UZOẸME UKE NA

Kọ Ifoto-Ẹbẹba Iriwo U Wo Erere jọ Manikọ O rẹ Nwa Ohwo Oma?

Ifoto-ẹbẹba e vọ oria kpobi evaọ akpọ na.a A rẹ jọ etẹlẹvisiọno, iwu nọ a re kuhọ, ifimu, ile, emagazini, erozaha ividio, ifonu, Itanẹte, gbe eria efa buobu ruẹ ifoto ẹbẹba. O wọhọ nọ ifoto-ẹbẹba iriwo yọ oware nọ a jẹrehọ evaọ eria buobu. Enẹna, ahwo nọ a bi rri ifoto-ẹbẹba a bu vi epaọ anwẹdẹ no.—Se ẹkpẹti na “Ekiakiẹ nọ A Ru no Kpahe Ifoto-Ẹbẹba Iriwo”

Ifoto-ẹbẹba nọ a bi ru enẹna i nwene gaga no. Ọzae jọ nọ a re se Gail Dines o kere fihọ obe riẹ jọ inọ: “Ifoto-ẹbẹba iriwo e gbẹ be tọtọ ahwo oma wọhọ epanọ e jẹ hae tọtọ ahwo oma evaọ okenọ u kpemu hu.”

Ẹvẹ who rri ifoto-ẹbẹba nọ e vọ oria kpobi na gbe oghẹrẹ nọ ahwo a rehọ e rai fihọ? Kọ ifoto-ẹbẹba iriwo u wo erere jọ, manikọ o vọ avọ enwoma? Jesu ọ ta nọ: “Kure kure nọ u woma o rẹ mọ ibi iwoma, rekọ ure umuomu o rẹ mọ ibi iyoma.” (Matiu 7:17) Didi ibi ifoto-ẹbẹba iriwo o rẹ mọ? Re ma riẹ uyo na, joma roro kpahe iyo enọ jọ kpahe ifoto-ẹbẹba iriwo.

Oghẹrẹ vẹ ifoto-ẹbẹba iriwo u re kpomahọ ohwo te?

OWARE NỌ AHWO JỌ A TA: Ifoto-ẹbẹba iriwo o tẹ reria ohwo obọ no, ahwo jọ a ta nọ u re mu wọhọ ige.

Ọzae jọ nọ a re se Brianb, nọ ifoto-ẹbẹba iriwo evaọ Itanẹte o reria obọ no ọ ta nọ: “Me roro nọ mẹ rẹ sae siẹe ba vievie he. Makinọ mẹ tẹ rrọ owezẹ dede, o rẹ wọhọ ẹsenọ mẹ be rue rai. Oria kpobi nọ mẹ jọ, mẹ jẹ hai mu sigbi, avọ uzou ogaga nọ o be tehe omẹ. Mẹ daoma bẹ re mẹ seba, rekọ evaọ ikpe buobu nọ i lele i rie, me gbe je rri rai ghele.”

Ahwo nọ a re rri ifoto-ẹbẹba a rẹ kuọ uruemu uyoma nana dhere. A rẹ jọ kpirikpiri avọ eviẹhọ. Onana o rẹ lẹliẹ ibuobu rai siomano ahwo hayo jọ goli avọ omovuọ, a rẹ jọ ọkọkora avọ ofu nọ o re dhe ai. Ẹsejọ dede, ejọ e rẹ gwọlọ thuru whu. Ohwo jọ nọ a re se Serge, nọ ọ jẹ hae rehọ ifoto-ẹbẹba no Itanẹte ze fihọ ifonu riẹ enwenọ kẹdẹ kẹdẹ, ọ ta nọ: “Onana u kpomahọ uruemu mẹ gaga, keme omamẹ ọvo mẹ jẹ hai roro kpahe. Onana o jẹ hae lẹliẹ omẹ roro nọ me fioka ha, avọ obroziẹ-iroro nọ o bi brukpe omẹ, jẹ wọhọ ohwo nọ o kie fihọ ọgọdọ odidi nọ ọ be sai noi ze he. Yọ fiki omovuọ, mẹ jẹ sae ta via re a fi obọ họ kẹ omẹ hẹ.”

Makọ ifoto-ẹbẹba nọ ohwo o gbẹroku ọvo dede o rẹ sae wha enwoma ze. Aye jọ nọ a re se Dr. Judith Reisman nọ o re ru ekiakiẹ kpahe ifoto-ẹbẹba, ọ ta nọ: “Nọ ohwo o te rri ifoto-ẹbẹba no, o rrọ bẹbẹ re eware nọ ọ ruẹ na e thọrọ iẹe ẹro, yọ onana o rẹ lẹliẹ oma riẹ kpare, nọ e tẹ ze iẹe iroro.” Ọmọtẹ ikpe 19 jọ nọ a re se Susan, nọ ọ jẹ jọ Itanẹte rri ifoto-ẹbẹba, ọ ta nọ: “Ifoto-ẹbẹba na e tamu omẹ ẹvori. Gheghe gheghe, e rẹ ziọ omẹ iroro. O wọhọ ẹsenọ e te sai no omẹ iroro ho.”

UZẸME NA DẸẸ: Ifoto-ẹbẹba iriwo i re ru ohwo họ ọrigbo rai.—2 Pita 2:19.

Oghẹrẹ vẹ ifoto-ẹbẹba iriwo u re kpomahọ uviuwou ohwo te?

OWARE NỌ AHWO JỌ A TA: “Erọo buobu e be fa fikinọ ọzae hayo aye na o bi rri ifoto-ẹbẹba.”—Ere obe na The Porn Trap, nọ Wendy avọ Larry Maltz a kere o ta.

Erọo gbe iviuwou buobu nẹnẹ e be tahaku, keme ifoto-ẹbẹba iriwo o rẹ wha ebẹbẹ nana ze:

U re ru nọ ọzae avọ aye a gbe ro fi eva họ ohwohwo ho, je ru nọ a gbẹ rọ kpekpe te epaọ ọsosuọ họ.—Itẹ 2:12-17.
U re ru ohwo roro kpahe omobọ riẹ ọvo, je ru nọ ọrivẹ-orọo riẹ ọ gbẹ rọ dae ẹro ho.—Ahwo Ẹfẹsọs 5:28, 29.
O rẹ kpare ekpehre isiuru owezẹ họ ohwo oma.—2 Pita 2:14.
U re ru nọ ohwo nọ o rri rai no ọ rẹ rọ gwọlọ gba ọrivẹ-orọo riẹ họ oghẹrẹ owezẹ nọ ọ ruẹ evaọ ifoto-ẹbẹba na.—Ahwo Ẹfẹsọs 5:3, 4.
U re ru nọ ohwo o re ro no uwou-orọo kpohọ obọ ore nyai bruẹnwae.—Matiu 5:28.

Ebaibol na ọ ta nọ ahwo nọ a rọo no a “yọrọ oma rai re [a] se ababọ evaifihọ ba ẹjọ.” (Malakae 2:16) Ababọ evaifihọ o rẹ sae lẹliẹ ọzae avọ aye hẹriẹ hayo tubẹ fa orọo dede. Onana o tẹ via, u re kpomahọ emọ na yoyoma.

Nọ emaha a te rri ifoto-ẹbẹba, u re kpomahọ ai yoyoma re. Brian, nọ ma fodẹ evaọ obehru na ọ ta nọ: “Nọ mẹ jọ ikpe 10, ẹdẹjọ nọ ma jẹ zaharo evaọ uwou mai, mẹ tẹ ruẹ emagazini ọsẹ mẹ nọ ifoto-ẹbẹba e rrọ. Mẹ tẹ jẹ hae lẹlẹ rri ifoto na, rekọ mẹ riẹ oware nọ o tubẹ lẹliẹ ai si omẹ urru hu. Enẹ ekpehre uruemu nana o rọ reria omẹ obọ no emaha ze.” Ahwo jọ a ta nọ ifoto-ẹbẹba iriwo o rẹ sae lẹliẹ emọ ikpe-ikpegbọ riẹ kpahe owezẹ ọzae-avọ-aye totọ, tubẹ rehọ iẹe họ dede, yọ onana o rẹ lẹliẹ oma kpakpa ae otẹrọnọ a gbẹ re ruẹ ohwo lele wezẹ hẹ.

UZẸME NA DẸẸ: Ifoto-ẹbẹba iriwo o rẹ wha ebẹbẹ gbe edada buobu fihọ uviuwou.—Itẹ 6:27.

Eme Ebaibol na ọ ta kpahe ifoto-ẹbẹba iriwo?

EBAIBOL NA Ọ TA NỌ: “Wha kpe abọ akpọ nọ e [rrọ] oma rai no: igberedia, egbegbe, urusio nọ o rẹ vrẹ ẹta, eware iyoma eguọlọ, gbe eware amọfa eguọlọ, onọ orọ edhọ egọ.”—Ahwo Kọlọsi 3:5.

Uzẹme riẹ họ, Jihovac o mukpahe ifoto-ẹbẹba iriwo. Orọnikọ oyena u dhesẹ nọ owezẹ ọzae-avọ-aye o rẹ dhae eva ha. Ọ ma ọzae-avọ-aye re a wezẹ kugbe, jẹ rọ ere wo omawere, si kẹle ohwohwo, je yẹ emọ.—Jemis 1:17.

Kọ fikieme ma rọ ta nọ Jihova o mukpahe ifoto-ẹbẹba iriwo? Roro kpahe eware nana:

Ọ riẹ nọ ifoto-ẹbẹba iriwo o rẹ wha enwoma se ohwo.—Ahwo Ẹfẹsọs 4:17-19.
O you omai, jẹ gwọlọ thọ omai no enwoma.—Aizaya 48:17, 18.
Jihova ọ gwọlọ nọ orọo gbe uviuwou mai e raha kuotọ họ.—Matiu 19:4-6.
Ọ gwọlọ nọ uruemu mai o jọ fuafo, gbe nọ ma gba amọfa họ ru oware nọ ma roro nọ o mai woma ha.—1 Ahwo Tẹsalonika 4:3-6.
Ọ gwọlọ nọ okenọ ọzae-avọ-aye a tẹ rọo no ọvo a sae rọ wezẹ kugbe evaọ edhere nọ u fo.—Ahwo Hibru 13:4.
Jihova ọ riẹ nọ ifoto-ẹbẹba iriwo yọ edhere nọ Ẹdhọ o bi ro si ọghọ no owezẹ ọzae-avọ-aye.—Emuhọ 6:2; Jud 6, 7.

UZẸME NA DẸẸ: Ifoto-ẹbẹba iriwo o rẹ raha usu nọ ohwo o wo kugbe Ọghẹnẹ.—Ahwo Rom 1:24.

Ghele na, Jihova ọ rẹ re-ohrọ ahwo nọ a gwọlọ siomano ifoto-ẹbẹba iriwo. Ebaibol na ọ ta nọ: “ỌNOWO ọ vọ avọ ohrọ gbe aruoriwo, ọ rẹ kaki muofu hu; o wo emamọ eva gaga. Keme na ọye ọ riẹ epanọ a rọ ma omai; ọ be kareghẹhọ nọ mai ẹkpẹ gheghe.” (Olezi 103:8, 14) Ọ tuduhọ omai awọ nọ ma lẹ sei “re ma ruẹse wo ohrọoriọ, gbe aruoriwo eva ẹdẹ okuba.”—Ahwo Hibru 4:16; rri ẹkpẹti na, “Epanọ Ohwo Ọ Sai ro Siomano Ifoto-Ẹbẹba Iriwo.”

Ahwo buobu nọ a je rri ifoto-ẹbẹba vẹre a jẹ obufihọ Ọghẹnẹ rehọ no. Kọ Ọghẹnẹ ọ sai gine fi obọ họ kẹ ohwo seba? Muẹrohọ oware nọ Ebaibol na ọ ta kpahe ahwo jọ nọ a siobọno ekpehre iruemu jọ nọ a wo vẹre, inọ: “A họ owhai, je ru owhai fo, wha te je wo unuzou eva odẹ Ọnowo Jesu Kristi jegbe eva Ẹzi Ọghẹnẹ mai.” (1 Ahwo Kọrint 6:11) Ahwo otiọye na a rẹ sae ta ọkpọ ẹme nọ Pọl ukọ na ọ ta, inọ: “Mẹ rẹ sai ru eware kpobi eva ọnọ ọbe kẹ omẹ eri.”—Ahwo Filipai 4:13.

Susan, nọ ọ siọ ifoto-ẹbẹba iriwo ba no, ọ ta nọ: “Jihova ọvo họ ohwo nọ ọ rẹ sai fi obọ họ kẹ ohwo fi ẹbẹbẹ yena kparobọ. Whọ tẹ lẹ sei re o fi obọ họ kẹ owhẹ, o re gine ru ere. Ọ rẹ nyasiọ owhẹ ba vievie he.”

Epanọ Ohwo Ọ Sai ro Siomano Ifoto-Ẹbẹba Iriwo

Kọ whọ riẹ ohwo jọ nọ ọ gwọlọ siọ ifoto-ẹbẹba iriwo ba rekiyọ o lọhọ kẹe he? Muẹrohọ eware jọ nọ i fi obọ họ kẹ ahwo jọ fi ẹbẹbẹ yena kparobọ no.

1. Lẹ se Ọghẹnẹ.

“Re ohwo ọ sae siọ ifoto-ẹbẹba iriwo ba, oware nọ o mai wuzou nọ u fo nọ o re ru họ, ọ rẹ lẹ se Ọghẹnẹ kẹ obufihọ.”—ere ohwo jọ nọ a re se Franz ọ ta.

Jihova ọ rẹ sae rọ ẹzi ọfuafo riẹ fi obọ họ kẹ ohwo j’owọ nọ ọ rẹ rọ siọ uruemu yena ba. (Ahwo Filipai 2:13) Ohwo na ọ tẹ kẹ ẹzi ọfuafo na uvẹ re o fi obọ họ kẹe, ọ rẹ sae whaha ekpehre isiuru.—Ahwo Galesha 5:16, 24.

2. Tae via re a fi obọ họ kẹ owhẹ.

“Fiki oghẹrẹ nọ ifoto-ẹbẹba iriwo e tọtọ te, omovuọ o rẹ jọ ohwo ta via re a fi obọ họ kẹe he. Ohwo o re roro nọ ọyọvo ọ sai fi ẹbẹbẹ na kparobọ. Rekọ o rrọ ere vievie he. O gwọlọ obufihọ amọfa. Fikiere evaọ ẹdẹjọ, mẹ tẹ gbaudu ta kẹ aye mẹ. Mẹ tẹ jẹ vuẹ ogbẹnyusu ọkpekpe mẹ jọ re. Dede nọ o jọ bẹbẹ re mẹ sae ta via, nọ mẹ ta via a te fi obọ họ kẹ omẹ.”—ere ohwo jọ nọ a re se Yoshi ọ ta.

O gwọlọ udu re ohwo ọ sai rovie eva kẹ amọfa. Oyena u re fi obọ họ kẹ ohwo whaha ekpehre uruemu yena jẹ sae wariẹ rọ eva kpobi lele ahwo uviuwou riẹ yeri. Susan, nọ ma fodẹ vẹre no na, ọ ta nọ: “Nọ mẹ gbaudu ta via no, o tẹ wọhọ ẹsenọ a wọ owha ogbẹgbẹdẹ no omẹ uzou. Dede nọ o jọ bẹbẹ re mẹ sae ta via, udu u kie omẹ vi uwhremu na.”—Jemis 5:16.

3. Daoma vuhu eware nọ e rẹ kpare isiuru owezẹ họ owhẹ oma, jẹ whaha ae.

Eware jọ vẹ who roro nọ e rẹ sae kpare isiuru owezẹ họ owhẹ oma? Kọ eware nọ e rrọ Itanẹte? Kọ etẹlẹvisiọno nọ who re rri evaọ udevie aso? Kọ emagazini ifoto-ẹbẹba nọ who re se? Kọ obọ unueri nọ who re kpohọ nyae họ? Kọ nọ ohọo u te bi kpe owhẹ, manikọ nọ eva e tẹ be dha owhẹ? Kọ nọ whẹ ọvo whọ tẹ rrọ oria, manikọ nọ oma o tẹ rọ owhẹ no? Ozae jọ nọ a re se Sven ọ ta nọ, “Riẹ eware nọ e rẹ kpare isiuru owezẹ họ owhẹ oma, jẹ daoma whaha ae.” Jesu ọ ta nọ: “[Otẹrọnọ] ẹro ọze ra o bi ru owhẹ zoruẹ, vre i no who ku ei fiẹ.”—Matiu 5:29.

Franz ọ ta nọ: “Otẹrọnọ ekpehre isiuru e ruọ omẹ udu fikinọ me bi rri aye vrẹta, mẹ vẹ nwane lẹ se Jihova je ku aro fiẹ.” Job ọ ta nọ: “Me duwu aro mẹ iyeri no, kẹvẹ ọmọtẹ o gbe ro si omẹ uru?”—Job 31:1.

4. Daoma bọ usu ra kugbe Ọghẹnẹ ga.

Franz ọ ta haro nọ, “Hai roro kpahe emamọ eware ẹsikpobi, je kru oma ga ziezi evaọ egagọ Ọghẹnẹ.”

Ebaibol na ọ ta nọ: “Oware kpobi nọ o rọ uzẹme, oware kpobi nọ u wo adhẹẹ, oware kpobi nọ u kiẹrẹe, oware kpobi nọ orọ ẹfuọ, oware kpobi nọ orọ aruoriwo, otẹrọnọ ọ riẹruo jọ o rọ, otẹrọnọ oware jọ o rọ nọ ufo ajiri, wha kareghẹhọ eware nana . . . , Ọghẹnẹ udhedhẹ o re ti lele owhai jọ.”—Ahwo Filipai 4:8, 9.

a “Ifoto-ẹbẹba” yọ iwoho ahwo nọ a ba fihọ, nọ e rẹ lẹliẹ ohwo nọ o bi rri rai wo isiuru owezẹ. I kugbe ebe nọ a re se nọ e rẹ kpare isiuru owezẹ gbe ile nọ a rẹ gaviezọ kẹ.

b Ma nwene edẹ ahwo nọ a rrọ uzoẹme nana.

c Lele epanọ a fa riẹ no Oyibo ze, evaọ ẹvẹrẹ Isoko, a be hai se odẹ na Jihova.