“Ọrẹri, Ọrẹri, Ọrẹri Ọnowo”

1, 2. Didi eruẹaruẹ i te Aizaya ọruẹaro na obọ, kọ eme u wuhrẹ omai kpahe Jihova?

AKPỌ o gbe Aizaya unu fiki oware nọ ọ ruẹ—eruẹaruẹ nọ i n’obọ Ọghẹnẹ ze. O wọhọ oware aruakpọ! Uwhremu na Aizaya o kere nọ ọ ghinẹ “ruẹ ỌNOWO na” evaọ agbara-uvie okpehru Riẹ. Okpẹgọ Jihova ọ vọ etẹmpol ologbo Jerusalẹm na kiọkọ.—Aizaya 6:1, 2.

² Oware nọ Aizaya o yo u gbe rie unu re—ile-esuọ nọ i do te epanọ i bi ro nuhu oma etẹmpol na soso. Enọ e jẹ so ole na họ sẹraf, emama ẹzi nọ ọkwa rai o kpehru gaga. Ile awere rai i wo eme urirẹ enana: “Ọrẹri, ọrẹri, ọrẹri ỌNOWO Ogbaẹmo; akpọ na soso ọ vọ avọ oruaro riẹ.” (Aizaya 6:3, 4) Ẹwariẹ ubiẹme na “ọrẹri” isiasa o fiẹgba obọdẹ họ iẹe, yọ u fo ere, keme Jihova ọ rọ ọrẹri n’otọ duehru. (Eviavia 4:8) A fiẹgba họ ọrẹri Jihova evaọ Ebaibol na soso. Awọ Ebaibol nọ i bu te udhusoi ẹko buobu e riẹ nọ i dhesẹ odẹ riẹ kugbe “ọrẹri” gbe “ẹfuọ.”

3. Ẹvẹ eriwo ọthọthọ kpahe ẹfuọ Jihova ọ be rọ lẹliẹ ibuobu kiemu ku Ọghẹnẹ ukpenọ a re si kẹle iẹe?

³ Fikiere, u re vevẹ inọ ovo jọ evaọ igogo eware jọ nọ Jihova ọ gwọlọ nọ ma riẹ kpahe iẹe họ inọ ọ rọ ọrẹri. Ghele na, ẹfuọ riẹ o re tu ibuobu oma nẹnẹ. Ahwo jọ a re rri ẹfuọ thọthọ wọhọ ẹrẹreokie evaọ ẹro obọ ohwo hayo ekiete iwhayo. Ahwo nọ a bi lele iroro ọ me-fioka-ha họre a rẹ sai rri ẹfuọ Ọghẹnẹ wọhọ oware imuozọ viukpọ oware nọ u re siuru. A re roro nọ a sai te vievie he re a si kẹle Ọghẹnẹ ọrẹri ọnana. Fikiere, ibuobu a re kiemu ku Ọghẹnẹ fiki ẹfuọ riẹ. Oyena o rrọ oware oja gaga, keme ẹfuọ Ọghẹnẹ ghinẹ yọ ẹjiroro ologbo jọ nọ ma re ro si kẹle iẹe. Fikieme? Re ma tẹ te kuyo onọ oyena, joma t’ẹme kpahe oware nọ uvi ẹfuọ o rrọ.

Eme Họ Ẹfuọ?

4, 5. (a) Eme ẹfuọ u dhesẹ, kọ eme u dhesẹ hẹ? (b) Idhere obọdẹ ivẹ vẹ Jihova ọ rọ “hẹrioma”?

⁴ Inọ Ọghẹnẹ ọ rọ ọrẹri orọnikọ u dhesẹ nọ o re tuoma, o re heri, hayo o re rri amọfa kuẹku hu. Wo ohẹriẹ, o mukpahe iruemu itieye na. (Itẹ 16:5; Jemis 4:6) Fikiere, eme ubiẹme na “ọrẹri” u ghine dhesẹ? Evaọ Hibru nọ a ro kere Ebaibol na, a rehọ e riẹ no ubiẹme jọ nọ otofa riẹ u dhesẹ “hẹrioma” ze. Evaọ egagọ, “ọrẹri” u dhesẹ oware nọ a hẹriẹ no eroruiruo gheghe, hayo oware nọ a rehọ fuafo. Ẹfuọ u te je dhesẹ oware nọ o rrọ tẹtẹtẹ. Ẹvẹ ubiẹme nana u ro kie kpahe Jihova? Kọ u dhesẹ nọ ọ “hẹrioma” no ahwo-akpọ sebaẹgba, thabọ no omai gaga?

⁵ Vievie. Wọhọ “Ọrẹri Ọvo Izrẹl” na, Jihova o dhesẹ oma riẹ wọhọ nọ ọ be rria “udevie” ahwo riẹ, dede nọ a rrọ erahaizi. (Aizaya 12:6; Hosia 11:9) Fikiere ẹfuọ riẹ u ru rie thabọ họ. Kọ ẹvẹ ọ rọ “hẹrioma”? Evaọ idhere obọdẹ ivẹ. Orọ ọsosuọ, ọ hẹrioma no emama kpobi keme ọye ọvo họ Ọnọ Ọ Mai Kpehru. Ẹfuọ riẹ ọ rrọ riẹriẹriẹ. (Olezi 40:5; 83:18) Orọ avivẹ, Jihova ọ hẹrioma gaga no emuemu kpobi, yọ oyena o rọ oware omosasọ. Fikieme?

6. Fikieme ma jẹ sae ruẹ omosasọ evaọ omohẹriẹ Jihova riẹriẹriẹ no uzioraha?

⁶ Ma be rria akpọ nọ uvi ẹfuọ o jẹ rọ oware ọthobọ. Eware kpobi kpahe okegbe ahwo-akpọ nọ o hẹrioma no Ọghẹnẹ i gbeku evaọ edhere jọ, i wo epe fiki uzioraha gbe sebaẹgba. Mai kpobi ma re lele uzioraha nọ o rrọ omai eva muabọ. Yọ mai kpobi ma rọ ọza uzioraha nọ u re mu omai lọ otẹrọnọ ma fioma h’otọ. (Ahwo Rom 7:15-25; 1 Ahwo Kọrint 10:12) Jihova ọ rrọ ọza otiọye na ha. Fikinọ o thabọ no uzioraha gaga, ogẹgẹ uzioraha u re gbei ku hu. Onana o rẹ lẹliẹ epanọ ma rehọ Jihova wọhọ uvi Ọsẹ ga viere, keme u dhesẹ nọ a rẹ sai fievahọ iẹe riẹriẹriẹ. Wo ohẹriẹ no esẹ uzioraha ahwo-akpọ buobu, Jihova o ti zihe ruọ ohwo ofruriọ họ, ru epanọ u je rie, hayo nwa omai oma. Ẹfuọ riẹ o lẹliẹ iruemu itieye thabọ noi. Jihova ọ tubẹ rrọ ẹfuọ riẹ bọwo ehao dede, keme oware ofa nọ a rẹ sai fievahọ vi oyena o rrọ họ. (Emọs 4:2) Kọ oyena o gbẹ rrọ oware omosasọ?

7. Fikieme a jẹ sae ta nọ ẹfuọ yọ ẹkoma Jihova?

⁷ Ẹfuọ ọ rọ ẹkoma Jihova. Eme oyena u dhesẹ? Re a dhesẹ iẹe: Roro kpahe eme na “ohwo-akpọ” gbe “sebaẹgba.” Whọ rẹ sai dhesẹ ohwo-akpọ ababọ sebaẹgba nọ whọ rẹ fodẹ hẹ. Sebaẹgba ọ rrọ omai azẹ je wholo oware kpobi nọ ma bi ru. Whaọ enẹna roro kpahe ibieme ivẹ nọ i wo ohẹriẹ gaga—“Jihova” gbe “ọrẹri.” Ẹfuọ yọ ẹkoma Jihova. Eware riẹ kpobi e rọ fuafo, kiete. Ma rẹ sae riẹ oghẹrẹ nọ Jihova ọ ghinẹ rrọ họ ma gbe wo otoriẹ ubiẹme ulogbo nana ha—“ọrẹri.”

“Ọrẹri kẹ ỌNOWO Na”

8, 9. Eme o dhesẹ nọ Jihova o re fiobọhọ kẹ ahwo-akpọ sebaẹgba re a jọ ọrẹri te umuo?

⁸ Nọ o rọnọ Jihova họ otọhotọ okwakwa ẹfuọ na, a rẹ sae tae gbagba nọ ọye họ ehri ẹfuọ kpobi. Ọ be rọ oriobọ rehọ okwakwa oghaghae nana gbogbọ họ; ọ rẹ rehọ iẹe kẹ amọfa, yọ o re ru ere n’obọ ze. Whaọ, okenọ Ọghẹnẹ ọ t’ẹme kẹ Mosis ẹkwoma ẹnjẹle evaọ ẹwọ nọ ọ jẹ to na, makọ otọ na kpobi o jọ fuafo fikinọ Jihova ọ jọ etẹe!—Ọnyano 3:5.

⁹ Kọ ahwo-akpọ sebaẹgba a sae jọ fuafo avọ obufihọ Jihova? E, te umuo jọ. Ọghẹnẹ ọ kẹ ahwo riẹ Izrẹl irẹro ẹjọ “orẹwho Ọrẹri.” (Ọnyano 19:6) Ọ rehọ oghẹrẹ egagọ nọ e jọ ọrẹri, fuafo, tẹtẹtẹ, ghale orẹwho na. Fikiere ẹfuọ ọ nya Uzi Mosis na n’oka duoka. Evaọ uzẹme, ozerẹ okpehru na o re fi omodhe igoru jọ họ aro etu riẹ, oria nọ ahwo kpobi a sae jọ rue riẹ nọ u bi lo vevẹ. Eme nọ a kere fihọ iẹe họ: “Ọrẹri kẹ ỌNOWO na.” (Ọnyano 28:36) Fikiere ute ukpehru ẹfuọ o rẹ jọ egagọ rai gbe edhere uzuazọ rai. Jihova ọ ta kẹ ae nọ: “Wha rẹ te jọ ọrẹri; keme Mẹ ỌNOWO na Ọghẹnẹ rai na mẹ ọrẹri.” (Iruo-Izerẹ 19:2) Thakpinọ emọ Izrẹl a be rria lele ohrẹ Ọghẹnẹ te epanọ o lọhọ te kẹ ahwo-akpọ sebaẹgba, a rẹ jọ ọrẹri te umuo.

10. A tẹ t’ẹme kpahe ẹfuọ, didi ohẹriẹ o jọ udevie Izrẹl anwae gbe erẹwho nọ e wariẹ e rae họ?

¹⁰ Ẹgba nọ a fihọ ẹfuọ na o wo ohẹriẹ no egagọ erẹwho nọ e wariẹ Izrẹl họ gaga. Erẹwho egedhọ eyena e jẹ gọ eghẹnẹ nọ e tubẹ rrọ uzuazọ họ, eghẹnẹ nọ a dhesẹ wọhọ erọ ozighi, itheuvo, gbe igbọfariẹ. E rẹ tọtọtọ evaọ edhere kpobi. Ẹgọ eghẹnẹ itieye na u je gbe ahwo ku, ru ahwo gbegbe. Fikiere, Jihova ọ vẹvẹ idibo riẹ unu re a kẹnoma kẹ egegagọ egedhọ gbe iruemu egagọ ogbekuo rai.—Iruo-Izerẹ 18:24-28; 1 Ivie 11:1, 2.

11. Ẹvẹ ẹfuọ ukoko obọ odhiwu Jihova u ro dhesẹ oma via evaọ oma (a) enjẹle na? (b) sẹraf na? (c) Jesu?

¹¹ Makọ evaọ otọ uyero nọ o mai woma kpobi dede, ẹfuọ nọ orẹwho Izrẹl anwae nọ Jihova ọ salọ na a sae nyate kpobi o jọ odhesẹvia ẹmẹvo gheghe ọrọ ẹfuọ ukoko obọ odhiwu Ọghẹnẹ. A dhesẹ ima emama ẹzi nọ e be rọ ẹrọwọ gọ Ọghẹnẹ wọhọ “igbidigbi erezi” riẹ. (Iziewariẹ 33:2; Jud 14) A bi dhesẹ obọdẹ erru ọ ẹfuọ Ọghẹnẹ na via gbagba. Jẹ kareghẹhọ sẹraf nọ Aizaya ọ jọ eruẹaruẹ riẹ ruẹ na. Eme ọ ole rai i dhesẹ nọ emama ẹzi ilogbo enana i wo abọ ologbo evaọ ẹfuọ Jihova nọ a bi whowho via evaọ ehrugbakpọ na. Rekọ omama ẹzi jọ u kpehru vi edekọ na kpobi—Ọmọ nọ Ọghẹnẹ ọvo ọ ma. Jesu họ ọnọ ọ mai dhesẹ ẹfuọ Jihova via. A se rie gbagba nọ ‘Ọrẹri ọrọ Ọghẹnẹ.’—Jọn 6:68, 69.

Odẹ Ọfuafo, Ẹzi Ọfuafo

12, 13. (a) Fikieme u je fo nọ a dhesẹ odẹ Ọghẹnẹ wọhọ ọrẹri? (b) Fikieme a je ru odẹ Ọghẹnẹ fo hrọ?

¹² Kọ ẹvẹ kpahe odẹ oma Ọghẹnẹ. Wọhọ epanọ ma jọ Uzou 1 ruẹ na, odẹ oyena o rrọ odẹ-ova hayo oka gheghe he. U dikihẹ kẹ Jihova Ọghẹnẹ, o gba ekwakwa riẹ kpobi kugbe. Fikiere, Ebaibol na ọ ta k’omai “nọ odẹ riẹ ọ rọ Ọrẹri.” (Aizaya 57:15) Uzi Mosis na u jie nọ ohwo nọ o zue odẹ Ọghẹnẹ o re whu. (Iruo-Izerẹ 24:16) Yọ muẹrohọ oware nọ Jesu o fihọ oria ọsosuọ evaọ olẹ: “Ọsẹ mai nọ ọ rọ obọ odhiwu, odẹ ra ojọ ọrẹri.” (Matiu 6:9) Re a ru oware họ ọrẹri u dhesẹ nọ re a fi ei họ oria sa jẹ rọ adhẹẹ kẹe, ru ei ghaghae. Rekọ fikieme o jẹ gwọlọ na a ru oware nọ o kare epe wọhọ odẹ oma Ọghẹnẹ fuafo?

¹³ A raha odẹ ofuafo Ọghẹnẹ na no, a rọ erue gbe ogbẹta si ọghọ noi no. Evaọ Idẹn, Setan ọ ta erue kpahe Jihova je dhesẹ nọ Ọ rrọ Osu-Okpehru okienyẹ. (Emuhọ 3:1-5) No anwọ oke oyena ze, Setan—osu akpọ ogbegbe nana—ọ be daoma re ọ ruẹ nọ erue kpahe Ọghẹnẹ e d’otọ fia. (Jọn 8:44; 12:31; Eviavia 12:9) Egagọ i dhesẹ Ọghẹnẹ wọhọ osu ọgeva no, ọnọ o thabọ n’omai, ohwo ọhaha. A ta no nọ ọ be thae uke evaọ emo ugbekpe azẹ rai. A rehọ ọghọ iruo igbunu emama Ọghẹnẹ rọ kẹ eghrorotha no. Ẹhẹ, a raha odẹ Ọghẹnẹ muotọ no. A re ru ei fo hrọ; a re zihe oruaro riẹ nọ u fo rie ze kẹe. Ma bi rẹro erufuọ odẹ riẹ gbe ẹkpare-kpehru esuo riẹ, yọ o rẹ were omai re ma w’abọ evaọ ẹjiroro ọruaro ọyena.

14. Fikieme a je se ẹzi Ọghẹnẹ ọfuafo, kọ fikieme eme izuehọ nọ a rẹ ta kpahe ẹzi ọfuafo na u je yoma tere?

¹⁴ Oware ofa jọ o riẹ nọ u kie kpahe Jihova nọ o rrọ fuafo re—ẹzi hayo ogaga iruo riẹ. (Emuhọ 1:2) Jihova ọ rẹ rehọ ogaga ulogbo nana nọ a sae zadhe he ro ru ẹjiroro riẹ gba. Eware nọ Ọghẹnẹ o re ru kpobi, o re ru ai gba evaọ edhere ọfuafo, ọtẹtẹ, fikiere u fo re a se ogaga iruo riẹ na ẹzi ọfuafo hayo ẹzi ọrẹri. (Luk 11:13; Ahwo Rom 1:4) Eme izuehọ nọ a rẹ ta kpahe ẹzi ọfuafo na, onọ u kugbe aro nọ a re keke fihọ ruiruo wọso ẹjiroro Jihova, yọ izieraha nọ a rẹ rọ vrẹ hẹ via.—Mak 3:29.

Oware nọ Ẹfuọ Jihova O je Si Omai Bru Ei

15. Fikieme ewo ozodhẹ Ọghẹnẹ o jẹ rọ owojẹ nọ u fo kẹ ẹfuọ Jihova, kọ eme ozodhẹ utioye na o gwọlọ?

¹⁵ Fikiere, o bẹ hẹ re a ruẹ oware nọ Ebaibol na o ro dhesẹ okugbe nọ o rọ udevie ẹfuọ Ọghẹnẹ gbe ozodhẹ Ọghẹnẹ. Wọhọ oriruo, Olezi 99:3 u se nọ: “Jọ a jiri odẹ idudu avọ oruaro ra! Ọye họ Ọrẹri.” Rekọ ozodhẹ onana orọnikọ ozodhẹ eware okpẹtu hu. Ukpoye, o rọ idudu urirẹ, adhẹẹ nọ ọ mai kpehru kpobi. O thọ họ re a wo ozodhẹ onana, keme ẹfuọ Ọghẹnẹ o kpehru vi omai gaga. O rọ fuafo tẹtẹtẹ. Ghele na, o rẹ lẹliẹ ozọ mu omai hi. Ukpoye, emamọ eriwo ọrọ ẹfuọ Ọghẹnẹ o re si omai kẹle iẹe. Fikieme?

16. (a) Didi abọ ẹfuọ o wo kugbe erru? Kẹ oriruo jọ. (b) Ẹvẹ edhesẹ eruẹaruẹ ọrọ Jihova i ro fiẹgba họ ẹfuọ, ẹtẹtẹ, gbe elo?

¹⁶ Oware jọ họ, Ebaibol na ọ rehọ ẹfuọ dhesẹ erru. Eva Aizaya 63:15, a dhesẹ odhiwu wọhọ ‘oria ẹria oruaro ẹri gbe erru’ ọrọ Ọghẹnẹ. Erru ọ rẹ were omai. Wọhọ oriruo, rri uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 33 na. Kọ uwoho na o gbẹ were owhẹ? Eme ọ lẹliẹ e riẹ si owhẹ urru tere? Rri epanọ ame na ọ fo te. Makọ ofo na dede ọ rrọ fuafo, keme ehru na ọ ghariẹ gaga yọ o wọhọ nọ elo na ọ rrọ nwranwranwra. Whaọ, ma rehọ iẹe nọ a nwene uwoho na—ezuzu ọ vọ uto na, a kere eme ewhọwhọhọ vọ ire gbe itho na, iwiri e be jọ ehru na kuye—u re gbe si omai urru hu; u re tu omai oma. Ma re rẹro nọ oware nọ u wo erru o rẹ jọ fuafo, tẹtẹtẹ, je lo. A sae rehọ eme enana ro dhesẹ ẹfuọ Jihova. Agbẹta nọ edhesẹ eruẹaruẹ ọrọ Jihova i je si omai urru na! Avọ elo ọnwranwra, nọ i bi ke wọhọ itho eghaghae, bi lo wọhọ erae hayo utho nọ o mae ghare kpobi—ere erru Ọghẹnẹ ọfuafo mai na ọ rrọ.—Izikiẹl 1:25-28; Eviavia 4:2, 3.

17, 18. (a) Ẹvẹ eruẹaruẹ nọ Aizaya ọ ruẹ na o kaki kpomahọ iẹe? (b) Ẹvẹ Jihova ọ rọ rehọ sẹraf sasa Aizaya oma, kọ eme họ otofa owojẹ sẹraf na?

¹⁷ Dede na, kọ u fo re ẹfuọ Ọghẹnẹ ọ lẹliẹ omai rri oma mai kakao? Uyo riẹ họ, E. Ẹhẹ, ma rrọ kakao kẹ Jihova—yọ unu o rẹ sae ta epanọ ma kawo vi ei te he. Kọ oyena o rẹ lẹliẹ omai sioma noi lelele? Roro kpahe owojẹ Aizaya nọ o yo sẹraf nọ i je whowho ẹfuọ Jihova. “Mẹ tẹ ta nọ, ‘Odo mẹ hrọ! Keme me vru no; keme mẹ ohwo nọ igbenu riẹ e foho, mẹ tẹ jẹ be ria udevie ahwo nọ igbenu rai e fo ho; keme ibiaro mẹ e ruẹ Ovie na no, ỌNOWO Ogbaẹmo na!’ ” (Aizaya 6:5) Ẹhẹ, ẹfuọ Jihova nọ o wo oba ha o kareghẹhọ Aizaya epanọ uzioraha gbe sebaẹgba e vọ riẹ oma te. Oma o kake lọhọ ọzae ẹrọwọ ọyena. Rekọ Jihova o vu rie wa ere he.

¹⁸ Sẹraf jọ ọ tẹ nwane tuduhọ ọruẹaro na awọ. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Omama ẹzi ologbo na ọ rra kpohọ agbada-idhe na, jọ etẹe rehọ uwowo erae, ọ tẹ rọ erae na te igbenu Aizaya. Oyena o sai do wọhọ oware edada viukpọ omosasọ. Rekọ kareghẹhọ nọ oyena yọ eruẹaruẹ, onọ o vọ avọ otofa. Aizaya, ohwo Ju ẹrọwọ, ọ riẹ vevẹ nnọ a jẹ jọ agbada-idhe etẹmpol na dheidhe kẹdẹ kẹdẹ ro voro izieraha. Sẹraf na ọ rehọ uyoyou kareghẹhọ ọruẹaro na nọ dede nọ ọ gba ha, “ohwo nọ igbenu riẹ e foho,” ọ sai wo edikihẹ ọfuafo evaọ aro Ọghẹnẹ.a U no Jihova eva ze re o rri ohwo-akpọ sebaẹgba wọhọ ohwo ọfuafo—te umuo jọ.—Aizaya 6:6, 7.

19. Ẹvẹ o rọ lọhọ k’omai re ma jọ ọrẹri te umuo jọ ghelọ sebaẹgba mai?

¹⁹ Epọvo na o rọ nẹnẹ re. Idhe kpobi nọ a jẹ jọ agbada-idhe Jerusalẹm dhe na e jọ uwoho oware nọ o mae rro—idhe egbagba ọvuọvo na, onọ Jesu Kristi o dhe evaọ 33 C.E. (Ahwo Hibru 9:11-14) Ma te ghine kurẹriẹ no izieraha mai, kpọ idhere ethọthọ mai vi, je fi ẹrọwọ họ idhe yena, a rẹ rọ vrẹ omai. (1 Jọn 2:2) Ma rẹ sae jẹ reawere emamọ edikihẹ evaọ aro Ọghẹnẹ. Fikiere, Pita ukọ na ọ kareghẹhọ omai nọ: “A kere nọ, ‘Wha rẹte [jọ] ọrẹri, keme mẹ ọrẹri.’ ” (1 Pita 1:16) Muẹrohọ nọ orọnikọ Jihova ọ ta nọ ma rẹ jọ fuafo wọhọ epanọ ọ rọ fuafo na ha. O re rẹro oware nọ ma rẹ sai ru hu mi omai hi. (Olezi 103:13, 14) Ukpoye, Jihova ọ ta k’omai nọ ma rẹ jọ fuafo keme ọ rrọ fuafo. “Wọhọ emọ iyoyou,” ma rẹ gwọlọ raro kele iei te epanọ ẹgba mai o te wọhọ ahwo-akpọ sebaẹgba. (Ahwo Ẹfẹsọs 5:1) Fikiere ẹnyate ẹfuọ u wo ekuhọ họ. Nọ ma be rro evaọ abọ-ẹzi na, ma re ruiruo kpahe ‘ekiete ọrẹri’ kẹdẹ kẹdẹ.—2 Ahwo Kọrint 7:1.

20. (a) Fikieme u je fo re ma riẹ nọ ma sae jọ fuafo evaọ aro Ọghẹnẹ ọfuafo mai na? (b) Ẹvẹ o jọ Aizaya oma nọ ọ riẹ nọ a voro izieraha riẹ no?

²⁰ Jihova o you oware nọ u kiete jẹ rọ tẹtẹtẹ. O mukpahe uzioraha. (Habakuk 1:13) Rekọ o mukpahe omai hi. Thakpinọ ma rri uzioraha epanọ o rri rie—mukpahe oware nọ o thọ, you oware nọ u woma—jẹ be daoma nya lele ithihi egbagba Kristi Jesu, Jihova ọ rẹ rọ izieraha mai vrẹ omai. (Emọs 5:15; 1 Pita 2:21) Ma te vuhumu no nọ ma sae jọ fuafo evaọ aro Ọghẹnẹ ọfuafo mai, ewoma buobu o re noi ze. Kareghẹhọ, ẹfuọ Jihova ọ kake kareghẹhọ Aizaya egbegbe omobọ riẹ. O bo via nọ: “Odo mẹ hrọ!” Rekọ nọ ọ riẹ nọ a voro izieraha riẹ no, ovao riẹ o tẹ ghariẹ. Okenọ Jihova ọ jẹ gwọlọ ohwo unevaze re o ru iruo jọ, Aizaya ọ tẹ kpunu vẹrẹ vẹrẹ, dede nọ ọ riẹ oghẹrẹ iruo na ha. O bo nọ: “Mẹ na! Vi omẹ.”—Aizaya 6:5-8.

21. Didi udufihọ ma wo nọ ma rẹ rọ ta nọ ma rẹ sae bọ ekwakwa ẹfuọ?

²¹ A ma omai evaọ uwoho Ọghẹnẹ ọfuafo na, avọ ekwakwa uruemu ezi gbe ẹgba edikihẹ abọ-ẹzi. (Emuhọ 1:26) Mai kpobi ma rẹ sae daoma jọ fuafo. Nọ ma be daoma fihọ ẹfuọ na, eva e rẹ were Jihova re o fiobọhọ. Evaọ ere oruo, ma rẹ sai si kẹle Ọghẹnẹ ọfuafo mai na viere. Ofariẹ, nọ ma be te t’ẹme kpahe ekwakwa Jihova evaọ izou nọ e rọ obaro na, ma te ruẹ nọ ẹjiroro ilogbo buobu e riẹ nọ ma re ro si kẹle iẹe!