Jọ Ahwo Kpobi A Rọ Orro Kẹ Jihova!

‘A te rọ oruaro kẹ Jihova evaọ oria elo.’—AIZAYA 24:15.

1. Ẹvẹ idibo Jihova a riwi odẹ riẹ fihọ, nọ u wo ohẹriẹ no uruemu Kristẹndọm nẹnẹ?

JIHOVA—oyehọ odẹ Ọghẹnẹ erumeru na! Ẹvẹ eruẹaro anwae a ghọghọ te re a rehọ odẹ oyena t’ẹme! Avọ oghọghọ a rọ oruaro kẹ Olori Osu rai, Jihova, ọnọ odẹ riẹ u dhesẹ i rie wọhọ Ọjiroro Ologbo na. (Aizaya 40:5; Jerimaya 10:6, 10; Izikiẹl 36:23) Makọ eruẹaro nọ a jẹ ta nọ e rọ kakao na dede a je do enu evaọ oruaro rọ kẹ Jihova. Ọvo rai jọ họ Hagai. Evaọ obe ọ Hagai, onọ awọ 38 ọvo u ru via, a rehọ odẹ Ọghẹnẹ ruiruo asia 35. Oghẹrẹ eruẹaruẹ yena o re wo ẹgba ha nọ a tẹ rehọ odẹ ova na “Ọnowo” ro nwene odẹ oghaghae na Jihova, wọhọ epanọ ikọ erue Kristẹndọm a kere i rie evaọ efafa Ebaibol rai na.—Wawo 2 Ahwo Kọrint 11:5.

2, 3. (a) Ẹvẹ eruẹaruẹ ologbo jọ kpahe ezihetha Izrẹl o ro wo orugba no? (b) Didi oghọghọ ikiọkotọ ahwo Ju gbe egbẹnyusu rai a w’abọ kugbe?

² Eva Aizaya 12:2, a rehọ eghẹrẹ edẹ ivẹ na ruiruo.a Ọruẹaro na o whowho nọ: “Ri, Ọghẹnẹ họ usiwo mẹ; Mẹ rọ ẹrosuẹe, ozọ o gbẹ sai mu omẹ hẹ; keme [Jah Jihova] . . . họ eri gbe aghọghọ mẹ gbe ọye họ usiwo mẹ.” (Je rri Aizaya 26:4.) Fikiere, ole ikpe 200 taure a te ti siobọ no Izrẹl no igbo Babilọn, Jah Jihova ọ tẹ rọ ẹkwoma ọruẹaro riẹ Aizaya kẹ imuẹro inọ ọye họ Osiwi ologbo rai. Igbo na ọ te jọ no 607 rite 537 B.C.E. Aizaya o te je kere nọ: “Mẹ họ [Jihova], nọ ọ ma eware kpobi . . . Ọnọ ọ ta kpahe Sairọs, nọ, ‘Ọye họ othuruigodẹ mẹ, o reti ru ẹgwọlọ mẹ gba,’ rọ kẹ Jerusalẹm a te wariẹe bọ, gbe uwou egagọ ode na, ‘A ti fi otọhọotọ ra họ.’ ” Kọ ono họ Sairọs ọnana? Avọ ovuhumuo, ọ tẹ te jọ Sairọs Ovie ọ Pasia, ọnọ o fi Babilọn kparobọ evaọ 539 B.C.E.—Aizaya 44:24, 28.

³ Evaọ orugba eme Jihova nọ Aizaya o kere, Sairọs o te jie uzi ọnana kẹ Izrẹl enọ e jọ igbo nọ: “Ohwo riẹ kpobi nọ ọ rọ udevie rai, jọ Ọghẹnẹ riẹ ọ ria gba e, je ọ nya kpo obọ Jerusalem obọ Juda, re ọ wariẹ bọ uwou [Jihova], Ọghẹnẹ Izrẹl—ọye họ Ọghẹnẹ na nọ ọ rọ Jerusalem.” Ikiọkotọ ahwo Ju nọ eva e were thomawa kugbe Nẹtinim nọ e rọ ahwo Izrẹl he gbe emọ idibo Solomọn a te zihe ziọ Jerusalẹm. A te etẹe eva ẹruoke re a ru Ehaa Uwou-Udhu na evaọ 537 B.C.E., a te dhe idhe kẹ Jihova evaọ agbada-idhe riẹ. Ukpe nọ o kẹle riẹ, evaọ amara avọ ivẹ, a tẹ rehọ otọhotọ etẹmpol avivẹ na vi, avọ edo oghọghọ ologbo gbe ajiri kẹ Jihova.—Ẹzra 1:1-4; 2:1, 2, 43, 55; 3:1-6, 8, 10-13.

4. Ẹvẹ Aizaya izou 35 gbe 55 ọ rọ ziọ uzẹme no?

⁴ Eruẹaruẹ ezihetha Jihova o te wo orugba avọ oruaro evaọ Izrẹl: “Enọ e rọ igbrẹwọ gbe etọ eyaya a rẹ te ghọghọ, e rọ idhude e rẹte ghọghọ avọ idodo; . . . A rẹte ruẹ oruaro [Jihova], oro Ọghẹnẹ mai.” “Wha rẹ te nya ruọ otafe avọ oghọghọ a ve ti su owhai eva udhedhẹ. Igbehru-itho avọ ikpehru a te va ruọ ile-esuọ . . . onana o rẹ te jọ oware ekareghẹhọ kẹ odẹ obokparọ [Jihova], oka ebẹdẹ bẹdẹ nọ u re voro ho.”—Aizaya 35:1, 2; 55:12, 13.

5. Fikieme oghọghọ Izrẹl u gbe kri hi?

⁵ Ghele, oghọghọ oyena u kri hi. Ahwo nọ e jẹ rria kẹle ai a tẹ be gwọlọ rehọ ọgwakugbe-ẹrọwọ kuomagbe ai evaọ ebabọ etẹmpol na. Ahwo Ju na a tẹ kake sa owọ viotọ, bi whowho nọ: “Wha wo oware ovo nọ wha re ru kugbe omai evaọ uwou nọ ma be bọ kẹ Ọghẹnẹ mai hi; mai ọvo ma rẹ bọ e kẹ [Jihova], Ọghẹnẹ Izrẹl, wọhọ epanọ Sairọs ovie Pasia o juzi kẹ omai.” Erivẹ eyena a te zihe ruọ ewọsuọ ugbarugba. “A tẹ ta oyẹlẹ họ ahwo Juda oma, ru ozọ mu ai re a seba ẹbọ.” A tẹ jẹ nya e viẹ Atagzagzis họ, ọnọ ọ rehọ ẹta Sairọs, ọnọ o ti j’uzi nọ a siọ ebabọ etẹmpol na ba. (Ẹzra 4:1-24) Evaọ ikpe 17 iruo na e tẹ d’obọ ji. Avọ uweri, evaọ etoke ọyena ahwo Ju a te kie ruọ uzuazọ ele ekwakwa efe.

‘Jihova Ọgbaẹmo na’ Ọ t’Ẹme

6. (a) Didi uyo Jihova ọ kẹ eyero nọ o jọ evaọ Izrẹl? (b) Fikieme otofa odẹ Hagai u je kiehọ?

⁶ Ghele, Jihova o te dhesẹ ‘ogaga gbe oruaro riẹ’ kẹ Izrẹl ẹkwoma evi eruẹaro, maero kọ Hagai gbe Zekaraya, re a jaja ahwo Ju na ziọ owha-iruo rai. Odẹ Hagai o wo otofa ehaa, keme o wọhọ nọ u dhesẹ “Ọnọ a yẹ Evaọ Ehaa.” Nwani fo, o te muọ aruọruẹ riẹ họ evaọ ẹdẹ ọsosuọ amara Ehaa Uwou-Udhu na, eva etoke nọ a jọ gwọlọ nọ ahwo Ju na a ‘ghọghọ thesiwa.’ (Iziewariẹ 16:15) Ẹkwoma Hagai, Jihova ọ tẹ kẹ evuẹ ene evaọ etoke edẹ 112.—Hagai 1:1; 2:1, 10, 20.

7. Ẹvẹ eme ọ emuhọ Hagai e jẹ kẹ omai uduotahawọ?

⁷ Nọ o je muọ eruẹaruẹ riẹ họ, Hagai ọ tẹ ta nọ: “Enẹ [Jihova] ọgbaẹmo na ọ tae.” (Hagai 1:2a) Kọ amono họ ‘egbaẹmo’ eyena? Ae họ egbaẹmo enjẹle Jihova, enọ a rẹ jọ Ebaibol se ẹsejọ wọhọ otu-ẹmo na. (Job 1:6; 2:1; Olezi 103:20, 21; Matiu 26:53) Kọ o gbẹ kẹ omai udu nẹnẹ inọ Olori Osu na Jihova omariẹ ọ be rehọ egbaẹmo idhiwu enana nọ a rẹ sai fi kparobọ họ na ruiruo rọ kpọ ezihetha egagọ uzẹme evaọ otọakpọ?—Wawo 2 Ivie 6:15-17.

8. Didi eriwo o kpomahọ Izrẹl, kọ eme o no rie ze?

⁸ Eme o jọ ovuẹ ọsosuọ Hagai? Ahwo na a be ta nọ: ‘Oke u ri te he nọ a rẹ rọ bọ uwou Jihova.’ Ebabọ etẹmpol na, nọ u dhesẹ ezihetha egagọ Ọghẹnẹ na, o gbẹ rọ e rai oja ha. A zihe kpohọ ẹbọ ikpiwou kẹ oma rai no. Ilale efe u whrehe ajọwha rai kẹ egagọ Jihova no. Fikiere, o te si eghale riẹ no. Idhu rai i gbe bi woma ha, yọ ehọ nọ a re ro wowo evaọ oke uriri e gbẹ riẹ hẹ. Igho nọ a bi wo i gbe bi te he, o tẹ wọhọ nọ a bi fi igho rai họ ẹkpa nọ i wo ighogho.—Hagai 1:2b-6.

9. Didi uthubro ọgaga, ọrọ uduotahawọ Jihova ọ kẹ?

⁹ Isiava, Jihova ọ kẹ uthubro ọgaga na nọ: ‘Wha yọrọ oma.’ Umuẹro nọ, Zerubabẹl, osu Jerusalẹm, gbe Joshuab ozerẹ okpehru na a kuyo a tẹ jẹ rehọ ẹgba tudu họ ahwo na awọ re a “yo uru [Jihova] Ọghẹnẹ rai, jegbe ẹme Hagai ọruẹaro na, wọhọ epanọ [Jihova] Ọghẹnẹ rai o vi rie i; ahwo na a tẹ jẹ dhẹ-ozọ [Jihova].” Ofariẹ, “Hagai, ukọ [Jihova] ọ tẹ vuẹ ae ẹme [Jihova]: ‘ “Mẹ rọ kugbe owhai,” ere [Jihova] ọ tae.’ ”—Hagai 1:5, 7-14.

10. Ẹvẹ Jihova o ro fi ogaga riẹ họ iruo fiki Izrẹl?

¹⁰ Ekpako jọ nọ e jọ evaọ Jerusalẹm a rẹ sai roro nọ oruaro etẹmpol nọ a be wariẹ bọ na o “fiokaha” nọ a tẹ rehọ iẹe wawo etẹmpol anwae na. Ghele, ole edẹ 51 nọ i lele i rie, Jihova ọ tẹ kpare Hagai re o whowho ovuẹ avivẹ. O whowho nọ: “Kru oma ga, O Zerubabẹl, ere [Jihova] ọ tae; O Joshua ọmọ Jehozadak, olori izerẹ na, kru oma ga, ere [Jihova] ọ tae; wha kru oma ga whai ahwo otọ na kpobi, ere [Jihova] ọ tae; wha ru iruo keme mẹ avọ owhai a gbẹrọ, ere [Jihova] ogbaẹmo na ọ tae . . . ozọ u mu owhai hi.” Jihova, ọnọ ọ te rehọ ogaga erumeru riẹ ‘nuhu odhiwu gbe otọakpọ’ kẹle na, ọ rue riẹ nọ makọ ọzadhe, makọ awhaha dede, a re fi ai kparobọ. Evaọ etoke ikpe isoi a tẹ rehọ ebabọ etẹmpol na te oba.—Hagai 2:3-6.

11. Ẹvẹ Jihova ọ rọ rehọ ‘oruaro ulogbo’ vọ etẹmpol avivẹ na?

¹¹ Eyaa ologbo jọ o te rugba: “ ‘Efe erẹwho na kpobi e vẹ te ze, me ve ti ru uwou onana, o vẹ te vọ avọ eru ọnwranwra,’ ere [Jihova] ogbaẹmo na ọ tae.” (Hagai 2:7) “Efe” eyena i te zihe ruọ ahwo nọ e rọ emọ Izrẹl he enọ e nyaze te gọ evaọ etẹmpol na, keme na o je dhesẹ oruaro ọriakugbe oride riẹ. Ẹvẹ a sae rọ rehọ etẹmpol nọ a wariẹ bọ na wawo ọnọ a bọ evaọ edẹ Solomọn? Ọruẹaro Ọghẹnẹ o whowho nọ: “ ‘Eru ọnwranwra uwou uwhremu na o re ti woma vi ọrọ ọsosuọ,’ ere [Jihova] ogbaẹmo na ọ tae.” (Hagai 2:9) Evaọ orugba ọsosuọ eruẹaruẹ na, etẹmpol nọ a wariẹ bọ na o kri vi uwou ọsosuọ na. Ọ gbẹ jariẹ bẹsenọ Mesaya na ọ rọ roma via evaọ 29 C.E. Ofariẹ, taure ikọ-erue ewegrẹ riẹ a te ti kpei evaọ 33 C.E., Mesaya omariẹ ọ wha oruaro sei nọ ọ rọ jọ etẹe ta uzẹme na.

12. Iruo vẹ etẹmpol ivẹ ọsosuọ na i wo?

¹² Te etẹmpol ọsosuọ gbe ọrọ avivẹ na evaọ Jerusalẹm i wo ẹjiroro obọdẹ evaọ edhesẹ abọ ilogbo ọrọ iruẹru ozerẹ Mesaya na jẹ yọrọ ajọwha egagọ efuafo Jihova evaọ otọakpọ bẹsenọ Mesaya ọ rọ ghinẹ roma via.—Ahwo Hibru 10:1.

Etẹmpol Oruaro Ẹzi Na

13. (a) Eme ọ roma via kpahe etẹmpol ẹzi na no 29 rite 33 C.E. ze? (b) Didi abọ idhe ẹtanigbo Jesu e mae ru via evaọ ẹrehọvia eware enana?

¹³ Kọ eruẹaruẹ ọwariẹ bọ Hagai o wo otofa obọdẹ kẹ oke obaro? Avro ọ riẹ hẹ! Etẹmpol nọ a wariẹ bọ na evaọ Jerusalẹm o jọ ugogo oria egagọ uzẹme kpobi evaọ otọakpọ na. Rekọ u dhesẹ etẹmpol ẹzi nọ ọ mae rro. Ọnana o muọ iruo họ evaọ 29 C.E. okenọ, eva etoke ame-ọhọ Jesu evaọ Ethẹ Jọdan, Jihova ọ rọ rehọ Jesu mu wọhọ Ozerẹ Okpehru, nọ ẹzi ọfuafo o kie mu ei wọhọ erueruẹ. (Matiu 3:16) Nọ Jesu o ru iruo odibọgba otọakpọ riẹ re no evaọ uwhu idhe, a tẹ kpare iẹe kpohọ odhiwu, nọ udikihẹ kẹ oria nọ O mae Fo evaọ etẹmpol na, ọ tẹ jọ obei rọ aghare idhe riẹ ghrẹ Jihova. Ọnana ọ tẹ rọ ẹtanigbo, eruru izieraha ilele riẹ, o te rovie edhere re a kẹ ai ẹzi, evaọ edẹ Pẹntikọst 33 C.E., wọhọ izerẹ esese evaọ etẹmpol ẹzi Jihova. Odibọgba ẹrọwọ rai rite uwhu evaọ etegu etẹmpol na evaọ otọakpọ u ti su kpohọ ẹkparomatha obaro kpohọ odhiwu, rọ kẹ ẹnyaharo iruẹru ozerẹ.

14. (a) Didi oghọghọ o nya lele iruo ọwhọ ukoko Ileleikristi ọsosuọ na? (b) Fikieme oghọghọ nana u gbe kri hi?

¹⁴ Idu ahwo Ju buobu nọ i kurẹriẹ—gbe ahwo orẹwho Egedhọ evaọ uwhremu na—a te su kpohọ ukoko Ileleikristi ọyena je w’obọ evaọ ewhowho usiuwoma ẹtha esuo Uvie Ọghẹnẹ nọ o ti su otọakpọ na. Nọ enwene ikpe 30 e vrẹ no, Pọl ukọ na ọ tẹ sae ta nọ a ta usiuwoma na no “rọ kẹ enọ a ma kpobi evaọ akpọ na.” (Ahwo Kọlọsi 1:23) Rekọ nya lele uwhu ikọ na, ekieno ẹrọwọ o tẹ roma via, elo uzẹme na o te muhọ ekiediwo. Ẹhẹriẹ ẹkuẹko Kristẹndọm i te ruru uvi Egagọ-Ahwo-Ikristi no, enọ i wo ehri no iwuhrẹ egedhọ gbe eriariẹ-ifofe ze.—Iruẹru 20:29, 30.

15, 16. (a) Ẹvẹ eruẹaruẹ o ro rugba evaọ 1914? (b) Didi ekokohọ u kpoka họ urere ikpe-udhusoi avọ 19 gbe emuhọ ọrọ avọ 20 na?

¹⁵ Ikpe-udhusoi buobu e tẹ vrẹ. Evaọ etoke 1870, ẹko uvi Ileleikristi a te muọ Ebaibol na họ ẹkiẹ. No Ikereakere na ze, a tẹ sae riobọhọ 1914 wọhọ nọ u kpoka họ ekuhọ “oke ahwo Egedhọ.” Evaọ okioye “eke” ihrẹ uwoho (erọ ikpe 2,520 esuo ohwo-akpọ nọ o wọhọ esuo arao na) o ro kuhọ avọ eromu Kristi Jesu evaọ uvie obọ odhiwu—Ọnọ ‘o wo udu esuo’ na wọhọ Ovie Mesaya otọakpọ. (Luk 21:24; Daniẹl 4:25; Izikiẹl 21:26, 27) Maero no umuo 1919 vrẹ, Emọ-Iwuhrẹ Ebaibol enana, enọ a riẹ nẹnẹ wọhọ Isẹri Jihova na, a te bi whowho usiuwoma Uvie nọ o be tha na avọ ẹgba evaọ otọakpọ na kpobi. Evaọ ukpe 1919 okioye idu ekakao enana a rọ kuyo kẹ use na kpohọ iruo nọ a kẹ eva okokohọ Cedar Point, Ohio, U.S.A. A te viharo rite ukpe 1935 okenọ 56,153 a rọ niyẹrẹ usiuwoma ota. Evaọ ukpe oyena, 52,465 a re ebrẹdi jẹ da udi ẹwoho na evaọ Ekareghẹhọ ẹgbukpe uwhu Jesu, nọ u dhesẹ ẹruore rai ọrọ ẹjọ izerẹ kugbe Kristi Jesu evaọ abọ odhiwu ọrọ etẹmpol ẹzi ologbo Jihova na. A ti je ruiruo kugbei wọhọ ibe ivie evaọ Uvie Mesaya riẹ.—Luk 22:29, 30; Ahwo Rom 8:15-17.

¹⁶ Ghele, Eviavia 7:4-8 gbe 14:1-4 i dhesẹ nọ unu Ileleikristi enana nọ a kẹ ẹzi na e rọ unu 144,000, yọ a koko ibuobu rai họ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na taure ekieno ẹrọwọ ologbo na o te ti muhọ. No ekuhọ ikpe-udhusoi avọ 19 na rite ọrọ avọ 20 na, Jihova o je kuọ ekoko ẹko ọnana họ enọ a te rehọ ame Ẹme riẹ ru fo no erẹwho na ze, a ve ti kiẹrẹe fiki ẹrọwọ nọ a fihọ idhe Jesu, a vẹ te koka họ ai wọhọ Ileleikristi nọ a kẹ ẹzi re a ru unu ọ 144,000 gba.

17. (a) Didi ekokohọ ọ roma via no anwọ etoke 1930 ze? (b) Fikieme Jọn 3:30 o ro wo isiuru evaọ etenẹ? (Je rri Luk 7:28.)

¹⁷ Eme u lele i rie okenọ a salọ unu enọ a kẹ ẹzi na kpobi no? Evaọ 1935, eva okokohọ nọ ọ rẹ thọrọ ẹro ho evaọ Washington, D.C., U.S.A., a ru rie via nọ “otu obuobu” Eviavia 7:9-17 na yọ ẹko ahwo nọ e te roma via u te ‘no’ ahwo 144,000 na no gbe enọ ẹria rai o rọ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ otọakpọ aparadase. Nọ o vuhu Jesu nọ a kẹ ẹzi na mu ziezi no, Jọn Ọhọahwo-Ame na, ọnọ ẹkparomatha riẹ ọ te jọ eva otọakpọ wọhọ omọvo “igodẹ efa” na, ọ tẹ ta kpahe Mesaya na nọ: ‘O re ti dhe ẹruẹro, rekọ me re ti dhe ẹkẹkao.’ (Jọn 1:29; 3:30; 10:16; Matiu 11:11) Iruo Jọn Ọhọahwo-Ame na ọrọ ẹruẹrẹ ilele kẹ Mesaya na o te kuhọ nọ Jesu omariẹ ọ rehọ ẹta ẹsalọ unu ahwo nọ i je dhe ebuebu enọ e te jọ usu ahwo 144,000 na. Evaọ etoke 1930 ẹkẹ o te kurẹriẹ. A ‘se jẹ salọ’ ahwo nọ i je dhe ẹkẹkao re a jọ usu ahwo 144,000 na yọ “otu obuobu” ọrọ “igodẹ efa” na a bi dhe ebuebu. Otu obuobu ọnana a gbe bi vihọ nọ eyero akpọ omuemu na ọ kẹle ekuhọ riẹ no na eva Amagidọn.—Eviavia 17:14b.

18. (a) Fikieme ma je rẹro avọ ududu inọ “ima ahwo nọ e be rria enẹna a ti whu vievie he”? (b) Fikieme ma jẹ rehọ ọwhọ yo ẹme Hagai 2:4 na?

¹⁸ Evaọ emuhọ etoke 1920, ovuẹ ogbotu jọ nọ Isẹri Jihova a kẹ kpahe obaro o wo uzoẹme ọ “Ima Ahwo Nọ E be Rria Enẹna A Ti Whu Vievie He.” O rẹ sae wọhọ nọ a jẹ rọ obọ s’udu hrọ evaọ oke yena. Rekọ nẹnẹ a rẹ sae ta ẹme ọyena avọ ududu. Te eruẹaruẹ Ebaibol nọ i bi vẹ viere gbe ozighi akpọ ọnana nọ o whu rẹrẹ no na i bi bo via nọ ekuhọ eyero Setan ọ kẹle gaga, gaga no! Iyẹrẹ ehaa Ekareghẹhọ 1996 u dhesẹ nọ ahwo 12,921,933 e nyaze, yọ evaọ usu enana ahwo 8,757 evo (abọ .068 evaọ udhusoi) i dhesẹ ẹruore odhiwu rai via ẹkwoma emuowọwọ na nọ a re. Ezihetha egagọ uzẹme o kẹle erugba no. Rekọ jọ obọ o rọ omai hi evaọ iruo yena. Ẹhẹ, Hagai 2:4 o ta nọ: “Wha kru oma ga whai ahwo otọ na kpobi, ere [Jihova] ọ tae; wha ru iruo keme mẹ avọ owhai a gbẹrọ ere [Jihova] ogbaemo na ọ tae.” Jọ o jọ ọtamuo mai inọ oka ilale ekwakwa efe hayo uruemu obọ akpọ ọvuọvo u bi whrehe ọwhọ mai kẹ iruo Jihova ha!—1 Jọn 2:15-17.

19. Ẹvẹ ma re ro wo abọ evaọ orugba Hagai 2:6, 7?

¹⁹ Ma rẹ ghọghọ evaọ uvẹ nọ ma bi ro wo abọ evaọ erugba oke ọnana ọrọ Hagai 2:6, 7 na: “[Jihova] ogbaẹmo na ọ ta nọ, Mẹ rẹ te wariẹ nọ, ukiọkọ omojọ, me ve ti nyuhu ihru gbe akpọ gbe abade je gbe etọ eyaya; Me ve ti nyuhu erẹwho kpobi, efe erẹwho na kpobi e vẹ te ze, me ve ti ru uwou onana, o vẹ te vọ avọ eru ọnwranwra, ere [Jihova] ogbaẹmo na ọ tae.” Uvouthei, ofruriọ, gbe omukpahe e rọ odode evaọ akpọ ikpe-udhusoi avọ 20 ọnana. Evaọ uzẹme ọ rọ edẹ urere riẹ, yọ Jihova o mu rie họ ‘enuhu’ no ẹkwoma Isẹri riẹ nọ o bi ro ‘whowho ẹdẹ orukele riẹ.’ (Aizaya 61:2) “Enuhu” ọsosuọ ọnana o ti kuhọ evaọ ẹraha akpọ na evaọ Amagidọn, rekọ taure oke yena u te te, Jihova o bi koko “efe erẹwho na kpobi” họ ziọ iruo riẹ—ahwo omarokpotọ, enọ e wọhọ igodẹ evaọ otọakpọ na. (Jọn 6:44) “Otu obuobu” enana e be “gọ” evaọ etegu otọakpọ uwou egagọ riẹ.—Eviavia 7:9, 15.

20. Diẹse a rẹ jọ ruẹ efe nọ ọ mae ghare kpobi?

²⁰ Iruo evaọ etẹmpol ẹzi Jihova o rẹ rehọ erere ze nọ e ghare vi efe iwo kpobi. (Itẹ 2:1-6; 3:13, 14; Matiu 6:19-21) Ofariẹ, Hagai 2:9 o ta nọ: “Eru ọnwranwra uwou uwhremu na o re ti woma vi ọrọ ọsosuọ, ere [Jihova] ogbaẹmo na ọ tae; jegbe eva uwou onana mẹ rẹ te rehọ efe gbe ọruẹriọ tha, ere [Jihova] ogbaẹmo na ọ tae.” Eme eme enana i dhesẹ k’omai nẹnẹ? Uwuhrẹ mai notha o te t’ẹme kpahe iẹe.

[Footnotes]

Enọ Ọkiẹkpemu

◻ Didi oriruo eruẹaro na ma re lele kpahe odẹ Jihova?

◻ Didi uduotahawọ ma wo no evuẹ egaga Jihova ze inọ o ti zihe Izrẹl ze?

◻ Didi etẹmpol oruaro ẹzi ọ rọ iruo nẹnẹ?

◻ Didi ekokohọ ọ be roma via othotha evaọ etoke ikpe-udhusoi avọ 19 gbe 20 na, avọ ẹruore oruaro vẹ evaọ obaro?

[Pictures on page 15]

Egbaẹmo Jihova erọ obọ odhiwu a be kpọ jẹ thọ Isẹri riẹ evaọ otọakpọ