Jesu nọ ọ be dhẹ eketekete ruọ Jerusalẹm avọ ubo obokparọ

Kọ Eruẹaruẹ nọ I Kiekpahe Mesaya na I Dhesẹ nọ Jesu Họ Mesaya Na?

Uyo nọ Ebaibol na ọ kẹ

Ee. Okenọ Jesu ọ jọ otọakpọ, eruẹaruẹ buobu nọ i kiekpahe “Mesaya Osu na,” ọnọ ọ te jọ “osiwi akpọ na” i rugba evaọ oma Jesu. (Daniẹl 9:25; 1 Jọn 4:14) Makọ okenọ Jesu o whu no, eruẹaruẹ nọ i kiekpahe Mesaya na i gbe je rugba evaọ omariẹ.—Olezi 110:1; Iruẹru Ikọ 2:34-36.

Eme họ otofa “Mesaya”?

Ẹme Hibru na Ma·shiʹach (Mesaya) gbe ẹme Griki na Khri·stos (Kristi) i wo otofa ovona, koyehọ, “Ọnọ A Wholo.” Fikiere, otofa “Jesu Kristi” họ “Jesu Ọnọ A Wholo na,” hayo “Jesu Mesaya na.”

Evaọ oke Ebaibol na, nọ a tẹ gwọlọ rehọ ohwo mu obọdẹ ọkwa jọ, a re ku ewhri fihọ uzou ohwo na ro wholo iei. (Iruo-Izerẹ 8:12; 1 Samuẹle 16:13) Ọghẹnẹ họ ọnọ ọ rehọ Jesu mu Mesaya na, ọkwa ologbo, onọ Ọghẹnẹ ọ kẹ riẹ. (Iruẹru Ikọ 2:36) Rekọ ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ o ro wholo Jesu, orọnikọ ewhri hi.—Matiu 3:16.

Kọ eruẹaruẹ nọ i kiekpahe Mesaya na e sai rugba evaọ oma omọfa?

Ijo. Wọhọ epanọ isi uziobọ imava e rẹ jọ epọvo na ha na, ere ọvona eruẹaruẹ Ebaibol nọ i rugba i dhesẹ nọ omọvo họ Mesaya hayo Kristi na. Rekọ Ebaibol na ọ vẹvẹ omai unu inọ “Kristi erue gbe eruẹaro erue e te romavia, a ve ti ru eware eka ilogbo gbe iruo igbunu re a su ahwo thọ, otẹrọnọ o rẹ lọhọ, makọ enọ a salọ na dede.”—Matiu 24:24.

Kọ Mesaya na ọ te romavia evaọ obaro?

Ijo. Ebaibol na ọ ta nọ uyẹ Devidi, ovie Izrẹl, Mesaya na o ti no ze. (Olezi 89:3, 4) Rekọ, okerefihotọ uyẹ ahwo Ju rite oke Devidi i vru no, ẹsejọhọ a raha e rai evaọ okenọ ahwo Rom a rọ raha Jerusalẹm evaọ 70 C.E.a Anwọ oke yena ze, o rrọ bẹbẹ re ohwo jọ o dhesẹ nọ uyẹ Devidi o no ze. Rekọ evaọ oke Jesu, okerefihotọ uyẹ yena e jariẹ, fikiere nọ Jesu ọ ta nọ uyẹ Devidi o no ze ohwo ọvo ọ vro riẹ hẹ makọ ewegrẹ riẹ dede.—Matiu 22:41-46.

Ẹvẹ eruẹaruẹ nọ i kiekpahe Mesaya na i bu te?

O lọhọ họ re ma riẹ oghẹrẹ nọ eruẹaruẹ Ebaibol nọ i kiekpahe Mesaya na i bu te. Wọhọ oriruo, oghẹrẹ nọ a re ro kele unu eruẹaruẹ nọ e rrọ Ebaibol na u wo ohẹriẹ, makọ enọ i kiekpahe Mesaya na dẹẹ. A jọ Aizaya 53:2-7 fodẹ abọ sa-sa eruẹaruẹ nọ i kiekpahe Mesaya na. Ahwo jọ a sai kele oria nana soso wọhọ eruẹaruẹ ọvo, rekọ amọfa a sai rri abọ ọvuọvo eruẹaruẹ na wọhọ eruẹaruẹ sa-sa.

Eruẹaruẹ jọ nọ i kiekpahe Mesaya na nọ i rugba evaọ oma Jesu

Eruẹaruẹ	Oria nọ o rrọ	Oria nọ u jo rugba
Ọmọ Abraham	Emuhọ 22:17, 18	Matiu 1:1
O no uyẹ Aiziki ọmọzae Abraham ze	Emuhọ 17:19	Matiu 1:2
Orua Juda evaọ Izrẹl a jo yẹi	Emuhọ 49:10	Matiu 1:1, 3
Uyẹ Devidi ovie na o no ze	Aizaya 9:7	Matiu 1:1
Ọmọtẹ-kọkọ o yẹ riẹ	Aizaya 7:14	Matiu 1:18, 22, 23
A yẹ riẹ evaọ Bẹtlẹhẹm	Maeka 5:2	Matiu 2:1, 5, 6
A se odẹ riẹ Imanuẹlb	Aizaya 7:14	Matiu 1:21-23
A yẹ riẹ evaọ uviuwou oyogbe	Aizaya 53:2	Luk 2:7
A kpe emaha evaọ okenọ a ro yẹi	Jerimaya 31:15	Matiu 2:16-18
A se riẹ no evaọ Ijipti ze	Hosia 11:1	Matiu 2:13-15
A se rie ohwo Nazarẹtc	Aizaya 11:1	Matiu 2:23
Ọnyukọ ọ karo kẹe	Malakae 3:1	Matiu 11:7-10
A wholo i rie re ọ jọ Mesaya evaọ 29 C.E.d	Daniẹl 9:25	Matiu 3:13-17
Ọghẹnẹ ọ jẹ riẹ rehọ wọhọ Ọmọ riẹ	Olezi 2:7	Iruẹru Ikọ 13:33, 34
O wo ọwhọ kẹ uwou Ọghẹnẹ	Olezi 69:9	Jọn 2:13-17
O whowho usi uwoma	Aizaya 61:1	Luk 4:16-21
Iruo usi uwoma ota riẹ evaọ Galili yọ elo ologbo	Aizaya 9:1, 2	Matiu 4:13-16
O ru iruo igbunu wọhọ Mosis	Iziewariẹ 18:15	Iruẹru Ikọ 2:22
Ọ ta eme Ọghẹnẹ wọhọ Mosis	Iziewariẹ 18:18, 19	Jọn 12:49
O siwi eyao ahwo buobu	Aizaya 53:4	Matiu 8:16, 17
O dhesẹ oma ha	Aizaya 42:2	Matiu 12:17, 19
O dhesẹ ọdawẹ kẹ enọ a bi gboja kẹ	Aizaya 42:3	Matiu 12:9-20; Mak 6:34
O dhesẹ uvioziẹ Ọghẹnẹ via	Aizaya 42:1, 4	Matiu 12:17-20
Ọkiroro Ogbunu	Aizaya 9:6, 7	Jọn 6:68
O whowho odẹ Jihova	Olezi 22:22	Jọn 17:6
Ọ rehọ etadhesẹ ta ẹme	Olezi 78:2	Matiu 13:34, 35
Osu	Daniẹl 9:25	Matiu 23:10
Ahwo buobu a fi ẹrọwọ họ iẹe he	Aizaya 53:1	Jọn 12:37, 38
Utho ezoruẹ	Aizaya 8:14, 15	Matiu 21:42-44
Ahwo a se riẹ	Olezi 118:22, 23	Iruẹru Ikọ 4:10, 11
A mukpahe iẹe gheghe gheghe	Olezi 69:4	Jọn 15:24, 25
Ọ dhẹ eketekete ruọ Jerusalẹm avọ ubo obokparọ	Zẹkaraya 9:9	Matiu 21:4-9
Emaha na a jiri i rie	Olezi 8:2	Matiu 21:15, 16
Ọ rehọ odẹ Jihova nyaze	Olezi 118:26	Jọn 12:12, 13
Ogbẹnyusu ọkpekpe riẹ nọ o fievahọ o vivie i rie	Olezi 41:9	Jọn 13:18
Ewẹ isiliva ọgba a ro vivie ieie	Zẹkaraya 11:12, 13	Matiu 26:14-16; 27:3-10
Egbẹnyusu riẹ a dhẹ se iẹe ba	Zẹkaraya 13:7	Matiu 26:31, 56
Isẹri erue a se isẹri kpei	Olezi 35:11	Matiu 26:59-61
Ọ kpunu hu nọ a gu eme fihọ iẹe uzou	Aizaya 53:7	Matiu 27:12-14
A nwo eya ku ei	Aizaya 50:6	Matiu 26:67; 27:27, 30
A rọ ọkpọ fae uzou	Maeka 5:1	Mak 15:19
A fa riẹ	Aizaya 50:6	Jọn 19:1
Ọ kpọ obọ họ nọ a tehe iẹe	Aizaya 50:6	Jọn 18:22, 23
Isu egọmeti a gba ẹgwae omuomu kpahe iẹe	Olezi 2:2	Luk 23:10-12
A rehọ ibubẹ tehe abọ gbe awọ riẹ fihọ ure	Olezi 22:16	Matiu 27:35; Jọn 20:25
Ahwo a ma ẹta (fi edhọ) fiki ewu riẹ	Olezi 22:18	Jọn 19:23, 24
A kele i rie kugbe erahaizi	Aizaya 53:12	Matiu 27:38
A se rie ẹkoko jẹ la ae eka	Olezi 22:7, 8	Matiu 27:39-43
Ọ ruẹ uye fiki erahaizi	Aizaya 53:5, 6	1 Pita 2:23-25
O jọ wọhọ ẹsenọ Ọghẹnẹ ọ se iẹe	Olezi 22:1	Mak 15:34
A kẹ riẹ iviniga gbe oware oyayare jọ da	Olezi 69:21	Matiu 27:34
Uruame u kpe rie taure o te ti whu	Olezi 22:15	Jọn 19:28, 29
O mu ẹzi riẹ họ Ọghẹnẹ obọ	Olezi 31:5	Luk 23:46
O siobọno uzuazọ riẹ	Aizaya 53:12	Mak 15:37
O siobọno uzuazọ riẹ rọkẹ ẹtanigbo re o si uzioraha no	Aizaya 53:12	Matiu 20:28
A wiri igbenwa riẹ hẹ	Olezi 34:20	Jọn 19:31-33, 36
A duwu i rie	Zẹkaraya 12:10	Jọn 19:33-35, 37
A ki rie kugbe edafe	Aizaya 53:9	Matiu 27:57-60
A kpare e riẹ no uwhu ze	Olezi 16:10	Iruẹru Ikọ 2:29-31
A rehọ omọfa nwene ohwo nọ o vivie i rie	Olezi 109:8	Iruẹru Ikọ 1:15-20
Ọ keria obọze Ọghẹnẹ	Olezi 110:1	Iruẹru Ikọ 2:34-36

a Obe ofeme nọ a re se McClintock and Strong’s Cyclopedia o ta nọ: “Ababọ avro, okenọ a rọ raha Jerusalẹm a rọ raha okerefihotọ erua ahwo Ju gbe erọ iviuwou rai na, orọnikọ taure a tẹ te raha Jerusalẹm ho.”

b Otofa odẹ Hibru na Imanuẹl họ “Ọghẹnẹ Ọ Rrọ Kugbe Omai,” yọ o nwani dhesẹ ọkwa Jesu wọhọ Mesaya na. Jesu nọ ọ jọ otọakpọ na gbe iruo nọ o ru i dhesẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ kugbe ahwo nọ a be gọe.—Luk 2:27-32; 7:12-16.

c O sae jọnọ ẹme Hibru na neʹtser, onọ otofa riẹ o rrọ “okakọ nọ o dhẹ ze” a rehọ ẹme na “ohwo Nazarẹt” no ze.

d Whọ tẹ gwọlọ riẹ kpahe oghẹrẹ nọ Ebaibol na o ro dhesẹ nọ ukpe 29 C.E. Mesaya na ọ te rọ romavia, rri uzoẹme na “Epanọ Eruẹaruẹ Daniẹl E rọ Ta Kpahe Ẹnyaze Mesaya Na.”

e Obe Zẹkaraya eruẹaruẹ nana e rrọ, rekọ Matiu ọ ta nọ “Jerimaya ọruẹaro na” họ ọnọ ọ ta eme nana. (Matiu 27:9) O wọhọ nọ obe Jerimaya o jọ obe ọsosuọ evaọ abọ Ikereakere nọ a se “Eruẹaro na.” (Luk 24:44) O sae jọnọ Matiu ọ fodẹ “Jerimaya” nọ ọ jẹ ta kpahe abọ Ikereakere yena soso, yọ obe Zẹkaraya o rrọ usu ebe yena.