Jerusalẹm Gbe Etẹmpol ọ Solomọn

A SE rie ‘ewoma nọ ọ gba kiete’ gbe “okpẹwho Ovie ologbo na.” (Ol 48:2; 50:2; En 2:15) Jerusalẹm ọ jọ okpẹwho-esuo orọ orẹwho Ọghẹnẹ. (Ol 76:2) Nọ Devidi ọ rehọ okpẹwho na mi ahwo Jebus je ru ei fihọ okpẹwho-esuo riẹ no, a te je se ei “okpẹwho Devidi,” hayo “Zayọn.”—2Sam 5:7.

Dede nọ a fa riẹ fihọ obọdẹ oria ha, Jerusalẹm ọ viodẹ fikinọ Ọghẹnẹ o se odẹ riẹ kpahe iẹe. (Izie 26:2) Ọ jọ oria ehri egagọ gbe esuo rọ kẹ orẹwho na.

Jerusalẹm ọ rehọ irula 2,500 ro kpehru no umuo abade yọ ọ jọ ofẹ udevie igbehru Judia. Ebaibol na e ta kpahe iẹe wọhọ “ugbehru” gbe nnọ egegagọ na a jẹ ‘gadiẹ kpohọ iẹe.’ (Ol 48:2; 122:3, 4) Ikiekpotọ e wariẹ okpẹwho anwae na họ: Ukiekpotọ Hinọm evaọ ofẹ ukiediwo-ọre gbe obọze ovatha-ọre gbe uto Kidrọn evaọ ofẹ ovatha-ọre. (2Iv 23:10; Jer 31:40) Ame ọ Gaihọna evaọ Uto Kidrọn gbe Enrogel evaọ ofẹ obọze ovatha-ọre na o jẹ kẹ emamọ ame, onọ o jọ oja gaga evaọ oke nọ ewegrẹ e tẹ wọ ohọre ze.—2Sam 17:17.

Evaọ uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 21 na, a rehọ ekọlọ ọwawae dhesẹ Okpẹwho Devidi na. Evaọ etoke esuo Devidi gbe Solomọn, okpẹwho na o kẹre kpohọ ofẹ ẹkpẹlobọ ovatha-ọre rite Ofẹl (orọ ekọlọ igrini) gbe Ugbehru ọ Moraya (orọ iburu). (2Sam 5:7-9; 24:16-25) Solomọn ọ bọ etẹmpol ologbo kẹ Jihova evaọ oria ukpekpehru ugbehru oyena. Dae roro ogbotu egegagọ nọ i bi zurie kpohọ “ugbehru ỌNOWO” na rọ kẹ ehaa ẹgbukpe na! (Zek 8:3) Idhere ọlafio nọ a dhesẹ fihọ ẹwẹ-obe avọ 17 na i ru erẹ otiọye na vẹrẹ.

Etẹmpol Solomọn, nọ a rehọ igoru gbe itho eghaghae whẹ erru họ, o jọ usu iwou nọ e mae ghare kpaobọ nọ a bọ no. Jihova họ ọnọ ọ kẹ omaa-ebabọ riẹ, yọ oyena u ru rie fihọ oware oghẹrẹ-sa. Wọhọ epanọ whọ rẹ ruẹ no uwoho na ze na, ighẹ ilogbo gbe iwou nọ a jẹ rọ ẹro te iruo sa-sa e jọ tofẹ tofẹ etẹmpol na. Re a wuhrẹ kpahe eware sa-sa etẹmpol na u fo oware nọ a rẹ raha oke fihọ.—1Iv 6:1–7:51; 1Irv 28:11-19; Hib 9:23, 24.

[Oruvẹ-obotọ]

[Ẹkpẹti nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 21]

Nọ oke o be nya haro na Jerusalẹm ọ tẹ kẹre kpohọ ofẹ ukiediwo-ọre gbe ẹkpẹlobọ ovatha-ọre. Evaọ okenọ Solomọn o su vrẹ no, ivie Judia i fi igbẹhẹ gbe inuẹthẹ efa bae. Otokiẹ kpahe eware anwae nọ o be nya haro o sai ti fi elo họ uzedhe oria nọ abọjọ igbẹhẹ na e jọ gbe umuo nọ i te. A raha okpẹwho na evaọ 607 B.C.E. yọ o jọ ufofe evaọ ikpe 70. Ole ikpe 80 nọ ahwo Ju a zihe ze no, Nehemaya o te muọ ọwariẹbọ ologbo ọrọ igbẹhẹ Jerusalẹm họ.

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 21]

Jerusalem/Solomon’s Temple

ORIA ETẸMPOL NA EVAỌ OKE SOLOMỌN

Eria Sa-sa Etẹmpol Na

1. Ọrẹri Erẹri

2. Ọrẹri

3. Ọmọgua-Aro-Uwou

4. Boaz

5. Jakin

6. Agbada-Idhe Ẹroo

7. Odhe-Ẹroo Ologbo

8. Eware-Edikihẹ

9. Ogebara

10. Iwou Emuọriọ

11. Ọgua Obeva-Ighẹ

ORIA ETẸMPOL

Ugb. Moraya

Iwou Emuọriọ

Eware-Edikihẹ

Ogebara

Ọrẹri Boaz

Erẹri Ọrẹri Ọmọgua-Aro-Uwou Agbada-Idhe Ọgua

Jakin Ẹroo Obeva-Ighẹ

Eware-Edikihẹ Odhe-Ẹroo

Ologbo

Ofẹl

Afe-Ore

Unuẹthẹ Ame?

OKPẸWHO Ọ DEVIDI

Ugb. Zayọn

Uwou-Uvie Devidi

Unuẹthẹ Eyeri-Ame

Ugbẹhẹ Manasẹ?

Uwou-Ukpehru ọ Hananẹl

Uwou-Ukpehru ọ Udhusoi

Unuẹthẹ Igodẹ

Unuẹthẹ Ororoke Na

Unuẹthẹ Ukoko

Unuẹthẹ Anyenya

UKIEKPOTỌ KIDRỌN

Ugbẹhẹ Ukpokpotọ?

Gaihọn

Ọkame uwhremu na

UKIEKPOTỌ TYROPOEON

Unuẹthẹ Ezuzu-Enwo na (Ọmebẹ) (Isọ)

Ẹnrogẹl

Unuẹthẹ Ukiekpotọ

UKIEKPOTỌ HINỌM

Unuẹthẹ Akotọ

Uwou Ukpehru Ebru-Erae Na

Ugbẹhẹ Okẹkẹre

Unuẹthẹ Ifremu

Afe-Ore

Unuẹthẹ ọ Okpẹwho Anwae Na

Ugbẹhẹ Ẹkpẹlobọ Ovatha-Ọre Ọsosuọ

IYẸRẸ AVIVẸ

Unuẹthẹ Eri

[Uwoho]

Ofẹl

Uwou Ọmọtẹ Fẹro

Uwou-Uvie ọ Solomọn

Uwou orọ Owhawho Lebanọn

Ọgua Edẹẹ

Ọgua Agbara-Uvie

Ugb. Moraya

Ọgua Ologbo

Etẹmpol

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 20]

Ofẹ obaro na họ oria nọ a fa “Okpẹwho Devidi” na fihọ. Etẹmpol na o jọ oria opraprara na (ifoto nọ e rrọ obemu na)

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 20]

“Okpẹwho Devidi” oke anwae nọ a rọ kọmputa ruẹrẹ họ gbe etẹmpol ọ Solomọn