregasion; makikappia, suroten ti naimbag, agrag-o a kankanayon, mangipaay iti panagyaman, siguraduen dagiti amin a banag, kumpet a siiirut iti nasayaat, ken adaywan ti kinadangkes

[Kahon iti panid 1301]

DAGITI TAMPOK TI MAIKADUA A TESALONICA

Surat a pangilinteg iti di umiso a panangmatmat maipapan iti kaadda ni Kristo ken balakad no kasano a tratuen ti nakagulgulo a tattao

Insurat ni Pablo di nagbayag kalpasan ti immuna a suratna kadagiti taga Tesalonica

Dumteng ti gin-awa inton tiempo ti pannakaipanayag ni Kristo (1:1-12)

Nakomendaran dagiti taga Tesalonica gapu iti panagibtur ken pammatida bayat ti panagpasarda kadagiti pannakaidadanes ken rigat

Dumtengto ti gin-awa inton tiempo ti pannakaipanayag ni Kristo; kalpasanna, ni Jesu-Kristo, a kuyogen dagiti mannakabalin nga anghel, dadaelennanto dagidiay saan nga agtultulnog iti naimbag a damag ket maipadayagto mainaig kadagiti sasantona

Ikarkararag ni Pablo a maibilang koma a maikari dagiti taga Tesalonica tapno maipadayag kadakuada ti nagan ni Apo Jesus

Maipanayag ti tao ti kinakillo sakbay ti kaadda ni Kristo (2:1-17)

Mabagbagaan dagiti taga Tesalonica a saanda koma a mariribukan wenno madanagan iti aniaman a mensahe a mangiparparipirip a dimtengen kadakuada ti aldaw ni Jehova

Kasapulan a dumteng pay nga umuna ti apostasia, ket kasapulan a maipanayag ti tao ti kinakillo; ipangatonanto ti bagina iti ngatuen ti tunggal banag a daydayawen ket iparangna ti bagina kas maysa a dios

Inton maikkat daydiay agtigtignay a kas pangtiped, maipanayagto daydiay nakillo, a ti kaaddana ket makita babaen kadagiti ulbod a pagilasinan ken buyogen ti tunggal nakillo a panangallilaw tapno allilawenna dagidiay madaddadael

Inton maiparangarang ti kaadda ni Jesu-Kristo, pukawennanto ti tao ti kinakillo

No kasano a tratuen ti nakagulgulo a tattao (3:1-18)

Adaywan dagidiay nakagulgulo, dagidiay makibibiang iti saanda a pakaseknan, dagidiay di mangikankano iti bilin a: “No ti asinoman saanna a kayat ti agtrabaho, saan met koma a mangan”

Markaan dagita kas tattao a saan a pakitimpuyogan, ngem bagbagaan ida kas kakabsat tapno mabaliwanda dagiti danada