“Uyoyou nọ Me Wo kẹ Jihova O Sẹro Mẹ”

Rekọ eme o lẹliẹ omẹ kurẹriẹ ruọ egagọ nọ a rri wọhọ ọwegrẹ orẹwho mai, mẹ nọ mẹ jọ omọvo isuẹsu nọ a re se Communism? Kọ ẹvẹ uyoyou Jihova gbe eware nọ o wuhrẹ mẹ i ro fiobọhọ kẹ omẹ nwene uruemu mẹ evaọ ikpe nọ mẹ jọ iruo ọgbahọ gbe obonọ a mu omai kpohọ?

Mẹ jẹ Gwọlọ Uvioziẹ gbe Omofọwẹ

A yẹ omẹ evaọ 1930, evaọ Tabani, iwhre nọ uvuhu o jọ evaọ ofẹ ẹkpẹlobọ ovatha-ọre Moldova. Ọsẹgboni mẹ a je ruiruo gaga je thuru erao re a sae ko emọ ezeza rai. Ma fe he. Ichọche Ọtọdọs ọrọ ahwo Russia oni mẹ ọ jọ, ọsẹ mẹ kọ Katọlik. A jẹ hae whọ gaga fiki ekpehre uruemu izerẹ ichọche na.

Nọ me nwrotọ no isukulu no nọ mẹ jọ ikpe 18, mẹ tẹ ruọ Komsomol, ogbẹgwae izoge jọ nọ u je wuhrẹ ahwo iwuhrẹ egọmeti. Ẹjiroro rai họ re a wuhrẹ izoge na re a jọ Utu Esuo Communism na. U kri hi a tẹ rehọ omẹ mu okere-obe ogbẹgwae na. Okugbe, ababọ ọriẹwẹ, gbe uvioziẹ e rẹ were omẹ, rekọ nọ mẹ ruẹ okienyẹ gbe ofruriọ nọ e dafia, eva e gbẹ jẹ were omẹ hẹ.

Fikinọ mẹ yọ omọvo ogbẹgwae Komsomol, abọ egọmeti Soviet Uniona mẹ jọ okenọ a jie uzi nọ a bi si ichọche gbe itu egagọ notọ. Isẹri Jihova jọ e jọ iwhre mai. Dede nọ me muẹrohọ nọ a rrọ ahwo oruọzewọ yọ a rẹ gwọlọ ẹme he, me rri rai fihọ ahwo nọ a wọ egagọ họ uzou. Mẹ riẹ hẹ inọ kẹle na omọvo rai jọ ọ te kẹ iyo enọ buobu nọ me wo.

Dimitriy, oniọvo ọsẹ mẹ nọ ọ be rria iwhre mai yọ omọvo Isẹri Jihova. Ẹdẹ jọ evaọ okpakpọ ukpe 1952, ọ nọ omẹ nọ, “Georgiy, eme whọ te rọ uzuazọ ra ru?” Ọye ọvo họ ohwo nọ o se omẹ gbe ohwo nọ ọ nọ omẹ onọ otiọye na. Uzẹme riẹ họ, enọ buobu e jọ omẹ eva nọ mẹ riẹ iyo rai hi. Wọhọ oriruo, mẹ jẹ hae nọ oma mẹ nọ, ‘Ọghẹnẹ ọ tẹ rrọ, fikieme ọ rọ kẹ uvẹ nọ ahwo a be rọ ruẹ uye ga te enẹ?’ Edẹ eree nọ i lele i rie, Dimitriy ọ tẹ rọ Ebaibol kẹ iyo enọ mẹ. Ẹsejọ ma rẹ ta kpahe Ọghẹnẹ rite ighọjọ esa irioke!

Nọ ma ta eme nana no, mẹ tẹ gbaemu nọ me re wuhrẹ Ebaibol na ziezi. Me te muhọ evuhumu inọ me wo Ọsẹ obọ odhiwu nọ o gine you omẹ. (Olezi 27:10) Dede nọ mẹ riẹ kpahe Ebaibol te ere he, uyoyou mẹ kẹ Jihova o ga te epanọ u re ro fiobọhọ kẹ omẹ jiroro oware nọ me re ru. Me te no Utu Esuo Communism na dede nọ ohwo-agbara na o je guegue omẹ. Nọ me wuhrẹ Ebaibol te emerae ene ọvo no, evaọ amara Azie ọrọ 1952, mẹ tẹ rọ oma mẹ mudhe kẹ Jihova jẹ họ-ame.

A Dawo Uyoyou nọ Mẹ Wo kẹ Jihova

Eva oke yena, a whaha iruo Isẹri Jihova. Rekọ, mẹ gwọlọ rọ oware nọ me bi ru dhesẹ nọ me you Jihova, fikiere mẹ tẹ fialoma via inọ mẹ rẹ wha ebe mai se Isẹri Jihova efa nọ e rrọ iwhre sa-sa. Uye o rẹ sai no onana ze keme nọ ahwo iwhre na a te viẹro ku ọrara, a sai gu kẹ ahwo egọmeti. Inievo jọ dede a je viẹro ku omẹ inọ ẹsejọhọ mẹ yọ omọvo iporisi buobu nọ e rrọ ẹghẹ rueva ukoko na. Rekọ u kri hi, u te ti vẹ ai ẹro inọ mẹ yọ ọkiotọ họ. Nọ mẹ họ-ame te emerae ivẹ ọvo no, a te mu omẹ je brukpe omẹ fikinọ mẹ be ghale ebe nọ a whaha.

Mẹ jọ uwou-odi enwene ẹgbukpe ọvo, oke nana iporisi a jẹ nọ omẹ enọ jẹ daoma re a ruẹ nọ mẹ vro Ọghẹnẹ. Rekọ oke yena yọ me you Jihova Ọghẹnẹ gaga no. Uwhremu na, a te se ẹgwae fihọ ẹwho Odessa, Ukraine re a jọ ẹgbede rehọ omẹ guẹdhọ. A zizie ọsẹgboni mẹ gbe inievo mẹ nọ e jọ Isẹri Jihova ha eva oke yena ziọ okọto.

A jẹ rehọ omẹ guẹdhọ wọhọ ohwo nọ a viẹhọ ruọ egagọ oyoma jọ. Egọmeti a gwọlọ re ọsẹgboni gbe inievo mẹ a rọwo nọ uzou mẹ o gbẹ gba ha. Ozọ o mu ọsẹgboni mẹ. A tẹ be viẹ be lẹ omẹ inọ me kurẹriẹ. Rekọ me nuhu hu. Mẹ ta kẹ oni mẹ nọ: “Whọ ruawa ha. Ohwo ọvo ọ be viẹ omẹ họ họ. Mẹ ruẹ oware nọ mẹ be gwọlọ anwẹdẹ kpobi no, yọ me bi siobọnoi hi.” (Itẹ 23:23) Me wo eriariẹ tere kpahe Ebaibol ho, rekọ mẹ riẹ kpahe Jihova te epanọ mẹ rẹ rọ talamu ei. Nọ enwenọ ikpe ezeza e vrẹ no, ọsẹgboni mẹ a tẹ ruẹ nọ egagọ uzẹme na mẹ rrọ na, ae omarai a te zihe ruọ Isẹri Jihova.

A brukpe omẹ inọ me ti ru iruo ọgbahọ ikpe 15, a te fi omẹ họ itreni kpohọ Kolyma, onọ a riẹ gaga nọ u wo evuẹ iruo ọgbahọ buobu evaọ Siberia. Re ahwo nọ a rrọ uwou-odi na a siọ uzou be eveghe, iroiro gbe iporisi na a re kpe ai jẹ rọ ohọo kpe ai. Oke ọsosuọ, u je gbe omẹ unu epanọ mẹ te rọ zọ.

Ọghẹnẹ Ọ Rẹrote Omẹ je Wuhrẹ Omẹ

Nọ mẹ nwani te obei no, inievo jọ evaọ usu inievo 34 nọ e rrọ uwou-odi na no vẹre a tẹ rọ areghẹ nọ omẹ nọ: “Otu Jonadab jọ a lele owhẹ nyaze?” Mẹ tẹ nwane riẹ nọ Isẹri Jihova a rrọ. Ae ọvo họ ahwo nọ a rẹ ta ẹme otiọye nọ o no Ebaibol na ze. Inievo nana a wuhrẹ omẹ eware buobu. A wuhrẹ omẹ epanọ mẹ sai ro fi ehrẹ Ebaibol họ iruo evaọ uyero ogaga. A te je fiobọhọ kẹ omẹ wo iruemu nọ e rẹ were Ọghẹnẹ, wọhọ orimuo.

Mẹ jẹ rẹrote ijini sa-sa evaọ evuẹ na. Ẹdẹ jọ, Matphy, ibe oriruo mẹ jọ, o te je seha nọ ọ riẹ edẹ erezi 50 uzuzou. Nọ mẹ ta ẹme ekela jọ kẹe kpahe enọ a bi se erezi na, Matphey ọ jẹ te bọwo omẹ, rekọ mẹ tẹ dhẹ. Kẹsena inievo na e tẹ jẹ hwẹ, eva e tẹ dha omẹ. Me te bo nọ: “Fikieme wha be rọ hwẹ? Usi uwoma mẹ jẹ gwọlọ ta!” A roma totọ kareghẹhọ omẹ inọ usi uwoma ma be ta kẹ ahwo, orọnikọ ma bi ru ai eva dha ha. (1 Pita 3:15) Dede nọ Matphey o mukpahe egọmeti, adhẹẹ nọ Isẹri na a wo kẹ iroiro gbe isu na o were riẹ. Uwhremu na, o te wo isiuru kpahe ovuẹ Ebaibol na. Ẹsikpobi mẹ rẹ kareghẹhọ okenọ a rọ lẹliẹ họe ame evaọ aso evaọ odhe ologbo nọ ame odhedhẹ ọ rrọ.

Nọ ma nwane te evuẹ na no, a te zizie omẹ avọ inievo-emezae ivẹ jọ inọ ma te hai kpohọ ẹgwae jọ nọ a rẹ jọ wuhrẹ ahwo kpahe esuo ohrowo. Oke ọsosuọ, ma rọwo kpohọ egwae itieye na ha. Ma roro nọ ma te kpohọ ẹgwae itieye na yọ ma bi dhe oma họ akpọ na. (Jọn 17:16) Fiki onana, a te fi omai họ uwou-odi nọ ikpẹ e rrọ họ nọ a rẹ rọ lahiẹ ahwo evaọ eka ivẹ. Nọ a siobọno omai no, inievo na a tẹ vuẹ omai inọ orọnikọ ma tẹ jariẹ evaọ okenọ a be gba egwae itieye na yọ ma nwani wobọ kugbe akpọ na no ho. Ukpoye ma rẹ sae rọ uvẹ yena ta usi uwoma. Inievo iyoyou nana a fiobọhọ kẹ omai re ma wo areghẹ jẹ hae jẹ emamọ iroro.

Odiri nọ a ro wuhrẹ omẹ o kẹ omẹ imuẹro inọ Jihova o you omẹ. Wọhọ oriruo, a rehọ ozerẹ ichọche nọ ọ rrọ uwou-odi mu uzou enọ e be rẹrote igho. Oke kpobi nọ ọ ruẹ omẹ evaọ oke emuọriọ, o re yere omẹ inọ, “Ẹvẹ ọmọ Ẹdhọ!” Ọzae ọfa nọ ma gbẹ rrọ uwou-odi ọ tẹ ta kẹ omẹ nọ mẹ hae rọ ẹkoko yo kẹe nọ, “Ọsẹ mẹ do!” O da omẹ nọ me ru epanọ ọzae na ọ ta na, o tẹ whae ze nọ a ro kpe omẹ gaga. Nọ inievo na a yo oware nọ o via kẹ omẹ na, a fiobọhọ kẹ omẹ riẹ nọ oware nọ me ru na o thọ. (Itẹ 29:11) Mẹ tẹ nyai wounu kẹ ozerẹ na.

Re a te ti mu omẹ kpobọ evuẹ iruo ọgbahọ na, mẹ jẹ hae lẹlẹ kpohọ iwuhrẹ Isẹri Jihova evaọ aso hayo irioke. Rekọ evaọ evuẹ na, whọ rẹ sae lẹlẹ ru oware ovo ho. Fikiere, kẹdẹ kẹdẹ mai inievo na ma re dikihẹ wariẹ họ, yọ iroiro na a be ruẹ omai, ma vẹ be ta kpahe Ikereakere nọ ma kere no vẹre fihọ emewẹ-ebe. Ma gwọlọ nọ eria Ebaibol buobu e rẹ jọ omai uzou re ma hae jẹ kareghẹhọ ae ẹsikpobi. Ma tẹ ruẹ iporisi nọ ọ be nyaze, ma ve si emewẹ-ebe mai na lọ no ovovẹrẹ.

A Mu Omẹ Kpohọ Obọfa Rekọ A Sai Mu Omẹ Siọ Uyoyou Ọghẹnẹ Ba Ha

Nọ a si omẹ no uwou-odi no evaọ 1959, a te vi omẹ kpobọ ubrotọ Karaganda evaọ Kazakhstan. Dede nọ a gbe je fi ẹro họ omẹ, me mi ahwo egọmeti na uvẹ nọ a kẹ omẹ edẹ 20 re mẹ nyae rọo. Me te kpobọ Tomsk evaọ Russia, oria nọ mẹ jọ riẹ uvi oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ o kru ga ziezi, odẹ riẹ Maria. Wọhọ ẹkoma mẹ, me bru ekọkọ họ. Mẹ ta kẹe nọ: “Maria, me wo uvẹ nọ ma te rọ nyusu orọo họ. Mẹ gwọlọ rehọ owhẹ!” Ọ tẹ rọwo, ma te ru ehaa orọo nọ umutho ahwo jọ ọvo a jọ. O were Maria inọ me thihakọ eware buobu no, yọ ọ gwọlọ fiobọhọ kẹ omẹ re mẹ gbẹ gọ Jihova.—Itẹ 19:14.

Evaọ etoke ikpe 1960, ma jẹ sae nya no uwou ruọ uwou hu, rekọ ma jẹ rọ uvẹ kpobi ta usi uwoma. Nọ a te zizie omai kpohọ oria hayo ma te kperẹ, ma rẹ ta kpahe ẹruore nọ ma te rọ rria otọakpọ na bẹdẹ bẹdẹ. Ma re je rovie uvẹ fihọ nọ ma rẹ rọ ta ẹme kẹ amọfa. Wọhọ oriruo, ma re kpohọ iwou nọ a be zẹ, ma vẹ rọ uvẹ yena ta usi uwoma kẹ enọ i wo iwou na. Mẹ avọ Maria ma rọ edhere nana wuhrẹ Ebaibol kugbe imazeza nọ i kurẹriẹ ziọ ukoko na.

Ẹsejọ oke ivotu ma jẹ rọ ta usi uwoma. Ẹdẹ jọ iporisi nọ e wha iwu gheghe a tẹ ruọ oria nọ mẹ avọ inievo jọ ma bi jo ru iruo. Evaọ iraro ibe iruiruo mai nọ i bu te odu ọvo (1,000) a tẹ nọ omai oware nọ Isẹri Jihova a gbe ro votu hayo kuomagbe esuo ho. Ọnọ o wuzou iruo na gbe amọfa a tẹ be rọ unu mai gu. A ta kẹ iporisi na nọ emamọ ahwo ma rrọ yọ ma rẹ moyẹlẹ iruo ho. Oware nọ a ru na o kẹ omai udu nọ ma rọ ta oware nọ ma gbe ro votu hu, jẹ fodẹ eria Ebaibol sa-sa no uzou ze. Fiki oghẹrẹ nọ ma rọ gudu ta usi uwoma, imane a te wo isiuru kpahe Ebaibol na, taure ukpe ọvo u te ti re he a tẹ họ-ame.

Evaọ etoke ikpe 1970, ahwo buobu nọ a wo emamọ eva a zihe ruọ Isẹri Jihova evaọ Kazakhstan, fikiere ma tẹ ruẹ nọ u fo re ma ru okokohọ ọsosuọ mai. Rekọ ẹvẹ ma ti ro ru ei re ahwo egọmeti a seba ẹriẹ? Ma tẹ jiroro nọ ma re ru okokohọ ẹdẹ ọvo evaọ ẹdẹ nọ a bi ro ru ehaa-orọo jọ evaọ iwhre jọ nọ ọ kẹle okpẹwho Almaty. Ere ma ro ru te ehaa-orọo te okokohọ evaọ ẹdẹ yena avọ erara nọ i bu vrẹ egba esa (300) nọ e jọ etẹe kugbe ọzae avọ aye na! Aye mẹ avọ umutho inievo-emetẹ jọ a ruiruo gaga re a whẹ erru họ oria na je there emu ọwewere. Emamọ ovuẹ Ebaibol nọ inievo buobu a kẹ e were enọ e nyaze oma gaga. Ẹdẹ yena họ ẹdẹ ọsosuọ nọ mẹ kẹ ovuẹ evaọ iraro ogbotu ahwo buobu.

Uyoyou Ọghẹnẹ O Sẹro Mai Evaọ Oke Edawọ

Maria, aye oyoyou mẹ, ọ jọ kugbe omẹ evaọ ẹdẹ uzuazọ riẹ kpobi. Ọ jọ wolẹ avọ omaurokpotọ, ẹsikpobi ọ jẹ rọ isiuru Uvie na karo. Dede nọ ọ jọ aye nọ ọ goma, ẹyao jọ o kie rie idudhe, ọ tẹ jọ otọ enwenọ ikpe 16 soso. Ọmọtẹ mai Lyudmil, o fiobọhọ kẹ omẹ gaga nọ ma sae rọ rẹrotei ziezi bọo ẹdẹ uwhu riẹ evaọ 2014.

Nọ Maria oyoyou mẹ na ọ jẹ mọ na, o jọ omẹ oma nọ me wo ogaga ọvo ho. Rekọ bọo ẹdẹ uwhu riẹ, ma je se Ebaibol gbe ebe ukoko na kugbe. Ma jẹ hae ta kpahe akpọ ọkpokpọ na. Ẹsejọ mẹ jẹ hae lẹlẹ viẹ evaọ akotọ riẹ. Rekọ oke kpobi nọ ma se kpahe eyaa igbunu erọ Jihova, udu u re kie omai vi, ẹgba o vẹ jẹ ruọ omai oma.—Olezi 37:18; 41:3.

Anwọ ẹdẹ nọ mẹ rọ kaki muẹrohọ uyoyou Jihova, mẹ be ruẹ nọ ọ be thọ jẹ rẹrote omẹ. (Olezi 34:19) Okenọ mẹ jọ uzoge nọ o wo areghẹ tere he, mẹ ruẹ nọ Jihova o you omẹ, ọ rehọ ahwo nọ a wo odiri fiobọhọ kẹ omẹ nwene uruemu mẹ. Nọ mẹ jẹ ruẹ uye evaọ evuẹ iruo ọgbahọ na gbe okenọ a mu omẹ kpobọ ọfa na, mẹ ruẹ nọ Jihova ọ rehọ Ẹme riẹ thọ omẹ. Ọ tẹ jẹ kẹ omẹ ẹgba nọ mẹ rọ rẹrote Maria aye oyoyou mẹ bọwo ẹdẹ uwhu riẹ. Nẹnẹ, mẹ rẹ sae ginẹ ta nọ uyoyou Jihova o thọ omẹ no evaọ edẹ uzuazọ mẹ kpobi.—Olezi 31:19.