Uzou 11
Fikieme Ọghẹnẹ Ọ Jẹkẹ Emuemu Uvẹ?
1. (a) Didi uyerakpọ orọ akpọ na nẹnẹ na? (b) Ẹdhogwo eva-edha ọvẹ, ahwo jọ awo?
KORIA KORIA nọ who rri evaọ akpọ na, ugbarugba oriẹ, omukpahọ gbe ukpokpoma. Yọ ẹsikpobi enọ iruthọhọ eyerẹ ruẹ uye. Ahwo jọ avẹ poviẹ Ọghẹnẹ. A vẹ tanọ: ‘Ọghẹnẹ ọtẹ ghinẹ rọ, fikieme ọ jẹ kẹ eware igbunu enana kpobi uvẹ, re evia?’
2. (a) Amono abi ru eware imuomu? (b) Ẹvẹ ahẹ sae rọ whaha uyeoruẹ buobu evaọ otọakpọ na?
2 Dede na amono a bi ru amọfa eware imuomu enana? Whaọ ahwo, orọnikọ Ọghẹnẹ hẹ. Ọghẹnẹ obrukpe, iruẹru imuomu. Uzẹme nọ, uye buobu evaọ akpọ na ahẹ sae whahiẹe ohẹ jọnikọ ahwo ayoẹme kẹ izi Ọghẹnẹ. Ọ k’omai uzi nọ, mawo uyoyou. Ọghọ ohwo okpe, ujutho, igberẹ-ibro, idi-imuo gbe iruemu ethọthọ efa nọ, e be lẹliẹ ahwo ruẹ uye. (Ahwo Rom 13:9; Ahwo Ẹfẹsọs 5:3, 18) Ọghẹnẹ ọrehọ ẹvori ogbunu kugbe Adamu avọ Ivi ma, gbe oma nọ uwo ẹgba awere uzuazọ oriọ vọvọ. Ọ gwọlọ nọ, ae hayo emọ rai aruẹuye hayo ukpokpoma ha.
3. (a) Amono umuomu na orọ uzou? (b) Eme odhesẹ nọ Adamu avọ Ivi ahẹ sae za ẹdawọ Ẹdhọ dhe?
3 Setan Ẹdhọ na họ ọnọ omu umuomu họ evaọ otọakpọ. Rekọ arẹ poviẹ Adamu avọ Ivi re. Ayẹlẹ tere he, nọ a gbẹ hẹ sae rọ za Ẹdhọ dhehe evaọ okenọ ọdawo ai. A hẹ sae takẹ Setan nọ “nyawa,” wọhọ epanọ Jesu nọ ọgbakiete oru uwhremuna. (Matiu 4:10) Rekọ aru erehe. Onọ unorie zehọ, a te zihe kpohọ ẹthọthọ. Emọ rai kpobi, te omai te, etẹrehọ ẹthọthọ ọyena riuku, ọnọ osi ẹyao lele oma, uweri, gbe uwhu. (Ahwo Rom 5:12) Rekọ fikieme Ọghẹnẹ ọjẹkẹ, uyeoruẹ uvẹ nọ ogbẹ jọ?
4. Eme ofiobọhọ kẹ omai riẹ nọ, Ọghẹnẹ uyoyou ọ rẹ kẹ umuomu uvẹ, umuthoke?
4 Evaọ ọsosuọ ohwo o re roro nọ oware ovuovo orẹ sae jọhọ, nọ orro te epanọ Ọghẹnẹ ọjẹrọ fikiriẹ kẹ ohwo uvẹ re ọruẹuye onana kpobi nọbe ruẹ anwọ ikpe buobu na. Kọ, ughine woma re arehọ ere kue’i họ? Kọ eyewọ nọ ighine you emọ rai, agbẹ kae uvẹ kpohọ omobẹrọ odada re aruẹrẹ ẹbẹbẹ jọ họ? Ẹhẹ, uyeoruẹ umuthoke nọ akuvẹ na, oyere rue’i lọhọ kẹ emọ na nọ a jewo emamọ omokpokpọ okiofa evaọ uzuazọ. Uvẹ nọ Ọghẹnẹ ọkẹ umuomu, didi ewoma arehe riẹ ru?
AVRO OLOGBO NỌ ABITI FURIE
5. (a) Ẹvẹ Ẹdhọ ọrọ wọsuọ Ọghẹnẹ? (b) Eme Ẹdhọ ọya kẹ Ivi?
5 Uzou uveghe mukpahọ Ọghẹnẹ evaọ ogba Idẹn, owha avro hayo onọ ulogbo ze. Ufore ma kiẹe ri, re ma riẹ onosoriẹ, nọ Ọghẹnẹ ọjẹ kẹ umuomu uvẹ. Jihova ọtakẹ Adamu nọ ọjọ ure jọ evaọ ogba na re he. Otẹrọnọ Adamu o te ruere, eme ọ rẹ via? Ọghẹnẹ ọ ta nọ: “Who re ghine whuẹ.” (Emuhọ 2:17) Rekọ, Ẹdhọ ọ tẹ ta nwane wọsuẹ. Ọ tẹ takẹ Ivi aye Adamu nọ, ovẹrẹ, jọ evaọ ure aghọ na re. “Who re ghine whuẹ hẹ,” ere Ẹdhọ ọ tae. Uzẹme nọ, o te mu Ivi họ ẹtakẹ nọ: “Keme Ọghẹnẹ ọ riẹ nọ evaọ ẹdẹ nọ whọ re riẹ, ibiaro ra i re ghine rovie whọ vẹ ghinẹ jọ wọhọ Ọghẹnẹ, nọ ọ rẹ riẹ uwoma gbe uyoma.”—Emuhọ 3:1-5.
6. (a) Fikieme Ivi ogbe yoẹme Ọghẹnẹ hẹ? (b) Didi oware ubiure aghọ na oriọ, udhesẹ?
6 Ivi oyoẹme Ọghẹnẹ hẹ, ọtẹ re. Fikieme? Ivi ọrọwo Ẹdhọ. Ọtẹrehọ fiki oriobọ roro nọ, o gbe yoẹme Ọghẹnẹ hẹ, o reti wo erere. Ororo nọ ọye hayo Adamu agbẹ dawo ezọ Ọghẹnẹ ofaha. Agbẹ jọ otọ izi riẹ ofaha. Kọ arẹ sai bruoziẹ oware “uwoma” gbe “uyoma” kẹ oma rai. Adamu ọtẹ nya lele Ivi ọtẹ re, re. Nọ aje dhesẹ uzi ọsosuọ nọ ohwo ọraha mukpahe Ọghẹnẹ, obotọ The Jerusalem Bible otẹ tanọ: “Ogaga nọ ọyeoma riẹ ọvo oje broziẹ oware uwoma gbe onọ uyoma, oveje ru lele, oyehọ esuomobọ evaọ uruemu kpobi. . . . Uzioraha ọsosuọ na yọ isuẹsu Ọghẹnẹ ewọsuọ.” Otọriẹ họ, ekiete Ọghẹnẹ ọwọsuọ re ọjọ osu ọ atanure hayo ọnọmaero kẹ ohwo.
7. (a) Didi avro aghẹmeeyo ohwo ọwhaze? (b) Didi enanọ egwọlọ uyo kpahọ avro ọnana?
7 Fikiere evaọ ẹriọ ubiure aghọ nọ Adamu avọ Ivi a re na, arehọ sioma no otọ isuẹsu Ọghẹnẹ. A tẹ nya orobọ rai, biru onọ “uwoma” hayo “uyoma” wọhọ epanọ iroro obọ rai erọ. Fikiere avro ologbo na, hayo onọ nọ unorie ze họ: Kọ Ọghẹnẹ owo ekiete nọ ọ rẹ rọ jọ osu atanure kẹ ahwo? Evaọ emiefa, kọ Jihova họ Ọnọ o re broziẹ oware nọ uwoma hayo uyoma kẹ ahwo? Kọ Ọye ọ rẹ ta uruemu nọ uwoma gbe onọ uwoma ha? Hayo kọ ohwo ọ rẹ maeriẹ ruẹ evaọ iruo omobọriẹ usuo? Edhere isuẹsu onohọ, ọnọ ọmai woma? Kọ ahwo nọ, arọ otọ isuẹsu Ẹdhọ nọ arẹ ruẹhẹ na, arẹ sai su kparobọ ababọ isuẹsu Jihova? Minikọ ogwọlọ oghrẹ Ọghẹnẹ, re a tẹ sae rehọ isuẹsu ikierẹe nọ erẹ wha udhedhẹ nọ orẹjọ ribri tha muẹ, otọakpọ na? Enanọ itieye kpobi, anọ rai evaọ esuo Ọghẹnẹ ọwọsuọ ọnana, gbe ekiete riẹ nowo nọ ọyọvo ọjẹ jọ osu ọnọ mae rro kẹ ahwo.
8. Fikieme Jihova ogbe kpe, enọ iveghe-uzou na no, ọgbọgba ha?
8 Dede na, okenọ uzou-uveghe na onwane via Jihova ọhẹ sai kpe imasa nọ iveghe uzou na no. Avro ọriẹ hẹ inọ ọ gavi Ẹdhọ hayo Adamu avọ Ivi. Rekọ ekpeno rai ọ hẹ sai furie ẹme na evaọ emamọ edhere he. Re ojọ oriruo, ọ hẹ sai za onọ naha, sọ ahwo ọvo ahẹ sai su oma rai ziezi ababọ obufihọ nobọ Ọghẹnẹ ze. Fikiere Jihova ọjẹ kẹ oke re, a ro furie avro ologbo nọ awhaze na.
EFURIE AVRO NA
9, 10. Eme ọvia noi ze, omodawọ ahwo re asu omobọrai ababọ ọkpọvio Ọghẹnẹ?
9 Enẹna nọ okioyena ovrẹ no na, keme ọvia noi ze? Kọ, eme whọ rẹ ta? Kọ ikpe 6,000 ikuigbe nọ evrẹ no na, idhesẹ nọ ahwo afikparobọ evaọ omobọrai usuo ababọ ọkpọvio Ọghẹnẹ? Kọ ahwo arehọ uvi isuẹsu ze, re ọjọ oghale gbe evawere kẹ ahwo kpobi? Minikọ ikuigbe nọ akere hotọ idhesẹ nọ eme Jerimaya ọruẹaro eye egbae: “Owho nọ ọbe nyana owo ogaga nọ ọ rẹ tubẹ sai ro su ethihi riẹ hẹ”?—Jerimaya 10:23.
10 Notọ avọ otọ ze adawo oghẹrẹ kisuẹsu kisuẹsu kpobi, rekọ ọvuọvo ọrehọ omofọwẹ gbe emamọ evawere se enọ ebe ria otọ esuo rai hi. Ahwo jọ arẹ sae riobọhọ eka ẹnyaharo. Rekọ ohwo ọ rẹ ghinẹ sae tẹme kpahọ emamọ ẹnyaharo evaọ okenọ ajọ rehọ obọbo nwene ẹta uzei avọ ose, gbe okenọ akpọ na ọrọ evaọ ozọ ulogbo enẹna fikiọ ẹmo akpọ ọfa? Didi oghẹrẹ ẹnyaharo ọyena ọrọ re, nọ ahwo arẹ sae rọjọ obọ ọvẹre nya, rekọ yọ arẹ sae ria kugbe avọ udhedhẹ evaọ otọakpọ họ? Kọ ewoma ọvẹ ọrọ kẹ ahwo, re abọ iwou nọ arehọ oghẹrẹ ekwakwa okiona kpobi ruẹrẹ yọ ukpokpoma ohẹriẹ ahwo nọ a be ria’e eva ekekẹ? Kọ ehọre evaọ izore, ọraha ekwakwa gbe uzuazọ jegbe uzioraha nọ okẹre gaga yọ eware nọ ajẹ were oma? Kakaka! Rekọ eware enana omodawọ ahwo nọ, a re su omobọ rai siọ Ọghẹnẹ ba inọze.—Itẹ 19:3.
11. Fikiere, umuẹro nọ, eme ahwo agwọlọ?
11 Imuẹro na, i re vẹ kẹ kohwo kohwo. Omodawọ ohwo re osu omobọriẹ ababọ Ọghẹnẹ orọ ekie nọ ogbunu. Uye ulogbo unorie ze te ohwo. “Ohwo osu ohwo kpohọ omonwa riẹ,” ere Ebaibol efariẹ. (Okokahwohọ 8:9) Urevevẹ, ahwo agwọlọ ọkpọvio Ọghẹnẹ evaọ iruẹru isuẹsu rai. Wọhọ epanọ Ọghẹnẹ ọ rehọ ẹgwọlọ emu ọriọ gbe ame ọda kugbe ohwo ma na, ere arehọ ẹgwọlọ ẹmeoyo kẹ izi Ọghẹnẹ kugbe ohwo ma re. Otẹrọnọ ohwo ọjẹ izi Ọghẹnẹ kufiẹ, kọ ọ rẹ nya ruọ ẹbẹbẹ, wọhọ epanọ uye orẹ nwani tei re otẹrọnọ ọ jẹ ẹgwọlọ emuore gbe ame ọda ugboma riẹ kufiẹ.—Itẹ 3:5, 6.
FIKIEME UJE KRI TE ERE?
12. Fikieme Ọghẹnẹ ọjẹkẹ oke ugrogro utioye re a te furie avro na?
12 Dedena, ohwo ọ rẹ sae nọ, ‘Fikieme Ọghẹnẹ ọ jẹ kẹ oke rro te ere, enẹna ole ikpe 6,000, re a tezi furie avro ọnana? Kọ a gbẹhẹ rehọ emamọ edhere furiei krino?’ Ijo. Ohẹjọnọ Ọghẹnẹ odhomahọ krino oyo, a hẹ ze rehọ uzi ze, inọ oke nọ a kẹ ahwo re arọ daoma u te he. Rekọ wọhọ epanọ orọ, ahwo awo oke krẹkri nọ a re ro roro isuẹsu nọ i re ru ẹgwọlọ ahwo kpobi nọ i re suo kiehọ, i ve je ru eware igbunu nọ abi kwẹ na re esai fiobọhọ kẹ ẹnyaharo ahwo kpobi. Anwọ ikpe buobu ahwo a dawo unwenọ koghẹrẹ koghẹrẹ esuo kpobi no. Yọ ẹnyaharo rai eva abọ eriariẹ ididi ọrro gaga. Agwa atọm kugbe a te je kpobọ ọvẹre. Rekọ eme onorie ze? Esae rehọ eyero ọkpokpọ ọruaro nọ ọ rẹ kẹ ahwo oghale ze?
13. (a) Dede nọ ohwo ọnyaharo gaga evaọ eriariẹ, didi uyerakpọ oriẹ nẹnẹ? (b) Eme onana udhesẹ vevẹ?
13 Otheabọ noi no! Ukpoye kọ, uweri omae rọ otọakpọ na, gbe ukpokpoma viọ epaọ anwẹdẹ kpobi. Uzẹme nọ, Ugbarugba, egbogbo, ẹmo, uviuwou okpra-fihotọ gbe ebẹbẹ efa e nyate oria okpẹtu ologbo otiọye no, nọ egbaeriariẹ erọ rọwo nọ, ẹjọ ohwo ọkpahe ẹta no. Ẹhẹ, nọ awo eriariẹ esuo omobọ evaọ ole ikpe 6,000 vrẹ no na, jẹ nyate obehru, evaọ eriariẹ ọ “anyaharo” no na, ahwo ajọ enẹna kuaro kuọ okpekufiẹ omobọrai no! Ẹvẹ uvẹ te inọ ahwo arẹ sai su omobọrai kparobọ họ ababọ Ọghẹnẹ! Yọ ohwo ọvuọvo ọ rẹ sae jọ enẹna goeguago nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ oke tehe he, onọ arẹ rehọ furie avrọ ọnana.
14. Fikieme maje kromaga kiẹ avro ologbo ọfa nọ Ẹdhọ ọwha ze?
14 Uzẹme nọ Ọghẹnẹ owo emamọ iroro nọ ọrọ kẹ ahwo uvẹ evaọ otọ esuo Ẹdhọ re, ọwha umuomu ze, onọ orọ kri gaga no na. Ẹdhọ ọwha avro ọfa ze, evaọ ọwọsuọ riẹ, nọ ọ gwọlọ oke re, re a te furie. Ọkiẹriwo avro ọnana o ti gbe fiobọhọ k’omai evaọ otoriẹ mai kpahọ onosoriẹ nọ Ọghẹnẹ ọ jẹkẹ umuomu uvẹ. Ufore who wo emamọ evawere evaọ avro ọnana keme u te owhẹ re.
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 100]
Emamọ iroro orọjabọ nọ, ọyewọ ọjẹkẹ ọmọ nọ oyou uvẹ kpohọ omobẹrọ odada. Ọghẹnẹ owo emamọ iroro re, nọrọ kẹ ahwo uvẹ uyeoruẹ umuthoke
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 101]
Ekwoma ẹriọ ubiure aghọ na, Adamu avọ Ivi a tẹ nyase esuo ọ Ọghẹnẹ ba. A te mu iroro obọ rai họ ẹjẹ kpahọ onọ uwoma hayo uyoma
[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 103]
Wọhọ epanọ arehọ emu ọriọ gbe ame ọda kugbe ohwo ma na, ere arehọ ẹgwọlọ ẹruọsa Ọghẹnẹ kugbei ma re