Uzou Avọ 116

Ẹruẹrẹ Ikọ na

kẹ Ẹnyavrẹ Riẹ

EMU ekareghẹhọ na o vrẹ no, rekọ Jesu avọ ikọ riẹ a gbẹ rọ ubruwou ukpehru na. Dede nọ Jesu ọ te nyase ai ba obọnana, eware buobu e gbẹ riẹ nọ ọ gwọlọ ta kẹ ai. Ọ tẹ sasa ai oma nọ: “Wha jọ eva rai rova ha; wha rọwo Ọghẹnẹ.” Rekọ o te fibae: “Wha rọwo omẹ re.”

Jesu ọ tẹ gbẹ ta haro nọ: “Evaọ uwou Ọsẹ mẹ eria i re buobu; . . . keme mẹ be nya e ruẹrẹ eria kẹ owhai . . . re oria nọ mẹ rọ wha rẹ te jọ etẹe re. Obonọ mẹ be nya wha riẹ edhere na.” Ikọ na a wo otoriẹ hẹ inọ Jesu ọ be ta kpahe ekpohọ odhiwu, fikiere Tọmas ọ tẹ nọ nọ: “Olori, ma riẹ obonọ whọ rẹ nya ha; kẹvẹ ma rẹ rọ riẹ edhere na?”

Jesu ọ tẹ kuyo nọ: “Mẹ họ edhere na, gbe uzẹme, gbe uzuazọ.” Ẹhẹ, ajokpanọ ọye nọ a rẹ jẹrehọ jẹ raro kele edhere uzuazọ riẹ ọvo ohwo ọ rẹ rọ rueva uwou odhiwu ọrọ Ọsẹ na keme, wọhọ epanọ Jesu ọ ta: “Ohwo ọvo o [re] bru Ọsẹ na ze he, rekọ fiki mẹ.”

Filip ọ tẹ yare nọ: “Olori, dhesẹ Ọsẹ na kẹ omai, re umu omai ẹro.” Ẹsejọhọ Filip ọ gwọlọ nọ Jesu o dhesẹ oghẹrẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rọ kẹ ai, wọhọ epanọ a jọ oke anwae dhesẹ kẹ Mosis, Elaeja, gbe Aizaya evaọ eruẹaruẹ na. Rekọ, evaọ uzẹme, ikọ na a wo oware nọ o mai woma vi eruẹaruẹ itieye na, wọhọ epanọ Jesu o muẹrohọ na: “Filip, mẹ avọ owhai a gbẹ rọ krẹkri; wha te riẹ omẹ hẹ? Ọ nọ ọ ruẹ omẹ ọ ruẹ Ọsẹ na [no re].”

Jesu ọ raro kele uruemu Ọsẹ riẹ gbagba te epanọ re a rria kugbei je muẹrohọ iẹe o tẹ wọhọ ẹruẹ Ọsẹ na. Ghele na, Ọsẹ na ọ rro vi Ọmọ na, wọhọ epanọ Jesu ọ rọwo: “Eme nọ mẹ ta kẹ owhai o rọ nọ udu obọ mẹ hẹ.” Jesu ọ tẹ rọ orro iwuhrẹ riẹ kpobi rọ kẹ Ọsẹ obọ odhiwu riẹ.

Ẹvẹ o rọ uduotahawọ te re ikọ na a yo Jesu nọ ọ ta kẹ ai nọ: “Ọ nọ ọ [rọwo] omẹ, iruo nọ me ru o re ti ruẹ re; o re ti ru iruo ilogbo nọ i vie enana”! Orọnikọ Jesu ọ be ta nnọ a ti ru eware igbunu vi ei hi. Ijo, rekọ ọ be ta nnọ a ti ru iruo na kri vi ọye omariẹ, kpohọ eria nọ e mai thabọ, je te ahwo nọ e mai bu.

Jesu o ti gbabọ kẹ ilele riẹ hẹ nọ ọ tẹ nyavrẹ no. Ọ yeyaa nọ: “Koware koware nọ wha rẹ te rọ odẹ mẹ yare, oye me re ti ruẹ.” Ofariẹ, ọ ta nọ: “Mẹ rẹ te lẹ Ọsẹ na, ọ rẹ te kẹ owhai Ọthuke ọfa, re avọ owhai a gbẹ jọ bẹdẹ bẹdẹ, makọ Ẹzi uzẹme na.” Uwhremu na, nọ o kpohọ odhiwu no, Jesu o te ku ẹzi ọfuafo, ọthuke ọfa ọnana, ku ilele riẹ.

Ẹnyavrẹ Jesu o kẹlino, wọhọ epanọ ọ ta: “Ukiọkọ omojọ, akpọ na ọ gbẹ [te] ruẹ omẹ ofa ha.” Jesu ọ te jọ omama ẹzi nọ ohwo-akpọ ọvo ọ sae ruẹ hẹ. Rekọ Jesu ọ tẹ wariẹ yeyaa kẹ ikọ ẹrọwọ riẹ nọ: “Wha [rẹ te] ruẹ omẹ; keme epanọ mẹ rọ uzuazọ na, ere wha rẹ te jọ re.” Ẹhẹ, orọnikọ Jesu ọ te rọ ugboma ohwo-akpọ via kẹ ai ọvo ho nọ ọ tẹ kparoma ze no rekọ ọ rẹ te kpare ai ziọ uzuazọ kugbe oma riẹ evaọ obọ odhiwu wọhọ emama ẹzi.

Jesu ọ tẹ fodẹ uzi olọlọhọ na: “Ọ nọ ọ riẹ ijaje mẹ o je koko ai, ọye họ ọnọ o you omẹ; ọnọ o you omẹ, Ọsẹ mẹ o re ti yo yei, me re ti yo yei mẹ rẹ te rehọ oma mẹ rọ via kẹe.”

Nọ ọ ta onana no Judas ukọ na, ọnọ a re je se Tadiọs re na, o te bru ẹme na dhe: ‘Olori, eme ọ so riẹ nọ who re ti ro dhesẹ oma ra kẹ omai, nọ o gbẹ jọ akpọ na ha?’

Jesu ọ tẹ kuyo nọ: “Ohwo o te you omẹ, o re koko eme mẹ, Ọsẹ mẹ o re ti yo yei . . . Ọ nọ o you omẹ hẹ o re koko eme mẹ hẹ.” Wo ẹhẹriẹ no ilele ẹmeoyo riẹ, akpọ na a se iwuhrẹ Kristi. Fikiere o dhesẹ oma riẹ via kẹ ai hi.

Evaọ etoke odibọgba otọakpọ riẹ, Jesu o wuhrẹ ikọ riẹ eware buobu no. Kọ ẹvẹ a te rọ kareghẹhọ ai kpobi, maero nọ, makọ rite enẹna, a ri wo otoriẹ eware buobu hu na? Avọ evawere, Jesu ọ tẹ yeyaa nọ: “Ọthuke na, Ẹzi Ẹri na, ọnọ Ọsẹ ọ rẹ te rehọ odẹ mẹ viẹ, o re ti wuhrẹ owhai eware kpobi, ọ vẹ te rehọ eware nọ mẹ ta kẹ owhai kpobi [kareghẹhọ] owhai.”

Jẹ wariẹ sasa ai oma, Jesu ọ tẹ ta nọ: “Mẹ se udhedhẹ mẹ ba kẹ owhai; mẹ kẹ owhai udhedhẹ mẹ . . . Wha jọ eva rai rova ha.” Uzẹme, Jesu ọ be nyavrẹ, rekọ ọ ta nọ: “Wha te you omẹ wha hẹ ghọghọ, epanọ me bi bru Ọsẹ na; keme Ọsẹ [na ọ rro] vi omẹ.”

Oke Jesu kugbe ai o rẹ kpẹkpẹe. Ọ ta nọ: “Mẹ gbẹ sai lele owhai ta eme i buobu efa ha, keme [osu] akpọ ọnana ọ be tha. O wo ogaga vi omẹ hẹ.” Setan Ẹdhọ na, ọnọ ọ sae rueva Judas o je wo ogaga vi ei na, ọye họ osu akpọ na. Rekọ oyẹlẹ uzioraha ovuovo o rọ Jesu oma ha onọ Setan o re duobọ te re o ku ei rẹriẹ no egagọ Ọghẹnẹ.

Ẹriọ Awere Usu Okpekpe

Nya lele emu ekareghẹhọ na, Jesu ọ be rehọ eme iwowolẹ tudu họ ilele riẹ awọ. U te udeviaso no. Fikiere Jesu ọ tẹ ta kẹ ai nọ: “Kparoma, ma nya no etenẹ.” Ghele na, taure a tẹ te nyavrẹ, Jesu, fiki uyoyou riẹ kẹ ai, ọ tẹ wariẹ mu ẹme họ ẹta, ọ tẹ kẹ ọtadhesẹ ọwhọ jọ.

O muhọ ta nọ: “Mẹ họ uvi okakọ, Ọsẹ mẹ họ ọwhẹrẹ.” Ọwhẹrẹ Ologbo na, Jihova Ọghẹnẹ, ọ kọ evaene ẹwoho na okenọ o ku ẹzi ọfuafo ku Jesu eva oke ame-ọhọ riẹ eva ubrobọ ezi uvewhru ọ 29 C.E. Rekọ Jesu ọ tẹ nyaharo dhesẹ nnọ evaene na u dhesẹ vi ọye oma riẹ ọvo, muẹrohọ nọ: “Kogha kogha nọ o rọ omẹ [nọ] ọ mọ ibi hi o re si e no, kogha kogha nọ o rọ omẹ nọ o mọ ibi, ọ rẹ ruẹ riẹ, re o gbẹ mọ ibi vi ere. . . . Wọhọ epanọ ogha ovo osai [mọ] ibi hi, ajokpa nọ o rẹ jọ eva okakọ na, whaọ erere, ajokpa eva mẹ nọ wha rẹ jọ. Mẹ họ okakọ na, whai họ egha.”

Eva Pẹntikọst, edẹ 51 evaọ obaro, ikọ na gbe amọfa a te zihe ro egha evaene ọnana okenọ a ku ẹzi ọfuafo ku ai. Uwhremu na, ahwo 144,000 a te zihe ruọ egha okakọ ẹwoho na. Kugbe oma urre na, Jesu Kristi, enana i te ru evaene ẹwoho via nọ e be mọ ibi Uvie Ọghẹnẹ.

Jesu ọ fodẹ usiavẹ nọ a rẹ rọ mọ ibi: “Ọnọ ọ rọ eva mẹ, mẹ jọ eva riẹ, ọye na ọ rẹ mọ ibi buobu, keme [ababọ] mẹ wha sai ru oware ovo ho.” Kọ otẹrọnọ ohwo ọ gbẹ mọ ibi hi, Jesu ọ ta nnọ, “a [re ku ei] fiẹ wọhọ ogha u ve lo; a vẹ ku ai koko ifihọ erae, e vẹ to.” Evaọ abọdekọ riẹ, Jesu ọ yeyaa nọ: “Re wha tẹ jọ eva mẹ, eme mẹ etẹ rọ eva rai, yare koware koware no wha guọlọ, a re ru ei kẹ owhai.”

Ofariẹ, Jesu ọ ta kẹ ikọ riẹ nọ: “Onana a jẹ kẹ Ọsẹ mẹ oruaro, re wha mọ ibi buobu, re u dhesẹ nọ whai ilele mẹ.” Ibi nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ mi egha na họ edhesẹ oghẹrẹ ekwakwa Kristi, maero kọ uyoyou. Ofariẹ, nọ Kristi ọ rọ owhowho Uvie Ọghẹnẹ na, ibi nọ a rẹro rai i te je kugbe iruẹru rai ọrọ eruo ilele wọhọ epanọ o ru.

Jesu ọ tẹ ta kẹ ai nọ: “Wha jọ eva uyoyou mẹ.” Ghele na, kọ ẹvẹ ikọ riẹ a re ro ru erei? Ọ ta nọ: “Wha te koko ijaje mẹ wha rẹ te jọ eva uyoyou mẹ.” Gbẹ be taharo Jesu ọ tẹ ta nọ: “Onana họ ujaje mẹ, re whai ohwo o you ohwo wọhọ epanọ me you owhai na. Ohwo ọvo o wo uyoyou nọ o ro vi ona ha, re ohwo o siobọno uzuazọ riẹ fihọ otọ fiki ezọ riẹ.”

Evaọ umutho euwa jọ nọ e be tha na, Jesu o ti dhesẹ uyoyou ulogbo onana ẹkwoma uzuazọ riẹ nọ ọ te rọ kẹ fiki ikọ riẹ, jegbe rọ kẹ amọfa enọ i ti fi ẹrọwọ họ iẹe. Oriruo riẹ o rẹ wọ ilele riẹ re a wo uyoyou omolahiẹ ọvo na kẹ ohwohwo. Uyoyou onana a re ro vuhu ai, wọhọ epanọ Jesu ọ kake ta vẹre na: “Fiki onana ahwo kpobi a jẹ riẹ nọ whai ilele mẹ re whai ohwo o te you ohwo.”

Bi vuhu ilele riẹ, Jesu ọ ta nọ: “Whai họ ezọ mẹ wha te ru eware nọ mẹ ta kẹ owhai. Me gbe se owhai idibo ofa ha, keme na odibo ọ rẹ riẹ epanọ olori riẹ o re ruo ho; rekọ me se owhai ezọ, keme eware kpobi nọ mẹ jọ obọ Ọsẹ mẹ yo, eye mẹ jẹ owhai riẹ.”

Ẹvẹ usu onana o ghare te—re a jọ egbẹnyusu ekpekpe Jesu! Rekọ re a gbẹ reawere usu onana, ilele riẹ a rẹ “mọ ibi.” A te ru ere, Jesu ọ ta nọ, “koware koware nọ wha rehọ odẹ mẹ yare Ọsẹ na, ọ rẹ rehọ iẹ kẹ owhai.” Uzẹme, oyena yọ osaohwa ulogbo ọrọ ẹmọ ubi Uvie na! Nọ ọ wariẹ ta kẹ ikọ na nọ a ‘you ohwohwo’ no, Jesu ọ tẹ ta nọ akpọ na o ti mukpahe ai. Ghele na, ọ tẹ sasa ai oma nọ: “Re akpọ na o te mukpahe owhai, wha riẹ nọ o mukpahe omẹ no re o te mukpahe owhai.” Jesu ọ tẹ fodẹ oware nọ o soriẹ nọ akpọ na o je ti mukpahe ilele riẹ, ta nọ: “Fiki epanọ wha rọ erọ akpọ na ha, rekọ mẹ sanọ owhai no akpọ na no, fiki ere akpọ na oje [ti] mukpahe owhai.”

Gbẹ be taharo kpahe oware nọ o wha omukpahe akpọ na ze, Jesu ọ tẹ ta nọ: “Rekọ a ti ru owhai eware nana kpobi fiki mẹ, epanọ a riẹ [Jihova Ọghẹnẹ] ọ nọ o vi omẹ ze he.” Iruo igbunu Jesu i brukpe ahwo nọ a mukpahe iẹe, wọhọ epanọ o muẹrohọ na: “Mẹ gbẹ hẹ jọ udevie rai ru iruo nọ ohwo ọfa o [ti] ru hu, a he wo uzioraha ha; rekọ enẹna a ruẹ, a te mukpahe omẹ avọ Ọsẹ mẹ.” Fikiere, wọhọ epanọ Jesu ọ ta, ikereakere na i te rugba: “A mukpahe omẹ gheghe.”

Wọhọ epanọ ọ kaki ru vẹre na, Jesu ọ tẹ wariẹ sasa ai oma yeyaa nọ o ti vi ọthuke na ze, ẹzi ọfuafo na, nọ o rọ ẹgba ogaga iruo Ọghẹnẹ. “O re ti se isẹi mẹ; wha rẹ [te] jọ isẹi mẹ re.”

Ohrẹ Akodẹ Efa

Jesu avọ ikọ na a ruẹrẹ oma họ no re a no ubrukpẹ obọ ehru na. Ọ tẹ gbẹ ta haro nọ: “Mẹ ta eme enana kpobi kẹ o whai re wha se ba ekie.” Ọ tẹ kẹ unuovẹvẹ urirẹ onana: “A re ti le owhai no evaọ iwou-egagọ; uzẹme, oke o be tha kohwo kohwo nọ o kpe owhai, o reti roro nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ẹgọ.”

Ababọ avro unuovẹvẹ onana u bru ikọ na udu gaga. Dede nọ Jesu ọ ta vẹre no nnọ akpọ na o ti mukpahe ai, ọ re ta gbiae nnọ a ti kpe ai hi. Jesu o te ru ẹme na vevẹ nọ: “Nọ anwọ emuhọ ze mẹ ta eware enana kẹ owhai hi, keme mẹ avọ owhai a gbẹ jọ.” Ghele na, ẹvẹ u woma te re ọ rọ ovuẹ onana vẹvẹ ai unu re ọ tẹ nyase ai ba!

Jesu ọ tẹ gbẹ ta haro nọ: “Rekọ enẹna mẹ be nya bru ọnọ o vi omẹ; whai ọvuọvo ọnọ omẹ nọ, ‘Bovẹ whọ rẹ nya ha?’ ” Evaọ emuhọ owọwọ ọyena, a kake nọ kpahe oria nọ o bi kpohọ, rekọ enẹna ozọ oware nọ ọ ta kẹ ai u mu rai te epanọ a gbẹ rọ nọ kpahe onana viere he. Wọhọ epanọ Jesu ọ ta: “Epanọ mẹ ta eware enana kẹ owhai, uweli o tẹ vọ eva rai.” Uweri o rọ ikọ na oma orọnikọ fikinọ a te ruẹ uye ukpokpoma gbe uwhu ọvo ho rekọ fikinọ Olori rai ọ be nyase ai ba.

Fikiere Jesu o te ru ei vevẹ nọ: “Uwoma kẹ owhai re mẹ nyavrẹ, keme re mẹ gbẹ nya vrẹ hẹ, Ọthuke na ọ sai bru owhai tha ha; rekọ mẹ tẹ nyavrẹ, me re ti viei bru owhai tha.” Wọhọ ohwo-akpọ, oria ọvo Jesu ọ rẹ sae jọ evaọ okiọvo, rekọ nọ o te kpohọ obọ odhiwu no, ọ sai vi ọthuke na bru ikọ riẹ ze, ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ, kpohọ oria nọ a rọ kpobi evaọ otọakpọ na. Fikiere ẹnyavrẹ Jesu o ti wo erere.

Ẹzi ọfuafo na, wọhọ epanọ Jesu ọ ta, “o re ti lele uzioraha akpọ na [bae], gbe ẹrẹreokie, gbe oziẹobro.” A re ti rovie uzioraha akpọ na via, ababọ ẹrọwọ rai fihọ Ọmọ Ọghẹnẹ. Fiba onana, a ti dhesẹ imuẹro ẹrẹreokie Jesu via nọ o bi ti kpehru bru Ọsẹ na. Yọ ekie Setan gbe akpọ omuemu riẹ re a raha ẹgbakiete Jesu yọ imuẹro ovevẹ inọ a bruoziẹ kpe osu akpọ na no.

Jesu ọ tẹ gbẹ ta haro nọ: “Me wo eware buobu nọ mẹ hẹ ta kẹ owhai, rekọ wha sae wha ae enẹna ha.” Fikiere Jesu ọ tẹ yeyaa nnọ okenọ o te ku ẹzi ọfuafo ku ai no, onọ o rọ ogaga iruo Ọghẹnẹ, o ti su ai kpohọ otoriẹ eware enana nya lele ẹgba rai nọ a rẹ rọ riotọ rai.

Ikọ na a wo otoriẹ hẹ inọ Jesu o re ti whu ọ vẹ jẹ roma via kẹ ai nọ ọ tẹ kparoma ze no. Fikiere a tẹ be nọ ohwohwo nọ: “Nọ didi eme ọ [be] ta kẹ omai na, ‘Nnọ ukiọkọ omojọ, wha gbẹ ruẹ omẹ hẹ, u je kiọkọ omojọ wha rẹ te ruọ omẹ’; gbe, ‘Fiki epanọ mẹ be nya bru Ọsẹ na’?”

Jesu o vuhumu nnọ a gwọlọ nọe onọ, fikiere o te ru ei vevẹ nọ: “Uzẹme, uzẹme, mẹ ta kẹ owhai, wha rẹ te viẹ tehe igbama, rekọ akpọ ọ rẹ te ghọghọ; wha rẹ te jọ uweli rekọ uweli rai o rẹ te rẹriẹ ruọ oghọghọ.” Ẹsiẹfa evaọ ẹdẹ ọyena, evaọ uvo, nọ a kpe Jesu no, isu egagọ akpọ na a tẹ ghọghọ, rekọ ilele na a je weri. Rekọ uweri rai u nwene kpohọ oghọghọ nọ Jesu ọ kparoma ze no! Yọ oghọghọ rai o nyaharo nọ ọ kẹ ai ẹgba eva Pẹntikọst re a jọ isẹri riẹ ẹkwoma ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ nọ o ku ku ai!

Be rehọ eyero ikọ na rọ wawo orọ aye nọ ọ be thuẹ othuẹ eyẹ, Jesu ọ tẹ ta nọ: “Nọ aye ọ rọ o thuẹ eyẹ, ọ rẹ ruẹ uye, epanọ oke riẹ u te no.” Rekọ Jesu o muẹrohọ nnọ ọ rẹ gbẹ kareghẹhọ uye na ha nọ o te yẹ ọmọ riẹ no, fikiere ọ tẹ tuduhọ ikọ riẹ awọ, ta nọ: “Fikiere, enẹna wha rọ uweli, rekọ mẹ jẹ te ruẹ owhai [nọ mẹ tẹ kparoma ze no], eva e [rẹ] te were owhai, oghọghọ rai ohwo ọvo ọ rẹ sai mi owhai hi.”

Rite enẹna, ikọ na a te rehọ odẹ Jesu yare oware ovo ho. Rekọ enẹna ọ tẹ ta nọ: “Oware nọ wha jọ obọ Ọsẹ na yare, ọ rẹ te rehọ fiki odẹ mẹ kẹ owhai. . . . Keme Ọsẹ na ọye ọvo o you owhai, fiki epanọ wha you omẹ, wha tẹ rọwo nọ obọ Ọsẹ na me nọze. Obọ Ọsẹ na me noze, mẹ tẹ ze evaọ akpọ na; ofa riẹ, mẹ jẹ te se akpọ na ba, mẹ vẹ te nya bru Ọsẹ na.”

Eme ọ Jesu e rọ uduotahawọ ulogbo kẹ ikọ na. A ta nọ: “Fiki onana ma jẹ rọwo nọ obọ Ọghẹnẹ who nọze.” Jesu ọ tẹ nọ nọ: “Wha rọwo enẹna? Ri oke o be tha, uzẹme ozi no, nọ wha rẹ te [vaha] omomọvo bru erọ obọ riẹ, wha vẹ te se omẹ ọvo ba.” Avọ igbunu, onana o ghinẹ via taure oke o tẹ te ke!

Jesu o te ku eme riẹ họ nọ: “Mẹ ta eware enana kẹ owhai, re wha jọ eva mẹ wo udhedhẹ. Evaọ akpọ na, wha re ti wo ẹlahiẹ; rekọ eva ewere owhai, mẹ re ase akpọ na no.” Jesu o fi akpọ na kparobọ ẹkwoma ẹrọwọ nọ o ro ru oreva Ọghẹnẹ makọ eware kpobi nọ Setan avọ akpọ riẹ a daoma ru re a raha ẹgbakiete Jesu.

Olẹ Urere Evaọ Ubrukpẹ Obehru Na

Fiki uyoyou udidi kẹ ikọ riẹ, Jesu ọ be ruẹrẹ ai họ kẹ ẹnyavrẹ riẹ nọ o kẹlino. Whaọ, nọ ọ hrẹ rai jẹ sasa ai oma te oria jọ no, ọ tẹ kpare aro riẹ rri ehru ọ tẹ lẹ Ọsẹ riẹ nọ: “Kẹ Ọmọ ra oruaro re Ọmọ ra ọ kẹ owhẹ oruaro, epanọ whọ kẹ riẹ ogaga uduwo ahwo kpobi, re ahwo kpobi nọ whọ kẹ riẹ ọ vẹ [kẹ] ae uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.”

Didi uzoẹme ajọwha Jesu ọ fodẹ na—uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ! Nọ a kẹe “uduwo ahwo kpobi” no na, Jesu ọ rẹ sae rehọ erere idhe ẹtanigbo na kẹ ahwo-akpọ kpobi nọ i bi whu na. Ghele na, ọ rẹ rehọ “uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ” rọ kẹ enọ Ọsẹ na ọ jẹrehọ ọvo. Gbẹ be ta kpahe uzoẹme uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ na, Jesu ọ tẹ gbẹ lẹ haro:

“Onana họ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ, re a riẹ owhẹ nọ whẹ ọvo họ uvi Ọghẹnẹ, gbe Jesu Kristi ọnọ who vi.” Ẹhẹ, usiwo o rọ oma hwa ẹrehọ eriariẹ Ọghẹnẹ gbe orọ Ọmọ riẹ. Rekọ orọnikọ eriariẹ uzou ọvo a gwọlọ họ.

Ohwo ọ rẹ riẹ ai kpekpekpe, o re wo usu otoriẹ kugbe ai. Ohwo o re roro wọhọ e rai je rri eware wọhọ e rai. Yọ maero, ohwo ọ rẹ daoma raro kele obọdẹ ekwakwa rai evaọ eyero uzuazọ riẹ kugbe amọfa.

Jesu ọ tẹ tẹ jẹ lẹ nọ: “Mẹ kẹ owhẹ oruaro eva akpọ na, epanọ me ru iruo nọ whọ kẹ omẹ no.” Fikiere nọ o ru iruo riẹ gba no te epanọ o ro wo udu obokparọ obaro riẹ, ọ tẹ lẹ nọ: “Ọsẹ, enẹna kẹ omẹ oruaro evaọ obọ ra, ono mẹ avọ owhẹ a gbe wo re a tẹ ma akpọ.” Ẹhẹ, ọ tẹ be yare inọ a zihe iei kpohọ oruaro obọ odhiwu riẹ vẹre ẹkwoma ẹkparomatha.

Be ta kpahe ugogo iruo nọ ọ jọ otọakpọ ru, Jesu ọ tẹ ta nọ: “Me dhesẹ odẹ ra kẹ ahwo nọ whọ kẹ omẹ evaọ akpọ na no; a jọ era, whọ tẹ rehọ ae kẹ omẹ, a te koko eme ra.” Jesu ọ rehọ odẹ Ọghẹnẹ, Jihova, ruiruo evaọ odibọgba riẹ o te je dhesẹ oghẹrẹ nọ a re sei, rekọ o ru vi odẹ Ọghẹnẹ nọ o ru ikọ riẹ riẹ ọvo. O ru eriariẹ gbe ovuhumuo rai kẹ Jihova, kẹ uruemu riẹ, gbe ẹjiroro riẹ kẹre viere.

Be rehọ ọghọ kẹ Jihova wọhọ ọnọ o Wuzou riẹ, otọ Ọnọ ọ be jọ gọ, Jesu avọ omarokpotọ o te vuhumu nọ: “Eme nọ whọ kẹ omẹ, mẹ kẹ rae, a tẹ rehọ ae, a tẹ riẹ ziezi nọ obọ ra me nọze; a tẹ rọwo nọ who vi omẹ.”

Bi dhesẹ ẹhẹriẹ nọ o rọ udevie ilele riẹ gbe ahwo dekọ, Jesu ọ tẹ jẹ lẹ nọ: “Mẹ be lẹ kẹ ae; mẹ be lẹ kẹ akpọ na ha rekọ enọ whọ kẹ omẹ . . . Nọ mẹ avọ ai a gbẹ jọ, mẹ . . . [sẹro rai;] ai ọvuọvo o vru hu, ajokpa ọmọ ọraha na ọvo,” koyehọ, Judas Iskariọt. Eva oke onana, Judas ọ rọ onya uyoma riẹ re o vivie Jesu. Fikiere Judas ọ be rọ ogbori ru Ikereakere na gba.

“Akpọ na o te mukpahe ae,” ere Jesu ọ ruabọhọ olẹ. “Mẹ lẹ nọ who si ai no eva akpọ na ha, rekọ re who siwi ai no obọ oyoma na. A rọ e rọ akpọ na ha, wọhọ epanọ mẹ rọ ọ rọ akpọ na ha.” Ilele Jesu a rọ evaọ akpọ na, okegbe ahwo-akpọ nọ Setan o bi su na, rekọ a rẹ hẹriẹ oma noi gbe emuemu riẹ ẹsikpobi.

Jesu ọ tẹ ta haro nọ: “Ru ai erẹri eva uzẹme na; ẹme ra uzẹme.” Evaọ etenẹ Jesu o se Ikereakere Hibru efuafo na, oria nọ ọ be ta eme riẹ no ze ẹsikpobi na, “uzẹme na.” Rekọ eware nọ o wuhrẹ ilele riẹ gbe eware nọ a rọ ogaga ẹzi kere uwhremu na wọhọ Ikereakere Griki Ileleikristi na yọ “uzẹme na” re. Uzẹme onana o rẹ sai ru ohwo fo, nwene uzuazọ riẹ riẹriẹriẹ, u ve je ru ei wọhọ ohwo nọ ọ hẹriẹ oma no akpọ na.

Jesu ọ tẹ lẹ nnọ “mẹ lẹ kẹ enana evo ho, rekọ enọ e rọwo [e riẹ] kpobi fiki eme rai.” Fikiere Jesu ọ be lẹ kẹ enọ e te jọ ilele riẹ nọ a wholo gbe ilele obaro riẹ kpobi enọ a ti gbe koko ziọ “uthuru ọvo” na. Eme ọ yare kẹ enana kpobi?

“Re ai kpobi a jọ ọvo; wọhọ owhẹ, Ọsẹ, epanọ whọ rọ eva mẹ, mẹ tẹ rọ eva ra, . . . re a jọ ọvo wọhọ epanọ ma rọ ọvo na.” Orọnikọ Jesu avọ Ọsẹ riẹ a ta kugbe evaọ ugboma ọvo ho, rekọ a wo ọrọwokugbe evaọ eware kpobi. Jesu ọ lẹ nnọ ilele riẹ a reawere okugbe ọvo ọnana “re akpọ na ọ riẹ nọ who vi omẹ who te yowai wọhọ epanọ who you omẹ na.”

Rọ kẹ enọ e te jọ ilele obaro riẹ nọ a wholo, Jesu ọ tẹ lẹ se Ọsẹ obọ odhiwu riẹ. Eme ọ lẹ kẹ? “Oria nọ mẹ rọ etẹe a rẹ te jọ re, re a ruẹ oruaro mẹ no whọ kẹ omẹ, eva uyoyou ra re otọhọ akpọ na o tẹ rọ,” koyehọ, taure Adamu avọ Ivi a te ti dieva emọ họ. Kpemu no oke oyena kpobi, Ọghẹnẹ o you Ọmọ ọvo riẹ no, ọnọ o zihe ro Jesu Kristi na.

Bi ku olẹ riẹ họ, Jesu ọ tẹ wariẹ fiẹgbahọ nọ: “Me dhesẹ odẹ ra kẹ ae, me re dhesẹ i, re uyoyou no who you omẹ o vẹ jọ eva rai, mẹ vẹ jọ eva rai.” Rọ kẹ ikọ na, re a ze te riẹ odẹ Ọghẹnẹ u kugbe ẹnyaze te riẹ uyoyou Ọghẹnẹ. Jọn 14:1–17:26; 13:27, 35, 36; 10:16; Luk 22:3, 4; Ọnyano 24:10; 1 Ivie 19:9-13; Aizaya 6:1-5; Ahwo Galesha 6:16; Olezi 35:19; 69:4; Itẹ 8:22, 30.

▪ Bovẹ Jesu ọ be nya, kọ didi uyo a kẹ Tọmas kpahe edhere nọ a re ro kpohọ obei?

▪ Ẹkwoma ayare riẹ, ẹsejọhọ eme Filip ọ gwọlọ nọ Jesu ọ kẹ?

▪ Ẹvẹ o jẹ rọ nọ ohwo nọ ọ ruẹ Jesu no yọ ọ ruẹ Ọsẹ na no re?

▪ Ẹvẹ ilele Jesu a ti ro ru iruo nọ e rro vi enọ o ru?

▪ Ẹvẹ Setan ọ gbẹ rọ ga vi Jesu hu?

▪ Okevẹ Jihova ọ rọ kọ evaene ẹwoho na, kọ okevẹ gbe oghẹrẹ vẹ amọfa a ro zihe ruọ abọ evaene na?

▪ Uwhremu na, bro egha evaene ẹwoho na o wo?

▪ Didi ibi Ọghẹnẹ o rẹro rai mi egha na?

▪ Ẹvẹ ma sae rọ jọ egbẹnyusu Jesu?

▪ Fikieme akpọ na o je mukpahe ilele Jesu?

▪ Didi unuovẹvẹ Jesu u bru ikọ na udu?

▪ Fikieme ikọ na a gbẹ nọ Jesu kpahe oria nọ ọ be nya ha?

▪ Didi otoriẹ ikọ na a sai wo ho?

▪ Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ inọ eyero ikọ na u ti nwene no uweri kpohọ oghọghọ?

▪ Eme Jesu ọ ta nọ ikọ na a ti ru kẹle?

▪ Ẹvẹ Jesu o ro fi akpọ na kparobọ?

▪ Evaọ abọvẹ a rọ rehọ ‘udu iwo kpobi’ rọ kẹ Jesu?

▪ Eme u dhesẹ re a rehọ eriariẹ Ọghẹnẹ gbe Ọmọ riẹ?

▪ Evaọ idhere vẹ Jesu o ro ru odẹ Ọghẹnẹ vevẹ?

▪ Eme họ “uzẹme na,” kọ ẹvẹ u re ro ru Oleleikristi ‘fo’?

▪ Ẹvẹ Ọghẹnẹ, Ọmọ riẹ, gbe egegagọ uzẹme kpobi a rọ rọ ọvo?

▪ Okevẹ họ “otọhọ akpọ na”?