DANIẸL
1 Evaọ ukpe avọ esa esuo Jehoyakim ovie+ Juda, Nebukadneza ovie Babilọn ọ tẹ wọ ze Jerusalẹm, o te koi họ.+ 2 Nọ u te oke jọ, Jihova ọ tẹ rehọ Jehoyakim ovie Juda họ obọ riẹ,+ te ekwakwa uwou* Ọghẹnẹ uzẹme na jọ, ọ tẹ rehọ ae ziọ obọ ẹkwotọ Shaena,*+ ziọ uwou* ọghẹnẹ riẹ. O te fi ekwakwa na họ oria nọ a re fi ekwakwa-aghae ọghẹnẹ riẹ họ.+
3 Kẹsena ovie na ọ tẹ ta kẹ Ashpenaz, ọnọ o wuzou iruiruo ighẹ riẹ re ọ rehọ ahwo Izrẹl* na jọ ze, te enọ i no uyẹ ovie ze gbe enọ e rrọ emọ ikpahwo.+ 4 A rẹ jọ izoge* nọ oware ovo o thọ evaọ oma rai hi, nọ i wo erru, nọ i wo areghẹ, eriariẹ, gbe orimuo,+ yọ a rẹ jọ enọ e rẹ sai ruiruo evaọ ighẹ ovie na. O re wuhrẹ ai oghẹrẹ nọ a re kere jẹ ta ẹvẹrẹ ahwo Kaldia. 5 U te no ere no, ovie na ọ fodẹ emu nọ a rẹ kẹ ae kẹdẹ kẹdẹ evaọ obọdẹ emu ovie na gbe enwaene nọ ọ rẹ da. A re wuhrẹ ai* evaọ ikpe esa, nọ ikpe esa na e tẹ gba no, a ve mu iruo họ eru kẹ ovie na.
6 Whaọ ahwo orua* Juda jọ a jọ usu rai: Daniẹl,*+ Hananaya,* Mishẹl,* gbe Azaraya.*+ 7 Ọnọ o wuzou iruiruo ighẹ ovie na o te mu edẹ* kẹ ae; o se Daniẹl Bẹltẹshaza,+ o se Hananaya Shedrak, o se Mishẹl Mishak, o te se Azaraya Abẹdnigo.+
8 Rekọ Daniẹl ọ jọ udu riẹ gbaemu nọ ọ rẹ rehọ obọdẹ emu ovie na hayo enwaene nọ ọ rẹ da zue omariẹ hẹ. Fikiere ọ tẹ yare ọnọ o wuzou iruiruo ighẹ ovie na nọ ọ kẹe uvẹ re ọ gbẹ rehọ eware nana zue omariẹ hẹ. 9 Ọghẹnẹ uzẹme na o te ru re ọnọ o wuzou iruiruo ighẹ ovie na o dhesẹ aruoriwo* gbe ohrọ kẹ Daniẹl.+ 10 Rekọ ọnọ o wuzou iruiruo ighẹ ovie na ọ tẹ ta kẹ Daniẹl nọ: “Ozọ olori mẹ ovie na u bi mu omẹ, ọnọ ọ fodẹ emu gbe udi nọ a rẹ kẹ owhai. Kọ ẹvẹ o te jọ otẹrọnọ ọ ruẹ nọ oma rai u yoma vi izoge* edekọ nọ wha gbẹ rrọ otu? Wha ti ru omẹ* reabe evaọ aro ovie na.” 11 Rekọ Daniẹl ọ tẹ ta kẹ ohwo nọ ọ be rẹrote ai na, ọnọ ohwo nọ o wuzou iruiruo ighẹ ovie na o ro mu nọ ọ rẹrote Daniẹl, Hananaya, Mishẹl, gbe Azaraya na, inọ: 12 “Ivie, dawo idibo ra evaọ edẹ ikpe, jọ a kẹ omai ẹbe* nọ ma rẹ re gbe ame nọ ma rẹ da; 13 kẹsena whọ vẹ rọ oma mai wawo oma izoge* nọ e be re obọdẹ emu ovie na, whọ vẹ rọ oghẹrẹ nọ oma mai o rrọ rọ jiroro oware nọ who re ru idibo ra.”
14 Fikiere ọ tẹ rọwo fihọ oware nọ a yare na, ọ tẹ dawo ae edẹ ikpe. 15 Nọ edẹ ikpe na e gba no, oma rai u woma jẹ poriẹ* vi izoge* kpobi nọ e jẹ re obọdẹ emu ovie na. 16 Fikiere ọnọ ọ jẹ rẹrote ae na ọ rẹ wọ obọdẹ emu gbe enwaene nọ a jẹ kẹ ae na vrẹ, ọ vẹ kẹ ae ẹbe. 17 Ọghẹnẹ uzẹme na ọ kẹ izoge* ene nana eriariẹ gbe otoriẹ udidi evaọ oware kpobi nọ a kere, jegbe areghẹ; yọ ọ kẹ Daniẹl ẹgba nọ o re ro wo otoriẹ oghẹrẹ eruẹaruẹ gbe ewezẹ kpobi.+
18 Nọ oke nọ ovie na o fihọ nọ a rẹ rọ rehọ ae ze u te no,+ ọnọ o wuzou ighẹ ovie na ọ tẹ rehọ ae ziọ aro Nebukadneza. 19 Okenọ ovie na o je lele ae ta ẹme, a ruẹ ohwo ọvo evaọ usu rai na nọ ọ jọ wọhọ Daniẹl, Hananaya, Mishẹl, gbe Azaraya+ ha; a tẹ gbẹ jọ etẹe re a ruiruo evaọ aro ovie na. 20 Evaọ ẹme kpobi nọ o gwọlọ areghẹ gbe otoriẹ nọ ovie na ọ rẹ nọ ae, ọ ruẹ nọ a rehọ isia ikpe woma vi izerẹ nọ i re ru emajiki gbe ebo-erayẹ+ kpobi nọ e rrọ ubrotọ esuo riẹ soso. 21 Daniẹl ọ tẹ jọ etẹe bọo ukpe ọsosuọ Sairọs ovie+ na.
2 Evaọ ukpe avọ ivẹ esuo riẹ, Nebukadneza ọ wezẹ ewezẹ sa-sa, yọ ọ* jẹ ruawa gaga+ te epanọ ọ gbẹ jẹ sae wezẹ hẹ. 2 Fikiere ovie na ọ tẹ kẹ udu nọ a se izerẹ nọ i re ru emajiki na, ebo-erayẹ na, egbẹva na, gbe ahwo Kaldia* na ze re a ta ewezẹ ovie na kẹe. A tẹ nyaze, a te dikihẹ aro ovie na.+ 3 Ovie na ọ tẹ ta kẹ ae nọ: “Mẹ wezẹ ewezẹ jọ, yọ mẹ be* ruawa keme mẹ gwọlọ riẹ ewezẹ nọ mẹ wezẹ na.” 4 Ahwo Kaldia na a tẹ rehọ ẹvẹrẹ Aramaik*+ kẹ ovie na uyo, inọ: “O ovie, jọ whọ rria bẹdẹ bẹdẹ. Gbiku ewezẹ na kẹ idibo ra, ma te fa otọ riẹ ze.”
5 Ovie na ọ tẹ kpahe kẹ ahwo Kaldia na nọ: “Ẹme urere mẹ ọna: Otẹrọnọ wha gbẹ ta ewezẹ na avọ otofa riẹ kẹ omẹ hẹ, a te gbẹre owhai ekekẹ, yọ a ti zihe iwou rai ruọ oria ame-okuo* rọkẹ ahwo kpobi. 6 Rekọ otẹrọnọ wha tẹ ta ewezẹ na jẹ fa otọ riẹ, mẹ te kẹ owhai ekẹ, hwa owhai osa, je bru ọghọ ologbo họ owhai oma.+ Fikiere wha ta ewezẹ na avọ otọ riẹ kẹ omẹ.”
7 A tẹ kẹ uyo orọ avọ isiava nọ: “Jọ ovie na o gbiku ewezẹ na kẹ idibo riẹ, ma te fa otọ riẹ ze.”
8 Ovie na ọ tẹ kpahe kẹ ae nọ: “Mẹ riẹ vevẹ nọ wha be gwọlọ epanọ wha re ro go oke na haro, keme wha riẹ otọ ẹme urere mẹ na. 9 Otẹrọnọ wha gbẹ ta ewezẹ na kẹ omẹ hẹ, uye ovona mẹ te kẹ owhai kpobi. Wha ta mu nọ wha rẹ ta ẹme ọrue gbe ẹme eviẹhọ kẹ omẹ bẹsenọ eware na i re nwene. Fikiere wha ta ewezẹ na kẹ omẹ, mẹ vẹ te riẹ nọ wha sae fa otọ riẹ.”
10 Ahwo Kaldia na a tẹ kẹ ovie na uyo nọ: “Ohwo ọvo ọ rrọ otọakpọ* na nọ ọ rẹ sai ru oware nọ ovie na ọ be yare na ha, keme uvumọ ovie ologbo hayo ọba ọ re te yare oware utioye mi uvumọ ozerẹ nọ o re ru emajiki hayo ọbo-erayẹ hayo ohwo Kaldia ha. 11 Oware nọ ovie na ọ be yare na o rrọ bẹbẹ, yọ ohwo ọvo ọ rrọ họ nọ ọ rẹ sae vuẹ ovie na oware nana ajokpaọ eghẹnẹ na, enọ e be rria udevie ahwo-akpọ họ* na.”
12 Nọ a ta ẹme nana, ofu o te mu ovie na gaga, ọ tẹ kẹ udu nọ a kpe ezae iwareghẹ Babilọn kpobi no.+ 13 Nọ ọ kẹ udu na no, nọ a je ru re a kpe ezae iwareghẹ na, a nyae gwọlọ Daniẹl avọ egbẹnyusu riẹ re, re a kpe ai.
14 Evaọ oke yena, Daniẹl ọ tẹ lẹlẹ rọ areghẹ ta ẹme kẹ Eriọk oletu elakpa nọ i bi rou ovie na, ọnọ ọ nya lahwe no re o kpe ezae iwareghẹ Babilọn no. 15 Ọ nọ Eriọk oletu elakpa ovie na nọ: “Eme ọ lẹliẹ ovie na jie uzi ogaga utioye na?” Eriọk ọ tẹ vuẹ Daniẹl ẹme na.+ 16 Fikiere Daniẹl ọ tẹ ruọ eva nyae yare ovie na inọ ọ kẹe oke re ọ fa otọ ewezẹ na kẹ ovie na.
17 Daniẹl o te kpobọ uwou riẹ, ọ tẹ vuẹ Hananaya, Mishẹl, gbe Azaraya egbẹnyusu riẹ kpahe ẹme na. 18 Ọ ta kẹ ae nọ a lẹ se Ọghẹnẹ obọ odhiwu re o dhesẹ ohrọ kẹ ae evaọ oware idhere nana, re a siọ Daniẹl avọ egbẹnyusu riẹ ba ekpe kugbe ezae iwareghẹ Babilọn nọ i kiọkọ.
19 Kẹsena a tẹ jọ eruẹaruẹ fere oware idhere na via kẹ Daniẹl evaọ aso.+ Fikiere Daniẹl o te jiri Ọghẹnẹ obọ odhiwu na. 20 Daniẹl ọ ta nọ:
22 Ọ rẹ fere eware ididi gbe eware nọ a ko dhere via,+
Ọ riẹ oware nọ o rrọ ebi,+
Yọ elo ọ rrọ kugbei.+
23 O Ọghẹnẹ esẹ-esẹ mẹ, me bi yere owhẹ je jiri owhẹ,
Keme whọ kẹ omẹ areghẹ gbe ogaga.
Whaọ enẹna who ru omẹ riẹ oware nọ ma yare mi owhẹ no;
Who ru omai riẹ oware nọ o be kẹ ovie na uye no.”+
24 Kẹsena Daniẹl ọ tẹ ruọ eva bru Eriọk, ọnọ ovie na o ro mu re o kpe ezae iwareghẹ Babilọn no,+ ọ tẹ ta kẹe nọ: “Who du kpe ọzae owareghẹ Babilọn ọvo ho. Rehọ omẹ bru ovie na, mẹ te fa otọ ewezẹ na kẹ ovie na.”
25 Eriọk ọ tẹ rehọ Daniẹl bru ovie na ovovẹrẹ, ọ tẹ ta kẹe nọ: “Mẹ ruẹ ọzae jọ evaọ usu ahwo Juda nọ a rrọ igbo na+ nọ ọ rẹ sae fa otọ ewezẹ na kẹ ovie na.” 26 Ovie na ọ tẹ ta kẹ Daniẹl, ọnọ odẹ riẹ o jọ Bẹltẹshaza+ nọ: “Kọ whọ sae ginẹ ta ewezẹ nọ mẹ wezẹ na kẹ omẹ, jẹ fa otọ riẹ?”+ 27 Daniẹl ọ tẹ kẹ ovie na uyo nọ: “Ohwo ọvo ọ rrọ họ evaọ usu ezae iwareghẹ na, ebo-erayẹ na, izerẹ nọ i re ru emajiki na, hayo enọ i re rri isi obehru rọ gbẹva na nọ ọ rẹ sae vuẹ ovie na oware idhere nọ ọ be yare na.+ 28 Rekọ Ọghẹnẹ jọ ọ rrọ obọ idhiwu na nọ ọ rrọ Ọnọ ọ rẹ fere eware idhere via,+ yọ o ru Nebukadneza ovie na riẹ oware nọ o te via evaọ abọ urere edẹ na no. Ewezẹ ra na ena, yọ eruẹaruẹ nọ whọ jọ uzou ra ruẹ evaọ okenọ who kiẹzẹ ehwa ra na ena:
29 “Rọkẹ owhẹ, O ovie, nọ whọ jọ ehwa ra, iroro ra i te kpohọ oware nọ o te via evaọ obaro, yọ Ọnọ ọ rẹ fere eware idhere via na o ru owhẹ riẹ oware nọ o te via no. 30 Rọkẹ omẹ, orọnọ fiki areghẹ nọ me wo vi ohwo kpobi nọ ọ rrọ uzuazọ a rọ fere oware idhere nana via kẹ omẹ hẹ; ukpoye, re a fa otọ ewezẹ na kẹ ovie na, re whọ sae riẹ iroro nọ e rrọ udu ra.+
31 “O ovie, nọ who je rri, whọ tẹ ruẹ ẹmema ologbo jọ. Ẹmema yena nọ ọ jọ ruaro, nọ o je lo gaga na, o dikihẹ aro ra, yọ oma riẹ u je muozọ. 32 Emamọ igoru a ro ru uzou ẹmema+ yena, isiliva a ro ru igbama riẹ avọ igbabọ riẹ,+ ekọpa a ro ru eva riẹ avọ ikpekpawọ riẹ,+ 33 ayọno a ro ru awọ riẹ,+ yọ ayọno avọ ọviẹ* a ro ru obọ ikawọ riẹ.+ 34 Who je rri ọvo bẹsenọ a ro bru utho jọ ze, orọnikọ abọ a ro bru ei hi, o tẹ tehe ikawọ ẹmema na, enọ a rọ ayọno avọ ọviẹ ru na, o tẹ guọghọ ae ehehẹhẹ.+ 35 Evaọ oke yena, utho na o tẹ tehe ayọno na, ọviẹ na, ekọpa na, isiliva na, gbe igoru na, o tẹ guọghọ aikpobi ehehẹhẹ, e tẹ wọhọ ehọrọ nọ e rrọ oria nọ a rẹ jọ si ibi no igbe ekakọ evaọ ezi ivo, ofou o te fou rai kufiẹ, a gbẹ sae ruẹ ohẹhẹ rai ovo ofa ha. Rekọ utho nọ o tehe ẹmema na u te zihe ruọ ugbehru ulogbo, o tẹ vọ otọakpọ na soso.
36 “Ewezẹ na ena, yọ obọnana ma te fa otọ riẹ kẹ ovie na. 37 Whẹ, O ovie—ovie ivie nọ Ọghẹnẹ obọ odhiwu ọ rehọ uvie na,+ ogaga na, ẹgba na, gbe oruaro na kẹ no, 38 ọnọ ọ rehọ ahwo họ obọ riẹ evaọ oria kpobi nọ a be rria, jegbe erao obọ ẹwọ gbe evra obọ ehru* na, gbe ọnọ o ro mu osu kẹ aikpobi no na+—whẹ omara họ uzou igoru na.+
39 “Rekọ u te no owhẹ no, uvie ofa u ti mu ze,+ nọ o te ga te owhẹ hẹ; kẹsena uvie ofa u ve ti mu ze, orọ avọ esa, koyehọ ekọpa na, onọ u ti su otọakpọ na soso.+
40 “Rọ kpahe uvie avọ ene na, o te jọ gaga wọhọ ayọno.+ Keme nwane wọhọ epanọ ayọno ọ rẹ guọghọ je wuhu oware ofa kpobi na, ẹhẹ, wọhọ ayọno nọ o re kpe oware ehehẹhẹ na, ere o te guọghọ je kpe enana kpobi ehehẹhẹ.+
41 “Nwane wọhọ epanọ whọ ruẹ nọ ọviẹ ọmebẹ avọ ayọno a ro ru ikawọ avọ iziawọ ẹmema na, uvie na u ti wo okugbe he, rekọ o te dina ga omojọ wọhọ ayọno, nwane wọhọ epanọ whọ ruẹ nọ a gua ayọno kugbe ọviẹ ọlọlọhọ na. 42 Wọhọ epanọ a rọ ayọno avọ ọviẹ ro ru iziawọ na, ere uvie na o te jọ gaga evaọ abọjọ jẹ jọ hẹhẹhẹ evaọ abọjọ. 43 Nwane wọhọ epanọ whọ ruẹ nọ a gua ayọno kugbe ọviẹ ọlọlọhọ na, ere a te gua ae kugbe ahwo na;* rekọ e te tamu ohwohwo ho, nwane wọhọ epanọ ayọno ọ rẹ sae gua kugbe ọviẹ hẹ na.
44 “Evaọ edẹ ivie yena, Ọghẹnẹ obọ odhiwu ọ te rehọ uvie jọ mu,+ onọ a te raha vievie he.+ Yọ a te rehọ uvie nana kẹ amọfa ha.+ O te guọghọ jẹ rehọ ivie nana kpobi te oba,+ oye ọvo u ve ti dikihẹ bẹdẹ bẹdẹ,+ 45 nwane wọhọ epanọ whọ ruẹ inọ utho jọ nọ a rọ abọ bru hu u bru no ugbehru na ze, jẹ ruẹ nọ o guọghọ ayọno na, ekọpa na, ọviẹ na, isiliva na, gbe igoru+ na. Ọghẹnẹ Oride na o ru ovie na riẹ oware nọ o te via evaọ obaro no.+ Ewezẹ na uzẹme, yọ a re fievahọ otofa riẹ.”
46 Kẹsena Nebukadneza ovie na o te kie vovao tuotọ evaọ aro Daniẹl, ọ tẹ kẹe ọghọ. Ọ tẹ kẹ udu nọ a kẹe okẹ jẹ mahe insẹnse kẹe. 47 Ovie na ọ ta kẹ Daniẹl nọ: “Evaọ uzẹme, Ọghẹnẹ ra họ Ọghẹnẹ eghẹnẹ, gbe Olori ivie, gbe Ọnọ ọ rẹ fere eware idhere via, keme whọ sae fere oware idhere nana via.”+ 48 Kẹsena ovie na ọ tẹ kẹ Daniẹl ọkwa ologbo jẹ kẹe emamọ ekẹ buobu, ọ tẹ rehọ iẹe mu osu ubrotọ* Babilọn soso+ gbe olori prifẹte nọ o wuzou ezae iwareghẹ Babilọn kpobi. 49 Daniẹl ọ tẹ yare ovie na nọ ọ rehọ Shedrak, Mishak, gbe Abẹdnigo+ mu isu nọ e rẹ rẹrote ubrotọ* Babilọn, ovie na ọ tẹ rehọ ai mu, rekọ Daniẹl o te je ru iruo evaọ ighẹ ovie na.
3 Nebukadneza ovie na ọ ma ẹmema igoru jọ nọ o kpehru te ikiubiti udhosa* jẹ kẹre te ikiubiti ezeza.* Ọ tẹ rehọ iẹe vi otọ opraprara Dura evaọ ubrotọ* Babilọn. 2 Kẹsena Nebukadneza ovie na o te vi uwou re a koko setrap, prifẹte, eba, ekiroro, ikrigho, ibruoziẹ, iguẹdhọ, gbe isu kpobi nọ e rrọ ibrotọ* na họ re a nyaze ehaa eromudhe ẹmema nọ Nebukadneza ovie na o ro vi na.
3 Fikiere setrap, prifẹte, eba, ekiroro, ikrigho, ibruoziẹ, iguẹdhọ, gbe isu kpobi nọ e rrọ ibrotọ* na i te kokohọ rọkẹ eromudhe ẹmema nọ Nebukadneza ovie na o ro vi na. A te dikihẹ aro ẹmema nọ Nebukadneza ovie na o ro vi na. 4 Oworo-uzi na o te woro do via gaga nọ: “O whai ahwo, erẹwho, gbe itu evẹrẹ sa-sa, a jie uzi kẹ owhai nọ, 5 okenọ wha te yo edo onware na, urete, akpata, akpata ọsese, akpata-ifi, urete-ẹkpa, gbe ekwakwa ikporakporo edekọ na kpobi, wha re kigwẹ hrọ, wha vẹ gọ ẹmema igoru nọ Nebukadneza ovie na o ro vi na. 6 Ohwo kpobi nọ o kigwẹ re ọ gọ ẹmema na ha, a ti gbolo iei fihọ uwou-erae nọ ebruerae ọ rrọ na ababọ oke oraha.”+ 7 Fikiere nọ ahwo na kpobi a yo edo onware na, urete, akpata, akpata ọsese, akpata-ifi, urete-ẹkpa, gbe ekwakwa ikporakporo edekọ na kpobi, ahwo na kpobi, erẹwho, gbe itu evẹrẹ sa-sa i te kigwẹ, a tẹ gọ ẹmema igoru nọ Nebukadneza ovie na o ro vi na.
8 Whaọ evaọ oke yena, ahwo Kaldia na jọ a tẹ nya lahwe, a te gu eware jọ kpahe ahwo Ju na.* 9 A ta kẹ Nebukadneza ovie na nọ: “O ovie, jọ whọ rria bẹdẹ bẹdẹ. 10 O ovie, whẹ who jie uzi nọ ohwo kpobi nọ o yo edo onware na, urete, akpata, akpata ọsese, akpata-ifi, urete-ẹkpa, gbe ekwakwa ikporakporo edekọ na kpobi o re kigwẹ, ọ vẹ gọ ẹmema igoru na; 11 gbe nọ a re gbolo ohwo kpobi nọ o kigwẹ gọ ẹmema na ha fihọ uwou-erae nọ ebruerae ọ rrọ na.+ 12 Rekọ ahwo Ju jọ a riẹ nọ who ro mu re a kpọ eware evaọ ubrotọ* Babilọn: Shedrak, Mishak, gbe Abẹdnigo.+ O ovie, ezae nana e kẹ owhẹ adhẹẹ hẹ. A be gọ eghẹnẹ ra ha, yọ a rọwo gọ ẹmema igoru nọ who ro vi na ha.”
13 Kẹsena Nebukadneza, avọ ofu ọgaga, ọ tẹ kẹ udu nọ a rehọ Shedrak, Mishak, gbe Abẹdnigo ze. Fikiere a tẹ rehọ ezae nana ziọ aro ovie na. 14 Nebukadneza ọ tẹ ta kẹ ae nọ: “Kọ ginọ uzẹme nọ whẹ Shedrak, Mishak, gbe Abẹdnigo wha be gọ eghẹnẹ mẹ hẹ,+ gbe nọ wha rọwo gọ ẹmema igoru nọ me ro vi na ha? 15 Whaọ enẹna, nọ wha te yo edo onware na, urete na, akpata na, akpata ọsese na, akpata-ifi na, urete-ẹkpa na, gbe ekwakwa ikporakporo edekọ na kpobi, wha tẹ gwọlọ nọ wha re kigwẹ re wha gọ ẹmema igoru nọ me ru na, kiyọ u woma. Rekọ wha gbẹ rọwo gọe he, a ti gbolo owhai fihọ uwou-erae nọ ebruerae ọ rrọ na ababọ oke oraha. Kọ ọghẹnẹ vẹ ọ te sai siwi owhai no abọ mẹ?”+
16 Shedrak, Mishak, gbe Abẹdnigo a tẹ kẹ ovie na uyo nọ: “O Nebukadneza, u du gwọlọ nọ ma rẹ kẹ owhẹ uyo evaọ ẹme nana ha. 17 Otẹrọnọ o gba họ nọ o rẹ jọ epanọ whọ ta na, Ọghẹnẹ mai nọ ma be gọ ọ sai siwi omai no uwou-erae nọ ebruerae ọ rrọ na ze je siwi omai no obọ ra,+ O ovie. 18 Rekọ otẹrọnọ ọ gbẹ maki siwi omai hi, O ovie, riẹ nọ ma te gọ eghẹnẹ ra ha hayo gọ ẹmema igoru nọ who ro vi na ha.”+
19 Fikiere ofu o te mu Nebukadneza gaga kẹ Shedrak, Mishak, gbe Abẹdnigo, ovao riẹ u te sihọ fiki rai,* ọ tẹ kẹ udu nọ a ru ẹrrorro erae na ga vi epanọ o rẹ jọ vẹre isiahrẹ. 20 Ọ tẹ ta kẹ ezae egaga jọ evaọ ogbaẹmo riẹ re a rọ ifi gba Shedrak, Mishak, gbe Abẹdnigo, a ve gbolo ai fihọ uwou-erae nọ ebruerae ọ rrọ na.
21 Fikiere a tẹ gba ezae nana avọ epanọ itogbo rai, iwu rai, itu rai, gbe iwu efa kpobi nọ a ku họ e gbẹ rọ jarai oma, a te gbolo ai fihọ uwou-erae nọ ebruerae ọ rrọ na. 22 Fikinọ uzi ovie na o jọ gaga, yọ uwou-erae na o rrorro vrẹta, ezae nọ i gbolo Shedrak, Mishak, gbe Abẹdnigo fihọ erae na họ enọ erri erae na o kpe. 23 Rekọ ezae esa nana, Shedrak, Mishak, gbe Abẹdnigo a kie fihọ uwou-erae nọ ebruerae ọ rrọ na avọ epanọ a rọ gba ae na.
24 Ozọ u te mu Nebukadneza ovie na gaga, ọ tẹ sa kpama, ọ tẹ ta kẹ ahwo ologbo esuo riẹ nọ: “Kọ ogbẹrọnọ ezae esa ma rọ ifi gba je gbolo fihọ erae na?” A tẹ kẹ ovie na uyo nọ: “Ere, ovie.” 25 Ọ tẹ ta nọ: “Rri! Mẹ be ruẹ ezae ene nọ e be jọ udevie erae na nya oma vrẹrẹrẹ,* erae na e mahe rai hi, yọ ọrọ avọ ene na ọ wọhọ ọmọzae eghẹnẹ na jọ.”
26 Nebukadneza ọ tẹ nya kẹle ẹthẹ uwou-erae nọ ebruerae ọ rrọ na, ọ tẹ ta nọ: “Shedrak, Mishak, gbe Abẹdnigo, whai idibo Ọghẹnẹ nọ Ọ Mai Kpehru na,+ wha nya lahwe re wha ziọ etenẹ!” Shedrak, Mishak, gbe Abẹdnigo a tẹ nya lahwe no udevie erae na ze. 27 Setrap na, prifẹte na, eba na, gbe ahwo ologbo esuo ovie na nọ i kokohọ etẹe+ a tẹ ruẹ nọ erae na i ru oware ovo* evaọ ugboma ezae nana ha;+ makọ ubioto ovo evaọ uzou rai u siku hu, itogbo rai i nwene ovao ho, yọ oma rai u je gbo ore erae dede he.
28 Kẹsena Nebukadneza o te whowho nọ: “Ujiro u te Ọghẹnẹ Shedrak, Mishak, gbe Abẹdnigo,+ ọnọ o vi ukọ-odhiwu riẹ ze, o te siwi idibo riẹ. A fievahọ iẹe, a te veghe uzou kẹ uzi ovie na jẹ rọwo nọ a re whu* viukpenọ a rẹ gbodibo kẹ hayo gọ ọghẹnẹ ọfa ajokpaọ Ọghẹnẹ rai ọvo.+ 29 Fikiere me bi fi uzi họ inọ ahwo kpobi, orẹwho, hayo utu ẹvẹrẹ jọ kpobi nọ o ta ẹme wọso Ọghẹnẹ Shedrak, Mishak, gbe Abẹdnigo a rẹ gbẹre ai ekekẹ, yọ a re zihe iwou rai ruọ oria ame-okuo* rọkẹ ahwo kpobi; keme ọghẹnẹ ọfa ọ rrọ họ nọ ọ rẹ sai siwi wọhọ ọnana.”+
30 Kẹsena ovie na ọ tẹ kpare Shedrak, Mishak, gbe Abẹdnigo fihọ ọkwa okpehru* evaọ ubrotọ* Babilọn.+
4 “Ovuẹ nọ u no obọ Nebukadneza ovie na ro se ahwo na kpobi, erẹwho, gbe itu evẹrẹ sa-sa nọ e be rria otọakpọ na soso: Jọ udhedhẹ rai u vihọ! 2 Eva e were omẹ nọ me bi ro whowho eware oka gbe eware igbunu nọ Ọghẹnẹ nọ Ọ Mai Kpehru na o ru kẹ omẹ no. 3 Rri epanọ eware oka riẹ gbe eware igbunu riẹ e rro te! Uvie riẹ yọ uvie ebẹdẹ bẹdẹ, isuẹsu riẹ e rẹ jọ no oge ruọ oge.+
4 “Mẹ Nebukadneza, mẹ jọ uwou mẹ dhedhẹ, yọ eware i je woma kẹ omẹ evaọ ighẹ mẹ. 5 Mẹ wezẹ ewezẹ jọ nọ e lẹliẹ ozọ mu omẹ. Epanọ me ro kiẹzẹ ehwa mẹ na, iwoho gbe eruẹaruẹ nọ mẹ jọ uzou mẹ ruẹ e whẹ ozọ họ omẹ oma.+ 6 Fikiere mẹ tẹ kẹ udu nọ a rehọ ezae iwareghẹ Babilọn kpobi ziọ aro mẹ re a fa otọ ewezẹ na kẹ omẹ.+
7 “Evaọ oke yena, izerẹ nọ i re ru emajiki na, ebo-erayẹ na, ahwo Kaldia* na, gbe enọ i re rri isi obehru rọ gbẹva na+ a tẹ ruọ eva. Nọ mẹ ta ewezẹ na kẹ ae, a sae fa otọ riẹ kẹ omẹ hẹ.+ 8 Ukuhọ riẹ, Daniẹl ọ tẹ ruọ eva ziọ aro mẹ, ọnọ a mu odẹ ọghẹnẹ mẹ+ Bẹltẹshaza+ kẹ, ọnọ ẹzi eghẹnẹ erẹri na ọ rrọ oma.+ Mẹ tẹ ta ewezẹ na kẹe:
9 “‘O Bẹltẹshaza, olori izerẹ nọ i re ru emajiki na,+ mẹ riẹ vevẹ nọ ẹzi eghẹnẹ erẹri na ọ rrọ owhẹ oma,+ yọ uvumọ oware idhere o rẹ ga hrọ kẹ owhẹ hẹ.+ Fikiere ru eruẹaruẹ nọ mẹ ruẹ evaọ ewezẹ na vẹ kẹ omẹ re whọ jẹ fa otọ riẹ ze.
10 “‘Evaọ eruẹaruẹ nọ mẹ jọ uzou mẹ ruẹ evaọ okenọ me kiẹzẹ ehwa mẹ, mẹ ruẹ ure jọ+ evaọ udevie otọakpọ na, yọ u theri thesiwa.+ 11 Ure na o rro fihọ jẹ jọ gaga, obọ ehru riẹ u te obọ idhiwu na, yọ a jẹ jọ oka avọ oka otọakpọ na soso ruẹ e riẹ. 12 Ebe riẹ i wo erru, ibi riẹ e jọ buobu, yọ emu ọ jọ ehru riẹ rọkẹ ahwo kpobi. Erao ẹwọ e rẹ jọ otọ edhedhẹ riẹ, evra obọ ehru* na i re kiemu egha riẹ, yọ emama kpobi* e rẹ jariẹ re emu.
13 “‘Nọ me je rri eware nọ mẹ jẹ ruẹ evaọ eruẹaruẹ uzou mẹ okenọ me kiẹzẹ ehwa mẹ na, mẹ tẹ ruẹ ohwo jọ nọ o bi rri, ọnọ ọ rrọ ọrẹri, nọ o bi no obọ idhiwu na ze.+ 14 O te bo via gaga nọ: “Ko ure na fihọ otọ,+ ko egha riẹ no, nuhu iei re ebe riẹ e kpare no, re whọ jẹ vaha ibi riẹ kufiẹ! Jọ erao na e dhẹ no otọ riẹ, re evra na e jẹ rra no egha riẹ. 15 Rekọ nyasiọ ehri riẹ avọ awọ riẹ* ba otọ, avọ ẹwẹ-odhe ayọno gbe ekọpa nọ a rọ gbae evaọ udevie ebe ẹwọ na. Jọ igrigri obọ ehru* na i ru ei fihọ vuavo, re ẹkẹ riẹ ọ jọ kugbe erao ẹwọ evaọ udevie ẹbe gbe ire otọakpọ na.+ 16 Jọ a nwene udu riẹ no orọ ohwo-akpọ re a rehọ udu arao kẹe, re ọ jọ ere bẹsenọ eke ihrẹ+ e rẹ vrẹ.+ 17 Enọ i bi rri họ enọ i jie uzi na,+ yọ erẹri na i whowho ayare na, re ahwo nọ a rrọ uzuazọ a ruẹse riẹ nọ Ọnọ Ọ Mai Kpehru na họ Osu uvie ahwo-akpọ,+ gbe nọ ọ rẹ rehọ iẹe kẹ ohwo kpobi nọ u je rie, yọ ọ rẹ rehọ ohwo nọ ọ mae kawo dede evaọ usu ahwo-akpọ mu re o su ei.”
18 “‘Ewezẹ nọ mẹ Nebukadneza ovie na mẹ wezẹ ena; obọnana, whẹ Bẹltẹshaza, fa otọ riẹ ze, keme ezae iwareghẹ edekọ kpobi nọ e rrọ otọ uvie mẹ a be sae fa otọ riẹ kẹ omẹ hẹ.+ Rekọ whọ rẹ sai ru ere, keme ẹzi eghẹnẹ erẹri na ọ rrọ owhẹ oma.’
19 “Evaọ oke yena, ozọ u te mu Daniẹl evaọ omoke jọ, ọnọ odẹ riẹ o rrọ Bẹltẹshaza+ na, iroro riẹ e tẹ jẹ lẹliẹ ozọ mu ei.
“Ovie na ọ tẹ ta nọ, ‘O Bẹltẹshaza, whọ jọ ewezẹ na avọ otofa riẹ u mu owhẹ ozọ họ.’
“Bẹltẹshaza ọ tẹ kẹ uyo nọ, ‘O olori mẹ, jọ ewezẹ na i kiekpahe ahwo nọ a mukpahe owhẹ, re otofa riẹ u kiekpahe ewegrẹ ra.
20 “‘Ure nọ whọ ruẹ nọ o rro fihọ ruaro jẹ jọ gaga na, onọ obọ ehru riẹ u te obọ idhiwu na, nọ a jẹ jọ otọakpọ na soso ruẹ na,+ 21 nọ ebe riẹ i wo erru na, nọ ibi e dafia na, je wo emu rọkẹ ahwo kpobi na, onọ erao ẹwọ e jẹ rria otọ riẹ, gbe onọ evra obọ ehru* i je kiemu egha riẹ na,+ 22 whẹ họ ure na, O ovie, keme whọ rro fihọ ruaro jẹ rrọ gaga, oruaro ra u vihọ no je te obọ idhiwu na no,+ yọ isuẹsu ra i te oka avọ oka otọakpọ na no.+
23 “‘Ovie na ọ ruẹ ohwo jọ nọ o bi rri, ọnọ ọ rrọ ọrẹri,+ nọ o bi no obọ idhiwu na ze, nọ ọ jẹ ta nọ: “Ko ure na fihọ otọ re whọ raha iẹe no, rekọ whọ rẹ nyasiọ ehri riẹ avọ awọ riẹ* ba otọ, avọ ẹwẹ-odhe ayọno gbe ekọpa nọ a rọ gbae evaọ udevie ebe ẹwọ na. Jọ igrigri obọ ehru* na i ru ei fihọ vuavo, re ẹkẹ riẹ ọ jọ kugbe erao ẹwọ na, ọ vẹ jọ ere bẹsenọ eke ihrẹ e rẹ vrẹ.”+ 24 O ovie, otofa ewezẹ na ona; nọ uzi Ọnọ Ọ Mai Kpehru na nọ o te via kẹ olori mẹ ovie na hrọ. 25 A ti le owhẹ no udevie ahwo, whọ vẹ te rria kugbe erao obọ ẹwọ na, a vẹ te kẹ owhẹ ẹbe re wọhọ iruẹ; igrigri obọ ehru*+ na e te vuọ owhẹ oma, yọ whọ te jọ ere bẹsenọ eke ihrẹ+ e te vrẹ,+ ri bẹsenọ whọ te riẹ nọ Ọnọ Ọ Mai Kpehru na họ Osu uvie ahwo-akpọ gbe nọ ọ rẹ rehọ iẹe kẹ ohwo kpobi nọ u je rie.+
26 “‘Rekọ fikinọ a ta nọ a nyasiọ ehri ure na avọ awọ riẹ* ba na,+ uvie ra o te wariẹ te owhẹ obọ nọ who te vuhumu no inọ idhiwu na i bi su. 27 Fikiere, O ovie, ajọ whọ jẹ ohrẹ mẹ rehọ. Kurẹriẹ no izieraha ra ẹkwoma oware nọ u kiehọ nọ who re ru, je kurẹriẹ no emuemu ra ẹkwoma ohrọ iyogbe nọ whọ rẹ re. Ẹsejọhọ a ti vu owhẹ wa re eware i gbe woma kẹ owhẹ.’”+
28 Eware nana kpobi e via kẹ Nebukadneza ovie na.
29 Nọ emerae ikpegbivẹ e vrẹ no, ọ tẹ jẹ nya evaọ obọ ehru uwou ovie Babilọn. 30 Ovie na ọ jẹ ta nọ: “Kọ ogbẹrọnọ Babilọn Ologbo na ọna, onọ mẹ omamẹ mẹ rehọ ẹgba gbe ogaga mẹ bọ rọkẹ uyẹ uvie na, re u je dhesẹ oruaro ulogbo mẹ via?”
31 Epanọ ẹme na ọ gbẹ rọ jọ unu ovie na, urru jọ u te no obọ idhiwu na ze, inọ: “O Nebukadneza ovie na, whẹ a be ta ẹme na kẹ inọ, ‘Uvie na u no owhẹ obọ no,+ 32 yọ a bi le owhẹ no udevie ahwo-akpọ. Whọ vẹ te rria kugbe erao obọ ẹwọ na, a vẹ te kẹ owhẹ ẹbe re wọhọ iruẹ, yọ whọ te jọ ere bẹsenọ eke ihrẹ e te vrẹ, ri bẹsenọ whọ te riẹ nọ Ọnọ Ọ Mai Kpehru na họ Osu uvie ahwo-akpọ gbe nọ ọ rẹ rehọ iẹe kẹ ohwo kpobi nọ u je rie.’”+
33 Evaọ okioke yena, ẹme na o te rugba evaọ oma Nebukadneza. A le rie no udevie ahwo-akpọ, o te mu ẹbe họ ẹre wọhọ iruẹ, igrigri obọ ehru* na e tẹ vuọ oma riẹ bẹsenọ eto riẹ i ro theri fihọ wọhọ ileli ugo, ikpituabọ gbe ikpituawọ riẹ e tẹ jọ wọhọ ikpituawọ evra.+
34 “Nọ oke yena o gba no,+ mẹ Nebukadneza, me te rri obọ idhiwu na, otoriẹ mẹ u te zihe bru omẹ ze; me te jiri Ọnọ Ọ Mai Kpehru na, mẹ tẹ kẹ Ọnọ ọ be rria bẹdẹ bẹdẹ na ujiro gbe oruaro, keme isuẹsu riẹ yọ isuẹsu ebẹdẹ bẹdẹ, yọ uvie riẹ o rẹ jọ no oge ruọ oge.+ 35 Ahwo kpobi nọ a be rria otọakpọ na a te oware ovo kẹe he, yọ oreva riẹ o re ru evaọ udevie ogbaẹmo obọ idhiwu na gbe ahwo nọ a be rria otọakpọ na. Ohwo ọvo ọ rrọ họ nọ ọ rẹ sae zae dhe*+ hayo ta kẹe nọ, ‘Kinọ eme who ru na?’+
36 “Evaọ oke yena, otoriẹ mẹ u te zihe bru omẹ ze, oruaro uvie mẹ, oruaro mẹ, gbe erru mẹ i te zihe bru omẹ ze.+ Ahwo ologbo esuo mẹ avọ ikpahwo mẹ a tẹ rọ ọwhọ gwọlọ omẹ via, a te zihe omẹ fihọ uvie mẹ, a tube fiba oruaro mẹ dede.
37 “Enẹna, mẹ Nebukadneza me bi jiri jẹ kpare Ovie obọ idhiwu+ na kpehru jẹ kẹe oruaro, keme iruo riẹ kpobi uzẹme, yọ idhere riẹ i kiete,+ gbe fikinọ ọ rẹ sai hrẹ enọ i wo omorro kpotọ.”+
5 Rọ kpahe Bẹlshaza ovie na,+ o ru ehaa ilogbo jọ kẹ ikpahwo riẹ nọ i bu te ahwo odu ọvo (1,000), yọ ọ jẹ da enwaene evaọ aro rai.+ 2 Nọ enwaene na i mu ei no, Bẹlshaza ọ tẹ kẹ udu nọ a rehọ igho igoru avọ isiliva na ze, enọ Nebukadneza ọsẹ riẹ ọ rehọ no etẹmpol obọ Jerusalẹm ze na,+ re ovie na avọ ikpahwo riẹ, ese riẹ gbe eyae avọ ivẹ riẹ a rehọ ae da idi. 3 A tẹ rehọ igho igoru na ze, enọ a rehọ no etẹmpol uwou Ọghẹnẹ evaọ obọ Jerusalẹm ze na, ovie na avọ ikpahwo riẹ, ese riẹ gbe eyae avọ ivẹ riẹ a tẹ jẹ rehọ ae da idi. 4 Nọ a be da enwaene na yọ a bi jiri eghẹnẹ igoru avọ isiliva, erọ ekọpa, ayọno, ure, gbe utho.
5 Evaọ okioke yena, iziabọ obọ ohwo jọ e tẹ romavia je mu eme họ ekere fihọ ugbẹhẹ ighẹ ovie na nọ a ralọ nọ o kẹle ọkpọ-edada ukpẹ na, yọ ovie na ọ jẹ ruẹ uke obọ na nọ u bi kere na. 6 Ovie na ọ tẹ jọ awawa,* iroro riẹ i te je ru ozọ mu ei gaga, awọ ọ tẹ jẹ lọhọ iẹe,+ ighilawọ riẹ i te je gbe kpakpakpa.
7 Ovie na o te bo gaga nọ a se ebo-erayẹ na, ahwo Kaldia* na, gbe enọ i re rri isi obehru rọ gbẹva+ na ze. Ovie na ọ tẹ ta kẹ ezae iwareghẹ Babilọn nọ: “Ohwo kpobi nọ o se eme nana jẹ fa otọ rai kẹ omẹ, a te rọ ewu ogorurẹ gọe ẹgọ, a ti fi ufiare igoru họ uriohọ riẹ,+ yọ ọ te jọ ohwo avọ esa evaọ esuo uvie na.”+
8 Kẹsena ezae iwareghẹ ovie na kpobi e tẹ ruọ eva, rekọ a sai se eme na ha hayo fa otọ rai kẹ ovie na ha.+ 9 Fikiere ozọ u te mu Bẹlshaza ovie na gaga, ovao riẹ o tẹ jọ awawa; akpọ o te gbe ikpahwo riẹ unu.+
10 Fiki eme ovie na avọ ikpahwo riẹ, ovie-aye na ọ tẹ ruọ eva ọgwa emuọriọ na. Ovie-aye na ọ tẹ ta nọ: “O ovie, jọ whọ rria bẹdẹ bẹdẹ. Whọ kuvẹ re iroro ra i ru ozọ mu owhẹ gaga ha, hayo re ovao ra o jọ awawa ha. 11 Ọzae jọ* ọ rrọ uvie ra na nọ ẹzi eghẹnẹ erẹri na ọ rrọ oma. Evaọ oke ọsẹ ra, a ruẹ nọ ọzae na o wo eriariẹ, otoriẹ udidi gbe areghẹ wọhọ areghẹ eghẹnẹ na.+ Ọsẹ ra, Nebukadneza ovie na ọ rehọ e riẹ mu olori izerẹ nọ i re ru emajiki, ebo-erayẹ, ahwo Kaldia,* gbe enọ i re rri isi obehru rọ gbẹva;+ ere ọsẹ ra o ru, O ovie. 12 Keme Daniẹl, ọnọ ovie na o mu odẹ na Bẹltẹshaza+ kẹ o wo ẹzi oghẹrẹsa gbe eriariẹ gbe otoriẹ udidi nọ ọ rẹ rọ fa otọ ewezẹ, fa otọ eme oze, je ku ebẹbẹ egaga họ.*+ Enẹna, jọ a se Daniẹl ze, ọ te fa otọ eme na kẹ owhẹ.”
13 Fikiere a tẹ rehọ Daniẹl ruọ eva ziọ aro ovie na. Ovie na ọ tẹ nọ Daniẹl nọ: “Kọ whẹ họ Daniẹl nọ ọ rrọ usu ahwo Juda nọ a rrọ igbo na,+ ọnọ ọsẹ mẹ ọ rehọ no obọ Juda ze na?+ 14 Me yo kpahe owhẹ no inọ ẹzi eghẹnẹ na ọ rrọ owhẹ oma,+ a tẹ jẹ ruẹ nọ who wo eriariẹ gbe otoriẹ udidi gbe areghẹ oghẹrẹsa.+ 15 Whaọ a rehọ ezae iwareghẹ na avọ ebo-erayẹ na ziọ aro mẹ re a se eme nana jẹ fa otọ rai kẹ omẹ, rekọ a be sae fa otọ ovuẹ na ha.+ 16 Rekọ me yo kpahe owhẹ no inọ whọ rẹ sae fa otọ eware+ je ku ebẹbẹ egaga họ.* Enẹna, otẹrọnọ whọ tẹ sai se eme na jẹ fa otọ rai kẹ omẹ, a te rọ ewu ogorurẹ gọ owhẹ ẹgọ, a ti fi ufiare igoru họ uriohọ ra, yọ whọ te jọ ohwo avọ esa evaọ esuo uvie na.”+
17 Daniẹl ọ tẹ kpahe kẹ ovie na nọ: “Kru ekẹ ra re whọ rehọ ekẹ ra kẹ amọfa. Rekọ me ti se eme na kẹ ovie na jẹ fa otọ rai kẹe. 18 Rọkẹ owhẹ, O ovie, Ọghẹnẹ nọ Ọ Mai Kpehru na ọ kẹ Nebukadneza ọsẹ ra uvie na gbe oruaro gbe ọghọ gbe orro.+ 19 Fiki oruaro nọ Ọ kẹ riẹ, ahwo kpobi, erẹwho, gbe itu evẹrẹ sa-sa i je nuhu avọ ozọ evaọ aro riẹ.+ Ohwo kpobi nọ u je rie o re kpe hayo seba uzuazọ, yọ ohwo kpobi nọ u je rie ọ rẹ kpare kpehru hayo hrẹ kpotọ.+ 20 Rekọ nọ omorro o ruọ udu riẹ, o te je wo udu ogaga, nọ ọ jẹ be rọ omorro ru eware,+ a tẹ rehọ iẹe no agbara-esuo uvie riẹ ziọ otọ, a te si ọghọ noi oma. 21 A le rie no udevie ahwo-akpọ, a te ru udu riẹ jọ wọhọ orọ arao, ọ tẹ jẹ rria kugbe eketekete ẹwọ. Ẹbe a kẹ riẹ jẹ re wọhọ iruẹ, igrigri obọ ehru* na e tẹ vuọ oma riẹ, bẹsenọ ọ rọ riẹ nọ Ọghẹnẹ nọ Ọ Mai Kpehru na họ Osu uvie ahwo-akpọ gbe nọ ọ rẹ rehọ ohwo kpobi nọ u je rie mu re o su ei.+
22 “Rekọ whẹ Bẹlshaza ọmọzae riẹ, whọ rọ omara kpotọ họ dede nọ whọ riẹ eware nana kpobi. 23 Ukpoye, whọ wọ omara kpehru rọsuọ Olori obọ idhiwu na,+ whọ tẹ ta nọ a rehọ igho uwou riẹ se owhẹ.+ Kẹsena whẹ avọ ikpahwo ra, ese ra gbe eyae avọ ivẹ ra wha tẹ rehọ ae da enwaene je jiri eghẹnẹ isiliva avọ igoru, erọ ekọpa, ayọno, ure, gbe utho, eghẹnẹ nọ e rẹ ruẹ oware ovo ho, nọ i re yo edo oware ovo ho, hayo nọ e riẹ oware ovo ho.+ Rekọ whọ kẹ Ọghẹnẹ orro ho, ọnọ ẹwẹ ra gbe idhere ra kpobi e rrọ obọ riẹ.+ 24 Fikiere o te vi obọ na ze, u te kere eme nana.+ 25 Eme nọ o kere na ena: MENE, MENE, TẸKẸL, gbe PASIN.
26 “Otofa eme na ona: MENE, Ọghẹnẹ o kele edẹ esuo uvie ra no jẹ rehọ iẹe te oba no.+
27 “TẸKẸL, a rehọ owawọ-eware wawọ owhẹ no, a tẹ ruẹ nọ who te he.
28 “PẸRẸS, a ghale uvie ra no, yọ a rehọ riẹ kẹ ahwo Midia gbe ahwo Pasia no.”+
29 Kẹsena Bẹlshaza ọ tẹ kẹ udu na, a te ku ewu ogorurẹ họ Daniẹl, a te fi ufiare igoru họ uriohọ riẹ; a te whowho iei nọ ọye ọ te jọ osu avọ esa evaọ esuo uvie na.+
30 Asoaso yena a kpe Bẹlshaza ovie ahwo Kaldia na.+ 31 Dariọs+ ohwo Midia na ọ tẹ rehọ uvie na; ọ kpako te oware wọhọ ikpe udhosa-gbivẹ.
6 O were Dariọs nọ ọ rẹ rehọ setrap udhozeza (120) mu re a wuzou uvie na soso.+ 2 Ahwo ologbo esuo esa jọ e jariẹ nọ i wuzou rai, Daniẹl ọ jọ omọvo rai jọ;+ setrap+ na e rẹ niyẹrẹ kẹ ae, re oware ovo u gbe kiekpe ovie na ha. 3 Whaọ Daniẹl o je dhesẹ nọ o wo ohẹriẹ no ahwo ologbo esuo edekọ na gbe setrap na, keme ẹzi oghẹrẹsa jọ ọ jariẹ oma,+ ovie na ọ tẹ gwọlọ nọ ọ rẹ kpare iẹe kpehru re o wuzou uvie na soso.
4 Evaọ oke yena, ahwo ologbo esuo na avọ setrap na a jẹ gwọlọ oware nọ a re gu fihọ Daniẹl uzou evaọ ẹme isuẹsu,* rekọ a ruẹ oware ovo nọ a re gu fihọ iẹe uzou hu hayo oware ogbekuo ọvo ho, keme ọ jọ ohwo nọ a re fievahọ, yọ a ruẹ oria ovo nọ ọ jọ gbabọkẹ iruo riẹ hayo ru oware ogbekuo jọ họ. 5 Ezae nana e tẹ ta nọ: “Ma te jọ oma Daniẹl nana ruẹ oware ovo nọ ma re gu fihọ iẹe uzou vievie he, ajokpanọ ma rẹ jọ uzi Ọghẹnẹ riẹ gwọlọ oware jọ nọ ma re ro kru ei.”+
6 Fikiere ahwo ologbo esuo na avọ setrap na a te kokohọ nyabru ovie na, a tẹ ta kẹe nọ: “O Dariọs ovie, jọ whọ rria bẹdẹ bẹdẹ. 7 Ahwo kpobi nọ a rrọ ahwo ologbo uvie na, prifẹte, setrap, ahwo ologbo ovie na, gbe eba a kokohọ gba ẹgwae nọ ovie na o fi uzi jọ họ je fi awhaha jọ họ, inọ evaọ edẹ ọgba, ohwo kpobi nọ ọ lẹ se ọghẹnẹ jọ hayo ohwo ọfa jọ u te no owhẹ no, O ovie, a re gbolo iei fihọ ọgọdọ ikpohrokpo na.+ 8 Enẹna, O ovie, jọ who fi uzi na họ jẹ whobọhọ iẹe,+ re a gbẹ sai nwene iei hi, wọhọ epanọ uzi ahwo Midia avọ ahwo Pasia o rrọ, onọ a rẹ sai si no otọ họ.”+
9 Fikiere Dariọs ovie na ọ tẹ whobọhọ uzi na gbe awhaha na.
10 Rekọ nọ Daniẹl ọ nwane riẹ nọ a whobọhọ uzi na no, o te kpobọ uwou riẹ, onọ inwido ubruwou obehru riẹ i kpefihọ rri obọ Jerusalẹm.+ Isiasa okpẹdoke o kigwẹ jẹ lẹ je jiri Ọghẹnẹ riẹ, wọhọ epanọ o re ru vẹre taure oke nana u te ti te. 11 Evaọ oke yena ezae na e tẹ họrọ ruọ uwou na, a tẹ ruẹ Daniẹl nọ ọ be lẹ jẹ yare Ọghẹnẹ riẹ kẹ aruoriwo.
12 Fikiere a tẹ nyabru ovie na, a tẹ kareghẹhọ iẹe kpahe awhaha nọ o fihọ na, inọ: “Kọ ogbẹrọnọ whẹ whọ whobọhọ awhaha na inọ evaọ edẹ ọgba, ohwo kpobi nọ ọ lẹ se ọghẹnẹ jọ hayo ohwo ọfa jọ u te no owhẹ no, O ovie, a re gbolo iei fihọ ọgọdọ ikpohrokpo na?” Ovie na ọ tẹ kpahe kẹ ae nọ: “Uzi na u dikihẹ no wọhọ epanọ uzi ahwo Midia avọ ahwo Pasia o rrọ, onọ a rẹ sai si no otọ họ.”+ 13 A tẹ nwane ta kẹ ovie na nọ: “Daniẹl nọ ọ rrọ usu ahwo Juda nọ a rrọ igbo na,+ ọ kẹ owhẹ adhẹẹ hẹ, O ovie, yọ ọ daezọ awhaha nọ whọ whobọhọ na gbe he, rekọ ọ be lẹ isiasa okpẹdoke.”+ 14 Nọ ovie na ọ nwani yo onana, o tẹ kẹe uye gaga, ọ tẹ jẹ gwọlọ edhere nọ ọ rẹ rọ thọ Daniẹl; ọ dawo oghẹrẹ kpobi nọ o re ro siwi ei bẹsenọ ọre o ro kiediwi. 15 Ukuhọ riẹ ezae yena i te kokohọ nyabru ovie na, a tẹ ta kẹ ovie na nọ: “O ovie, muẹrohọ nọ, uzi ahwo Midia avọ ahwo Pasia họ, awhaha hayo uzi kpobi nọ ovie na o fihọ a rẹ sai nwene iei hi.”+
16 Fikiere ovie na ọ tẹ kẹ udu na, a tẹ rehọ Daniẹl ze, a te gbolo iei fihọ ọgọdọ ikpohrokpo na.+ Ovie na ọ tẹ ta kẹ Daniẹl nọ: “Ọghẹnẹ ra nọ whọ be gọ ẹsikpobi na o ti siwi owhẹ.” 17 A tẹ rehọ utho jọ ze, a tẹ rehọ iẹe di unu ọgọdọ na, ovie na ọ tẹ rehọ ẹmẹro oka-ukpehọ* riẹ avọ ẹmẹro oka-ukpehọ* ikpahwo riẹ ka oka họ iẹe, re a gbẹ sai nwene oware ovo kpahe Daniẹl he.
18 Kẹsena ovie na o te kpobọ ighẹ riẹ. Ovie na ọ siọ emuọriọ ba aso yena, ọ rọwo nọ a kporo ikporakporo ọvo kẹe he,* yọ ọ sae wezẹ hẹ.* 19 Ukuhọ riẹ nọ oke o be nwani rie ze, ovie na ọ tẹ kpama, o te siawọ kpobọ ọgọdọ ikpohrokpo na. 20 Nọ ọ be nya kẹle ọgọdọ na, ọ tẹ kpaunu se Daniẹl avọ urru ọkora. Ovie na ọ tẹ nọ Daniẹl nọ: “O Daniẹl, odibo Ọghẹnẹ nọ ọ rrọ uzuazọ na, kọ Ọghẹnẹ ra nọ whọ be gọ ẹsikpobi na ọ sae thọ owhẹ no obọ ikpohrokpo na?” 21 Daniẹl ọ tẹ nwane ta kẹ ovie na nọ: “O ovie, jọ whọ rria bẹdẹ bẹdẹ. 22 Ọghẹnẹ mẹ o vi ukọ-odhiwu riẹ ze, o te ruru unu ikpohrokpo na,+ a gbẹ nwa omẹ oma ha,+ keme me ru oware ovo thọ evaọ aro riẹ hẹ; yọ me ru owhẹ oware ovo thọ gbe he, O ovie.”
23 Ovie na ọ tẹ ghọghọ gaga, ọ tẹ kẹ udu nọ a wọ Daniẹl no ọgọdọ na ze. Nọ a wọ Daniẹl no ọgọdọ na ze, ọ nwoma vievie he, keme o fievahọ Ọghẹnẹ riẹ.+
24 Kẹsena ovie na ọ tẹ kẹ udu na, a tẹ rehọ ezae nọ i gu eware kpahe Daniẹl* na ze, a te gbolo ai fihọ ọgọdọ ikpohrokpo na, te ai te emezae rai avọ eyae rai. A te obotọ ọgọdọ na taure ikpohrokpo na e tẹ te vabọ tu ai jẹ va igbenwa rai kpobi no ho.+
25 Kẹsena Dariọs ovie na o te kere se ahwo na kpobi, erẹwho, gbe itu evẹrẹ sa-sa nọ e rrọ otọakpọ na soso,+ inọ: “Jọ udhedhẹ rai u vihọ! 26 Me bi fi uzi họ inọ evaọ oria kpobi nọ o rrọ otọ uvie mẹ na, ahwo a rẹ dhozọ jẹ rọ adhẹẹ kẹ Ọghẹnẹ Daniẹl.+ Keme ọye họ Ọghẹnẹ nọ ọ rrọ uzuazọ na, yọ ọ rẹ jọ bẹdẹ bẹdẹ. A te raha uvie riẹ vievie he, yọ isuẹsu riẹ e rrọ bẹdẹ bẹdẹ.*+ 27 Ọ rẹ thọ,+ siwi, je ru eware oka gbe eware igbunu evaọ obọ idhiwu na gbe evaọ otọakpọ na,+ keme ọ thọ Daniẹl no ikpituabọ ikpohrokpo na.”
28 Fikiere eware i te je woma kẹ Daniẹl ọnana evaọ otọ uvie Dariọs+ gbe evaọ otọ uvie Sairọs ohwo Pasia na.+
7 Evaọ ukpe ọsosuọ Bẹlshaza ovie+ Babilọn, Daniẹl ọ wezẹ ewezẹ jọ jẹ ruẹ eruẹaruẹ evaọ uzou riẹ okenọ o kiẹzẹ ehwa riẹ.+ Kẹsena o te kere ewezẹ na fihotọ;+ eware kpobi nọ e via o kere fihotọ. 2 Daniẹl ọ ta nọ:
“Epanọ me je ro rri evaọ eruẹaruẹ nọ mẹ jẹ ruẹ evaọ aso na, mẹ tẹ ruẹ ifou ene idhiwu na nọ e be wha ẹvohẹ fihọ abade ọraragha na.+ 3 Erao ilogbo ene+ i te no abade na ze, ọvuọvo rai o wo ohẹriẹ no edekọ.
4 “Ọrọ ọsosuọ ọ jọ wọhọ okpohrokpo,+ yọ o wo ibekpe ugo.+ Me je rri bẹsenọ a rọ sawo ibekpe riẹ no, a tẹ kpare iẹe kpehru no otọakpọ na, a te ru ei rọ awọ ivẹ dikihẹ wọhọ ohwo, a tẹ kẹe udu ohwo-akpọ.
5 “Mẹ tẹ jẹ ruẹ arao ọfa, ọrọ avọ ivẹ, ọ wọhọ adaka.+ A kpare ofẹ ọvo riẹ jọ kpehru, yọ ibiefẹ esa e jọ unu riẹ nọ ọ rọ akọ wọ; a ta kẹe nọ, ‘Kpama re whọ re ekẹ erao buobu.’+
6 “Nọ onana o vrẹ no, me te gbe je rri, mẹ tẹ ruẹ arao ọfa, ọ wọhọ okeke,+ rekọ ọ jọ uke riẹ wo ibekpe ene wọhọ erọ ọvra. Arao na o wo izou ene,+ yọ a kẹ riẹ udu nọ o re ro su.
7 “Nọ onana o vrẹ no, me te gbe je rri evaọ eruẹaruẹ nọ mẹ jẹ ruẹ evaọ aso na, mẹ tẹ ruẹ arao avọ ene, o re muozọ, o te je wo idudu jẹ goma thesiwa, o wo ibiakọ ayọno ilogbo. Ọ jẹ re jẹ guọghọ oware kpobi no, ọ vẹ rọ awọ riẹ thihi onọ u kiọkọ nyaotọ.+ O wo ohẹriẹ no erao edekọ kpobi nọ e kake rehọ iẹe romavia na, yọ o wo izei ikpe. 8 Epanọ me je ro rri izei na je bi roro kpahe ae na, mẹ tẹ ruẹ uzei ofa nọ o ta no udevie rai ze, uzei osese,+ a tẹ jọ usu izei ọsosuọ na kpare izei esa no aro riẹ. Mẹ tẹ jẹ ruẹ nọ ibiaro nọ e wọhọ ibiaro ohwo-akpọ e rrọ uzei nana, yọ unu jọ o jariẹ nọ o be ta eme omoya.*+
9 “Me te gbe je rri bẹsenọ a rọ ruẹrẹ egbara-uvie họ, Ọnọ Ọ Rrọ no Anwae Ze+ na ọ tẹ keria.+ Iwu riẹ e jọ fuafo wọhọ ekpalekpa-ame,+ yọ eto uzou riẹ e jọ wọhọ iwhulu ọfuafo. Ebruerae họ agbara-uvie riẹ; erae nọ e be ware họ etẹ agbara-uvie na.+ 10 Oko-ame erae o je su no aro riẹ vrẹ.+ Odu idu a jẹ gbodibo kẹe, yọ idu ikpe akwa idu ikpe a dikihẹ aro riẹ.+ Ogbẹgwae na+ o tẹ keria, a te rovie ebe.
11 “Me te gbe je rri evaọ oke yena fiki edo eme omoya* nọ uzei na o jẹ ta;+ me je rri bẹsenọ a ro kpe arao na, a tẹ raha oma riẹ je gbolo iei fihọ erae re ọ to no. 12 Rọ kpahe erao nọ i kiọkọ na,+ a mi rai isuẹsu rai, a te gbe vu ae wa uzuazọ evaọ oke jọ gbe ezi jọ.
13 “Me te gbe je rri evaọ eruẹaruẹ aso na, mẹ tẹ ruẹ ohwo jọ nọ ọ wọhọ ọmọ ohwo+ nọ ọ be nyaze avọ ẹgho idhiwu na; a tẹ kẹe uvẹ re ọ nyabru Ọnọ Ọ Rrọ no Anwae Ze+ na, a tẹ rehọ iẹe ziọ aro Ọyena. 14 A tẹ kẹe isuẹsu,+ ọghọ,+ gbe uvie, re ahwo, erẹwho, gbe itu evẹrẹ sa-sa na kpobi a gbodibo kẹe.+ Isuẹsu riẹ yọ isuẹsu ebẹdẹ bẹdẹ nọ i ti wo oba ha, a te raha uvie riẹ hẹ.+
15 “Rọkẹ omẹ Daniẹl, ẹzi mẹ ọ jẹ rova keme eruẹaruẹ nọ mẹ jọ uzou mẹ ruẹ na i mu omẹ ozọ.+ 16 Mẹ tẹ nya kẹle omọvo enọ i dikihẹ etẹe na re mẹ nọe otọ eware nana. Ọ tẹ kẹ omẹ uyo jẹ fa otọ eware nana kẹ omẹ.
17 “‘Erao ilogbo ene nana, yọ ivie ene+ nọ i ti mu via no otọakpọ na ze.+ 18 Rekọ a te rehọ uvie na+ kẹ erẹri Oride Na,+ a ve ti wo uvie na+ bẹdẹ bẹdẹ, ẹhẹ, no ebẹdẹ rite ebẹdẹ.’
19 “Mẹ tẹ gwọlọ nọ mẹ rẹ gbẹ riẹ kpahe arao avọ ene na, ọnọ o wo ohẹriẹ no edekọ na kpobi; o je muozọ gaga, o wo ibiakọ ayọno avọ ikpituawọ ekọpa, ọ jẹ re jẹ guọghọ oware kpobi, ọ vẹ rehọ awọ riẹ thihi enọ i kiọkọ nyaotọ;+ 20 mẹ tẹ jẹ gwọlọ nọ mẹ rẹ riẹ kpahe izei ikpe+ nọ e rrọ uzou riẹ na, gbe uzei odekọ nọ o ta ze nọ esa e kpare kie no aro riẹ na,+ uzei nọ u wo ibiaro gbe unu nọ o be ta eme omoya* na, onọ oma riẹ o rro vi oma enọ i kiọkọ na.
21 “Me te gbe je rri nọ uzei yena u je fi erẹri na ẹmo, ọ tẹ be kparobọ vi ae,+ 22 bẹsenọ Ọnọ Ọ Rrọ no Anwae Ze+ na ọ rọ nyaze, o te bruoziẹ kẹ erẹri Oride Na,+ oke nọ a fihọ nọ erẹri na i re ro wo uvie na u te te.+
23 “Enẹ ọ ta: ‘Rọ kpahe arao avọ ene na, uvie avọ ene jọ o te jọ otọakpọ na. U ti wo ohẹriẹ no ekwotọ-ivie edekọ na kpobi, yọ o te raha otọakpọ na soso no, o ve ti thihi ei nyaotọ jẹ guọghọ iẹe no.+ 24 Rọ kpahe izei ikpe na, ivie ikpe i ti mu no uvie yena ze; ọfa o ti mu ze nọ u te no ai no, o ti wo ohẹriẹ no erọ ọsosuọ na, yọ o ti hrẹ ivie esa kpotọ.+ 25 Ọ te ta eme wọso Ọnọ Ọ Mai Kpehru na,+ yọ ọ te hai kpokpo erẹri Oride Na. Ọ te gwọlọ nọ o re nwene oke gbe uzi, yọ a te rehọ ae họ obọ riẹ evaọ oke, eke, gbe ubro oke.*+ 26 Rekọ Ogbẹgwae na o tẹ keria, a te mi ei isuẹsu riẹ no, re a ruẹsi kpei no jẹ raha iẹe no riẹriẹriẹ.+
27 “‘A tẹ rehọ uvie na gbe isuẹsu na gbe oruaro ekwotọ-ivie nọ e rrọ otọ idhiwu na kpobi kẹ ahwo nọ a rrọ erẹri Oride Na.+ Uvie rai yọ uvie ebẹdẹ bẹdẹ,+ yọ isuẹsu kpobi e te gbodibo je yoẹme kẹ ae.’
28 “Ukuhọ ẹme na ọna. Rọkẹ omẹ Daniẹl, iroro mẹ i je ru ozọ mu omẹ gaga, onọ o lẹliẹ omẹ jọ awawa;* rekọ me fi ẹme na họ udu mẹ.”
8 Evaọ ukpe avọ esa esuo Bẹlshaza ovie+ na, eruẹaruẹ jọ e romavia kẹ omẹ Daniẹl, u te no onọ o kake romavia kẹ omẹ na no.+ 2 Mẹ ruẹ eruẹaruẹ na, yọ okenọ me je rri na, mẹ jọ Shushan*+ oria adhẹzọ* na, onọ o jọ ubrotọ* Ilam;+ me je rri eruẹaruẹ na, yọ oke yena mẹ jọ kẹle oko-ame Yulae. 3 Nọ mẹ kpare aro mẹ, mẹ tẹ ruẹ egbo+ jọ nọ o dikihẹ akotọ oko-ame na, yọ o wo izei ivẹ.+ Izei ivẹ na e jọ thethei, rekọ ọjọ o theri vi ọjọ, ọnọ ọ mai theri na họ ọnọ ọ ta ze whremu.+ 4 Mẹ ruẹ egbo na nọ ọ jẹ họrọ rri ofẹ ukiediwo-ọre gbe ofẹ ẹkpẹlobọ ovatha-ọre gbe ofẹ obọze ovatha-ọre, arao ojihẹ ọvuọvo ọ jẹ sai dikihẹ aro riẹ hẹ, yọ ohwo ọvo ọ jariẹ nọ ọ rẹ sae thọ oware no obọ* riẹ hẹ.+ Oware nọ o were riẹ o je ru, yọ ọ jẹ wọ omariẹ kpehru.
5 Nọ me gbe je rri na, mẹ tẹ ruẹ okri+ jọ nọ o bi no obọ ukiediwo-ọre ze nọ ọ be fa otọakpọ na soso vrẹ, yọ awọ riẹ o bi te otọ họ. Okri na ọ jọ udevie ibiaro riẹ wo uzei jọ nọ a rẹ ruẹ vevẹ.+ 6 Ọ jẹ dhẹ bru egbo nọ o wo izei ivẹ na, ọnọ mẹ ruẹ nọ o dikihẹ akotọ oko-ame na; ofu ọgaga ọ jẹ rọ dhẹ bru ei.
7 Mẹ ruẹ e riẹ nọ ọ jẹ dhẹ kẹle egbo na, yọ eva riẹ e jẹ dhae gaga. O te duwu egbo na, o te wiri izei ivẹ riẹ na no, egbo na o wo ogaga nọ o ro mudhe kẹe he. O duwu egbo na fihọ otọ je thihi ei nyaotọ, ohwo ọvo ọ jariẹ nọ ọ rẹ thọe no obọ* riẹ hẹ.
8 Kẹsena okri na ọ tẹ wọ omariẹ kpehru gaga, rekọ nọ ọ nwani wo ogaga no, uzei ulogbo na u te wiri no; izei ene nọ a rẹ ruẹ vevẹ e tẹ ta ze evaọ ẹta uzei ọvo na, enọ i rri ifou ene idhiwu na.+
9 Uzei ofa jọ, uzei osese, u te no oma ọjọ ze evaọ usu rai, o tẹ rro fihọ gaga rri ofẹ obọze ovatha-ọre, rri ofẹ ovatha-ọre, je rri obọ ẹkwotọ Erru na.+ 10 O rro gaga te epanọ u ro te ugbo obọ ogbaẹmo obọ idhiwu na, u te ru ogbaẹmo na jọ gbe isi na jọ kie fihọ otọakpọ na, u te thihi ai nyaotọ. 11 O tubẹ wọ omariẹ kpehru wọso Osu ogbaẹmo na dede, a tẹ rehọ iruẹru* ikẹse kẹse na mi ei, a te kporo oria aruẹri riẹ nọ a ro vi na fihọ otọ.+ 12 A siobọno ogbaẹmo jọ gbe iruẹru* ikẹse kẹse na kẹe fiki uzioraha; o ruabọhọ je gbe uzẹme họ otọ, yọ u je ru eware avọ obokparọ.
13 Me te yo nọ ọrẹri jọ ọ be ta ẹme, ọrẹri ọfa jọ ọ tẹ nọ ọnọ ọ be ta ẹme na nọ: “Ẹvẹ eruẹaruẹ iruẹru* ikẹse kẹse na gbe uzioraha nọ o be wha ọraha ze na u ti gbe kri te,+ onọ u bi ru oria aruẹri na gbe ogbaẹmo na fihọ eware nọ a re thihi nyaotọ na?” 14 Ọ tẹ ta kẹ omẹ nọ: “Bẹsenọ owọwọ gbe ohiohiẹ idu ivẹ gbe egba esa (2,300) e rẹ gba; a ve ti zihe oria ọrẹri na fihọ oghẹrẹ nọ u fo nọ o rẹ jọ.”
15 Okenọ mẹ Daniẹl me je rri eruẹaruẹ na jẹ be gwọlọ riẹ otọ riẹ na, idudhe na mẹ tẹ ruẹ ohwo jọ nọ ọ wọhọ ohwo-akpọ nọ o dikihẹ aro mẹ. 16 Me te yo edo uvou ohwo jọ evaọ udevie Yulae+ na, o te bo via nọ: “Gebriẹl,+ ru ohwo yena wo otoriẹ oware nọ ọ ruẹ na.”+ 17 Fikiere ọ tẹ nyaze kẹle oria nọ me dikihẹ na, rekọ okenọ ọ nyaze, ozọ u mu omẹ gaga te epanọ me ro kie vovao tuotọ. Ọ ta kẹ omẹ nọ: “Ọmọ ohwo, riẹ nọ eruẹaruẹ na e rrọ rọkẹ oke urere na.”+ 18 Rekọ okenọ ọ jẹ ta ẹme kẹ omẹ na, mẹ tẹ wezẹ di vrẹ no avọ ovao nọ mẹ vẹ tuotọ. Fikiere ọ tẹ rọ obọ te omẹ, o te ru omẹ kpama dikihẹ oria nọ me dikihẹ vẹre na.+ 19 Kẹsena ọ tẹ ta nọ: “Rri, me bi ru owhẹ riẹ oware nọ o te via evaọ abọ urere oke obrukpe na, keme o rrọ rọkẹ oke urere nọ a fihọ na.+
20 “Egbo izei ivẹ nọ whọ ruẹ na o dikihẹ kẹ ivie Midia avọ Pasia.+ 21 Okri nọ o wo eto vọ oma na o dikihẹ kẹ ovie Grisi;+ yọ uzei nọ o jọ udevie ibiaro riẹ na u dikihẹ kẹ ovie ọsosuọ na.+ 22 Rọ kpahe uzei nọ u wiri na, onọ ene i no ẹta riẹ ze na,+ ekwotọ-ivie ene i ti no orẹwho riẹ ze, rekọ i ti wo ogaga tei hi.
23 “Yọ evaọ abọ urere uvie rai, nọ erahaizi na i te ru te oka no,* ovie jọ nọ ovao riẹ u wo idudu nọ o re wo otoriẹ eme nọ i vẹ hẹ* o ti mu ze. 24 O ti wo ogaga ulogbo, rekọ orọnọ ogaga obọriẹ o ti ro woi hi. Ọ te rọ edhere aghẹruẹ wha ọraha ze,* yọ o ti wo obokparọ jẹ riẹ eware ru. Ọ te wha ọraha se ahwo ologbo, jegbe ahwo nọ a rrọ erẹri na.+ 25 Ọ te rọ ẹghẹ ru eware eviẹhọ ro wo obokparọ; ọ te jọ udu riẹ wọ omariẹ kpehru; yọ ọ te raha ibuobu no evaọ oke omofọwẹ.* O ti tube dikihẹ wọso Osu isu na, rekọ a ti wiri ei no, yọ orọnọ obọ ohwo-akpọ a ti ro wiri ei hi.
26 “Oware nọ a jọ eruẹaruẹ na ta kpahe owọwọ gbe ohiohiẹ sa-sa na uzẹme, rekọ whọ rẹ ko eruẹaruẹ na dhere, keme u kiekpahe oke nọ u gbe wo edẹ buobu evaọ obaro.”*+
27 Rọkẹ omẹ Daniẹl, oma o jẹ rrọ omẹ, yọ mẹ mọ emedẹ jọ.+ Kẹsena mẹ tẹ kpama je ru iruo ovie na;+ rekọ akpọ o gbe omẹ unu fiki oware nọ mẹ ruẹ na, yọ ohwo ọvo ọ sae riẹ otọ riẹ hẹ.+
9 Evaọ ukpe ọsosuọ Dariọs+ ọmọzae Ahasuirọs—ohwo uyẹ ahwo Midia nọ a ro mu ovie re o su uvie ahwo Kaldia+— 2 evaọ ukpe ọsosuọ esuo riẹ, mẹ Daniẹl, mẹ tẹ jọ ebe na* wo otoriẹ unu ikpe nọ a jọ ẹme Jihova fodẹ kẹ Jerimaya ọruẹaro na inọ a te raha Jerusalẹm fihọ otọ kri te,+ koyehọ, ikpe udhosa-gbikpe.+ 3 Fikiere mẹ tẹ rẹriẹ ovao mẹ rri Jihova Ọghẹnẹ uzẹme na, mẹ tẹ be yare iẹe evaọ olẹ, avọ emuọriọ-ọseba+ gbe ehọ-ekpa* gbe enwo. 4 Mẹ lẹ se Jihova Ọghẹnẹ mẹ jẹ feva kẹe inọ:
“O Jihova Ọghẹnẹ uzẹme na, Ọnọ ọ rrọ ruaro, nọ o re mu ọwhewhe, ọnọ o re koko ọvọ riẹ je dhesẹ uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ+ kẹ enọ i you rie je bi koko ijaje riẹ,+ 5 ma raha uzi no, ma ru thọ no, ma ru umuomu no jẹ wọso owhẹ no;+ ma tẹ jẹ nyasiọ ijaje ra gbe iziẹibro ra ba no. 6 Ma gaviezọ kẹ idibo ra eruẹaro na ha,+ enọ e rehọ odẹ ra ta ẹme kẹ ivie mai, ikpahwo-esuo mai, esẹ-esẹ mai, gbe ahwo ẹkwotọ na kpobi. 7 O Jihova whẹ họ ọnọ o kiẹrẹe, rekọ oma o be vuọ omai* wọhọ epanọ o rrọ nẹnẹ na, te ezae Juda, ahwo nọ a be rria Jerusalẹm, gbe Izrẹl soso, enọ e rrọ ekẹloma gbe ugbothabọ, evaọ ekwotọ kpobi nọ whọ vaha e rai kpohọ fikinọ a raha uzi ra.+
8 “O Jihova, oma o be vuọ omai,* te ivie mai, ikpahwo-esuo mai, gbe esẹ-esẹ mai, keme ma raha uzi ra. 9 Jihova Ọghẹnẹ mai o wo ohrọ gbe erọvrẹ,+ keme ma wọso ẹe.+ 10 Ma yoẹme kẹ urru Jihova Ọghẹnẹ mai hi, ẹkwoma izi riẹ nọ ọ rehọ idibo riẹ eruẹaro na fihọ kẹ omai nọ ma re koko.+ 11 Izrẹl soso ọ la Uzi ra vrẹ je kuomarẹriẹ siọ owhẹ ba ẹkwoma urru ra nọ o yoẹme kẹ hẹ, u te ru nọ who ro ku uye gbe iyei nọ a duwu na ku omai, onọ a kere kpahe evaọ Uzi Mosis odibo Ọghẹnẹ uzẹme na,+ keme ma raha uzi Riẹ. 12 O ru eme riẹ gba no, enọ ọ ta kpahe oware nọ o te via kẹ omai+ gbe oware nọ o te via kẹ isu nọ i je su omai,* ẹkwoma okpẹtu ologbo nọ o ro te omai; a re jọ otọ idhiwu na soso ru ọkpọ oware nọ a ru evaọ Jerusalẹm na ẹdẹvo ho.+ 13 Nwane wọhọ epanọ a kere fihọ Uzi Mosis na, okpẹtu nana kpobi o bru omai ze,+ ghele na ma re lẹ kẹ aruoriwo Jihova Ọghẹnẹ mai hi ẹkwoma oma nọ ma re kurẹriẹ siọ oruthọ mai ba+ gbe otoriẹ udidi nọ ma re wo kpahe uzẹme* ra.
14 “Fikiere Jihova o te kiekọ je rri, ọ tẹ rehọ okpẹtu te omai, keme Jihova Ọghẹnẹ mai o kiẹrẹe evaọ iruo riẹ kpobi nọ o ru no; ghele na ma yoẹme kẹ urru riẹ hẹ.+
15 “Enẹna, O Jihova Ọghẹnẹ mai, whẹ Ọnọ ọ rọ obọ ogaga+ rehọ ahwo ra no ẹkwotọ Ijipti ze je wo odẹ kẹ omara rite ẹdẹ inẹnẹ na,+ ma raha uzi je ru umuomu no. 16 O Jihova, wọhọ epaọ iruẹru ikiẹrẹe ra kpobi,+ ivie, jọ evedha gbe ofu ra e rẹriẹ siọ Jerusalẹm okpẹwho ra ba, ugbehru ọrẹri ra na; keme fiki izieraha mai gbe oruthọ esẹ-esẹ mai, Jerusalẹm avọ ahwo ra a tẹ rrọ oware ekela rọkẹ ahwo nọ a wariẹ omai họ kpobi.+ 17 Whaọ enẹna, O Ọghẹnẹ mai, gaviezọ kẹ olẹ odibo ra gbe ayare riẹ, re whọ rọ fiki odẹ ra ru ovao ra lo mu aruẹri ra+ nọ ọ rrọ ofofe na,+ O Jihova. 18 Fi ezọ ra hotọ, O Ọghẹnẹ mẹ, re who yo! Rovie ibiaro ra re whọ ruẹ uye mai gbe okpẹwho nọ a rọ odẹ ra se; keme orọnikọ fiki iruẹru ikiẹrẹe mai ma be rọ yare owhẹ na ha, rekọ fiki ohrọ ulogbo ra.+ 19 O Jihova, gaviezọ. O Jihova, rọvrẹ omai.+ O Jihova, kezọ re who ru oware jọ! Whọ raha oke he, O Ọghẹnẹ mẹ, fiki odẹ ra, keme a be rọ odẹ ra se okpẹwho ra gbe ahwo ra.”+
20 Nọ mẹ gbẹ be ta ẹme na, be lẹ jẹ feva izieraha mẹ avọ izieraha Izrẹl ahwo mẹ na, jẹ be lẹ kẹ aruoriwo evaọ aro Jihova Ọghẹnẹ mẹ kpahe ugbehru ọrẹri Ọghẹnẹ mẹ na,+ 21 ẹhẹ, epanọ mẹ gbẹ jẹ rọ ta ẹme evaọ olẹ na, ọzae na Gebriẹl,+ ọnọ mẹ ruẹ vẹre evaọ eruẹaruẹ na,+ ọ tẹ nyabru omẹ ze evaọ etoke idhe okẹ owọwọ na, yọ oma o rrọ omẹ gaga no. 22 O te ru omẹ wo otoriẹ, ọ ta nọ:
“O Daniẹl, mẹ nyaze no enẹna re me ru owhẹ wo ovuhumuo gbe otoriẹ. 23 Okenọ who mu ayare ra họ a rọ ta ẹme na, yọ oye mẹ nyaze te vuẹ owhẹ na, keme whẹ yọ ohwo nọ ọ rrọ ghaghae gaga.*+ Fikiere roro kpahe ẹme na re who wo otoriẹ eruẹaruẹ na.
24 “Ekpoka* udhosa-gbikpe jọ e riẹ nọ a jiroro rai kpahe ahwo ra gbe okpẹwho ọrẹri ra no,+ re a ruẹsi ku oruthọ na họ, re a rehọ uzioraha te oba,+ re a ru omavoro fiki oruthọ,+ re a rehọ ẹrẹreokie ebẹdẹ bẹdẹ ze,+ re a whobọhọ eruẹaruẹ na+ gbe aruọruẹ* na, re a je wholo oria Ọrẹri Erẹri na. 25 Whọ rẹ riẹ je wo otoriẹ na inọ, no umuo oke nọ a te rọ kẹ udu nọ a zihe Jerusalẹm ruọ epanọ o jọ re a jẹ wariẹ bọe,+ rite okenọ Mesaya*+ Osu+ na ọ te rọ ze, ekpoka ihrẹ e te jariẹ, jegbe ekpoka udhosa-gbivẹ.+ A ti zihe iei ruọ epanọ o jọ jẹ wariẹ bọe, avọ oko-ore gbe ọgọdọ nọ a tọ wariẹe họ, rekọ o te jọ evaọ oke idhọvẹ.
26 “Nọ ekpoka udhosa-gbivẹ na e tẹ vrẹ no, a ti kpe Mesaya na no,+ yọ o ti wo oware ovo kẹ omariẹ hẹ.+
“Yọ ahwo osu jọ nọ ọ be tha a te raha okpẹwho na avọ oria ọrẹri na.+ Owhe na ọ te rehọ iẹe te oba. Ẹmo ọ te jariẹ rite urere; ọraha họ oware nọ a jiroro riẹ no.+
27 “O ti kru ọvọ na gaga rọkẹ ahwo buobu evaọ ẹkpoka ọvo; o ve ti ru idheidhe gbe okẹ idhe serihọ evaọ udevie ẹkpoka na.+
“Ọnọ ọ rẹ wha ọraha ze na ọ te jọ ehru ibekpe eware etọtọ na;+ yọ bẹsenọ ọraha muotọ na ọ te ze, a ti ku oware nọ a jiroro riẹ na fihọ ọnọ ọ rrọ ofofe na re.”
10 Evaọ ukpe avọ esa Sairọs ovie+ Pasia, a dhesẹ eviavia jọ kẹ Daniẹl, ọnọ a mu Bẹltẹshaza+ kẹ na; ovuẹ na uzẹme, yọ u kiekpahe ozighi ologbo jọ. O wo otoriẹ ovuẹ na, a te je ru ei wo otoriẹ oware nọ ọ ruẹ na.
2 Evaọ oke yena yọ mẹ Daniẹl, mẹ jọ uweri+ te ekpoka esa gbagba no. 3 Mẹ re emamọ emu ọvo ho, uvumọ arao hayo enwaene o te unu mẹ hẹ, yọ mẹ rọ udẹ ovo wholo omamẹ evaọ ekpoka esa gbagba ha. 4 Evaọ ẹdẹ avọ udhegbene amara ọsosuọ na, evaọ okenọ mẹ jọ akotọ ethẹ ologbo na, ethẹ Taigris,*+ 5 mẹ kpare ovao, mẹ tẹ ruẹ ọzae jọ nọ ọ rehọ ewu ohọ-olọlọhọ gọ ẹgọ,+ yọ ọ rehọ umueku igoru obọ Yufaz ro mu eku. 6 Oma riẹ o jọ wọhọ krisolaet,+ ovao riẹ o jọ wọhọ elo egbrara, ibiaro riẹ e jọ wọhọ imire-erae nọ e be ware, abọ riẹ gbe awọ riẹ e wọhọ ekọpa nọ a ririe fihọ nwranwranwra,+ yọ edo eme riẹ o jọ wọhọ edo ogbotu ahwo. 7 Mẹ Daniẹl ọvo mẹ ruẹ eruẹaruẹ na; ezae nọ e jọ kugbe omẹ e ruẹ eruẹaruẹ na ha.+ Rekọ a je nuhu gaga, a tẹ dhẹ nyai dhere.
8 Kẹsena u te kiọkọ omẹ ọvo, yọ okenọ mẹ ruẹ eruẹaruẹ ilogbo nana, ogaga ovo o gbẹ jọ omẹ oma ha, erru oma mẹ o tẹ hiẹ no, ẹgba kpobi o te no omẹ oma.+ 9 Me te yo edo riẹ nọ ọ be ta ẹme; rekọ okenọ me yo edo riẹ nọ ọ be ta ẹme, owezẹ udidi u te su omẹ vrẹ avọ ovao nọ mẹ vẹ tuotọ.+ 10 Rekọ obọ ohwo jọ u te te omẹ,+ u te nuhu omẹ kpama avọ abọ gbe ighilawọ mẹ nọ mẹ rọ nyẹ otọ. 11 Kẹsena ọ tẹ ta kẹ omẹ nọ:
“O Daniẹl, whẹ ọzae nọ ọ rrọ ghaghae gaga* na,+ muẹrohọ eme nọ mẹ be te ta kẹ owhẹ na. Enẹna kpama dikihẹ evaọ oria nọ whọ rrọ na, keme a vi omẹ bru owhẹ ze.”
Nọ ọ ta ẹme nana kẹ omẹ, mẹ tẹ kpama dikihẹ, yọ me bi nuhu.
12 Kẹsena ọ tẹ ta kẹ omẹ nọ: “O Daniẹl, jọ ozọ u mu owhẹ hẹ.+ Anwọ ẹdẹ ọsosuọ nọ who ro fi udu ra họ nọ who re wo otoriẹ jẹ romakpotọ evaọ aro Ọghẹnẹ ra na a ro yo eme ra, yọ fiki eme ra mẹ rọ nyaze na.+ 13 Rekọ osu+ ubrotọ esuo Pasia ọ za omẹ dhe evaọ edẹ udhegbọvo. Kẹsena Maekẹl*+ nọ ọ rrọ omọvo isu nọ e mae viodẹ na* ọ tẹ nyaze ti fiobọhọ kẹ omẹ; mẹ jọ etẹe evaọ abotọ ivie Pasia. 14 Mẹ nyaze ti ru owhẹ wo otoriẹ oware nọ o te via kẹ ahwo ra evaọ abọ urere edẹ na,+ keme nọ eruẹaruẹ nọ e gbẹ rrọ kẹ edẹ nọ e be tha.”+
15 Whaọ, nọ ọ ta eme nana kẹ omẹ no, mẹ tẹ vovao tuotọ, mẹ gbẹ sae ta ẹme ọvo ho. 16 Kẹsena ọjọ nọ ọ rrọ wọhọ ohwo-akpọ o te dhobọte igbenu mẹ,+ me te rovie unu mẹ, mẹ tẹ ta kẹ ọnọ o dikihẹ aro mẹ na nọ: “Olori mẹ, me bi nuhu avọ ozọ fiki eruẹaruẹ na, yọ me wo ẹgba ọvo ho.+ 17 Kọ ẹvẹ odibo olori mẹ ọ sai ro lele olori mẹ ta ẹme?+ Keme obọnana me wo ẹgba ọvo ho, yọ ẹwẹ ọvo ọ gbẹ rrọ omẹ oma ha.”+
18 Ọnọ ọ jọ wọhọ ohwo-akpọ na ọ tẹ wariẹ dhobọte omẹ, o te ru omẹ wo ẹgba.+ 19 Kẹsena ọ tẹ ta kẹ omẹ nọ: “Jọ ozọ u mu owhẹ hẹ,+ O ọzae nọ ọ rrọ ghaghae gaga* na.+ Jọ udhedhẹ u te owhẹ.+ Kru oma ga, ẹhẹ, kru oma ga.” Nọ ọ be ta ẹme na kẹ omẹ na, me te wo ẹgba, mẹ tẹ ta nọ: “Jọ olori mẹ ọ ta ẹme keme who ru omẹ wo ẹgba no.”
20 Kẹsena ọ tẹ ta nọ: “Kọ whọ riẹ oware nọ o lẹliẹ omẹ nyabru owhẹ ze? Enẹna me bi ti zihe nyai lele osu Pasia họre.+ Nọ mẹ tẹ nyavrẹ no, osu Grisi ọ te nyaze. 21 Rekọ mẹ te vuẹ owhẹ eware nọ a kere fihọ eme uzẹme nọ a kere na. Ohwo ọvo ọ rrọ nọ ọ be tha omẹ uke ziezi evaọ eware nana ha, ajokpaọ Maekẹl,+ osu rai na.+
11 “Rọkẹ omẹ, evaọ ukpe ọsosuọ Dariọs+ ohwo Midia na, mẹ tẹ kpama re mẹ bọe ga jẹ thọe.* 2 Ẹme nọ mẹ be te vuẹ owhẹ obọnana họ uzẹme na:
“Rri! Ivie esa efa i ti mu ze nọ i ti su Pasia, yọ ọrọ avọ ene o ti koko ekwakwa efe buobu họ vi edekọ kpobi. Nọ ekwakwa efe riẹ i te ru ei ga no, ọ vẹ te kpare oware kpobi rọsuọ uvie Grisi.+
3 “Ovie ologbo jọ o ti mu ze, ọ vẹ rehọ ogaga ulogbo su+ je ru epanọ o were riẹ. 4 Rekọ okenọ o te dikihẹ no, a te guọghọ uvie riẹ, a vẹ ghale iẹe fihọ ifou ene idhiwu na,+ rekọ orọnikọ rọkẹ ahwo uyẹ* riẹ hẹ, yọ a ti wo oghẹrẹ ogaga nọ o je ro su na ha; keme a ti vi uvie riẹ no, u ve zihe ruọ orọ amọfa.
5 “Ovie obọze ovatha-ọre na ọ te jọ gaga, koyehọ ọnọ ọ jọ omọvo ikpahwo-esuo riẹ; rekọ ọjọ o ti fi ei kparobọ, ọ vẹ te rọ ogaga ulogbo su, onọ o rro vi ogaga esuo ọyena.
6 “Nọ ikpe jọ e tẹ vrẹ no, a ti mu usu, ọmọtẹ ovie obọze ovatha-ọre ọ te nyabru ovie ẹkpẹlobọ ovatha-ọre ze re a ru emamọ ọruẹrẹfihotọ jọ.* Rekọ ọmọtẹ na ọ te gbẹ sai wo ogaga ugbobọ riẹ hẹ; yọ ovie na ọ te sai dikihẹ hẹ, ugbobọ riẹ u ti dikihẹ gbe he; a ti siobọno ọmọtẹ na, tei te enọ e rehọ e riẹ ze, te ọnọ o yẹ riẹ, gbe ọnọ o bi ru ei jọ gaga evaọ etoke yena. 7 Ọjọ nọ ọ ta no awọ-ure ọmọtẹ na ze ọ te rehọ ẹta ovie na, ọ te wọ bru ogbaẹmo na ze jẹ wọ ze rọsuọ oria adhẹzọ ovie ẹkpẹlobọ ovatha-ọre na, ọ vẹ te họre ae jẹ kparobọ. 8 Yọ ọ te ziọ obọ Ijipti avọ eghẹnẹ rai, emema ayọno rai,* emamọ ekwakwa* isiliva avọ erọ igoru rai, jegbe ahwo nọ a mu. Evaọ ikpe jọ, ọ te kẹnoma kẹ ovie ẹkpẹlobọ ovatha-ọre, 9 ọnọ ọ te wọ ze rọsuọ uvie ovie obọze ovatha-ọre, rekọ o ti zihe kpobọ ẹkwotọ obọriẹ.
10 “Rọkẹ emezae riẹ, a te ruẹrẹ oma họ kẹ ẹmo je koko ogbaẹmo buobu gbidi gbidi họ. Ọ te wọ lahwe hrọ, o ve su otọ na soso duwu wọhọ owhe. Rekọ o ti zihe kpo, yọ o ti fi ẹmo vrẹ rite obọ oria adhẹzọ riẹ.
11 “Eva e te dha ovie obọze ovatha-ọre na gaga, ọ vẹ te wọ lahwe je lele iei họre, koyehọ, ovie ẹkpẹlobọ ovatha-ọre na; o ti koko ogbotu ahwo buobu họ, rekọ a te rehọ ogbotu ahwo na họ obọ ohwo yena. 12 A te wha ogbotu ahwo na vrẹ. O ti wo omorro evaọ udu riẹ, o ti ru nọ ahwo nọ a bu te idu ikpe eko buobu a ti ro whu; rekọ ọ te rọ ọkwa ologbo riẹ na ru oware ovo ho.
13 “Ovie ẹkpẹlobọ ovatha-ọre o ti zihe, o ve koko ogbotu ahwo nọ a bu vi erọ ọsosuọ na họ; yọ evaọ obọ ekuhọ etoke jọ, nọ ikpe jọ e tẹ vrẹ no, ọ vẹ te nyaze avọ ogbaẹmo ulogbo gbe eware buobu. 14 Evaọ etoke yena, ahwo buobu a te wọ rọsuọ ovie obọze ovatha-ọre na.
“Yọ a te wha otu ozighi* nọ e rrọ udevie ahwo ra lele oma re a daoma ru re eruẹaruẹ jọ i rugba; rekọ a ti zoruẹ.
15 “Ovie ẹkpẹlobọ ovatha-ọre ọ te wọ ze, ọ vẹ ma ugbuhru ro ko okpẹwho nọ a di ogba wariẹ na họ, o ve fi ei kparobọ. Igbabọ* obọze ovatha-ọre na i ti dikihẹ hẹ, hayo kọ ahwo riẹ nọ a salọ; yọ a ti wo ogaga ovo nọ a re ro dikihẹ hẹ. 16 Ọnọ ọ be wọ bru ei ze na o ti ru epanọ o were riẹ, yọ ohwo ọvo ọ te zae dhe he. O ti dikihẹ ẹkwotọ Erru na,+ yọ ẹgba nọ o re ro kpe muotọ ọ te jọ obọ riẹ. 17 Ọ te ruẹrẹ ovao riẹ họ* re ọ rehọ ẹgba uvie riẹ kpobi nyaze, yọ o ti ru emamọ ọruẹrẹfihotọ* kugbei; o ti ru oware nọ o riẹe eva. Rọ kpahe ọmọtẹ eyae na, a te kẹ ovie na uvẹ nọ ọ rẹ rọ raha iẹe. Ọmọtẹ na o ti dikihẹ hẹ, yọ ọ te gbẹ jọ ọrọ ovie na ha. 18 Ovie na o ti ku ovao rẹriẹ zihe kpobọ ekwotọ nọ e rrọ akotọ abade na, o ve ti fi ibuobu kparobọ. Ohwo nọ o wuzou egbaẹmo o ti ru ẹpoviẹ nọ o bi no obọriẹ ze serihọ rọkẹ omariẹ, re ẹpoviẹ riẹ ọ gbẹ jọ họ. O ti ru re ẹpoviẹ na o hwẹ ku ọyena. 19 Kẹsena o ve ti ku ovao rẹriẹ zihe kpobọ eria adhẹzọ ẹkwotọ obọriẹ, o ti zoruẹ je kie, a gbẹ te ruẹ e riẹ hẹ.
20 “Ọjọ o ti mu ze evaọ ẹta riẹ, ọnọ o ti ru ohwo nọ o re mi osa-uzou* nya uvie uwowoma na duwu, rekọ evaọ emedẹ jọ, a te raha iẹe no, yọ orọnikọ ofu hayo ẹmo-ofio a ti ro ru ei hi.
21 “Ọjọ nọ a jẹ kufiẹ* o ti mu ze evaọ ẹta riẹ, yọ a te kẹe oruaro uvie na ha; ọ te nyaze evaọ oke omofọwẹ,* ọ vẹ rọ ẹkwoma eme ewewere* rehọ uvie na. 22 A ti hwere igbabọ* nọ e wọhọ owhe na kufiẹ fiki riẹ, a vẹ te guọghọ ai no; wọhọ epanọ o te jọ kẹ Osu+ ọvọ+ na. 23 Yọ fiki usu nọ a mu kugbei, ọ te rọ ẹkwoma orẹwho osese jọ ru eware eviẹhọ, kpama họre, ọ vẹ te jọ ruaro. 24 Evaọ oke omofọwẹ,* ọ te wọ ze eria nọ e mai fe* evaọ ubrotọ* na, o ve ru oware nọ esẹ riẹ gbe esẹ rai i ru hu. Ọ te jọ udevie rai ghale eware nọ a kwa, egbo-ẹmo gbe eware sa-sa; yọ ọ te lẹlẹ gba ẹgwae oware nọ o ti ru eria nọ a di ogba wariẹ họ, rekọ omoke jọ ọvo o te jọ.
25 “Ọ te ruẹrẹ ogaga riẹ avọ udu riẹ họ rọsuọ ovie obọze ovatha-ọre avọ ogbaẹmo ulogbo, yọ ovie obọze ovatha-ọre na ọ te ruẹrẹ omariẹ họ kẹ ẹmo na avọ ogbaẹmo nọ o rrọ buobu gaga jẹ goma thesiwa. Ọ te sai dikihẹ hẹ, keme a te lẹlẹ gba ẹgwae omuomu kpahe iẹe. 26 Ahwo nọ a be re obọdẹ emu riẹ a ti ru ei kie.
“Rọ kpahe ogbaẹmo riẹ, a ti hwere iei* kufiẹ, yọ a ti kpe ibuobu fihọ otọ.
27 “Rọ kpahe ivie ivẹ nana, udu rai o te gwọlọ ru oware nọ u yoma ọvo, yọ a te keria emẹjẹ ọvo ta erue kẹ ohwohwo. Rekọ oware ovo o te jọ epanọ a gwọlọ họ, keme urere na o gbẹ be hẹrẹ oke nọ a fihọ.+
28 “O ti zihe kpobọ ẹkwotọ riẹ avọ eware buobu, yọ udu riẹ o te rọsuọ ọvọ ọrẹri na. O ti ru oware nọ o riẹe eva, o ve zihe kpobọ ẹkwotọ riẹ.
29 “O ti zihe ze evaọ oke nọ a fihọ na, ọ vẹ wọ ohọre bru obọze ovatha-ọre. Rekọ evaọ oke nana, o te jọ wọhọ epaọ ọsosuọ họ, 30 keme ekọ ilogbo Kitim+ e te wọ ze rọsuọ ẹe, a ve ti hrẹ riẹ kpotọ.
“O ti zihe, o ve brukpe* ọvọ ọrẹri+ na je ru oware nọ o riẹe eva; o ti zihe kpo, ọ vẹ rẹriẹ ovao ku enọ e be nyasiọ ọvọ ọrẹri na ba. 31 Igbabọ* nọ i no obọ riẹ ze e te kparoma; i ve ti zue aruẹri na,+ oria adhẹzọ na, je si iruẹru* ikẹse kẹse na no.+
“A vẹ te rehọ oware otọtọ nọ o rẹ wha ọraha ze na vi.+
32 “Enọ i ru eware imuomu kpahe ọvọ na, ọ te rọ eme ewewere* ru ai siọ orọwọ na. Rekọ ahwo nọ a riẹ Ọghẹnẹ rai a te kparobọ jẹ riẹ eware ru. 33 Ahwo nọ a wo otoriẹ udidi+ evaọ usu ahwo na a ti ru ibuobu wo otoriẹ. Yọ a ti ru ai zoruẹ ẹkwoma ọgbọdọ, erae, igbo nọ a ti kpohọ, gbe eware rai nọ a te kwa rehọ, evaọ emedẹ jọ. 34 Rekọ okenọ a ti ru ai zoruẹ na, a ti fi omobọ jọ họ kẹ ae; yọ ibuobu i ti kuomagbe ai fiki ẹmeunu ọwewere.* 35 A ti ru ejọ evaọ usu enọ i wo otoriẹ udidi na zoruẹ, re a ruẹsi ru iruo erufuọ fiki rai, re a je ru ai fo je ru ai fihọ fuafo+ bọo oke urere na; keme o be hẹrẹ oke nọ a fihọ na.
36 “Ovie na o ti ru epanọ o were riẹ, ọ te wọ omariẹ kpehru jẹ kpare omariẹ kpehru vi ọghẹnẹ kpobi; ọ vẹ te jẹ ta eme nọ i re gbunu wọso Ọghẹnẹ eghẹnẹ na.+ Yọ eware e te riẹ nya kẹe bẹsenọ obrukpe na o re te oba; keme oware nọ a jiroro riẹ na o rẹ via hrọ. 37 O ti wo adhẹẹ kẹ Ọghẹnẹ esẹ riẹ hẹ; yọ ọ te daezọ oware nọ o rrọ isiuru eyae he hayo ọghẹnẹ ọfa jọ họ, rekọ ọ te kpare omariẹ kpehru vi ohwo kpobi. 38 Rekọ ukpoye,* ọghẹnẹ eria adhẹzọ ọ te kẹ oruaro; ọ te rọ igoru, isiliva, itho eghaghae gbe emamọ eware* rọ kẹ ọghẹnẹ nọ esẹ riẹ e riẹ hẹ oruaro. 39 O ti ru eria omofọwẹ nọ e mae ga oware nọ o riẹe eva, avọ ọghẹnẹ orẹwho ọfa nọ ọ rrọ kugbei.* Ọ te kẹ enọ e be kẹe ọghọ* oruaro ulogbo, o ve ti ru ai jọ isu evaọ udevie ahwo buobu; yọ ugho ọ te rọ ma* otọ na kẹ ahwo.
40 “Evaọ oke urere na, ovie obọze ovatha-ọre o ti lele iei muabọ,* ovie ẹkpẹlobọ ovatha-ọre ọ te rọ ekẹkẹ, edhẹ-enyenya gbe ekọ ilogbo buobu ze ro hwẹ ruru iei wọhọ ofou ọwhibo; ọ te ruọ eva ekwotọ na, o ve su aikpobi duwu wọhọ owhe. 41 Ọ te jẹ ruọ eva ẹkwotọ Erru na,+ yọ a ti ru ekwotọ buobu zoruẹ. Rekọ ekwotọ nana họ enọ e te vae abọ: Edọm gbe Moab gbe oria ahwo Ammọn nọ o mai wuzou. 42 Ọ te gbẹ rriẹ obọ riẹ rọsuọ ekwotọ na; yọ ẹkwotọ Ijipti ọ te vabọ họ. 43 O ti su ekwakwa-aghae nọ a ko dhere na, igoru avọ isiliva, je ti su emamọ eware* Ijipti kpobi. Ahwo Libia avọ ahwo Ẹtiopia a ti lele ithihi riẹ.*
44 “Rekọ iyẹrẹ nọ i no obọ ovatha-ọre gbe obọ ẹkpẹlobọ ovatha-ọre ze e te kẹe idhọvẹ, ọ vẹ te rọ ofu ọgaga wọ lahwe re o kpe muotọ jẹ raha ibuobu no. 45 Ọ te rehọ iwou-udhu uvie* riẹ ro vi udevie abade ologbo na avọ ugbehru ọrẹri ẹkwotọ Erru na;+ o ve ti te oba, yọ o ti wo ohwo ọvo nọ o re fiobọhọ kẹe he.
12 “Evaọ oke yena, Maekẹl*+ ọ te kpama, osu ologbo+ nọ o bi dikihẹ kẹ ahwo ra na.* Yọ oke idhọvẹ o te jariẹ, utionọ o re romavia ẹdẹvo ho anwẹnọ orẹwho u ro muhọ rite oke yena. Evaọ oke yena ahwo ra a te vabọ,+ ohwo kpobi nọ a kere odẹ riẹ fihọ obe na.+ 2 Ibuobu ahwo nọ a rrọ owezẹ evaọ ẹkpẹ otọakpọ na a te rọwo ze, ejọ kpohọ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ, efa rọkẹ ẹpoviẹ gbe ọjẹfiẹ ebẹdẹ bẹdẹ.
3 “Enọ i wo otoriẹ udidi i ti lo nwranwranwra wọhọ idadeghe odhiwu na, yọ enọ i bi fiobọhọ kẹ ibuobu lele edhere ẹrẹreokie i ti lo wọhọ isi obehru na bẹdẹ bẹdẹ.
4 “Rọkẹ owhẹ Daniẹl, ko eme na dhere re whọ gba obe na di bọo oke urere na.+ Ibuobu e te nya kpenẹ avọ enẹ,* yọ eriariẹ uzẹme na e te dafia.”+
5 Kẹsena nọ mẹ Daniẹl me rri, mẹ tẹ ruẹ imava efa nọ i dikihẹ etẹe, ọjọ ọ rrọ obonẹ akotọ oko-ame na, yọ ọjọ ọ rrọ abọdekọ akotọ oko-ame na.+ 6 Kẹsena ọjọ ọ tẹ nọ ọzae nọ ọ rehọ ewu ohọ-olọlọhọ gọ ẹgọ na,+ ọnọ ọ jọ obehru ame oko na inọ: “Ẹvẹ u ti kri te taure eware igbunu nana i te ti kuhọ?” 7 Me te yo urru ọzae nọ ọ rehọ ewu ohọ-olọlọhọ gọ ẹgọ na, ọnọ ọ jọ obehru ame oko na nọ ọ ta ẹme, yọ ọ kpare obọze riẹ gbe ẹkpẹlobọ riẹ rri obọ idhiwu, ọ tẹ rehọ Ọnọ ọ rrọ uzuazọ bẹdẹ bẹdẹ na duwu iyei, inọ:+ “O te jọ evaọ oke jọ nọ a fihọ, eke nọ a fihọ, gbe ubro oke.* Nọ a tẹ nwane guọghọ ogaga ahwo ọrẹri na ehehẹhẹ kuhọ no,+ eware nana kpobi i ve ti te oba.”
8 Whaọ rọkẹ omẹ, me yo, rekọ mẹ sai wo otoriẹ ẹme na ha;+ fikiere mẹ tẹ ta nọ: “O olori mẹ, eme o ti no eware nana ze?”
9 Kẹsena ọ tẹ ta nọ: “Nya Daniẹl, keme a rẹ ko eme nana dhere jẹ gba ai di ri bọo oke urere na.+ 10 Ibuobu i ti ru omarai fo je ru omarai fihọ fuafo, a vẹ te jọ enọ a ru fo no.+ Ahwo omuomu na a ti ru eware imuomu, yọ ohwo omuomu ọvuọvo o ti wo otoriẹ eme na ha; rekọ enọ i wo otoriẹ udidi i ti wo otoriẹ eme na.+
11 “No umuo oke nọ a ro si iruẹru* ikẹse kẹse+ na no gbe oke nọ a rọ rehọ oware otọtọ nọ o rẹ wha ọraha ze na vi no,+ edẹ odu ọvo gbe egba ivẹ gbe udhone-gbikpe (1,290) e te jariẹ.
12 “Eva e were ọnọ o gbe bi rẹro* gbe ọnọ ọ nyaze evaọ edẹ odu ọvo gbe egba esa gbe ọgbagbisoi (1,335) na!
13 “Rekọ rọkẹ owhẹ, ruabọhọ onọ who bi ru na te urere. Who ti serihọ, rekọ whọ te kparoma re who wo ẹkẹ ra* evaọ urere edẹ na.”+
Hayo “etẹmpol.”
Koyehọ, Babilonia.
Hayo “etẹmpol.”
Evaọ Hibru, “emezae Izrẹl.”
Evaọ Hibru, “emọ.”
Hayo o sae jọ nọ, “A rẹ kuọ ae.”
Evaọ Hibru, “emezae.”
Otofa riẹ họ “Ọghẹnẹ Họ Obruoziẹ Mẹ.”
Otofa riẹ họ “Jihova O Dhesẹ Aruoriwo No.”
O sae jọ nọ otofa riẹ họ “Ono Ọ Wọhọ Ọghẹnẹ?”
Otofa riẹ họ “Jihova O Fiobọhọ No.”
Koyehọ, edẹ ahwo Babilọn.
Hayo “uwowou.”
Evaọ Hibru, “emọ.”
Evaọ Hibru, “uzou mẹ.”
O sae jọ nọ ẹme Hibru na o be ta kpahe ibi-ire gbe ekakọ nọ i re wo ibi.
Evaọ Hibru, “emọ.”
Evaọ Hibru, “je wo iwhri uwo-oma.”
Evaọ Hibru, “emọ.”
Evaọ Hibru, “emọ.”
Evaọ Hibru, “ẹzi riẹ.”
Koyehọ, utu ahwo jọ nọ e riẹ kpahe ẹva-ọgba gbe isi obehru nọ a re rri rọ gbẹva.
Evaọ Hibru, “ẹzi mẹ ọ be.”
Ẹvẹrẹ Aramaik a kaki ro kere Da 2:4b rite 7:28.
Hayo o sae jọ nọ, “ezuzu; ugbehru-isọ erao.”
Hayo “otọ oyaya.”
Evaọ Aramaik, “kugbe uwo ho.”
Hayo “no ebẹdẹ rite ebẹdẹ.”
Hayo “ọviẹ nọ a ma.”
Hayo “idhiwu.”
Hayo “emọ ahwo-akpọ,” koyehọ, ahwo gheghe.
Hayo “ubrotọ esuo.”
Hayo “ubrotọ esuo.”
Oware wọhọ imita 27 (88 ft). Rri Ẹme-Ofiba B14.
Oware wọhọ imita 2.7 (8.8 ft). Rri Ẹme-Ofiba B14.
Hayo “ubrotọ esuo.”
Hayo “ibrotọ esuo.”
Hayo “ibrotọ esuo.”
Hayo “a tẹ ta ahwo Ju na raha.”
Hayo “ubrotọ esuo.”
Hayo “uruemu riẹ u te nwene riẹriẹriẹ kpahe ae.”
Hayo “omakọkọ.”
Hayo “i wo uvumọ ogaga.”
Hayo “je siobọno ugboma rai.”
Hayo o sae jọ nọ, “ezuzu; ugbehru-isọ erao.”
Evaọ Aramaik, “o te ru eware woma kẹ Shedrak, Mishak, gbe Abẹdnigo.”
Hayo “ubrotọ esuo.”
Koyehọ, utu ahwo jọ nọ e riẹ kpahe ẹva-ọgba gbe isi obehru nọ a re rri rọ gbẹva.
Hayo “idhiwu.”
Evaọ Aramaik, “uwo kpobi.”
Hayo “uzou ure na.”
Hayo “idhiwu.”
Hayo “idhiwu.”
Hayo “uzou ure na.”
Hayo “idhiwu.”
Hayo “idhiwu.”
Hayo “uzou ure na.”
Hayo “idhiwu.”
Hayo “kiẹ obọ riẹ riwi.”
Hayo “Ovao ovie na u te nwene.”
Koyehọ, utu ahwo jọ nọ e riẹ kpahe ẹva-ọgba gbe isi obehru nọ a re rri rọ gbẹva.
Hayo “Ọzae jọ nọ o te ziezi.”
Koyehọ, utu ahwo jọ nọ e riẹ kpahe ẹva-ọgba gbe isi obehru nọ a re rri rọ gbẹva.
Evaọ Aramaik, “jẹ ra ifi nọ a thuru kekeke.”
Evaọ Aramaik, “jẹ ra ifi nọ a thuru kekeke.”
Hayo “idhiwu.”
Evaọ Aramaik “uvie na.”
Rri oria Otofa Eme.
Rri oria Otofa Eme.
Hayo o sae jọ nọ, “a rehọ ikporo-ile ọvo bru ei hi.”
Evaọ Aramaik, “owezẹ riẹ o dhẹ siọ iẹe ba.”
Hayo “e ta Daniẹl raha.”
Hayo “udu-esuo okpehru riẹ o rrọ bẹdẹ bẹdẹ.”
Hayo “u bi seha.”
Hayo “ehaise.”
Hayo “u bi seha.”
Koyehọ, eke esa gbe ubro.
Hayo “oma mẹ u te nwene.”
Hayo “Susa.”
Hayo “ighẹ ovie; oria nọ o rẹ bẹ ẹvẹruọ.”
Hayo “ubrotọ esuo.”
Hayo “ogaga.”
Hayo “ogaga.”
Hayo “idheidhe.”
Hayo “idheidhe.”
Hayo “idheidhe.”
Hayo “te epanọ a rẹ sai ru te no.”
Hayo “nọ ọ riẹ ẹgwae omuomu ẹgba ziezi.”
Hayo “wha ọraha ologbo ze.”
Hayo o sae jọ nọ, “ababọ unuovẹvẹ.”
Hayo “obaro thethabọ.”
Koyehọ, ebe ọrẹri na.
Hayo “ehọ-ẹkporo.”
Evaọ Hibru, “oma o be vuọ ovao mai.”
Evaọ Hibru, “oma o be vuọ ovao mai.”
Evaọ Hibru, “ibruoziẹ nọ i guẹdhọ mai.”
Hayo “ọtẹruo.”
Hayo “nọ o woma gaga; nọ a rẹ kẹ ọghọ gaga.”
Koyehọ, ekpoka nọ i dikihẹ kẹ ikpe.
Evaọ Hibru, “ọruẹaro.”
Hayo “Ọnọ a Wholo Na.”
Hayo “Hidikẹl.”
Hayo “nọ o woma gaga; nọ a rẹ kẹ ọghọ gaga.”
Otofa riẹ họ “Ono Ọ Wọhọ Ọghẹnẹ?”
Hayo “osu nọ o wo ọkwa ọsosuọ.”
Hayo “nọ o woma gaga; nọ a rẹ kẹ ọghọ gaga.”
Hayo “jẹ jọ wọhọ oria adhẹzọ kẹe.”
Hayo “emọ-emọ.”
Hayo “ọtamuo jọ.”
Hayo “emema rai nọ a ghra ayọno ro ru.”
Hayo “ekwakwa eghaghae.”
Hayo “emezae iji na.”
Hayo “Egbaẹmo.”
Hayo “gbaemu.”
Hayo “ọtamuo.”
Hayo “osu-iruo.”
Hayo “ọ rrọ tọtọtọ.”
Hayo o sae jọ nọ, “ababọ unuovẹvẹ.”
Hayo “ẹgwae omuomu.”
Hayo “egbaẹmo.”
Hayo o sae jọ nọ, “ababọ unuovẹvẹ.”
Evaọ Hibru, “i wo iwhri.”
Hayo “ubrotọ esuo.”
Hayo “su ei.”
Hayo “ọ vẹ kpọ ofu riẹ rri.”
Hayo “Egbaẹmo.”
Hayo “idheidhe.”
Hayo “eviẹhọ; eme nọ e rrọ uzẹme he.”
Hayo “eviẹhọ; eme nọ e rrọ uzẹme he.”
Hayo “evaọ ọkwa riẹ.”
Hayo “eware eghaghae.”
Hayo “o ti fiobọhọ kẹe.”
Hayo o sae jọ nọ, “ohwo kpobi nọ ọ riẹ.”
Hayo “ghale.”
Hayo “ọ te jẹ izei riẹ họ eriẹ.”
Hayo “eware eghaghae.”
Hayo “a ti lele iei.”
Hayo “ilogbo.”
Otofa riẹ họ “Ono Ọ Wọhọ Ọghẹnẹ?”
Evaọ Hibru, “emezae ahwo ra.”
Hayo “romatotọ kiẹe [koyehọ, obe na] riwi.”
Koyehọ, eke esa gbe ubro.
Hayo “idheidhe.”
Hayo “ọ be rọ ọwhọ hẹrẹ.”
Hayo “evaọ oria nọ a ghale kẹ owhẹ.”