Ogbẹnyusu nọ Ọ rẹ Viẹ Ohwo Họ
Nọ whọ jọ uzoge, u wo ohwo jọ nọ who mu usu kugbe. “Ogbẹnyusu” nana ọ rẹ lẹliẹ owhẹ rri omara nọ who te ohwo no, jẹ lẹliẹ owhẹ ru eware nọ ehwa ra a bi ru. Nọ idhọvẹ e tẹ rrọ owhẹ oma, o re ru oma “sasa” owhẹ. Fikiere ọye whọ rẹ dhẹ bru evaọ eware buobu.
Rekọ nọ oke o be nyaharo na, whọ tẹ te riẹ nọ ogbẹnyusu ra na o wo ikpehre iruemu jọ. Ọ gwọlọ nọ oke kpobi yọ ọ rrọ kugbe owhẹ, dede nọ evaọ eria jọ ahwo a re le owhẹ nọ whẹ avọ iẹe wha tẹ rrọ usu. Yọ dede nọ ọ rẹ lẹliẹ owhẹ rri omara nọ who te ohwo no, ọ wha ẹyao fihọ owhẹ oma. Rekọ mai yoma na, ọ be hai tho abọjọ osa nọ a be hae hwa owhẹ.
Anwọ oke jọ ze na, whọ daoma bẹ no re whọ sai fa usu na, rekọ ọ be rọwo ho. Ma sai ta nọ, ọye o bi su owhẹ enẹna. Yọ whọ be vioja nọ whe mu usu kugbei.
ENẸ a rẹ sai dhesẹ ahwo buobu nọ a bi vovo isigareti. O wọhọ nọ isigareti yọ ogbẹnyusu rai. Aye jọ nọ a re se Earline, nọ o vovo isigareti te ikpe udhuvẹ gbikpe no, ọ ta nọ: “Isigareti ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omẹ vi omọfa nọ ọ rrọ kugbe omẹ dede. Orọnikọ isigareti yọ ogbẹnyusu mẹ nọ o kri no ọvo ho, rekọ ẹsejọ ọye ọvo họ ogbẹnyusu nọ me wo.” Rekọ Earline o muẹrohọ uwhremu na inọ, isigareti yọ ogbẹnyusu nọ ọ rẹ viẹ ohwo họ je fi uzuazọ ohwo họ ọza. A sae tubẹ ta nọ eme nọ e rrọ emuhọ uzoẹme nana i kie kpahe iẹe, u te no oware ovo jọ no. Nọ ọ jọ Ebaibol na wuhrẹ nọ isigareti ivovo e rẹ dha Ọghẹnẹ eva fikinọ i re gbe omamai ku, ọ tẹ siọ isigareti ba evovo.—2 Ahwo Kọrint 7:1.
Ọzae jọ nọ a re se Frank ọ jiroro re inọ, ọ rẹ siọ isigareti ba evovo re ọ ruẹsi ru eva were Ọghẹnẹ. Rekọ nọ ọ seba te oware wọhọ ẹdọvo hayo edivẹ no, isigareti i si rie urru gaga. Fikinọ ekpala ire a rọ tehe obotọ uwou riẹ, ọ tẹ gadiẹ ruọ obotọ uwou na be gwọlọ ibro isigareti nọ o vovo kiọkọ. Frank ọ ta nọ, “Okioke yena mẹ rọ gbaemu nọ me re gbe vovo isigareti ofa ha. Nọ mẹ ruẹ omamẹ nọ mẹ be rọ abọ gbe awọ rara otọ gwọlọ ibro isigareti nọ me vovo kiọkọ evaọ otọ ogbegbe yena, o kẹ omẹ uye gaga. No umuo ẹdẹ yena vrẹ, me gbe vovo ofa ha.”
Fikieme o rọ rrọ bẹbẹ re ohwo ọ siọ isigareti ba evovo? Ahwo nọ a rẹ kiẹ kpahe eware, a ruẹ eware sa-sa nọ e rẹ sae whae ze: (1) Eware nọ a ro ru isigareti, e rẹ reria azẹ ohwo wọhọ epanọ imu egaga e rẹ reria ohwo oma na. (2) Oware jọ nọ o rrọ evaọ isigareti nọ a re se nicotine, o sai te ẹvori ohwo evaọ emaharo ihrẹ ọvo nọ a tẹ nwani sei rehọ no. (3) Ẹsibuobu isigareti ivovo u re zihe ruọ oware nọ ohwo o re ru nọ o te bi ru eware efa wọhọ, nọ ohwo ọ tẹ be re emu, da udi, gbiku, serihọ, hayo ru eware efa itieye.
Ghele na, wọhọ epanọ ma ruẹ evaọ oriruo Earline avọ Frank na, ohwo ọ sae siọ isigareti ba evovo. Otẹrọnọ who re vovo rekọ whọ gwọlọ seba, izoẹme nọ e rrọ aro na i ti fiobọhọ kẹ owhẹ riẹ epanọ whọ sae rọ siọ uruemu nana ba.