Tulonganyo Dagiti Annakyo a Mangsango iti Adu a Karit

NAKARO ita dagiti karit a mapaspasaran dagiti agtutubo. Maipaspasangoda iti impluensia ti dakes a lubong ni Satanas, ken masapul a makidangadangda “kadagiti tarigagay a naikasigudan iti kinaagtutubo.” (2 Tim. 2:22; 1 Juan 5:19) Kanayonanna, gapu ta ikagkagumaanda a ‘lagipen ti Naindaklan a Namarsua,’ masapul a sarangtenda dagiti panangumsi wenno panangriribuk pay ketdi dagiti bumusbusor kadagiti patpatienda. (Ecl. 12:1) Iti pananglagipna iti kinaagtutubona, kuna ti kabsat nga agnagan iti Vincent: “Kanayon nga adda mangrirriribuk, mangbutbuteng, wenno mangkarkarit kaniak gapu ta maysaak a Saksi. Adu a gundaway a nakaro dayta nga uray la diak kayat ti mapan ageskuela.”a

Malaksid kadagiti karit manipud iti lubong, masapul met a makidangadang dagiti annaktayo iti bukodda a tarigagay a mangtulad kadagiti kapatadanda. “Saan a nalaka ti mamatmatan a naiduma,” kuna ni Cathleen, maysa a kabsat a tin-edyer. Inamin ti agtutubo a kabsat a ni Alan, “Masansan nga awisendak dagiti kaeskuelaak nga agpasiar kadagiti ngudo ti lawas, ken kayatko a talaga ti kumuyog.” Maysa pay, mabalin a napigsa ti tarigagay dagiti agtutubo a makiraman kadagiti isport iti eskuelaan, a nalaka nga agturong iti dakes a pannakikadkadua. “Kaay-ayok ti isport,” kuna ti agtutubo a kabsat a ni Tanya. “Kanayondak nga allukoyen dagiti coach idiay eskuelaan a makimiembroak iti team. Nagrigat ti agkedked.”

Kasanoyo a matulongan dagiti annakyo a mangsango iti adu a karit? Imbilin ni Jehova kadagiti nagannak nga iwanwanda dagiti annakda. (Prov. 22:6; Efe. 6:4) Ti panggep dagiti nagannak a managbuteng iti Dios ket ti panangpatanorda kadagiti puso dagiti annakda ti tarigagay nga agtulnog ken Jehova. (Prov. 6:20-23) Iti kasta, matignay dagiti annak a mangsaranget kadagiti karit ti lubong uray saan a makitkita ida dagiti nagannakda.

Para kadagiti nagannak, maysa a karit ti aggigiddan a panangibaklay iti annongen a kas iti panagsapul iti pagbiag, panangaywan iti pamilia, ken panangasikaso kadagiti aktibidad iti kongregasion. Dadduma ti mangaramid iti dayta kas agsolsolo a nagannak wenno bayat a dadaeranda ti ibubusor ti di manamati nga asawada. Kaskasdi, ikalikagum ni Jehova kadagiti nagannak nga iwayaanda nga isuro ken tulongan dagiti annakda. Gapuna, ania ti maaramidanyo tapno matulonganyo dagiti annakyo a mangsalaknib iti bagida manipud kadagiti sulisog, impluensia dagiti kapatadanda, ken panangriribuk a pakaipaspasanguanda iti inaldaw?

Personal a Relasion ken Jehova

Umuna, dagiti agtutubo masapul nga ibilangda ni Jehova kas maysa a pudno a Persona. Nasken a tulongan ida a ‘mangkita iti daydiay Maysa a di makita.’ (Heb. 11:27) Ni Vincent, a nadakamat itay, malagipna no kasano a tinulongan dagiti nagannakna a mangpatanor iti personal a relasion ken Jehova. Kunana: “Insuroda kaniak ti kinapateg ti panagkararag. Malagipko a sipud kinaubingko, rinabii nga agkararagak ken Jehova sakbay a maturogak. Para kaniak, pudno a persona ni Jehova.” Agkarkararagkayo kadi a kadua ti annakyo? Apay a diyo imdengan ti personal a kararagda ken Jehova? Ulit-ulitenda laeng kadi dagiti sasao iti kararagda? Wenno iyeb-ebkasda ti pudno a riknada ken Jehova? No imdenganyo dagiti kararagda, maammuanyo no talaga a rumangrang-ayda iti naespirituan.

Ti personal a panagbasa iti Sao ti Dios ti maysa pay a pamay-an a suminged dagiti agtutubo ken ni Jehova. Kuna ni Cathleen, a nadakamat itay: “Nakatulong kaniak ti panagbasa iti Biblia sipud kinaubingko. Inikkannak iti panagtalek a suportarannak ni Jehova uray no busorendak dagiti tattao.” Adda kadi eskediul dagiti annakyo nga agbasa iti Biblia?​—Sal. 1:1-3; 77:12.

Pudno, nagduduma ti panagtignay dagiti annak iti panangiwanwan dagiti nagannakda. Maysa pay, ti naespirituan a panagrang-ayda ket mabalin nga agpannuray iti edadda. Ngem no awan ti mangiwanwan kadagiti agtutubo, marigatanda a mangibilang ken Jehova kas pudno a Persona. Dagiti nagannak masapul nga itukitda kadagiti annakda ti sao ti Dios tapno sadinoman ti ayanda, arigna a mangmangngegda ti timek ni Jehova. (Deut. 6:6-9) Masapul a kombinsido dagiti annakyo a personal a maseknan kadakuada ni Jehova.

Komunikasion​—No Kasano a Makagunggona

Ti komunikasion ti sabali pay a napateg a pamay-an a matulonganyo dagiti annakyo. Siempre, saan laeng a pannakisarita kadagiti annak ti ramanen ti nasayaat a komunikasion. Ramanenna ti panagsaludsod ken siaanus a panagimdeng kadagiti sungbatda uray no saan a dagita ti kayatyo a mangngeg. “Agsaludsodak agingga a maawatak no ania ti pampanunoten ken pakaipaspasanguanda a kasasaad,” kuna ni Anne, ina ti dua nga agtutubo a lallaki. Marikna kadi dagiti annakyo nga im-imdenganyo ida? Kuna ni Tanya, a nadakamat itay: “Talaga nga im-imdengandak dagiti nagannakko ken malagipda dagiti nagsasaritaanmi. Ammoda ti nagan dagiti kaklasek. Komustaenda ida ken damagenda ti dadduma pay a napagsasaritaanmi iti naglabas.” Ti panagimdeng ken pananglagip ket napateg iti naballigi a komunikasion.

Iti adu a pamilia, nasayaat a gundaway ti oras ti pannangan para iti makagunggona a panagsasarita. “Napateg kadakami ti aggigiddan a mangan kas pamilia,” kuna ni Vincent. “Agingga a mabalin, manamnama nga agsasangokami a mangan. Maiparit ti agbuya iti telebision, agdengngeg iti radio, wenno agbasa bayat ti pannangan. Yantangay kaaduanna a saan a serioso ti saritaan bayat ti pannangan, mangyeg dayta kaniak iti natalna a panunot a makatulong kaniak a mangdaer kadagiti riribuk ken karit a pakaipasanguak iti eskuelaan.” Innayonna: “Gapu ta nairuamak a makisarita kadagiti nagannakko bayat ti pannangan, nalaklakaak nga umasideg kadakuada no kasapulak ti tulongda kadagiti serioso a banag.”

Isaludsodyo, ‘Kasano kasansan nga aggigiddankami a mangan kas pamilia iti kada lawas?’ Adda kadi dagiti masapul a balbaliwanyo iti daytoy a banag tapno ad-adda a mapasayaat ti komunikasionyo kadagiti annakyo?

No Apay a Nagpateg ti Panagensayo

Ti linawas a Panagdaydayaw ti Pamilia ket mangyeg iti makagunggona a panagsasarita ken tulonganna dagiti agtutubo a mangsango kadagiti espesipiko a parikut. Kuna ni Alan, a nadakamat itay: “Gundawayan dagiti nagannakko ti panagadal ti pamilia tapno maammuanda ti pampanunotenmi. Usigenda dagiti topiko a mainaig iti pakaipaspasanguanmi.” Kuna ti ina ni Alan: “Usarenmi ti dadduma nga oras ti panagadal tapno agensayo. Nakatulong dagita a panagensayo tapno masursuro dagiti annakmi nga idepensa ti pammatida ken paneknekan nga umiso ti patpatienda. Dayta ti nangted kadakuada iti kompiansa a kasapulanda a mangtaming kadagiti karit a pakaipasanguanda.”

Kinapudnona, no maipasango dagiti annak iti impluensia dagiti kapatadanda, saanda laeng koma nga agkedked ken pumanaw. Masapul nga ammoda a sungbatan dagiti saludsod a kas iti apay ken apay a saan. Masapul met nga ammoda ti aramidenda no maumsida gapu iti pammatida. No saanda a kabaelan nga idepensa dagiti patpatienda, saandanto a maitakderan ti pudno a panagdayaw. Makatulong ti panagensayo tapno ammodanto ti ar-aramidenda.

Nailista iti kahon iti panid 18 ti sumagmamano nga eksena a mabalin a tuladen bayat ti Panagdaydayaw ti Pamilia. Pagbalinenyo a realistiko dagitoy a panagensayo babaen ti pannakirinnasonyo kadagiti annakyo maibatay iti sungbatda. Iramanyo kadagita a panagensayo ti panangusig kadagiti dadduma a praktikal a maadalda kadagiti pagarigan iti Biblia. Dagita a panagensayo iti pagtaengan ket awan duadua a kabalanna dagiti annakyo a mangsango kadagiti karit iti eskuelaan ken iti sadinoman.

Pagtaengan​—Natalged a Lugar?

Ti kadi pagtaenganyo ket maysa a lugar nga il-iliwen a pagawidan ti anakyo kalpasan ti agmalem a panageskuelana? No natalged dayta a lugar, matulonganna dagiti annakyo a mangdaer kadagiti inaldaw a karit a pakaipasanguanna. Kuna ti maysa a kabsat a babai a miembro itan ti pamilia ti Bethel: “Bayat ti panagbalasangko, dakkel ti naitulongna kaniak ti panagbalin ti pagtaenganmi kas maysa a natalged a lugar. Uray kasano karigat ti kasasaad idiay eskuelaan, ammok a natalged ti amin inton makaawidak.” Ania ti kasasaad iti pagtaenganyo? Maysa kadi dayta a lugar a gagangay ti “irarasuk ti unget, rinnupir, [ken] pannakabingbingay,” wenno lugar dayta nga addaan iti “ayat, rag-o, [ken] talna”? (Gal. 5:19-23) No masansan nga awan ti talna iti pagtaenganyo, ikagkagumaanyo kadi nga ammuen no ania dagiti kasapulan a panagbalbaliw tapno agbalin dayta a natalged a lugar para kadagiti annakyo?

Ti maysa pay a pamay-an a matulonganyo dagiti annakyo a mangsango kadagiti karit ket babaen ti panangyurnosyo kadagiti makapabileg a panaglalangen para kadakuada. Kas pagarigan, mabalinyo kadi nga ikuyog dagiti naespirituan ti panagpampanunotda a kakabsat no aglinglingaykayo a kas pamilia? Wenno mabalinyo kadi ti mangyurnos iti simple a pannangan a kadua ti agdaldaliasat a manangaywan wenno dadduma pay nga adda iti amin-tiempo a serbisio? Adda kadi am-ammoyo a misionero wenno Bethelite a mabalin a pakigayyeman dagiti annakyo, uray babaen laeng iti surat, e-mail, wenno telepono? Dagiti kasta a pannakigayyem tulonganna dagiti annakyo a magna iti kinalinteg ken mangragpat kadagiti naespirituan a kalat. Panunotenyo ti nasayaat nga impluensia ni apostol Pablo iti agtutubo a ni Timoteo. (2 Tim. 1:13; 3:10) Ti nasinged a pannakikaduana ken Pablo ti timmulong ken Timoteo a mangipamaysa iti panunotna kadagiti naespirituan a kalat.​—1 Cor. 4:17.

Komendaranyo Dagiti Annakyo

Maragsakan ni Jehova a makakita kadagiti agtutubo a determinado a mangaramid iti umiso iti laksid dagiti karit manipud iti lubong ni Satanas. (Sal. 147:11; Prov. 27:11) Awan duadua a maragsakankayo a makakita kadagiti annakyo a mangpili iti umiso a dana. (Prov. 10:1) Ibagayo kadagiti annakyo no ania ti panagriknayo kadakuada, ken kanayon koma nga ipaayanyo ida iti naayat a komendasion. Nangipasdek ni Jehova iti nasayaat nga ulidan kadagiti nagannak. Idi nabautisaran ni Jesus, kinuna ni Jehova: “Sika ti Anakko, ti dungdungnguen; inanamonganka.” (Mar. 1:11) Dayta a pammatalged ni Amana ti sigurado a nangpabileg ken Jesus a mangdaer iti adu a karit a nakaipasanguanna! Umasping iti dayta, ibagayo kadagiti annakyo nga ay-ayatenyo ida, ken apresiarenyo dagiti magapgapuananda.

Pudno, saanyo a naan-anay a masalakniban dagiti annakyo manipud iti karit, panangriribuk, ken panangumsi. Kaskasdi, dakkel ti maitulongyo kadagiti annakyo. Kadagiti ania a pamay-an? Tulonganyo ida a mangpatanor iti personal a relasionda ken Jehova. Mangyurnoskayo kadagiti gundaway a mangilukat iti makagunggona a panagsasarita. Pagbalinenyo a makaisuro ti Panagdaydayaw ti Pamilia, ken pagbalinenyo a natalged a lugar ti pagtaenganyo. No aramidenyo dagita, awan duadua a makabalan dagiti annakyo a mangsaranget kadagiti adu a karit a pakaipasanguanda.

[Footnote]

[Kahon/Ladawan iti panid 18]

MAKATULONG DAGITI PANAGENSAYO

Dagitoy ti sumagmamano a kasasaad a pakaipasanguan dagiti annaktayo. Apay a diyo ensayuen ti dadduma kadagitoy nga eksena bayat ti Panagdaydayaw ti Pamiliayo?

▸ Kiddawen ti coach iti balasangyo a makimiembro iti team ti eskuelaan.

▸ Iti panagawid ti baroyo, adda mangitukon kenkuana iti sigarilio.

▸ Adda dagiti agtutubo a mangpangta iti baroyo a kabilenda no makitada a mangasabanto manen.

▸ Bayat a mangaskasaba ti balasangyo iti binalaybalay, maysa a kaeskuelaanna ti nakasaritana.

▸ Iti sanguanan ti klase, napagsaludsodan ti balasangyo no apay a di agsaludo iti bandera.

▸ Adda ubing a kanayon a mangum-umsi iti anakyo gapu ta maysa a Saksi.

[Ladawan iti panid 17]

Adda kadi eskediul dagiti annakyo nga agbasa iti Biblia?

[Ladawan iti panid 19]

Mangikuykuyogkayo kadi kadagiti naespirituan ti panagpampanunotda a kakabsat no aglinglingaykayo a kas pamilia?