Eji A Da Ne Emhin Nan Gbẹn Ọbhi Ebe ọsi Ikolo Unyẹnmhin bi Iwẹnna Oga Nọnsẹmhan

SEPTEMBER 6-12

EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | DEUTERONOMY 33-34

“Nẹko bhi Obọ ọsi Jehova Rẹ Sẹbhi Ighegheghe”

it-2 51

Jeshurun

Jeshurun hi elin-ovan nan mun nin Izrẹl. Bhi Baibo nan re urolo iHebrew gbẹn nan zedu ọle diọbhi urolo iGreek, ebi a re “Jeshurun” ta hi, “ọnọn daan mẹn.” Ọ rẹ khẹke nin ọne elin nan ye ibhokhan Izrẹl re ghe, ẹbho nin Jehova deba ve akovẹn ele khin, bhiriọ, ele ki manman ha dọnmhegbe nin ele rẹ ha lu emhin bhi uwedẹ nọn gbale. (De 33:​5, 26; Isa 44:2) Ọkpakinọn, bhi Deuteronomy 32:​15, a da noo iJeshurun bhi uwedẹ ikẹ, ranmhude, ibhokhan Izrẹl bha yẹ ha nyẹnlẹn rẹkhan ọne elin nin. Ele da kiẹn eria ne mhọn akan-ehọ, ne fi ikeke gbe iJehova nọn man ele yẹ hinmhin ele.

rr 120, ẹkpẹti

Ebe Ha Rẹkpa Mhan Rẹ Kie Mundia Nọnsẹn

Ọkhẹke nin mhan yere ghe, ikpe ne bunbun ọkuẹsẹ ẹghe ọsi Ezekiel, Moses nin akhasẹ da yọle ghe Jehova mhọn ahu, sẹyẹ, ọ yẹẹ ọle nin ọle rẹ noo ọne ahu rẹ rẹkpa ẹbho nesọle. Ọnan zẹle nin Moses da gbẹn yọle: “Rẹ na ẹghe ẹdẹlẹ, ọle Osẹnobulua rẹ yi ugbega, Obọ ọsi ighegheghe nọnsọle ribhi odotọ uwẹ.” (Deut. 33:27) Edandan iribhọ ghe, mhan ha bu iJehova re bhi ẹghe ọkakale nọn gbe ahu nọnsẹmhan sotọ, ọle dẹ re obọ ẹjẹjẹ nọnsọle rẹ mun mhan mhọnlẹn yẹ mun mhan kpanọ mundia.​—Ezek. 37:10.

w11 9/15 19 ¶16

Re Iziẹngbe Re ọne Unẹ

¹⁶ Bọsi Abraham, Moses bha re ẹlo nọnsọle miẹn ive nin Jehova vele bhi ẹdagbọn nọnsọle. Ẹghe nin ibhokhan Izrẹl rẹ ha bu otọ nin Jehova ve nin ele, Jehova da taman iMoses ghe ọle dẹ nabhi eje reele daghe ọne otọ nin Ọle ha mun nin ibhokhan Izrẹl, sokpan oẹ nọnsọle ida sẹbhọ. Bezẹle? Ranmhude, ọkuẹsẹ ọne ẹghe nan, uwedẹ nin ibhokhan Izrẹl rẹ ha lu emhin da wo manman re ẹkẹ khọ iMoses bi Aaron rẹ sẹbhọ ghe, ele da rahiẹ iJehova bhi odalo ibhokhan Izrẹl rebhe, bhi isi amẹn bhi Meribah. (Deut. 32:​51, 52) Ọne emhin nan nọn sunu ji Moses be re ẹkẹ ha khọ ọle la re ọle ha kiẹ egbe? Eye. Baibo bhọ ji mhan lẹn ghe, Moses da nan erọnmhọn nin ibhokhan Izrẹl, yẹ taman ele yọle: “Eghọnghọn hi ọsi bha, O ibhokhan Izrẹl! Ẹbho nela diabe ibha, ne sọnyẹnmhẹn ranmhude umiẹnfan nin ele miẹn bhi obọ iJehova nin ugue nọnsẹbha nọn gbega bha, bi agbada nọn khua nọnsẹbha?”​—Deut. 33:29.

Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn

it-2 439 ¶3

Moses

Ikpe 120 Moses ha ye ẹghe nin ọle rẹ yu. Baibo ki ha tẹmhọn ebi Moses diayẹ ọle kuẹ yu, ọ da yọle ghe ẹlo nọnsọle sẹyẹ wo ha daghe, sẹyẹ, ahu nọnsọle bha wẹghẹ. Jehova tobọle re ọle tọ. Ọria soso bha lẹn eji ọne idin ye rẹ sẹbhi ẹlẹnan. (De 34:​5-7) Asabọmiẹn ghe ebezẹle nin Jehova da lu ọnan hi, nọn hẹi dọ si ibhokhan Izrẹl ọbhi edọnmhẹn rẹ sẹbhọ ghe, ele ki bọn uwa ẹbọ ọbhi ọne idin yẹ ha ga ọle. Bhi ọsi ẹmhọanta, ebi Esu rẹ ha guanọ hi, nin ọle re egbe nọnsi Moses rẹ kiẹn ebi a ga. Jude nin obhio iJesu Kristi, nọn yẹ yi odibo nọnsọle da gbẹn yọle: “Ẹghe nin Michael nin ọdiọn ọsi ene ẹhi bi Esu rẹ ha van yẹ gbugan ba eku-olinmhin nọnsi Moses, ofẹn bha ji ọle da gbudu ghunmhun ọlẹn rẹ bhohiẹn gbe ọle, sokpan ọle da taman ọlẹn yọle: ‘Jehova hi ọnọn ha bhohiẹn gbe uwẹ.’” (Jude 9) Ọkuẹsẹ Joshua sun ibhokhan Izrẹl nabhi otọ iCanaan, ele da re ikpẹdẹ 30 lu akhiẹ nin Moses.​—De 34:8.

SEPTEMBER 13-19

EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | JOSHUA 1-2

“Ebi Uwẹ Ha Lu Nin Iẹnlẹn Da Kiọnlẹn Nin Uwẹ”

w13 1/15 8 ¶7

Ha Mhọn Izebhudu​—Jehova Ne Uwẹ Dia!

⁷ Ahamiẹn mhan guanọ izebhudu rẹ lu iho nọnsi Osẹnobulua, ọkhẹke nin mhan ha tie iBaibo yẹ re obọ rẹkhan ọlẹn. Ọnan hi emhin nin Moses taman iJoshua nọn lu, ẹghe nin ọle rẹ taman ọlẹn yọle: “Ha mhọn izebhudu, uwẹ ha yẹ manman ziẹn. Manman gbẹlokotọ rẹkhan Uhi rebhe nin Moses nin ọguamhandia nọnsẹmhẹn gbe nin bha. . . . “Hẹi ji ọne ebe ọsi Uhi nan sibhi unun nọnsẹ re. Ha tie ọle yẹ ria eria nyan ọlẹn asọn bi odanmhẹn, nin uwẹ da sabọ lu rẹkhan emhin rebhe nan gbẹn ọbhọ. Bhiriọ, iẹnlẹn nọnsẹ ki kiọnlẹn, uwẹ ki yẹ sabọ ha re ẹwanlẹn lu emhin.” (Josh. 1:​7, 8) Joshua da wo re obọ rẹkhan ọne adia nin, bhiriọ, iẹnlẹn da wo kiọnlẹn nanlẹn. Bii Joshua, ahamiẹn mhan re obọ rẹkhan ọne adia nin, mhan ki yẹ ha mhọn izebhudu rẹ ha lu iho nọnsi Osẹnobulua, sẹyẹ, emhin ki kiọnlẹn nin mhan.

w13 1/15 11 ¶20

Ha Mhọn Izebhudu​—Jehova Ne Uwẹ Dia!

²⁰ Ọ bha lẹkhẹ nin mhan rẹ ha ga Osẹnobulua beji mhan rẹ kuẹlo da ọkakale bhi agbọn Esu nin mhan da nyẹnlẹn ẹlẹnan. Ọkpakinọn, Jehova ri mhan bhi ikeke, iriọ yẹ iJesu nọn sun agbotu nọnsi Osẹnobulua. Sẹyẹ, mhan mhọn ibhio mhan nin Esali Jehova ne bun gbera 7,000,000, ne ri mhan bhi ikeke. Bha ji mhan deba ene ibhio mhan nan ha bọn urẹọbhọ nọnsẹmhan okhun yẹ ha tẹmhọn Osẹnobulua nabhi ije rebhe. Sẹyẹ, bha ji mhan mun uhọnmhọn-ọta ọsi ukpe ọsi 2013 ọbhi ọkhọle nọn yọle: “Ha mhọn izebhudu, uwẹ ha yẹ ziẹn. . . . Jehova nin Osẹnobulua nọnsẹ ribhi ikeke nọnsẹ.”​—Joshua 1:9.

Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn

w04 12/1 9 ¶1

Emhin Eso Nan Miẹn Tie bhi Ebe ọsi Joshua

2:​4, 5​—Bezẹle nin Rahab da hiẹ ene ikpea nin ojie jele nin ele dọ guanọ ene ikpea ne dọ baba otọ iJericho fẹghe? Arẹmiẹn Rahab lẹnmhin ghe ọle dẹ sabọ re uhọnmhọn ọbhọ, ọle da sẹyẹ ne ene ikpea ne dọ baba otọ iJericho nẹhe, ranmhude urẹọbhọ nin ọle mhọn da iJehova. Ọle bha riale ebe khẹke nọn, nin ọle rẹ taman ene ẹbho ne guanọ nin ele gbono ẹbho nesi Osẹnobulua a eji ele da nẹhe. (Matthew 7:6; 21:​23-27; John 7:​3-10) Bhi ọsi ẹmhọanta, ọne emhin nan nin Rahab lu nin ọle rẹ hiẹ ene ẹbho nin ojie jele, deba emhin nin ọle lu nọn zẹle a da tie ọle “ọria nọn khiale.”​—James 2:​24-26.

SEPTEMBER 20-26

EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | JOSHUA 3-5

“Jehova Nan Erọnmhọn Nin Ẹbho Ne Re Urẹọbhọ Man”

it-2 105

Jordan

Obọ ọsi Jordan nọn ribhi otọ Okpẹdẹ ọsi Galilee dinmhin sẹ 3 ft rẹ sẹbhi 10 ft, ubhiamhin nọnsọle dẹ sẹ 90 ft rẹ sẹbhi 100 ft. Ọkpakinọn, bhi ẹghe orọ, ọne ẹdẹ iJordan ki manman dinmhin yẹ bhia-bhia, bhiriọ, ọ ki ha kpa kua. (Jos 3:15) Bhi ẹghe nọn dia inian, ọ bha rẹ khẹke nin ikpea, ikhuo, bi imọn nesi Izrẹl fan ẹdẹ iJordan ra, manman nọn obọ ọle nọn sikẹ iJericho. Ọne obọ ọle nan wo manman na rẹ sẹbhọ ghe, bhi ẹgheso nian, ọne ẹdẹ da ha muno ẹbho eso ne dọ ha khọ bhọ. Sokpan, Jehova da re uwedẹ ọhan-ilo rẹ mun ọne ẹdẹ iJordan mundia, beji a da miẹn ghe otọ ki ka nin ibhokhan Izrẹl da gbera. (Jos 3:​14-17) Ikpe ne bunbun ki gbera, Jehova da yẹ lu emhin ọhan-ilo nọn dia iriọ nin Elijah ẹghe nin ọle bi Elisha rẹ ko ha khian. Ọ da yẹ lu ọle nin Elisha ẹghe nin ọle ọkpa rẹ ha khian.​—2Ki 2:​7, 8, 13, 14.

w13 9/15 16 ¶17

Ji Adia Nesi Jehova Ha Ti Uwẹ Bhọ

¹⁷ Uwedẹ nela urẹọbhọ ha rẹ rẹkpa mhan ha mun udu nyan iJehova? Bha ji mhan tẹmhọn ebe sunu ji ibhokhan Izrẹl ẹghe nin ele rẹ ha nabhi ọne Otọ Nan Ve nin ele. Bhi ọne ẹghe nan, Jehova da taman ene ohẹn ne mun ẹkpẹti akovẹn nin ele khian nabhi Ẹdẹ iJordan. Ọkpakinọn, ẹghe nin ibhokhan Izrẹl ki rẹ khian sẹbhi ọne ẹdẹ, ele da kere ghe ọne ẹdẹ manman vuọn yẹ ha kpa kua. Be bhọ ele ki lu yẹ? Ele be mun agọ bhi ehehọ ọne ẹdẹ yẹ ha khẹ ẹghe nin ọne ẹdẹ ha rẹ si ele kuẹ gbera? Eye. Ele da mun udu nyan iJehova yẹ re obọ rẹkhan adia nin ọle re nin ele. Be ki sunu? Baibo da yọle: ‘Ẹghe nin oẹ ọsi ene ohẹn rẹ rẹso ọne amẹn, ọne ẹdẹ da wo mundia, ọ bha yẹ ha na, . . . bhiriọ, ene ohẹn da mundia bhi otọ nọn kale bhi adesẹ ọne ẹdẹ, bhi egbegbe iJericho, rẹ sẹbhi ẹghe nin ọrebhe rẹ fan ra.’ (Josh. 3:​12-17, Contemporary English Version) Riale ebi ibhokhan Izrẹl rẹ ha ghọnghọn yẹ ẹghe nin ele rẹ daghe ọne amẹn nọn rẹ ha zẹ ẹbibi wo mundia, ọ bha yẹ ha na! Ọnan da wo manman ziẹn urẹọbhọ nin ele mhọn da iJehova, ranmhude ele mun udu nyan ọlẹn yẹ re obọ rẹkhan adia nesọle.

w13 9/15 16 ¶18

Ji Adia Nesi Jehova Ha Ti Uwẹ Bhọ

¹⁸ Ẹmhọanta nọn ghe Jehova iyẹ re iriọ lu emhin ọhan-ilo nin ẹbho nesọle ẹlẹnan. Sokpan, ọle wo nan erọnmhọn nin ele bhi urẹọbhọ nin ele rẹman. Ọle re ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle rẹ re ahu nin ele rẹ ha tẹmhọn Agbejele nọnsọle nabhi otọ agbọn rebhe. Sẹyẹ, Jesu Kristi nọn kalo bhi ẹwẹ Esali Jehova, da taman edibo nesọle ghe ọle dẹ ha ribhi ikeke nọnsele beji ele rẹ lu ọne iwẹnna kpataki nan. Ọle da taman ele yọle: “Bhiriọ, bha ha khian dọ re ẹbho kiẹn edibo bhi agbaẹbho rebhe. . . . Mẹn ne ibha dia rẹ na bhi ene ikpẹdẹ rebhe rẹ dọ sẹbhi ọkpẹnlẹn ọsi ọne agbọn nan.” (Matt. 28:​19, 20) Esali Jehova ne bunbun nin ẹkhọle rẹ ha lu, dẹ sabọ taman mhan ebi Osẹnobulua sẹ rẹ noo ẹlinmhin nọn khiale rẹ rẹkpa ele yẹ nin ele da sabọ ha re izebhudu tẹmhọn Osẹnobulua man eriọbhe.​—Tie Psalm 119:46; 2 Corinthians 4:7.

Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn

w04 12/1 9 ¶2

Emhin Eso Nan Miẹn Tie bhi Ebe ọsi Joshua

5:​14, 15​—Họ bhọ “ọnọn mun ọkalo bhi eyokhọnlẹn nesi Jehova”? Ọnọn mun ọkalo bhi eyokhọnlẹn nesi Jehova nọn dọ re izebhudu nin Joshua hi, Jesu Kristi nin “Ọta” nọnsi Osẹnobulua. Ẹghe nin ele rẹ la munhẹn ha khọn eghian nesele ọkuẹsẹ ele nabhi otọ nin Jehova ve nin ele, ọle iJesu rẹ lu ọle. Jesu bha sẹ vae bhi ọne otọ nan ẹghenin. (John 1:1; Daniel 10:13) Ọ wo re izebhudu nin mhan rẹ lẹn ghe, Jesu Kristi nọn ki kiẹn ojie bhi okhun nian ri mhan bhi ikeke beji mhan rẹ khọn okhọn bhi uwedẹ oriọn ẹlẹnan!

SEPTEMBER 27–OCTOBER 3

EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | JOSHUA 6-7

“Re Obọ Sibhi Emhin Ne Bha Kiọnlẹn Re”

w10 4/15 20 ¶5

Denọ Ẹlo Sibhi Emhin Ne Bha Kiọnlẹn Re!

⁵ Ikpe ne bunbun ki gbera, Achan da ji ẹlobhiamhin nọnsọle si ọle ọbhọ rẹ do emhin eso ne bhi agbaẹbho iJericho nin ele khọn miotọ. Osẹnobulua ka taman ele ghe nin ele dunmhun emhin rebhe a ne ribhi ọne agbaẹbho, sokpan emhin eso nin ele ha ne ọbhi aza ọsi Jehova ọkpa ele ida dunmhun an. Jehova ka gbuhi nin ele ghe nin ele hẹi re obọ so emhin nọn khẹke nan dunmhun an, ranmhude, ahamiẹn ele bha lu iriọ, ẹlo nọnsele dẹ sabọ si ele ọbhọ nin ele ne emhin eso sibhi ọne agbaẹbho re. Sokpan, Achan bha re obọ rẹkhan ọne uhi nan. Bhiriọ, agbaẹbho ọsi Ai da khọn ibhokhan Izrẹl miotọ, sẹyẹ, ele da gbono ẹbho ne bunbun bhi ẹwẹ ele a. Achan bha rẹ ka miẹnkue ghe ọle do emhin ne ọkuẹsẹ Jehova rẹman ghe ọle lu emhin ebe. Achan da yọle: “Ẹghe nin mẹn ki rẹ daghe” ene emhin, “ele da wo na mẹn bhi ẹlo, bhiriọ mẹn da ne ele.” Ẹlobhiamhin nọnsọle da si uu ji ọle, sẹyẹ emhin rebhe nin ọle mhọnlẹn da fuẹn an. (Josh. 6:​18, 19; 7:​1-26) Achan da ji emhin nan yọle nan hẹi re obọ so da na ọle bhi ẹlo.

w97 8/15 28 ¶2

Bezẹle Nọn Da Khẹke Nan Ha Ta Emhin Ebe Nan Lu Dagbare?

Emhin ọkpa nọn zẹle nọn da khẹke nan ha ta emhin ebe nan lu dagbare hi, ọ rẹkpa kpe agbotu nọnsi Jehova khia. Osẹnobulua nọn khiale iJehova khin, itọn iri ọle bhi egbe, bhiriọ, ọle guanọ nin ọrebhe ne ga ọle ha re oga nọn khiale ji ọle. Ọle yẹ guanọ nin ele ha yi eria ne khiale bhi uwedẹ nin ele rẹ lu emhin. Ọnin zẹle nin Baibo da taman mhan yọle: “Bọsi ibhokhan ne hẹnmhọn, bha hẹi yẹ ji ọkhọle nin bha ha mhọnlẹn ẹghe nin bha bha sẹ rẹ lẹn emhin soso ha dia bha, ọkpakinọn, bọsi Ọnọn Khiale nọn tie bha, bha dọnmhegbe rẹ kpe khia bhi ilọnmhọn nesẹbha rebhe, ranmhude, a gbẹn ọlẹn bhi otọ yọle: ‘Ọkhẹke nin bha khia ranmhude mẹn khiamhin.’ ” (1 Peter 1:​14-16) Olukhọ la emhin nọn bha khia nin ọria lu dẹ sabọ re agbotu nin ọne ọria ye kiẹn agbotu nọn bha yẹ khia. Sẹyẹ, ọ dẹ sabọ re iJehova ha re ẹlo nọn imhẹn rẹ ghe ọne agbotu nin, sade a bha re adia nọn khẹke nin ọne ọria nin la re ọle sibhi agbotu re.​—Sẹyẹ fẹ Joshua, uhọnmhọnlẹn 7 ghe.

w10 4/15 21 ¶8

Denọ Ẹlo Sibhi Emhin Ne Bha Kiọnlẹn Re!

⁸ Ọria yi Kristiẹn bha rẹman ghe ọle ida ha defiọ bhi ufi ọsi emhin nin egbe bi ẹlo guanọ. Ọnan zẹle nin Baibo da taman mhan ghe nin mhan ha mun egbe mhan ọbhi ibẹẹ bhi ebi ẹlo nọnsẹmhan daghe bi bhi emhin nin egbe mhan guanọ. (1 Cor. 9:​25, 27; tie 1 John 2:​15-17.) Job nan lẹn ọbhi ọria nọn manman ga Osẹnobulua lẹnmhin ghe, emhin nin ọria daghe dẹ sabọ na ọle bhi ọkhọle. Bhiriọ, ọle da yọle: “Mẹn ve akovẹn nin ẹlo nọnsẹmhẹn. Bhiriọ, bezẹle nin mẹn ha ki da wo ku ẹlo da ọmanmhẹn ha ghe ọle bhi uwedẹ nọn bha gba?” (Job 31:1) Job bha re obọ so okhuo bhi uwedẹ nọn bha gba, sẹyẹ, ọle bha re otọ nin ọkhọle nọnsọle da ha ria eria esankan. Jesu da rẹman ghe ọ bha khẹke nin mhan ha ria eria esankan ẹghe nin ọle rẹ yọle: “Ọria nọn muegbe ha ghe okhuo yẹ ha riale ebi ọle ha rẹ nanlẹn nowẹ yẹ, ọ ki nanlẹn gboghẹ fo bhi ẹkẹ ọkhọle nọnsọle.”​—Matt. 5:28.

Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn

w15 11/15 13 ¶2-3

Ọta Nin Eria Ne Tie Ebe Nesẹmhan Nọọn

Bhi ẹghe ẹdẹlẹ, ẹbho wo ha mun okhọn ji agbaẹbho nan gbogbaga. Eka ẹghe nọn hi ki rẹ gbe nin ele rẹ sabọ khọn ọne agbaẹbho miotọ, ele ki muno emhin rebhe ne ribhi ọne agbaẹbho rẹ sẹbhi ebale ne ribhọ. Ọkpakinọn, ikpe eso ki gbera nan rẹ dunmhun agbaẹbho ọsi Jericho a, ẹbho ne guanọ otọ emhin fẹghe da miẹn ebale ne bunbun bhọ. Rẹji ọne ẹmhọn nan, ebe natiọle Biblical Archaeology Review da yọle: “Rẹ gbera uwawa nan miẹn bhọ, emhin ne bunbun bhi ẹwẹ emhin nan dunmhun kẹre bhọ da ha yi ebale. . . . Beji okha rẹman, a ikẹ miẹn emhin ne dia iriọ bhi otọ iPalestine. A ha khọn agbaẹbho miotọ, uwawa ọkpa la eva, ọle ọkpa a miẹn bhọ. Sokpan, ọsi Jericho da wo dikẹ, ranmhude ebale ne bunbun a miẹn bhọ.”

Beji Baibo rẹman, ibhokhan Izrẹl ha mhọn emhin esili nọn zẹle nin ele bha da ne emhin bhi Jericho. Jehova taman ele nin ele hẹi ne emhin soso. (Josh. 6:​17, 18) Ẹghe orọ ibhokhan Izrẹl rẹ mun okhọn bu iJericho, bhi egbẹghe nan wo la rọ emhin ugbo fo, ẹghe nin ebale rẹ vuọn ije rebhe. (Josh. 3:​15-17; 5:10) Beji a miẹn ghe ebale ne bunbun wo kẹre bhi Jericho, ọ rẹman ghe obhi ẹghe khere ibhokhan Izrẹl rẹ khọn iJericho miotọ, beji Baibo rẹ tale tee.

OCTOBER 4-10

EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | JOSHUA 8-9

“Ebi Mhan Miẹn Luẹ bhi Okha ọsi Ibhokhan IGibeon”

it-1 930-931

Gibeon

Ebi Ele Rẹ Ne IJoshua Lu Emhin Yẹ. Ibhokhan iHivite, ele ha nyẹnlẹn bhi otọ iGibeon bhi ẹghe nọnsi Joshua. Gibeon da ha yi ọkpa bhi ene agbaẹbho ihinlọn bhi otọ iCanaan nin Jehova yọle nan dunmhun an. (De 7:​1, 2; Jos 9:​3-7) A da yẹ ha tie ibhokhan iGibeon ene Amorites. Ọne elin nan a ha tie ibhokhan iCanaan rebhe ẹgheso. (2Sa 21:2; sẹyẹ fẹ Ge 10:​15-18; 15:16 ghe.) Ibhokhan iGibeon bha diabe ibhokhan iCanaan nekẹle ranmhude, ele lẹnmhin ghe arẹmiẹn agbaẹbho nọnsele manman kpọnọ, sẹyẹ ele mhọn ahu nan rẹ khọnlẹn, ele ida sabọ khọn ibhokhan Izrẹl ranmhude, Jehova hi ọnọn ha khọn nin ele. Ẹghe nin ibhokhan Izrẹl rẹ fuẹn iJericho bi Ai fo, ibhokhan iGibeon da je ẹbho eso bu iJoshua bhi Gilgal nin ele dọ bhii ọle nin ọle hẹi fuẹn agbaẹbho nọnsele a. Asabọmiẹn agbaẹbho ọsi Chephirah, Beeroth, bi Kiriath-jearim ne yẹ yi ibhokhan iHivite (Jos 9:17), yẹ je ẹbho eso deba ibhokhan iGibeon ne dọ bhii Joshua. Ẹghe nin ene ẹbho nan rẹ ha khian, ele da muno ẹkpa-anyọn ne iyẹ mhẹn, ne sọnọ an mhọnlẹn, ele da ne ibata ne lea bi ikpọn ne yẹyẹ a yọ, yẹ ne ibrẹd ne kaka a ne iyẹ mhẹn mhọnlẹn. Ele lu enan nin ele rẹ hiẹ iJoshua bi ibhokhan Izrẹl nekẹle ghe, eje reele nọn bha sikẹ agbaẹbho nin ele dunmhun an, ele na vae. Ele da yọle ghe ele wo daghe obọ ọsi Jehova bhi ebe sunu ji Egypt, bi ebe sunu ji Sihon bi Og nin ijie nesi ene Amorites. Ene ẹbho wo noo ẹwanlẹn, ele bha tẹmhọn ebe sunu ji Jericho bi Ai, ranmhude, bhi ọne ẹghe nan nin ele rẹ bu iJoshua, ọ ida rẹ kẹ nin ọne ẹmhọn sẹ otọ nin ele yọle ele na vae. Joshua bi ene ibhokhan Izrẹl nekẹle ki fẹ ọne ẹmhọn ghe, ele da rẹọ ele bhọ. Bhiriọ, ele da ve ihẹn nin ele ghe ele ida gbe ele a.​—Jos 9:​3-15.

w11 11/15 8 ¶14

“Hẹi Mun Udu Tẹ Ilẹnmhin Nin Uwẹ Mhọnlẹn”

Rẹ sẹbhi ene ewanlẹn nọn ki bue nin ele mọn da ga, ọria soso iribhọ nọn gba nan. Bhiriọ, ọkhẹke nin mhan gbega egbe beji a ha da miẹn ghe mhan ida ha yele iJehova a bhi emhin nọn hi ki rẹ khin nin mhan guanọ nin mhan lu. Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọsi Joshua bi ene ewanlẹn ọsi ibhokhan Izrẹl ghe. Ẹghe nin ibhokhan iGibeon ne man lu bọsi ẹbho ne nabhi ije reele vae rẹ bu ele re, ele bha ka nọọn iJehova fo, ele da deba ele ve akovẹn ghe ele ida gbe ele a. Arẹmiẹn Jehova re obọ ọbhi ọne emhanmhan nan, ọle da yẹ yọle nan gbẹn ọlẹn ọbhi otọ, beji a ha da miẹn ghe mhan ki miẹn emhin luẹ bhi uwedẹ nin ele bha rẹ ka nọọn ọlẹn fo ọkuẹsẹ ele lu emhin nin ele lu.​—Josh. 9:​3-6, 14, 15.

w04 10/15 18 ¶14

“Khian Nẹga ọne Otọ”

¹⁴ Ene ibhokhan iGibeon nan je da yọle ghe ranmhude ẹmhọn elin Osẹnobulua nin Jehova nin ele họnlẹn zẹle nin ele da nabhi ije manman ree vae. (Joshua 9:​3-9) Ikpọn bi ebale nin ele ne mhọnlẹn, da gene re ọle diabe ghe eje reele ele na vae. Sokpan eji ele na vae bha reele. Rẹ nabhi Gibeon rẹ sẹbhi Gilgal, ukpọwala 30 ọkpa nọn. Ranmhude Joshua bi ene ewanlẹn ọsi Izrẹl rẹọbhi ebi ele tale, ele da ve ihẹn nin ele ghe ele ida gbe ele a bi agbaẹbho eso ne sikẹ ele. Ibhokhan iGibeon be gheghe lu ọnan ranmhude ghe ele bha guanọ nan gbe ele a? Eye. Ele yẹ ha guanọ nin Osẹnobulua ọsi ibhokhan Izrẹl miẹn ele ọbhi egbe. Jehova da re obọ ọbhọ nin ele kiẹn ene ko eran bi ene sa amẹn nin ibhokhan Izrẹl, yẹ ha ko eran nan da ha noo bhi ukhuo-izọese nọnsọle. (Joshua 9:​11-27) Ene ibhokhan iGibeon da wo ha zegbere rẹ lu ikuẹkuẹ ẹsọn bhi oga nọnsi Jehova. Asabọmiẹn eso bhi ẹwẹ ele deba ene iNethinim ne nabhi Babylon fikiere bhi otọ Izrẹl yẹ dọ ha ga bhi uwa oga nan kikie bọn. (Ezra 2:​1, 2, 43-54; 8:20) Mhan dẹ sabọ diabe ele sade mhan dọnmhegbe rẹ deba iJehova ha ribhi ọfure sẹyẹ muegbe rẹ ha lu ikuẹkuẹ ẹsọn bhi oga nọnsọle.

Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn

it-1 1030

Nan Rẹ Khan Ọria Mun Oran

Bhi uhi nin Jehova gbe nin ibhokhan Izrẹl, a ha gbe ẹbho eso ne lu emhin ebe a fo, a ki yẹ khan ele mun oran nin ẹbho rebhe da daghe ele yẹ miẹn ẹwanlẹn bhi ebi ele lu. Ene ẹbho nan re inian khan mun oran, da ha yi ẹbho nin Osẹnobulua fi ele unun. A ha re inian khan ọria mun oran, a ki mun ọlẹn sotọ yẹ re ọle tọ ọkuẹsẹ ebiuki lo, ranmhude, ele ha zobọ nin ẹdẹ we, ọ dẹ sabọ re otọ nin Jehova mun nin ibhokhan Izrẹl kiẹn otọ nọn bha yẹ khia. (De 21:​22, 23) Ibhokhan Izrẹl wo ha re obo rẹkhan ọne uhi nan aharẹmiẹn ọne ọria nan khan mun oran iyi obhokhan Izrẹl.​—Jos 8:29; 10:​26, 27.

OCTOBER 11-17

EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | JOSHUA 10-11

“Jehova Hi Ọnọn Khọn Nin Ibhokhan Izrẹl”

it-1 50

Adoni-zedek

Ojie ọsi Jerusalem ọle ha khin ẹghe nin ibhokhan Izrẹl rẹ khọn Otọ Nan Ve nin ele miotọ. Adoni-zedek da deba agbaẹbho nekẹle ne ribhi obọ ọsi West ọsi Jordan, nin ele da kugbe khọn iJoshua bi eyokhọnlẹn nesọle. (Jos 9:​1-3) Ọkpakinọn, bhi ẹwẹ ene iHivites, ibhokhan iGibeon da dọ bhii Joshua nin ọle deba ele ha ribhi ọfure. Adoni-zedek ki daghe ọnan, ọle da ha guanọ nan miẹn ghe, agbaẹbho ebhebhe bha zẹ ele obọ dọ deba iJoshua nin oghian ọlẹn ha ribhi ọfure. Bhiriọ, ọle da kugbe deba ijie enẹn nekẹle ọsi ene Amorites dọ khọn ibhokhan iGibeon. Ranmhude uwedẹ nin Joshua rẹ khọn ele miotọ yẹ hinmhin ibhokhan iGibeon bhi obọ ele, ene ijie isẹn ne kugbe dọ ne ele khọnlẹn da nẹ ha khian iMakkedah. Ele ki sẹbhi enin, ele da nẹhe bhi uhio bhi ẹkẹ udo, sokpan, ele bha yẹ sabọ dagbare. Joshua da tobọle gbono Adoni-zedek bi ijie enẹn nekẹle a yẹ khan ele mun oran bhi odalo eyokhọnlẹn nesọle. A da yẹ muno eku-olinmhin nesele ọbhi ẹkẹ ọne uhio nin ele da ka nẹhe. Enin da ki kiẹn idin nọnsele.​—Jos 10:​1-27.

it-1 1020

Esia

Esia Nin Jehova Noolo. Esia deba emhin nin Jehova noolo ẹgheso nin ọle rẹ rẹman ahu nọn khua nin ọle mhọnlẹn yẹ mun ọta nesọle sẹ. (Ps 148:​1, 8; Isa 30:30) Ẹghe ọhẹnhẹn nin Jehova rẹ noo udede esia bhi Baibo da ha yi ẹghe nin ọle rẹ re oya nọnzi ihinlọn nin ibhokhan Egypt. Ọne esia da fuẹn emhin ekọnọ, guọghọ eran, yẹ gbono ẹbho bi elanmhẹn ne ribhi ole a, sokpan, ọ bha re egbe so ibhokhan Izrẹl ne ribhi Goshen. (Ex 9:​18-26; Ps 78:​47, 48; 105:​32, 33) Akizẹbue, ẹghe nin ibhokhan Izrẹl ki rẹ ha ribhi ọne Otọ Nan Ve nin ele, ije isẹn ọsi ene Amorites da mun okhọn bu ibhokhan iGibeon. Bhiriọ, Joshua bi eyokhọnlẹn nesọle da dọ hinmhin ibhokhan iGibeon bhi obọ ele. Bhi ọne ẹghe nan, Jehova da noo udede esia rẹ gbono ene Amorites a. Baibo ji mhan lẹn ghe ẹbho nin ene esia gbono a bun gbera ene ibhokhan Izrẹl gbono a.​—Jos 10:​3-7, 11.

w04 12/1 11 ¶1

Emhin Eso Nan Miẹn Tie bhi Ebe ọsi Joshua

10:13​—Be emhin nọn sẹ inian rẹ sabọ sunu yẹ? Emhin be ribhọ nin Jehova, nin man otọ bi okhun ida sabọ lu? (Genesis 18:14) Sade ọ yẹẹ ọle, Jehova dẹ sabọ lu ọle beji a da miẹn ghe bhi ẹlo ọsi eria, ọ ki diabe ghe oẹnlẹn bi uki mundia, ele bha si egbe kie bhi eji ele ye. La ọle dẹ yẹ sabọ lu ọle nan miẹn ghe ọle ha mun otọ bi uki mundia, oẹnlẹn bi uki ki sẹyẹ ha bhala, ele ida defia. Ebi Osẹnobulua hi ki rẹ lu ọle yẹ, “a bha sẹ ka miẹn ukpẹdẹ nọn dia iriọ khẹ.”​—Joshua 10:14.

Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn

w09 3/15 32 ¶5

Ọta Nin Eria Ne Tie Ebe Nesẹmhan Nọọn

Ẹmhọanta nọn ghe Baibo sounun bhi ebe eso, ọkpakinọn ọnin bha rẹman ghe ahu ẹlinmhin nọnsi Osẹnobulua a rẹ gbẹn ele. Sokpan, mhan lẹnmhin ghe Osẹnobulua nin Jehova lu ọle beji a da miẹn ghe ọta nọnsọle nọn ribhi ẹkẹ Baibo ki ha ribhọ rẹ sẹbhi ighegheghe. (Isa. 40:8) Bhi ọsi ẹmhọanta emhin rebhe nin Jehova ne ọbhi ẹkẹ ene ebe 66 ne ribhi ẹkẹ iBaibo, emhin ne khẹke ne ha sabọ rẹkpa mhan ‘manman guẹ yẹ ha lu iwẹnna ne mhẹn ele rebhe khin.’​—2 Tim. 3:​16, 17.

OCTOBER 18-24

EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | JOSHUA 12-14

“Re Ọkhọle Rebhe Rẹ Sun Rẹkhan IJehova”

w04 12/1 12 ¶2

Emhin Eso Nan Miẹn Tie bhi Ebe ọsi Joshua

14:​10-13. Arẹmiẹn ikpe 85 Caleb ha ye, ọle da yọle nan mun otọ iHebron nanlẹn. Ọle lẹnmhin ghe ọne iwẹnna dẹ kaka nanlẹn ranmhude ibhokhan Anakim ne manman hu-hu, ele ribhi ọne otọ. Sokpan Jehova da rẹkpa ele rẹ sabọ khọn ele miotọ yẹ miẹn ele ọne otọ. Ọne otọ da yẹ kiẹn ọkpa bhi agbaẹbho nan da rẹko. (Joshua 15:​13-19; 21:​11-13) Ijiẹmhin ọsi Caleb rẹkpa mhan rẹ lẹn ghe ọ bha khẹke nin mhan ha nẹ nin iwẹnna ne kaka bhi ẹkẹ oga nọnsi Jehova.

w06 10/1 18 ¶11

Urẹọbhọ bi Ofẹn Osẹnobulua Re Izebhudu Nin Ọria

¹¹ Urẹọbhọ nọnsẹmhan dẹ ha tuẹn okhun sade mhan nyẹnlẹn bhi uwedẹ ẹmhọanta, sade mhan daghe elele ne ribhọ, sade mhan daghe ewanniẹn nin Jehova re bhi erọnmhọn nin mhan nan, yẹ daghe uwedẹ kẹkẹ nin ọle rẹ dia iẹnlẹn nọnsẹmhan. (Psalm 34:8; 1 John 5:​14, 15) Edandan iribhọ ghe beji Joshua bi Caleb rẹ ha daghe umhẹnmhin nọnsi Jehova, urẹọbhọ nọnsele da wo ha tuẹn okhun. (Joshua 23:14) Ria ẹmhọn ene emhin nan ne sunu ji ele: Ọhẹnhẹn, ele da miẹn uhọnmhọn bhi ẹkẹ ikpe 40 nin ele khian bhi ẹkẹ ojẹgbo, beji Jehova ve nin ele. (Numbers 14:​27-30; 32:​11, 12) Ọzeva, ele hi ene mun ọkalo bhi okhọnlẹn bhi ẹkẹ ene ikpe ehan nin ele rẹ khọn iCanaan miotọ. Ọzea, bhi ọkike ọle, ele da nyẹnlẹn sẹ otọ bhi egbe nọn danlẹn, yẹ miẹn otọ nọn mhẹn le bhi uku. Ọnan rẹman ghe Jehova nan erọnmhọn nin ẹbho ne mhọn urẹọbhọ da ọle yẹ re izebhudu rẹ ga ọle.​—Joshua 14:​6, 9-14; 19:​49, 50; 24:29.

Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn

it-1 902-903

Gebal

Bhi ẹghe nọnsi Joshua, Jehova da ka otọ ọsi ene iGebalites deba otọ nin ibhokhan Izrẹl ha le bhi uku. (Jos 13:​1-5) Ẹbho eso da yọle ghe, ebe ribhi Joshua 13:5 bha gba ranmhude, obọ ọsi North nọn manman ree bhi otọ Izrẹl, ọle iGebal ha ye (100 km rẹ sẹbhi Dan bhi obọ ọsi North nọn ribhọ). Ele da yẹ yọle ghe, a bha miẹn ẹghe nin ibhokhan Izrẹl rẹ khọn ọne otọ nin miotọ yẹ le ọle bhi uku. Ẹbho eso ne guanọ otọ emhin fẹghe da yọle ghe asabọmiẹn ghe emhin eso ne ribhi ọne ulọnlẹn 5 nin sibhọre. Ele da yẹ yọle ghe ebe ka ribhi ọne ulọnlẹn nin hi, “ọne otọ nọn sikẹ iLebanon” la ‘rẹ sẹbhi ughu ọsi ene iGebalites.’ Ọkpakinọn, ọkhẹke nin mhan yere ghe, emhin eso ribhọ nin ibhokhan Izrẹl ha ka lu ọkuẹsẹ ele sabọ le ọne otọ rebhe bhi uku, beji Jehova ve nin ele bhi Joshua 13:​2-7. Bhiriọ, asabọmiẹn ghe ibhokhan Izrẹl bha le otọ iGebal bhi uku ranmhude akan-ehọ nọnsele.​—Sẹyẹ fẹ Jos 23:​12, 13 ghe.

OCTOBER 25-31

EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | JOSHUA 15-17

“Gbega Emhin Nọn Ghanlẹn Nin Uwẹ Le bhi Uku”

it-1 1083 ¶3

Hebron

Ẹghe nin ibhokhan Izrẹl rẹ ha khọn obọ ọsi south ọsi Canaan, ele da gbono ibhokhan iHebron bi ojie (Asabọmiẹn ọne ojie nan ha ribhọ ẹghe nin ojie natiọle Homan rẹ yu fo) nọnsele a. (Jos 10:​36, 37) Sokpan, arẹmiẹn ghe Joshua bi eyokhọnlẹn nesọle sabọ khọn ibhokhan iCanaan miotọ, yẹ miẹn ele otọ ne bunbun, ọ diabe ghe ele bha gbega ene otọ nin ele miẹn ene ibhokhan iCanaan le. Bhiriọ, ibhokhan Anakim da kie vae bhi otọ iHebron. Akizẹbue, Caleb (la ibhokhan iJudah nin Caleb sun yo okhọnlẹn) da kie khọn ele yẹ miẹn ele ọne otọ. (Jos 11:​21-23; 14:​12-15; 15:​13, 14; Jg 1:10) Arẹmiẹn ghe, Caleb nọn nabhi ulin-uwa ọsi Judah vae a ka mun otọ iHebron nan, akizẹbue, a da yẹ re ọne otọ kiẹn ọkpa bhi agbaẹbho nan da nẹko. Sẹyẹ, ọ da ha yi agbaẹbho ọsi ene ohẹn. Ọrẹyiriọ, otọ iHebron bi ene otọ ne nẹga ọle hi alebhuku ọsi Caleb.​—Jos 14:​13, 14; 20:7; 21:​9-13.

it-1 848

Iwẹnna Igbọn

Bhi ẹghe ẹdẹlẹ, a kẹ wo ha re ẹbho lu iwẹnna igbọn, manman nọn ẹbho nan khọn agbaẹbho nọnsele miotọ yẹ re ele kiẹn igbọn. (De 20:11; Jos 16:10; 17:13; Es 10:1; Isa 31:8; La 1:1) Ẹghe nin ibhokhan Izrẹl rẹ ha ribhi otọ Egypt, ekhaẹmhọn nesi Egypt da ha re obọ oya rẹ mun ele. Ele da noo ele rẹ bọn agbaẹbho nan da ne emhin ya natiọle iPithom bi Raamses. (Ex 1:​11-14) Ẹghe nin ibhokhan Izrẹl ki rẹ sẹbhi otọ nin Jehova ve nin ele, ele bha re obọ rẹkhan uhi nin Jehova gbe nin ele ghe, nin ele khu ibhokhan iCanaan sibhi otọ nọnsele re yẹ fuẹn ele a, ele da ha noo ele re lu iwẹnna igbọn. Ọne akan-ehọ nọnsele nan da si ele ọbhi iga-ẹbọ. (Jos 16:10; Jg 1:28; 2:​3, 11, 12) Ẹghe nin Solomon ki rẹ kiẹn ojie ọsi ibhokhan Izrẹl, ọle da noo ibhokhan iCanaan, ene Amorites, ene iHittites, ene iPerizzites, ene iHivites, bi ene iJebusites rẹ ha lu iwẹnna igbọn.​—1Ki 9:​20, 21.

it-1 402 ¶3

Canaan

Arẹmiẹn ibhokhan Izrẹl bha sabọ khọn ibhokhan iCanaan ne bunbun yẹ miẹn ele otọ, a dẹ yẹ sabọ yọle ghe Jehova re otọ rebhe nin ọle ve nin aba odede nọnsele nin ele, yẹ re ọfure nin ele bhi otọ rebhe nin ele da ha nyẹnlẹn. Sẹyẹ, “a bha miẹn ọkpa nọn bha munsẹ bhi ive rebhe nin Jehova ve nin uwa ọsi Izrẹl; ele rebhe gene munsẹ.” (Jos 21:​43-45) Eghian ọsi ibhokhan Izrẹl rebhe ne nẹga ele da ha mun ofẹn, sẹyẹ, ele bha gbudu mun okhọn bu ele. Osẹnobulua ka tale ọbhi otọ khẹ ghe, khere khere ọle ha rẹ khu ibhokhan iCanaan fia beji a da miẹn ghe ọne otọ ida wo re osukpa kiẹn otọ nan mun fia nin elanmhẹn ẹwẹ ha da ha kọn. (Ex 23:​29, 30; De 7:22) Ẹmhọanta nọn ghe, ibhokhan iCanaan wo ha mhọn emhin okhọnlẹn, rẹ sẹbhi awẹnẹwẹnẹ ọsi okhọnlẹn nọn mhọn ọghae nọn mun. Sokpan, a ida sabọ nene ọle ọbhi obọ nọnsi Jehova ghe, ranmhude ọle bha sabọ mun ive nesọle rebhe sẹ, ọle zẹle nin ibhokhan Izrẹl bha da sabọ miẹn ele otọ rebhe. (Jos 17:​16-18; Jg 4:13) Baibo rẹman ghe, ranmhude akan-ehọ ọsi ibhokhan Izrẹl, ọle zẹle nin eghian ele da sabọ khọn ele miotọ ẹghe eso.​—Nu 14:​44, 45; Jos 7:​1-12.

Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn

w15 7/15 32

Uwẹ Be Rẹ Lẹn?

Otọ Izrẹl ẹdẹlẹ be gene ha yi otọ ẹgbo beji Baibo tale?

Baibo taman mhan ghe, ijeso bhi otọ nin Jehova mun nin ibhokhan Izrẹl, ẹgbo wo ha ribhọ, sẹyẹ, eran wo vuọnlẹn. (1 Ki. 10:27; Josh. 17:​15, 18) Sokpan ẹlẹnan nian, beji a miẹn ghe eje kpọnọ nẹ bhi ọne otọ iyi otọ ẹgbo, ẹbho eso sabọ ha mhọn edandan si ẹghe ha gene ribhọ nin ijeso bhi Otọ Nan Ve nin ibhokhan Izrẹl rẹ ha yi ẹgbo.

Ebe natiọle Life in Biblical Israel yọle ghe ẹgbo nọn ha ribhi otọ Izrẹl bhi ẹghe ẹdẹlẹ kpọnọ gbera ọnọn ribhọ ẹlẹnan nian. Eran ne wo manman ha ribhi ene ẹgbo ẹghenin hi, Aleppo pine (Pinus halepensis), evergreen oak (Quercus calliprinos), bi terebinth (Pistacia palaestina). Bhi otọ iShephelah nọn yi otọ nọn ribhi adesẹ eji oke ye bi Ẹdẹ iMediterranean, da wo ha mhọn eran natiọle sycamore fig (Ficus sycomorus).

Ebe natiọle Plants of the Bible yọle ghe, ijeso bhi otọ Izrẹl ẹlẹnan nian iyẹ mhọn eran hiehie. Bezẹle nọn da dia iriọ? Ọne ebe da yọle ghe, khere khere ẹbho rẹ ha gbe ene ẹgbo, ranmhude ele guanọ eji ele ha da mun ugbo, bi eji ele ha da ha re elanmhẹn nọnsele kọn. Sẹyẹ, ẹbho noo ene eran rẹ bọn uwa.