“Fi Ẹgọ-ẹmo Ọghẹnẹ Ọsoso Họ Oma”
“Wha fi ẹgọ-ẹmo Ọghẹnẹ ọsoso họ oma, re wha sai dikihẹ kẹ ereghẹ ukumuomu.”—AHWO ẸFẸSỌS 6:11.
1, 2. Rehọ eme obọ ra dhesẹ ẹgọ-ẹmo abọ-ẹzi nọ o gwọlọ inọ Ileleikristi a re fihọ oma.
ROM ọ jọ okpehruba ogaga isuẹsu riẹ eva ikpe-udhusoi ọsosuọ ekele mai na. Ogaga ogbaẹmo ahwo Rom u ru rie lọhọ nọ okpẹwho na o je ro su abọ ologbo ọrọ unuakpọ yena. Ogbiku jọ o dhesẹ ogbaẹmo nana wọhọ “ogbaẹmo nọ o mae kparobọ evaọ ikuigbe.” Elakpa-ẹmo nọ a rehọ obọ ogaga wuhrẹ nọ a re mu ru ugbehru hu họ enọ i ru ogbaẹmo ohọre Rom via, rekọ obokparọ rai wọhọ ogbaẹmo o roma hwa ekwakwa ẹmo rai re. Pọl ukọ na ọ rehọ ẹgọ alakpa-ẹmo Rom ro dhesẹ ekwakwa-ẹmo abọ-ẹzi nọ Ileleikristi a gwọlọ re a ruẹse họre avọ obokparọ wọso Ẹdhọ.
2 Ma rẹ ruẹ edhesẹ ẹgọ-ẹmo abọ-ẹzi nana eva Ahwo Ẹfẹsọs 6:14-17. Pọl o kere nọ: “Wha rehọ umueku uzẹme ro mu . . . , wha ve dikihẹ, wha vẹ jẹ wha ẹgọ ẹrẹreokie rai họ igbama, wha vẹ jẹ wha eviẹ ọruẹrẹ kpahọ usiuwoma udhedhẹ họ awọ rai; onọ u vi rai kpobi hẹ rehọ ojese orọwọ, onọ wha re sai ro furie esagba erae imuomu na. Rehọ etu usiwo na, te ọgbọdọ Ẹzi na, ọnọ ọrọ ẹme Ọghẹnẹ.” A te rri rie no eriwo ohwo-akpọ ze, ẹgọ-ẹmo nọ Pọl o dhesẹ na ọ rẹ kẹ alakpa-ẹmo Rom uketha. Ofariẹ re, ọ rẹ wha ọgbọdọ, ugogo okwakwa-ẹmo nọ ọ rẹ rọ họre ọwegrẹ riẹ.
3. Fikieme ma je yo ẹme kẹ ithubro Jesu Kristi jẹ nya lele oriruo riẹ?
3 U te no ekwakwa-ẹmo gbe uwuhrẹ no, obokparọ ogbaẹmo Rom o roma hwa ẹmeoyo elakpa-ẹmo na kẹ oletu rai. Epọvo na re, o gbahọ nọ Ileleikristi a re yo ẹme kẹ Jesu Kristi, ọnọ Ebaibol na i dhesẹ wọhọ “oletu rọ kẹ ahwo kpobi.” (Aizaya 55:4) Ọ tẹ jẹ rrọ ọnọ o ‘wo uzou ukoko na.’ (Ahwo Ẹfẹsọs 5:23) Jesu ọ kẹ omai ohrẹ kpahe ẹmo-ofio abọ-ẹzi mai, o te je fi emamọ oriruo hotọ ọrọ oghẹrẹ nọ a rẹ whẹ ẹgọ-ẹmo abọ-ẹzi họ oma. (1 Pita 2:21) Nọ uruemu ohwo Kristi u tho ẹgọ-ẹmo abọ-ẹzi mai na gaga na, Ikereakere na e hrẹ omai nọ ma “wha” iroro eva Kristi họ oma. (1 Pita 4:1) Fikiere, nọ ma be te kiẹ ẹgọ-ẹmo abọ-ẹzi mai riwi ọvuọvo na, ma te rehọ oriruo Jesu ro dhesẹ epanọ ọvuọvo o wuzou je wiruo te.
Ẹthọ Eku, Igbama, gbe Awọ Na
4. Didi iruo umueku u wo evaọ ẹgọ alakpa-ẹmo, kọ eme oyena u dhesẹ?
4 Eromu umueku uzẹme. Evaọ oke Ebaibol na, elakpa-ẹmo a rẹ rehọ umueku oviẹ-arao ogbagbada nọ o kẹre te evabọ ọmaha hayo ubro urula mu. Efefafa jọ a kẹ ọzọhọfihọ inọ u fo re owọ yena Ikereakere na u se nọ, “rehọ uzẹme na mu wọhọ umueku wariẹ eku ra họ.” Umueku alakpa-ẹmo u re fi obọ họ thọ eku riẹ, o tẹ jẹ rrọ emamọ oria nọ ọ rẹ rọ wha ọgbọdọ riẹ. Nọ alakpa-ẹmo o te mu eku riẹ, yọ ọ ruẹrẹ oma họ kẹ ẹmo no. Pọl ọ rehọ umueku alakpa-ẹmo ro dhesẹ epanọ u fo nọ uzẹme Ikereakere na o rẹ kpọ uzuazọ mai te. U fo re ma rehọ iẹe mu oma wariẹ, wọhọ odẹme, re ma ruẹsi yeri uzuazọ mai rọwokugbe uzẹme na, jẹ sae thọ uzẹme na eva oke kpobi. (Olezi 43:3; 1 Pita 3:15) Re ma ruẹsi ru ere, o gwọlọ nọ ma rẹ roma totọ wuhrẹ Ebaibol na, ma ve je roro didi kpahe eme nọ e rrọ eva riẹ. Jesu o wo izi Ọghẹnẹ fihọ ‘udu riẹ.’ (Olezi 40:8) Fikiere, eva okenọ ewegrẹ a nọe enọ, ọ sai se no Ikereakere na ze uzuzou rọ kẹ iyo rai.—Matiu 19:3-6; 22:23-32.
5. Dhesẹ oghẹrẹ nọ ohrẹ Ikereakere na o sai ro fi obọ họ kẹ omai evaọ oke edawọ.
5 Ma tẹ kẹ uvẹ re uzẹme Ebaibol na o kpọ omai, o rẹ sae thọ omai no iroro ethọthọ, u ve je fi obọ họ kẹ omai jẹ emamọ iroro. Eva etoke ukpokpoma hayo edawọ, ekpọvio Ebaibol na e rẹ bọ ọtamuo mai ga nọ ma re ro ru oware nọ u kiehọ. O vẹ te wọhọ ẹsenọ ma be ruẹ Owuhrẹ nọ Ọ Mai Kpehru na, Jihova, je bi yo ẹme evaọ obọ emu mai inọ: “Ọnana họ edhere na, wha nyae.”—Aizaya 30:20, 21.
6. Fikieme udu ẹwoho mai na o jẹ gwọlọ ẹruọsa, kọ oghẹrẹ vẹ ẹrẹreokie ọ sae rọ sẹro riẹ ziezi?
6 Akpala-igbama ọrọ ẹrẹreokie. Akpala-igbama ọ alakpa-ẹmo ọ rẹ thọ obọdẹ okwakwa oma na jọ, udu na. Udu ẹwoho mai—ohwo nọ ma rrọ eva obeva—o gwọlọ obọdẹ ẹruọsa keme eva ohwo-akpọ e vọ avọ eyoma oruo. (Emuhọ 8:21) Fikiere o gbahọ nọ ma re wuhrẹ kpahe je you itee ikiẹrẹe Jihova. (Olezi 119:97, 105) Uyoyou nọ ma wo kẹ ẹrẹreokie o rẹ wọ omai whaha iroro akpọ na nọ e rẹ gbobọnyẹ hayo whrehe ekpọvio ivevẹ Jihova. Ofariẹ, ma te you oware nọ u kiehọ je mukpahe oware nọ u yoma, ma te whaha ele oghẹrẹ uzuazọ nọ o rẹ sai si uwhu kpe omai. (Olezi 119:99-101; Emọs 5:15) Jesu ọ rrọ emamọ oriruo evaọ abọ nana, keme Ikereakere na e ta kpahe iẹe nọ: “Who you ẹrẹreokie who te mukpahe umuomu.”—Ahwo Hibru 1:9.a
7. Fikieme alakpa-ẹmo Rom ọ jẹ gwọlọ emamọ eviẹ-awọ, kọ eme oyena u dhesẹ?
7 Ẹwhẹhọ eviẹ ọruẹrẹ kpahọ usiuwoma udhedhẹ. Elakpa-ẹmo Rom a re wo emamọ eviẹ hayo eviẹ-ifi egaga, keme eva etoke onya-ẹmo a re ku ẹgọ-ẹmo hayo wọ ekwakwa-ẹmo nọ e gbẹdẹ vi ubro ẹkpa isimeti họ oma rọ nya ikilomita 30 kẹdẹ kẹdẹ. Nwani fo, Pọl ọ rehọ eviẹ-awọ dhesẹ epanọ ma ruẹrẹ oma họ te no rọkẹ ewhowho ovuẹ Uvie na kẹ ohwo kpobi nọ ọ te gaviezọ. Onana u wuzou keme ẹvẹ ahwo a te rọ nyaze te riẹ Jihova nọ ma gbẹ ruẹrẹ oma kpahe he, nọ u gbe je no omai eva ze re ma ta usiuwoma na ha?—Ahwo Rom 10:13-15.
8. Ẹvẹ ma sae rọ raro kele oriruo Jesu wọhọ ọtausiuwoma?
8 Iruo vẹ Jesu ọ rọ karo evaọ uzuazọ riẹ? Ọ ta kẹ Ọba Rom na, Pọntiọs Pailet, inọ: ‘Mẹ ze evaọ akpọ na, re me se isẹi kẹ uzẹme na.’ Jesu ọ ta usiuwoma evaọ oria kpobi nọ ahwo a jẹ gaviezọ, yọ ọ reawere odibọgba riẹ ga te epanọ ọ rọ rehọ iẹe karo kẹ ẹgwọlọ ugboma riẹ. (Jọn 4:5-34; 18:37) Wọhọ Jesu, otẹrọnọ ma bi mu ọwhọ usiuwoma na ota, ma te ruẹ uvẹ buobu nọ ma re ro whowho iei kẹ amọfa. Ofariẹ, oma nọ ma re du le no họ iruo odibọgba mai u re fi obọ họ kẹ omai jọ gaga evaọ abọ-ẹzi.—Iruẹru 18:5.
Ojese, Etu, gbe Ọgbọdọ Na
9. Ọthọwẹ vẹ ojese ulogbo o wo kẹ alakpa-ẹmo Rom?
9 Ojese ulogbo ẹrọwọ na. Ubiẹme Griki nọ a fa fihọ ‘ojese ulogbo na’ u dhesẹ ojese nọ o rro te epanọ u re ro ruru abọjọ oma na soso. O rẹ thọ ohwo no “esagba erae” nọ a jọ Ahwo Ẹfẹsọs 6:16 ta ẹme kpahe na. Evaọ oke Ebaibol, elakpa-ẹmo a jẹ hae rọ ese nọ a rehọ ikpoko nọ i wo eghogho ru, nọ i wo oria utehru nọ a re ku ewhri je fi erae họ ro fi ẹmo. Ọwena-isukulu jọ o dhesẹ ese enana wọhọ “okwakwa enwoma nọ o mae ga nọ a jẹ hai ro fi ẹmo evaọ oke anwae.” Nọ alakpa-ẹmo o gbe wo ojese ulogbo nọ ọ rẹ rọ thọ oma riẹ no ekwakwa-ẹmo yena ha, ọ rẹ sae nwoma gaga hayo tube whu dede.
10, 11. (a) “Esagba erae” Setan vẹ e rẹ sai whrehe ẹrọwọ mai? (b) Ẹvẹ oriruo Jesu o ro dhesẹ epanọ ẹrọwọ o wuzou te eva oke edawọ?
10 “Esagba erae” vẹ Setan o bi ro ru iruo re ọ ruẹsi whrehe ẹrọwọ mai? Ọ rẹ sae wha ukpokpoma hayo ọwọsuọ ze evaọ uviuwou, eva oria iruo, hayo eva obọ isukulu. Isiuru ilale eware akpọ gbe urusio ọfariẹ-ogbe e raha edikihẹ abọ-ẹzi otujọ no. Re ma ruẹse thọ oma mai no ọza otiọye, o gbahọ nọ ‘vi eware efa kpobi, ma rẹ rehọ ojese ulogbo ẹrọwọ na.’ Ma re wo ẹrọwọ nọ ma te bi wuhrẹ kpahe Jihova, be ta ẹme kugbei ẹsikpobi evaọ olẹ, je vuhu oghẹrẹ nọ ọ be rọ thọ jẹ ghale omai mu.—Joshua 23:14; Luk 17:5; Ahwo Rom 10:17.
11 Eva okenọ Jesu ọ jọ otọ-akpọ, o dhesẹ epanọ u wuzou te re a wo ẹrọwọ ọgaga evaọ oke ebẹbẹ. O fi eva họ iroro-ejẹ Ọsẹ riẹ riẹriẹriẹ, o tẹ jẹ jọ oware evawere kẹe re o ru oreva Ọghẹnẹ. (Matiu 26:42, 53, 54; Jọn 6:38) Makọ okenọ ọ jọ edada evaọ ọgbọ Getsemane, Jesu ọ ta kẹ Ọsẹ riẹ nọ: “O rọ eva mẹ hẹ, rekọ o rọ eva ra.” (Matiu 26:39) Epanọ u wuzou te re ọ yọrọ ẹgbakiete riẹ je ru eva were Ọsẹ riẹ o thọrọ Jesu ẹro vievie he. (Itẹ 27:11) Ma te fi udu họ Jihova oghẹrẹ ovona, ma te kuvẹ kẹ otu egba-avro hayo ọwọsuọ re a whrehe ẹrọwọ mai hi. Ukpoye, ẹrọwọ mai ọ te ga nọ ma tẹ rẹro so Ọghẹnẹ, dhesẹ nọ ma you rie, je koko ijaje riẹ. (Olezi 19:7-11; 1 Jọn 5:3) Uvumọ erere hayo omawere ubroke akpọ na ovuọvo o riẹ hẹ nọ a rẹ sai kele dhe eghale nọ Jihova ọ ruẹrẹhọ kẹ ahwo nọ a you rie.—Itẹ 10:22.
12. Abọ oma mai na vẹ nọ o wuzou etu ẹwoho na ọ rẹ thọ, kọ fikieme ethathọ itieye na e rọ roja?
12 Etu usiwo na. Etu ọ rẹ thọ uzou gbe ẹvori alakpa-ẹmo—oria nọ ogaga iroro-ejẹ o rrọ. A rehọ ẹruore Oleleikristi mai ro dhesẹ etu fikinọ o rẹ thọ iroro mai. (1 Ahwo Tẹsalonika 5:8) Dede nọ ma rehọ ẹkwoma eriariẹ egbagba Ẹme Ọghẹnẹ ro wuhrẹ iroro mai no, ma gbẹ rrọ ahwo-akpọ sebaẹgba nọ a wo omoyẹlẹ-iwo. Iroro igbegbe e rẹ sae ruọ omai eva lọlọhọ. Itee akpọ nana e rẹ sai reghe iroro mai hayo rehọ ẹta ẹruore nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omai na dede. (Ahwo Rom 7:18; 12:2) Ẹdhọ ọ daoma ufofe re ọ ruẹsi reghe iroro Jesu ẹkwoma ‘ivie akpọ kpobi gbe ajiri rai’ nọ ọ ta nọ ọ rẹ rọ kẹe. (Matiu 4:8) Rekọ Jesu ọ se rai riẹriẹriẹ, yọ Pọl ọ ta kpahe iẹe nọ: “Fiki oghọghọ nọ a kẹ riẹ [Jesu o] thihakọ [ure oja, NW ], ọ daozọ omovuọ họ, ọ tẹ keria obọze akaba uvie Ọghẹnẹ.”—Ahwo Hibru 12:2.
13. Ẹvẹ ma sae rọ yọrọ udufihọ nọ ma wo kpahe ẹruore nọ ọ rrọ omai aro na?
13 Oghẹrẹ udufihọ nọ Jesu o wo na u mu nyaze he. Ma tẹ rehọ isiuru gbe itee akpọ nana vọ iroro mai ukpenọ ma rẹ tẹrovi ẹruore nọ ọ rrọ obaro na, ẹrọwọ nọ ma wo fihọ eyaa Ọghẹnẹ o ti dhe ewhrewhrehe. Nọ oke o be nyaharo na, ẹruore mai ọ rẹ sai vru ku omai riẹriẹriẹ. Evaọ abọdekọ riẹ, nọ ma te bi roro didi kpahe eyaa Ọghẹnẹ kẹse kẹse, ma te ruabọhọ ghọghọ evaọ ẹruore nọ ọ rrọ omai aro na.—Ahwo Rom 12:12.
14, 15. (a) Eme họ ọgbọdọ ẹwoho mai, kọ ẹvẹ ma sae rọ rehọ iẹe ru iruo? (b) Dhesẹ epanọ ọgbọdọ ẹzi na ọ sai ro fi obọ họ kẹ omai za edawọ dhe.
14 Ọgbọdọ Ẹzi na. Ovuẹ hayo ẹme Ọghẹnẹ nọ a kere fihọ Ebaibol na o wọhọ ọgbọdọ akọ-ava ọdada nọ ọ rẹ sae raha erue egagọ je fi obọ họ kẹ ahwo nọ a wo eva ezi duku ufuoma abọ-ẹzi. (Jọn 8:32; Ahwo Hibru 4:12) Ọgbọdọ abọ-ẹzi na ọ rẹ sae jẹ thọ omai nọ a tẹ be rehọ edawọ họre omai hayo nọ ikọ-erue a tẹ be gwọlọ raha ẹrọwọ mai. (2 Ahwo Kọrint 10:4, 5) Ẹvẹ ma be kẹ uyere te inọ ‘Ọghẹnẹ o gie ẹwolo ku Ikereakere na kpobi, e tẹ be jẹ thọ omai vẹre kẹ iruo iwoma iruo kpobi’!—2 Timoti 3:16, 17.
15 Okenọ Setan ọ dawo iẹe evaọ obọ igbrẹwọ, Jesu ọ rehọ ọgbọdọ abọ-ẹzi na kpọ iroro ethọthọ gbe eghẹ edawọ riẹ fiẹ. Jesu ọ kẹ uyo kẹ edawọ Setan kpobi inọ: “A kere nọ.” (Matiu 4:1-11) Ikereakere na i fi obọ họ kẹ Devidi, omọvo Isẹri Jihova jọ evaọ Spain fi edawọ kparobọ no re. Eva okenọ ọ jọ ikpe 19, upelẹ aye jọ nọ o wo erru gaga, ọnọ a gbe je ru iruo kugbe evaọ ekọmpene nọ e rẹ wozẹ eware, ọ jẹ iroro kẹe inọ a “nya usu ọmọtẹ-avọ-ọmọzae.” Devidi ọ siọ usu onyakugbe yena jẹ yare ọnọ o wuzou iruo riẹ inọ o dhei kpohọ abọfa nyai ru iruo re uyero yena o seba ẹwariẹ roma via. Devidi ọ ta nọ: “Mẹ kareghẹhọ oriruo Josẹf. Ọ se ọfariẹ-ogbe jẹ dhẹ ẹsiẹsiẹ. Epọvo na me ru.”—Emuhọ 39:10-12.
16. Dhesẹ oware nọ o soriẹ nọ ma je wuhrẹ omobọ mai kẹse kẹse re ma sae “yọrọ ẹme uzẹme na ziezi.”
16 Jesu ọ tẹ jẹ rehọ ọgbọdọ ẹzi na ru iruo ro fi obọ họ kẹ amọfa vabọ no otọ ekpakpọ Setan. Jesu ọ ta nọ: “Ewuhrẹ mẹ ọ rọ ọrobọ mẹ hẹ, rekọ ọrọ ọnọ o vi omẹ.” (Jọn 7:16) Re ma ruẹse raro kele ona ewuhrẹ Jesu, o gwọlọ nọ ma re wuhrẹ oma mai. Rọ kpahe elakpa-ẹmo Rom, ogbiku ohwo Ju na Josephus o kere nọ: “Alakpa-ẹmo kpobi o re wuhrẹ oma riẹ kẹdẹ kẹdẹ avọ osegboja wọhọ ẹsenọ o rrọ etoke ẹmo, oyejabọ nọ a jẹ sae kaki thihakọ elọhoma ẹmo na.” Evaọ ẹmo-ofio abọ-ẹzi mai na, o gwọlọ nọ ma rẹ rehọ Ebaibol na ru iruo. Ofariẹ, o gbahọ nọ ‘ma rẹ dawo oma re ma sai ru oma mai wọhọ ọnọ a jẹrehọ no, obọ aro Ọghẹnẹ jẹ wọhọ oruiruo nọ ọ kare omaovuọ, nọ ọ rẹ yọrọ ẹme uzẹme na ziezi.’ (2 Timoti 2:15) Yọ evevọwẹ nọ ma re wo u gbunu kẹhẹ nọ ma tẹ be rehọ Ikereakere na kiyo emamọ enọ ohwo nọ o wo isiuru!
Lẹ Koke Koke
17, 18. (a) Abọ vẹ olẹ u wo evaọ ẹdadamu kẹ Setan? (b) Kẹ oriruo ro dhesẹ aghare olẹ.
17 Nọ ọ ta ẹme kpahe ẹgọ-ẹmo abọ-ẹzi ọsoso no, Pọl o te fi ohrẹ ofa jọ nọ u wuzou bae. Evaọ ẹdadamu kẹ Setan, u fo nọ Ileleikristi a rẹ rehọ oma kẹ ‘olẹ kpobi gbe olẹ-ayare.’ Ẹvẹ o rẹ kpekpe te? Pọl o kere nọ: “Hẹ jọ eva Ẹzi lẹ koke koke.” (Ahwo Ẹfẹsọs 6:18) Nọ ma tẹ rẹriẹ ovao ku edawọ, hayo nọ udu u te bi whrehe omai, olẹ o rẹ sae bọ omai ga evaọ edhere ologbo. (Matiu 26:41) Jesu ọ “kpare uru whahwa avọ oviẹ jẹlẹ elẹ gbe ayare, kẹ ọ nọ ọ rẹ sai si ei no uwhu, a te yo kẹe fiki ozọ-odhẹ Ọghẹnẹ riẹ.”—Ahwo Hibru 5:7.
18 Milagros, ọnọ ọ rẹrote ọzae riẹ nọ ẹyao o kru fihotọ vrẹ ikpe 15 no ọ ta nọ: “Nọ udu u te whrehe omẹ, mẹ rẹ lẹ se Jihova. Ọye họ ohwo nọ ọ be mai fi obọ họ kẹ omẹ. Uzẹme, oke jọ o jariẹ nọ me roro inọ mẹ gbẹ sai thihakọ riẹ ofa ha. Rekọ kẹse kẹse nọ mẹ tẹ lẹ se Jihova no, mẹ rẹ ruẹ inọ ẹgba o bi zihe bru omẹ ze yọ ẹzi mẹ ọ rẹ wariẹ kpokpọ.”
19, 20. Re ma ruẹsi fi kparobọ evaọ ohọre mai rọso Setan, eme o gwọlọ?
19 Ukumuomu na ọ riẹ inọ oke riẹ o rẹ kpẹkpẹre, yọ o bi fiba omodawọ riẹ gaga re ọ ruẹsi fi omai kparobọ. (Eviavia 12:12, 17) Ma re mugba kẹ ọwegrẹ ologbo ọnana re ma ‘họre uvi ohọre ẹrọwọ na.’ (1 Timoti 6:12) Onana o gwọlọ ẹgba ologbo nọ o thesiwa. (2 Ahwo Kọrint 4:7) Ma gwọlọ obufihọ ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ re, yọ u fo nọ ma rẹ lẹ kẹe. Jesu ọ ta nọ: “Whai enọ i yoma wha tẹ riẹ epanọ wha rẹ rọ emamọ eware kẹ emọ rai, kẹvẹ Ọsẹ obọ odhiwu rai ọ rẹ rehọ Ẹzi Ẹri kẹ enọ e yare riẹ te re?”—Luk 11:13.
20 U re vevẹ, o roja inọ ma fi ẹgọ-ẹmo ọsoso nọ Jihova ọ rẹ kẹ họ oma. Re ma fi ẹgọ-ẹmo abọ-ẹzi nana họ oma o gwọlọ nọ ma re dhesẹ ekwakwa ohwo Ọghẹnẹ wọhọ ẹrọwọ gbe ẹrẹreokie. O gwọlọ nọ ma re you uzẹme na wọhọ ẹsenọ ma rehọ iẹe ru umueku, onọ u re dhesẹ nọ ma ruẹrẹ oma kpahe no re ma rehọ uvẹ kpobi vuẹ emamọ usi na, gbe inọ ma si ẹruore nọ ọ rrọ omai aro na te iroro. Ma re wuhrẹ ona nọ ma rẹ rọ rehọ ọgbọdọ abọ-ẹzi na ru iruo hrọ. Ẹkwoma ẹgọ-ẹmo Ọghẹnẹ ọsoso nọ ma re fihọ oma, ma te sai fi kparobọ evaọ ohọre mai rọso ogaga izi imuomu na jẹ sae ghinẹ wha orro se odẹ ofuafo Jihova.—Ahwo Rom 8:37-39.
[Oruvẹ-obotọ]
a Evaọ eruẹaruẹ Aizaya, a dhesẹ Jihova inọ o ku “ẹrẹreokie họ oma wọhọ ẹgọ-ọzadhe.” Oyejabọ nọ ọ rọ gwọlọ nọ esẹro ukoko a dhesẹ uvi-ẹdhoguo je ru iruo nọ i dhesẹ ẹrẹreokie via.—Aizaya 59:14, 15, 17.
Ẹvẹ Whọ te k’Uyo?
• Ono o fi oriruo nọ ọ mai woma kparobọ hotọ evaọ efihọ oma ọrọ ẹgọ-ẹmo abọ-ẹzi, kọ fikieme u je fo nọ ma roma totọ roro kpahe oriruo riẹ?
• Ẹvẹ ma sae rọ thọ iroro gbe udu ẹwoho mai na?
• Ẹvẹ ma sae rọ yọrọ ọgbọdọ ẹzi na ziezi avọ ona?
• Fikieme ma jẹ lẹ koke koke?
[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 17]
Uwuhrẹ Ebaibol nọ ma rẹ rehọ osegboja ru o rẹ sae wọ omai gwọlọ rehọ uvẹ kpobi whowho emamọ usi na
[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 18]
Ẹruore mai nọ o muẹro o re fi obọ họ kẹ omai fi edawọ kparobọ
[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 19]
Kọ whọ be rehọ “ọgbọdọ Ẹzi na” ru iruo evaọ odibọgba na?