Ẹruẹrẹhọ Omaa-Ẹmeọta

OKENỌ a tẹ kẹ ahwo jọ ẹme, ibuobu e rẹ lahiẹ oma kere eme na kpobi fihọ otọ, muhọ no eme emuhọ na rite ekuhọ. Taure a tẹ te ruẹrẹ ẹme na họ re, yọ a wariẹ ẹme na kere unuẹse buobu no. Ekere na ọ sae rehọ euwa buobu.

Ere whọ rẹ rọ ruẹrẹ eme ra họ? Kọ o te were owhẹ re who wuhrẹ edhere nọ ọ mae lọhọ? Who te wuhrẹ epanọ a rẹ ruẹrẹ omaa-ẹmeọta họ, u gbe du fo ho re who kere eme na kpobi via. Onana o te k’owhẹ oke ro wuhrẹ ẹme na viere. Orọnikọ ẹta ẹme na ọ te lọhọ viere ọvo ho rekọ u ti je siuru viere re a kezọ kẹe jẹ kẹ ogbotu ra ọwhọ viere.

Uzẹme, rọkẹ evuẹ ogbotu nọ a rẹ jọ ukoko kẹ, omaa-ẹmeọta o riẹ. Dede na, orọnikọ ere o rọ họ kẹ eme efa buobu. A rẹ sae k’owhẹ uzoẹme na ọvo. Hayo a sae k’owhẹ ẹme no obe jọ nọ a kporo ze. Ẹsejọ ithubro jọ ọvo a rẹ k’owhẹ. Rọkẹ eme itieye na kpobi, u fo re whọ ruẹrẹ omaa-ẹmeọta ra họ.

Ọrọ oriruo nọ ọ rọ ẹwẹ-obe avọ 41 na o ti dhesẹ epanọ a rẹ ruẹrẹ omaa-ẹmeọta okpẹkpẹe họ k’owhẹ. Muẹrohọ nọ ugogo ẹme kpobi ọ jọ ẹkpẹlobọ muhọ yọ a rehọ ibieme ikpokpoko kere iei. A kere eme nọ e rẹ thae uke kpobi fihọ otọ ugogo uzoẹme ọvuọvo. Eme ofiba nọ a re ro ru ẹme na vẹ viere e rọ otọ rai yọ e dina go no ẹkpẹlobọ na omojọ. Muẹrohọ omaa-ẹmeọta nana ziezi. Muẹrohọ nnọ igogo eme ivẹ na i w’obọ kpahe uzoẹme na dẹẹ. Je muẹrohọ nnọ izoeme-esese na orọnikọ eme isiuru gheghe ọvo ho. Ukpoye, uzoẹme-osese kpobi o rọ uketha kẹ ugogo ẹme nọ o rọ otọ riẹ na.

Nọ whọ tẹ ruẹrẹ omaa-ẹmeọta họ, o sae nwane jọ wọhọ orọ oriruo nana ha. Rekọ whọ tẹ rehọ iẹe wọhọ oriruo, onana u ti fiobọhọ k’owhẹ koko ẹme ra họ jẹ ruẹrẹ emamọ ẹme evaọ ẹruoke. Ẹvẹ who re ro muhọ?

Kiẹriwi, Salọ, je Kokohọ

Whọ gwọlọ uzoẹme. Uzoẹme ra o rẹ jọ ẹme ọkẹkẹe he, onọ a sae rehọ ẹme ọvo fodẹ. Oye họ ẹjiroro nọ whọ gwọlọ dhesẹ via na, yọ u re dhesẹ ofẹ nọ whọ gwọlọ t’ẹme na riwi. Otẹrọnọ a k’owhẹ uzoẹme, kiẹ ugogo ẹme riẹ kpobi riwi. Whọ tẹ be rehọ obe nọ a kporo kpahe uzoẹme na ruẹrẹ oma họ kẹ uzoẹme nọ a k’owhẹ, se obe na ziezi avọ iroro ọ uzoẹme na. Otẹrọnọ ẹme nọ whọ rẹ ta kpahe ọvo a fodẹ k’owhẹ, koyehọ whọ be te salọ uzoẹme kẹe. Rekọ taure who te ti ru ere, whọ te ruẹ nọ u ti fiobọhọ re who ru ekiakiẹ. Who te rovie iroro ra fihọ, who ti duku eme ekpokpọ.

Nọ whọ be j’owọ nana, hae nọ oma ra nọ: ‘Fikieme ẹme nana o je wuzou kẹ ogbotu mẹ? Eme họ ẹjiroro mẹ?’ O rẹ jọ orọnikọ re whọ t’ẹme na t’oka hayo t’ẹme awere gheghe he, rekọ re whọ ta ẹme nọ ọ rẹ kẹ ogbotu ra erere. Ẹjiroro ra o te vẹ no, kere iei fihọ otọ. Hae rehọ iẹe kareghẹhọ oma ra nọ whọ be ruẹrẹ oma họ na.

Nọ whọ tẹ riẹ ẹjiroro ra no jẹ salọ uzoẹme nọ u kiehọ ẹjiroro na no (hayo nọ whọ tẹ kiẹ epanọ uzoẹme nọ whọ salọ na u kiehọ ẹjiroro ọyena te no), whọ rẹ sai ru ekiakiẹ nọ i w’aro. Gwọlọ eme nọ e te jọ erere kẹ ogbotu ra. Who serihọ họ evaọ eme nọ e rọ kẹkẹe, rekọ gwọlọ igogo eme nọ e rẹ kẹ eriariẹ gbe erere. Riotọ mu kpahe utho ekiakiẹ nọ who ti ru. Ẹsibuobu who re wo eme bu vi onọ whọ gwọlọ, fikiere whọ rẹ salọ.

Riẹ igogo eme nọ whọ te ta kpahe re eme nọ whọ te gwọlọ e nyate ẹjiroro ra. Enana e te jọ uzedhe omaa-ẹmeọta ra. Bro igogo eme who re wo? Ivẹ i te kẹ ẹme ọkpẹkpẹe, yọ isoi i te kẹ ẹme auwa ọvo dede. Epanọ igogo eme na e kawo te, ere ogbotu ra ọ rẹ kareghẹhọ ai te.

Nọ who te wo uzoẹme ra gbe igogo eme na họ iroro no, koko eme nọ whọ kiẹ na họ. Salọ enọ i duobọte igogo eme ra na dẹẹ. Salọ eme nọ i ti fi awere ba ẹme na. Okenọ whọ tẹ salọ ikereakere nọ e tha igogo eme na uke no, muẹrohọ eme nọ i ti fiobọhọ k’owhẹ jiroro kpahe ikere eyena evaọ uvi edhere. Fi ẹme kpobi họ otọ ugogo ẹme nọ o rọ kẹ. Otẹrọnọ evuẹ na jọ i kiehọ igogo eme ra ha, si ai no—o tẹ make rọnọ i siuru gaga—hayo fi ei họ efaele kẹ okiofa. Rehọ eme nọ e mai kiehọ ọvo. Whọ tẹ gwọlọ dhobọte eme buobu, whọ te varioma t’ẹme na, eme ra e vẹ te jọ ehruehru. U re woma re whọ ta umutho eme nọ e rẹ kẹ ogbotu ra erere ziezi jẹ t’ẹme na totọ. Whọ re oke he.

Otẹrọnọ who ri ru ere vẹre he, ruẹrẹ ẹme ra họ othotha. Luk okere Usiuwoma na o ru onana. Nọ o koko eme buobu nọ i w’obọ kpahe uzoẹme riẹ họ no, o te fi ai họ “othotha.” (Luk 1:3) Whọ sae ruẹrẹ ẹme ra họ epanọ e rọ via hayo no uzoẹme ruọ uzoẹme, ẹsejọhọ nya lele oware nọ o via gbe oware nọ o whaze hayo ẹbẹbẹ gbe ifue riẹ, wọhọ epanọ whọ sae rọ nyate ẹjiroro ra. Whọ rẹ la no owọ ẹme jọ ruọ ofa kpregede he. Whọ rẹ kpọ enọ e be kezọ ẹme ra ẹmẹrera no ẹme jọ ruọ ọfa, ababọ uvẹ nọ a re ro reghe. Imuẹro nọ a kẹ e rẹ lẹliẹ ogbotu na ku ẹme na họ ziezi kẹ oma rai. Nọ whọ be ruẹrẹ igogo eme ra họ na, roro kpahe epanọ ẹme na o ti do kẹ ogbotu ra. Kọ a ti ghine lele ẹjiroro ra? Kọ oma o te wọ ae re a j’owọ lele ẹme nọ a yo na, rọwo kugbe ẹjiroro nọ who wo họ iroro?

Ofariẹ, ruẹrẹ eme emuhọ nọ e rẹ kpare isiuru fihọ uzoẹme na je dhesẹ kẹ ogbotu ra nọ ẹme nọ whọ be te ta na o w’erere kẹ ae. O sai fiobọhọ otẹrọnọ who re kere eme emuhọ ọsosuọ ra fihọ otọ. Ukuhọ riẹ, jiroro eme ekuhọ ọwhọ nọ e rọwo kugbe ẹjiroro ra.

Whọ tẹ rọ ẹruoke ruẹrẹ omaa-ẹmeọta ra họ, who ti wo oke nọ who re ro nwene eme na ruẹhọ re whọ tẹ te ta ẹme na. Whọ te ruẹ ẹgwọlọ nọ who re ro fi ikelakele jọ, ọtadhesẹ jọ, hayo iku oware nọ o via ba ẹme na. Nọ whọ tẹ ta kpahe oware jọ nọ o via kẹle hayo oware isiuru jọ nọ a riẹ o sai fiobọhọ kẹ ogbotu ra ruẹ epanọ ẹme na o wuzou te viere. Nọ whọ be kiẹ ẹme ra riwi na, whọ te ruẹ uvẹ nọ who re ro nwene ovuẹ na kiehọ ogbotu ra oma. Etoke ẹkiẹ gbe enwene o wuzou evaọ ẹruẹrẹhọ eme nọ a rẹ rọ kẹ emamọ ovuẹ.

Iruẹme jọ a rẹ gwọlọ eme bu vi amọfa. Rekọ whọ tẹ ruẹrẹ eme ra họ fihọ otọ umutho igogo eme jọ, si eware nọ e tha enana uke ziezi hi no, re who je fi eme na họ othotha, whọ te ruẹ nọ u te te oke jọ no, whọ te gbẹ gwọlọ kere eware kpobi fihọ obe he. Ẹvẹ oyena o te k’owhẹ oke te! Yọ ẹme nọ whọ be ta o ti woma viere. O te jọ vevẹ nọ who bi ghine wo erere no ewuhrẹ ọ Isukulu Odibọgba Esuo-Ọghẹnẹ na ze.

Ẹruẹrẹhọ Eme Ọmọ-Isukulu Evaọ Isukulu Na

ẸME nọ a jọ isukulu na k’owhẹ kpobi yọ uvẹ nọ whọ rẹ rọ nyaharo. Sei gboja, ẹnyaharo ra o ve ti dhesẹ oma via ẹmẹrera rọkẹ owhẹ gbe amọfa. (1 Tim. 4:15) Isukulu na i ti fiobọhọ k’owhẹ ru ona ra woma viere.

Kọ udu u re bru owhẹ re whọ t’ẹme evaọ aro ukoko na? Onana o thọ họ, o tẹ make rọnọ who kere odẹ fihotọ kri no evaọ isukulu na. Rekọ eware jọ e sai fiobọhọ lẹliẹ udu ra kievi omojọ. Eva obọ uwou, ru ei fihọ uruemu re whọ hai se do via ẹsikpobi. Eva iwuhrẹ ukoko, kuyo kẹse kẹse, otẹrọnọ whẹ yọ owhowho-uvie, hai w’obọ evaọ usiuwoma ota na ẹsikpobi. Onana u ti ru ẹmeọta evaọ aro amọfa reria owhẹ oma. Fibae, ruẹrẹ ẹme ọmọ-isukulu nọ a kẹ owhẹ họ evaọ ẹruoke, je wuhrẹ epanọ whọ rẹ rọ tae do via. Kareghẹhọ nọ whọ be te t’ẹme kẹ ogbotu ọwhẹwhẹtiẹ. Re whọ tẹ te kpare oma nya e t’ẹme, lẹ se Jihova. Ọ rẹ rọ oghọghọ rọ ẹzi ọfuafo kẹ idibo riẹ nọ e yare riẹ.—Luk 11:13; Fil. 4:6, 7.

Jọ irẹro ra i kpehru hrọ họ. Re a wo eriariẹ wọhọ oruẹme jẹ jọ owuhrẹ ona o rẹ rehọ oke. (Mae. 6:8) Otẹrọnọ who fi odẹ h’otọ obọ evaọ isukulu na, who rẹro nọ ẹme na ọ te jọ riẹriẹriẹ hẹ. Ukpoye, tẹrovi ugogo uthubro ẹmeọta ovo ẹsiẹvo. Wuhrẹ abọ nọ ọ t’ẹme tei evaọ obe nana. O tẹ lọhọ, ru oria-iruo nọ a jọ etẹe fodẹ na. Onana o te k’owhẹ orimuo kpahe eme nọ i kpomahọ okwakwa ẹmeọta nọ a te jọ rri owhẹ na taure oke nọ who ti ro ru ẹme ra evaọ ukoko na u te ti te. Ẹnyaharo ọ te romavia.

Epanọ A rẹ Rọ Ruẹrẹ Ẹme Isase Họ

Omaruẹrẹhọ kẹ isase ogbotu o gwọlọ vi ibieme ẹme na nọ a re se ọvo. Daoma wo otoriẹ ẹme na ziezi. Ẹme ra ọ tẹ nwani te owhẹ obọ no, rọ iroro yena sei duwu. Daoma wo otoriẹ uhie-ẹme ọvuọvo gbe ẹjiroro nọ a bi ru vẹ evaọ edhe-ẹme ọvuọvo re whọ sai ru iroro na vẹ gbagba avọ edhesẹvia iroro nọ i fo rie. Oria nọ o jọ lọhọ, rri ofeme kẹ oseliọ eme nọ whọ riẹ hẹ. Daoma riẹ ẹme na ziezi. Esẹ gbe ini a sai fiobọhọ kẹ emọ eboba rai ru onana.

Kọ isase ọ abọjọ Ebaibol na hayo idhe-ẹme uzoẹme jọ evaọ Uwou-Eroro Na a k’owhẹ? Otẹrọnọ ekasẹte itepu oria isase e rọ ẹvẹrẹ ra, o sai fiobọhọ gaga re whọ kezọ kẹ isase na re who muẹrohọ eware wọhọ ẹme-ose, ẹghrẹrẹ-urru, ẹgba-ofihọ, gbe enwene edo-uvo. Whọ vẹ daoma fi ekwakwa nana họ isase ra.

Whọ tẹ be te ruẹrẹ oma kpahe kẹ ẹme ra, jọ u mu owhẹ ẹro nọ whọ roma totọ wuhrẹ okwakwa ẹmeọta nọ a ta nọ who jo ruiruo na ziezi. O tẹ lọhọ, kiẹe riwi nọ who te wuhrẹ isase oria nọ a kẹ owhẹ na dovia asia buobu no. Epanọ o lọhọ te kpobi, daoma fi ohrẹ nọ a kere fihọ iẹe na h’iruo.

Ewuhrẹ nana o ti fiobọhọ k’owhẹ gaga evaọ odibọgba ra. Nọ whọ be ta usiuwoma na, who wo uvẹ buobu nọ who re ro se kẹ amọfa. Nọ o rọnọ Ẹme Ọghẹnẹ o wo ẹgba nọ o re ro nwene izuazọ ahwo na, u wuzou re who sei ziezi. (Hib. 4:12) Who rẹro nọ whọ te riẹ abọ emamọ isase kpobi ru evaọ ẹme ọvo hayo ivẹ nọ who ru hu. Ro se ọkpako Oleleikristi nọ o wo eriariẹ evaọ ikpe buobu no, Pọl ukọ na o kere nọ: “He kuomagbe ogbotu na se.”—1 Tim. 4:13.

Efihiruo Uzoẹme gbe Oghẹrẹ Ẹkeria-Ẹmeọta

Okenọ a tẹ jọ isukulu na k’owhẹ ẹme nọ ọ gwọlọ efihiruo oghẹrẹ ẹkeria-ẹmeọta jọ, ẹvẹ who re ro muhọ?

Eware esa e riẹ nọ a re roro kpahe: (1) uzoẹme nọ a k’owhẹ na, (2) oghẹrẹ ẹkeria-ẹmeọta ra gbe ohwo nọ wha ti gbe ru ẹme na, gbe (3) oria uthubro nọ who ti ruiruo kpahe na.

U fo re whọ gwọlọ eme nọ i kie kpahe uzoẹme nọ a k’owhẹ na. Rekọ taure whọ tẹ te nya kokodo, roro gaga kpahe oghẹrẹ ẹkeria-ẹmeọta ra jegbe ohwo nọ whọ te t’ẹme kẹ, keme enana i w’obọ kugbe ofẹ nọ ẹme na o ti rri gbe oghẹrẹ nọ whọ te rọ tae. Oghẹrẹ ẹkeria-ẹmeọta vẹ who ti ro ru ẹme na? Kọ who bi ti dhesẹ epanọ a rẹ rọ ta usiuwoma na kẹ ohwo jọ nọ whọ riẹ? Hayo kọ who bi ti dhesẹ oware nọ o rẹ sae via nọ whọ tẹ nyaku ohwo evaọ oke ọsosuọ? Kọ ohwo na ọ kpako vi owhẹ manikọ ọ maha vi owhẹ? Didi uruemu o bi ti wo kpahe uzoẹme nọ whọ gwọlọ t’ẹme kpahe na? Ẹvẹ ọ riẹ kpahe iẹe te no vẹre? Eme whọ gwọlọ wo no ẹme na ze? Iyo kẹ enọ eyena i ti fiobọhọ k’owhẹ wo emamọ ọkpọvio nọ who re ro ruiruo.

Diẹse whọ rẹ jọ ruẹ eme kpahe uzoẹme nọ a k’owhẹ na? Evaọ ẹwẹ-obe avọ 33 rite 38 ọrọ obe nana, a t’ẹme kpahe “Epanọ A re Ro Ru Ekiakiẹ.” Sei, who je fi ebe ekiakiẹ nọ e kẹle owhẹ obọ h’iruo. Evaọ ẹsibuobu whọ rẹ te ruẹ eme nọ i bu vi onọ whọ gwọlọ ro ruiruo. Se ziezi re whọ ruẹ evuẹ kpobi nọ e riẹ kpahe ẹme na. Rekọ nọ who bi ru ere na, wo oghẹrẹ ẹkeria-ẹmeọta nọ who ti fihiruo evaọ ẹme ra na h’iroro jegbe ohwo nọ who ti lele t’ẹme na. Kpoka họ eme nọ i fo nọ who ti ro ruiruo.

Re who te ti koko ẹme ra họ jẹ salọ eme nọ who ti ghine ro ru ẹme na, rehọ oke se oria uthubro nọ a ta nọ who ruiruo kpahe na. Efihiruo ohrẹ yena yọ ovo jọ evaọ usu ẹjiroro ẹme nọ a k’owhẹ na.

Ẹkwoma ẹme ra na nọ who re ru lele oke nọ a fihọ k’owhẹ na, who ti wo evevọwẹ ẹnyate ekuhọ ra, keme a ti dhesẹ oka k’owhẹ otẹrọnọ oke nọ a kẹ na u re no. Rekọ evaọ usiuwoma ota mai, oke o r’oja tere he. Fikiere nọ whọ be ruẹrẹ oma kpahe na, roro unuoke nọ who wo, rekọ tẹrovi ẹkẹ emamọ ewuhrẹ.

Ẹme Kpahe Oghẹrẹ Ẹkeria-Ẹmeọta. Kiẹ iroro-ejẹ nọ e rọ ẹwẹ-obe avọ 82 na riwi, jẹ salọ ojọ nọ u ti w’iruo evaọ odibọgba ra gbe onọ o te k’owhẹ uvẹ rehọ eme na ruiruo ziezi. Otẹrọnọ whọ dina kri isukulu na no, rri onana wọhọ uvẹ nọ whọ rẹ rọ nyaharo je wo ona efa kẹ odibọgba ra.

Otẹrọnọ ọsẹro Isukulu Odibọgba Esuo-Ọghẹnẹ na ọ kẹ oghẹrẹ ẹkeria-ẹmeọta na, jẹ use-abọ na rehọ. Oghẹrẹ ẹkeria-ẹmeọta buobu e gwọlọ isẹri-ise. Otẹrọnọ who ri se isẹri evaọ otọ iyero nọ a dhesẹ na ha, wo iroro-ejẹ jọ no ẹmeọta kugbe iwhowho-uvie nọ i ru ere no ze. O tẹ lọhọ, daoma rọ oghẹrẹ ẹkeria-ẹmeọta nọ o tho onọ who ti ro ruiruo evaọ isukulu na wuhrẹ ẹme ra. Onana u ti fiobọhọ k’owhẹ nyate abọ ologbo evaọ ewuhrẹ ra.

Okenọ Ẹme Ọ tẹ Rọ Ọnọ A re Dikihẹ Ru

Whọ tẹ rọ ọzae, a rẹ sae k’owhẹ ẹme nọ who re dikihẹ ru kpẹkpẹe kẹ ukoko na. Evaọ ẹruẹrẹhọ eme enana, igogo eme nọ i fo nọ a re roro kpahe i tho enọ ma fodẹ no kẹ eme ọmọ-isukulu nọ a re ru wọhọ idhesẹvia na. Ehẹriẹ ilogbo nọ e riẹ họ ogbotu na gbe oghẹrẹ eruo ẹme na.

O rẹ mai woma re whọ ruẹrẹ ẹme ra re ahwo kpobi evaọ ogbotu na a wo erere noi ze. Ibuobu nọ e rọ ogbotu na a riẹ igogo izẹme Ebaibol na no. Ẹsejọhọ a riẹ kpahe uzoẹme nọ whọ te ta kpahe na no ziezi. Roro kpahe oware nọ a riẹ kpahe uzoẹme na no. Daoma ru ae wo erere no ẹme ra na ze. Nọ oma ra nọ: ‘Ẹvẹ mẹ sae rọ rehọ uzoẹme mẹ na ru ovuhumuo mẹ gbe orọ ogbotu na diwi viere kẹ Jihova wọhọ ohwo? Eme ọ rọ ẹme na nọ o ti fiobọhọ k’omai riẹ kpahe oreva Ọghẹnẹ? Ẹvẹ ẹme nana ọ sai ro fiobọhọ k’omai jẹ emamọ iroro evaọ udevie akpọ nana nọ isiuru iwo i bi su na?’ (Ẹf. 2:3) Iyo evevọwẹ rọkẹ enọ nana e gwọlọ ekiakiẹ. Okenọ whọ tẹ be rehọ Ebaibol na ruiruo, ru vi ese ikere na ọvo. Roro kpahe ikereakere nọ who bi se, je dhesẹ epanọ ikere nana e sai ro fiobọhọ kẹ ohwo jiroro. (Iruẹru 17:2, 3) Whọ t’eme bu hrọ họ. Ru ẹme ra evaọ edhere nọ ọ rẹ rọ jọ lọlọhọ re a kareghẹhọ iẹe.

Omaruẹrẹhọ u re je kugbe ẹromuhọ edhere eruo ẹme na. Who rri onana vo ho. Wuhrẹ epanọ who re ro ru ẹme na do via. Omodawọ nọ who bi ro wuhrẹ je bi fi ohrẹ h’iruo evaọ ekwakwa ẹmeọta sa-sa na u ti fiba ẹnyaharo ra gaga. Makọ whẹ yọ oruẹme ọkpokpọ hayo ọnọ o kri no, ruẹrẹ oma kpahe ziezi re whọ sae t’ẹme avọ imuẹro gbe ẹruọruọ nọ o fo ẹme ra na. Nọ who bi ru ẹme kpobi evaọ isukulu na, kareghẹhọ epanọ whọ sae rọ rehọ okẹ ẹmeọta nọ Ọghẹnẹ ọ k’owhẹ na rọ kẹ Jihova orro.—Ol. 150:6.

Ẹruẹrẹhọ Eme nọ A re Ru kẹ Ukoko Na

A RUẸRẸ omaa Isukulu Odibọgba Esuo-Ọghẹnẹ na họ re o kẹ ukoko na kpobi erere. A rẹ jẹ kẹ evuẹ obọdẹ re evaọ iwuhrẹ ukoko efa jegbe eva ikokohọ esese gbe ilogbo. Otẹrọnọ a k’owhẹ ẹme evaọ ọvo jọ enana, yọ owha-iruo ulogbo a k’owhẹ na. Pọl ukọ na ọ tuduhọ Timoti, ọsẹro Oleleikristi na awọ inọ o muẹrohọ ewuhrẹ riẹ. (1 Tim. 4:16) O rehọ ahwo nọ a ziọ omakugbe Ileleikristi na oke oghaghae—yọ ejọ avọ omodawọ ulogbo—re a ruẹse ziọ iwuhrẹ na kẹ ithubro evaọ eme nọ i kpomahọ usu rai kugbe Ọghẹnẹ. Re whọ kẹ ithubro itieye na yọ uvẹ-ọghọ ulogbo! Ẹvẹ whọ sai ro ru ei ziezi?

Oruvẹ no Isase Ebaibol Ze

Abọ ọnana ọrọ isukulu na o re no isase Ebaibol ọ oka oyena ze. A re fiẹgba họ epanọ oria na u ro kpomahọ omai nẹnẹ. Wọhọ epanọ a niyẹrẹ evaọ Nehemaya 8:8, Ẹzra avọ egbẹrioma riẹ a se Ẹme Ọghẹnẹ evaọ ẹgbede, ru ei vẹ, “dhesẹ iẹ ziezi,” jẹ kẹ otoriẹ. Ẹme oruvẹ Ebaibol na ọ rẹ k’owhẹ uvẹ nọ who re ro ru epọvo na re.

Ẹvẹ whọ rẹ rọ ruẹrẹ oma kpahe kẹ ẹme otiọye na? O tẹ lọhọ, se oria Ebaibol na oka ovo hayo bu viere re oke na u te ti te. Who ve roro kpahe ukoko ra gbe ẹgwọlọ riẹ. Lẹ kpahe iẹe. Ohrẹ vẹ, iriruo vẹ, ehri-uzi vẹ evaọ abọ Ẹme Ọghẹnẹ nana e nyate ẹgwọlọ yena?

Ekiakiẹ e r’oja. Kọ Watchtower Library evaọ CD-ROM hayo Watch Tower Publications Index e rọ ẹvẹrẹ ra? O tẹ rọ ere, rehọ ai ruiruo ziezi. Ẹkwoma ẹkiẹ oware nọ a kporo no kpahe awọ Ebaibol nọ whọ salọ nọ whọ rẹ tẹrovi na, whọ rẹ sae ruẹ oria nọ ẹme na o muhọ no ze, oruvẹ orugba eruẹaruẹ, oruvẹ oware nọ eria ikere jọ i dhesẹ kpahe Jihova, hayo ẹmeọta kpahe ehri-uzi. Whọ daoma t’ẹme kpahe eware buobu hu. Tẹrovi umutho awọ jọ ọvo. O rẹ mai woma re whọ t’ẹme kpahe umutho awọ jọ re who ru ai vẹ.

Ẹme ra ọ sae jẹ gwọlọ ezizie ogbotu na re a t’ẹme kpahe epanọ a wo erere te no isase Ebaibol ẹkpoka na ze. Eme a ruẹ nọ o te kẹ ae erere evaọ uwuhrẹ omobọ rai gbe orọ uviuwou rai hayo evaọ odibọgba rai hayo evaọ edhere uzuazọ rai? Didi ekwakwa Jihova i dhesẹ oma via evaọ oghẹrẹ nọ o yeri kugbe ahwo gbe erẹwho? Eme ogbotu na a wuhrẹ nọ o bọ ẹrọwọ rai ga jẹ bọ ovuhumuo kẹ Jihova? Whọ tẹrovi eme nọ e rọ kpakre kpakre he. Dhesẹ otofa gbe irere eme nọ whọ salọ.

Ẹme Uthubro

A rẹ sae rehọ onana no obe nọ a kporo ze, wọhọ uzoẹme jọ evaọ Uwou-Eroro Na hayo Awake! hayo no abọjọ obe jọ ze. Evaọ ẹsibuobu, eme nọ e rẹ jariẹ i re bu hrọ kẹ oke nọ a fihọ na. Ẹvẹ who re ru ẹme na? Wọhọ owuhrẹ, orọnikọ wọhọ ohwo nọ ọ rẹ dhẹ ẹme na duwu ọvo ho. Ọsẹro o re ‘te wọhọ owuhrẹ.’—1 Tim. 3:2.

Muọ omaruẹrẹ ra họ ẹkwoma ese oria ẹme na. Rri eria ikereakere na. Roro kpahe iẹe. Daoma re whọ kaki mu ere họ eruo ziezi taure ẹdẹ ẹme ra na o te ti te. Kareghẹhọ nnọ a rẹ tuduhọ inievo na awọ re a se oria nọ ẹme ra o no ze na n’obọ uwou ze. Ẹme ra, orọnikọ yọ ọkiẹriwo oria ẹme na hayo ọgbakugbe riẹ ọvo ho, rekọ re who dhesẹ epanọ a re fi ei h’iruo. Rehọ abọ ẹme na nọ o fo ro ruiruo evaọ edhere nọ o te ghinẹ kẹ ukoko na erere.

Epanọ ọmọ ọvuọvo o wo oghẹrẹ uruemu riẹ na, ere ukoko ovuovo u wo oghẹrẹ uruemu riẹ sa re. Ọsẹ hayo oni nọ o re wuhrẹ ziezi orọnikọ ọ rẹ rehọ izi uruemu wuhrẹ ọmọ riẹ ọvo ho. O re lele ọmọ na jiroro. O re roro kpahe uruemu ọmọ na, gbe ebẹbẹ nọ ọmọ na o bi lele họre. Epọvo na re, iwuhrẹ evaọ ukoko na a rẹ daoma vuhumu je dh’unu te ẹgwọlọ ahwo nọ a be t’ẹme kẹ. Ghele na, owuhrẹ orimuo ọ rẹ whaha ẹfodẹ iriruo nọ e rẹ lẹliẹ oma vo ohwo jọ evaọ ogbotu na. O re dhesẹ irere nọ a be reawere rai enẹna fiki ẹnya evaọ edhere Jihova jẹ fodẹ no Ikereakere na ze ehrẹ nọ i re fiobọhọ kẹ ukoko na lele ebẹbẹ nọ a rẹriẹ ovao ku muabọ.

Emamọ ewuhrẹ o re duobọte idu enọ e rọ ogbotu na. Onana o gwọlọ, orọnikọ ẹfodẹ uzẹme na ọvo ho, rekọ te ẹbọ ovuhumuo kẹ oware nọ enana i dikihẹ kẹ. O gwọlọ uvi ọdawẹ kẹ enọ a bi wuhrẹ na. Ithuru-igodẹ abọ-ẹzi e rẹ riẹ uthuru na. A tẹ rọ uyoyou kareghẹhọ ebẹbẹ nọ ibuobu e be rẹriẹ ovao ku, a rẹ sae t’ẹme avọ uduotahawọ, dhesẹ otoriẹ, ohrọ, gbe ọdawẹ.

Wọhọ epanọ emamọ iwuhrẹ a riẹ, ẹme o re wo ute uvevẹ. A re ru ẹme evaọ edhere nọ igogo eme na e rẹ rọ jọ vevẹ a vẹ jẹ kareghẹhọ ae. U re fo re ogbotu na a kareghẹhọ iroro jọ nọ i w’iruo nọ i re kpomahọ izuazọ rai.

Ewuhrẹ Odibọgba

Okenọ who te bi ru ẹme nọ o no uzoẹme jọ evaọ Odibọgba Uvie Mai na ze, use-abọ na o sai dina wo ohẹriẹ. Whọ te ruẹ nọ oware nọ a jọ etenẹ rẹro riẹ mi owhẹ họ re whọ ta eme nọ a kere na vọvọ kẹ ogbotu na, orọnikọ re whọ salọ oware nọ o mai wuzou hu. Fiobọhọ kẹ ogbotu na roro kpahe ikereakere nọ a si ohrẹ nọ a kẹ kpobi no ze. (Tait. 1:9) Evaọ ẹsibuobu, oke o rẹ jariẹ nọ who re ro fi eme efa bae he.

Evaọ abọdekọ riẹ, a rẹ sae ta kẹ owhẹ re who ru ẹme nọ uzoẹme riẹ o rọ Odibọgba Uvie Mai na ha. Ẹsejọ a re si ẹme na no uzoẹme Uwou-Eroro jọ ze, hayo ẹme na ọ sai no umutho eme jọ nọ a kere via ze. O rọ owhẹ obọ wọhọ owuhrẹ re who roro ẹgwọlọ ukoko na kie kpahe ẹme nọ a k’owhẹ na. O sai fo re whọ kẹ ọtadhesẹ ọkpẹkpẹe jọ hayo gbiku oware jọ nọ o via nọ u fo. Riẹ nọ ẹme ra họ, orọnikọ re whọ t’ẹme kpahe uzoẹme na ọvo ho, rekọ re who ru ei evaọ edhere nọ o re fiobọhọ kẹ ukoko na ru iruo nọ Ẹme Ọghẹnẹ ọ kẹ na gba jẹ ruẹ oghọghọ evaọ ere oruo.—Iruẹru 20:20, 21.

Nọ whọ tẹ be ruẹrẹ oma kpahe kẹ ẹme ra na, roro kpahe iyero ahwo nọ i ru ukoko na via. Jiri ai kẹ oware nọ a bi ru enẹna. Ẹvẹ efihiruo ẹjiroro nọ ọ rọ oria ẹme na o re ro ru ẹgba gbe oghọghọ rai evaọ odibọgba na viharo viere?

Kọ ẹme ra ọ gwọlọ odhesẹvia hayo ọkiẹriwo? Otẹrọ ere, a rẹ kake ruẹrẹ oma kpahe kẹe re oke u te ti te. O rẹ sae lọlọ obọ re whọ ta kẹ ohwo jọ re ọ ruẹrẹ oma họ kẹ odhesẹvia na, rekọ oyena o rẹ wha iyẹrẹ nọ e mai woma ze he. O tẹ lọhọ, wha wariẹ odhesẹvia hayo ọkiẹriwo na taure ẹdẹ ewuhrẹ na o te ti te. Ruẹ nọ who ru ofẹ nana orọ ẹme ra na evaọ edhere nọ o re ghine ru uthubro nọ whọ be kẹ na woma viere.

Ikokohọ Esese gbe Ilogbo

A rẹ sae yare inievo-emezae nọ i wo emamọ ekwakwa abọ-ẹzi gbe enọ i zihe ruọ emamọ iruẹme gbe iwuhrẹ ẹgbede no re a w’obọ evaọ ọruẹrẹfihotọ na eva okokohọ ọsese hayo ologbo. Enana e ghinẹ rọ etoke ehaa obọdẹ erọ ewuhrẹ esuo-Ọghẹnẹ. Ẹme otiọye na ọ rẹ sae jọ ọnọ a kere eme riẹ kpobi via, omaa-ẹmeọta, ithubro no edrama Ebaibol ze nọ i kie kpahe oke mai na, hayo edhe-ẹme uthubro gheghe. Who te wo uvẹ-ọghọ nọ who re ro w’abọ evaọ ọruẹrẹfihotọ otiọye na, roma totọ wuhrẹ ẹme nọ a k’owhẹ na. Sei bẹsenọ who re wo ovuhumuo ewoma ẹme na.

Enọ a kẹ ẹme nọ a kere via a re se eme na n’ẹme t’ẹme. A re nwene ibieme hayo ẹme na ha. A re wuhrẹ iẹe re a vuhu igogo eme na mu gbe oghẹrẹ nọ a ro dhesẹ ai na vevẹ. A re wuhrẹ esevia bẹsenọ a rẹ sai ro ru ẹme na avọ emamọ ẹgba ofihọ, ọwhọ, omosasọ, ẹruọruọ, ajọwha, gbe imuẹro, gbe edo-uvo nọ o fo kẹ ogbotu ologbo.

Inievo nọ a kẹ ẹme omaa-ẹmeọta a rẹ ruẹrẹ ẹme rai họ evaọ edhere nọ ọ rẹ rọ nya lele omaa-ẹmeọta na kpekpekpe. Ukpenọ a re se no omaa-ẹmeọta na ze evaọ etoke ẹme na hayo kere eme na via, oruẹme na ọ rẹ kẹ ẹme na no udu ze, ababọ ese no obe ze. U wuzou re a nya lele oke nọ a kẹ evaọ omaa-ẹmeọta na re a sai ru igogo eme kpobi vẹ. Oruẹme na ọ rẹ rehọ ẹjiroro gbe ikereakere nọ e rọ otọ igogo eme na ruiruo ziezi. Ọ rẹ rehọ eme obọ riẹ ze ro nwene enọ e rọ omaa-ẹmeọta na ha. Uthubro na u re wo owọ no Ẹme Ọghẹnẹ ze. Owha-iruo ekpako Ileleikristi họ rẹ a “vuẹ ovuẹ ẹme na.” (2 Tim. 4:1, 2) Fikiere oruẹme o re muẹrohọ ikereakere nọ e rrọ omaa-ẹmeọta na gaga—roro kpahe ae je dhesẹ efihiruo rai vẹ.

Whọ Raha Oke He

Kọ whọ rọ ukoko nọ uvẹ ẹmeọta buobu o rọ? Ẹvẹ whọ sae rọ ruẹrẹ eme na kpobi họ ziezi? Whaha ẹruẹrẹhọ ẹme ra nọ oke u te re kpobi no.

Eme nọ e rẹ ghinẹ kẹ ukoko na erere e gwọlọ eroro-kpahe gaga. Fikiere, wo uruemu ese oria ẹme na nọ ẹme na ọ tẹ nwani t’owhẹ obọ. Onana o te lẹliẹ owhẹ roro kpahe iẹe nọ who bi ru eware efa na. Evaọ edẹ hayo eka taure who te ti ru ẹme ra, whọ sai yo eme nọ i ti fiobọhọ k’owhẹ ruẹ edhere nọ ọ mai woma nọ who re ro ru ẹme na. Iyero jọ e sae roma via nọ i re dhesẹ epanọ ẹme na ọ rrọ ẹruoke te. Ese gbe eroro-kpahe ẹme ra nọ ọ tẹ nwani t’owhẹ obọ no o rẹ rehọ oke, rekọ oye na yọ oke nọ a riẹ raha. Whọ tẹ keria uwhremu na re whọ ruẹrẹ ẹme ra họ, whọ te ruẹ erere ẹme na nọ who roro kpahe no. A tẹ ruẹrẹ oma kpahe kẹ ẹme enẹ u re ru idhọvẹ kpotọ yọ u re fiobọhọ k’owhẹ ru ẹme evaọ edhere nọ o w’iruo je duobọte idu enọ e rọ ukoko na.

Epanọ who wo ovuhumuo kẹ okẹ nọ a muhọ owhẹ obọ evaọ ọruẹrẹfihotọ ewuhrẹ Jihova rọkẹ ahwo riẹ na te, ere whọ te kẹe orro jẹ jọ oghale kẹ enọ i you rie te re.—Aiz. 54:13; Rom 12:6-8.

Ẹruẹrẹhọ Evuẹ ọ Ogbotu

K’OKA k’oka, ikoko Isẹri Jihova buobu a rẹ ruẹrẹ ovuẹ ogbotu họ kpahe uzoẹme Ikereakere jọ. Whọ tẹ rọ ọkpako hayo odibo oruiruo, kọ whọ be kẹ imuẹro ọrọ emamọ oruẹme hayo owuhrẹ ogbotu? Otẹrọ ere, a sai zizie owhẹ re whọ kẹ ovuẹ ogbotu. Isukulu Odibọgba Esuo-Ọghẹnẹ na o fiobọhọ kẹ idu inievo buobu te kẹ uvẹ iruo nana no. A tẹ k’owhẹ ovuẹ ogbotu, diẹse who re jo muhọ?

Wuhrẹ Omaa-Ẹmeọta Na

Taure who te ti ru ekiakiẹ kpobi, se omaa-ẹmeọta na je roro kpahe iẹe bẹsenọ u re vẹ owhẹ ẹro no. Wo uzoẹme na h’iroro. Eme who bi ti wuhrẹ ogbotu ra na? Eme họ ute ra?

Jọ igogo izoeme na i vẹ owhẹ ẹro. Roro kpahe igogo eme na. Didi abọ ọvuọvo rai o wo kpahe uzoẹme na? Evaọ otọ ugogo ẹme ọvuọvo, igogo eme esese e riẹ. Eme nọ e tha igogo eme esese na uke e rọ otọ rai. Roro kpahe epanọ abọ ọvuọvo ọrọ omaa-ẹmeọta na o rọ jẹhọ onọ o vrẹ na, jẹhọ onọ o rọ aro, je fiobọhọ nyate ute ẹme na. Who te wo otoriẹ uzoẹme na no, ute ẹme na, gbe epanọ igogo eme na i ro ru ẹjiroro na gba, koyehọ oke nọ who re ro mu ẹme na họ ẹruẹrẹhọ u te no.

Eva emuhọ, whọ te ruẹ nọ u ti fiobọhọ re who rri ẹme ra wọhọ ẹme ọkpẹkpẹe abane hayo abasoi, abọ kpobi avọ ugogo eme riẹ. Ruẹrẹ enana họ u n’ojọ u t’ọjọ.

Omaa-ẹmeọta nọ a k’owhẹ na yọ okwakwa nọ a rẹ rọ ruẹrẹ ẹme họ. A ruẹrẹ e riẹ họ re a sei via ọvo ho. O wọhọ igbenwa gheghe. Who re fi iwo họ iẹe, wọhọ odẹme, kẹe ubiudu, je kuẹwẹ uzuazọ ku ei.

Efihiruo Ikereakere

Jesu Kristi avọ ilele riẹ a rehọ ewuhrẹ rai no Ikereakere na ze. (Luk 4:16-21; 24:27; Iruẹru 17:2, 3) Whọ sai ru epọvo na re. Ikereakere na e rẹ jọ ehri ẹme ra. Ukpenọ who re ru eme nọ e rọ omaa-ẹmeọta na vẹ jẹ rehọ ai ruiruo ọvo, kiẹ epanọ Ikereakere na e rọ tha eme na uke riwi, whọ vẹ rọ ere wuhrẹ no Ikereakere na ze.

Nọ whọ be ruẹrẹ ẹme ra họ na, kiẹ owọ ikere na kpobi nọ a fodẹ fihọ omaa-ẹmeọta na riwi. Muẹrohọ eme nọ e ware riẹ họ. Eria jọ e rẹ kẹ evuẹ otọhotọ ọvo. Orọnikọ aikpobi a re se hayo kpahe fihọ họ evaọ etoke ẹme ra. Salọ enọ e mai kiehọ ogbotu ra. Whọ tẹ tẹrovi ikereakere nọ a fodẹ evaọ omaa-ẹmeọta ra na, u ti du gwọlọ re who fi Ikereakere efa bae he.

Obokparọ ẹme ra o roma hwa ewoma ona uwuhrẹ na, orọnikọ unu ikereakere nọ who se he. Whọ tẹ be fodẹ ikereakere, dhesẹ oware nọ who bi ro se ai. Rehọ oke re who dhesẹ efihiruo rai. Who te se ikereakere no, gbe rovie Ebaibol ra fihọ nọ who bi ru ikere na vẹ na. Ẹsejọhọ ogbotu ra o ti ru epọvo na re. Ẹvẹ whọ sae rọ kpare isiuru ogbotu ra je fiobọhọ kẹ ae wo erere vọvọ viere no Ẹme Ọghẹnẹ ze? (Neh. 8:8, 12) Whọ sai ru ere ẹkwoma oruvẹ, ọtadhesẹ, gbe edhesẹ efihiruo.

Oruvẹ. Whọ tẹ be ruẹrẹ oma kpahe re who ru ugogo ikere jọ vẹ, nọ oma ra nọ: ‘Eme u dhesẹ? Fikieme me bi ro sei evaọ ẹme mẹ na? Eme ahwo nọ a rọ ogbotu na a rẹ sae nọ oma rai kpahe owọ ikere nana?’ O sai woma re whọ kiẹ eme nọ e ware riẹ họ riwi, otọhotọ riẹ, epanọ o via, ẹgba eme na, gbe ẹjiroro okere nọ a kẹ ẹgba na. Onana o gwọlọ ekiakiẹ. Whọ te ruẹ evuẹ buobu evaọ ebe nọ ‘ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na’ o kporo. (Mat. 24:45-47) Whọ daoma ru eware kpobi nọ e rọ owọ na vẹ hẹ, rekọ dhesẹ oware nọ whọ rọ ta kẹ ogbotu na re a sei jẹhọ ẹme nọ whọ be ta na.

Ọtadhesẹ. Ẹjiroro etadhesẹ họ re who su ogbotu ra kpohọ otoriẹ udidi hayo fiobọhọ kẹ ae kareghẹhọ ugogo ẹme jọ hayo ehri-uzi jọ nọ whọ ta kpahe no. Etadhesẹ i re fiobọhọ kẹ ahwo wo otoriẹ oware nọ whọ ta kẹ ae a ve je rri rie kugbe oware nọ a riẹ no vẹre. Onana họ oware nọ Jesu o ru nọ ọ kẹ Ovuẹ obọ Ugbehru nọ a riẹ gaga na. “Erao ora ehru,” “ikẹba nọ erọ obọ ẹwọ,” “unu ohwahwa,” ‘uwou nọ a bọ fihọ ehru utho,’ gbe oghẹrẹ eme itieye na buobu i ru ewuhrẹ riẹ w’ẹgba, vevẹ, gbe onọ o rẹ thẹro ho.—Mat., izou 5-7.

Efihiruo. Oruvẹ gbe ọtadhesẹ ikereakere o rẹ kẹ eriariẹ, rekọ efihiruo eriariẹ na họ oware nọ o rẹ wha erere ze. Uzẹme, o rrọ owha-iruo enọ e rọ ogbotu ra re a j’owọ kẹ ovuẹ Ebaibol na, rekọ whọ sai fiobọhọ kẹ ae vuhu oware nọ u fo nọ a re ru mu. Nọ u te mu owhẹ ẹro no inọ ogbotu ra o wo otoriẹ owọ nọ wha be t’ẹme kpahe na no jẹ ruẹ epanọ u wuzou te kẹ ẹme nọ wha be ta na, rehọ oke re who dhesẹ kẹ ae epanọ u ro wo obọ kpahe orọwọ gbe uruemu. Dhesẹ irere obusino iroro gbe uruemu ethọthọ nọ e wọso uzẹme nọ wha be ta kpahe na.

Nọ who bi roro epanọ who re ro dhesẹ efihiruo ikereakere na, kareghẹhọ nọ ahwo nọ i ru ogbotu ra via na a no eria sa-sa ze a tẹ jẹ be rẹriẹ ovao ku iyero sa-sa. Ahwo ọkpokpọ nọ a wo isiuru, izoge, ekpako, gbe enọ i bi lele ebẹbẹ sa-sa muabọ e sae jariẹ. Ru ẹme ra wo erere gbe onọ a rẹ sai fihọ iruo evaọ uzuazọ. Whaha ohrẹ nọ u re do wọhọ nọ umutho ahwo jọ ọvo who wo h’iroro.

Iroro-ejẹ Oruẹme Na

A jiroro jọ k’owhẹ kpahe ẹme ra no. A dhesẹ igogo eme na vevẹ no, yọ a dhesẹ unuoke nọ whọ rẹ raha fihọ uzoẹme kpobi vevẹ no. Whẹ ọvo ọ rẹ jiroro efa nọ i kiọkọ kpobi. Whọ sae salọ nọ whọ rẹ raha oke buobu kẹ izoeme-esese jọ jẹ raha oke kawo viere evaọ efa. Who roro nọ whọ rẹ ta kpahe eme esese kpobi oghẹrẹ ovona ha. Oyena o sae lẹliẹ owhẹ variẹ oma evaọ ẹme ra na ẹme na ọ vẹ jẹ bẹ ogbotu ra no. Ẹvẹ whọ rẹ rọ riẹ onọ whọ rẹ ta kpahe gaga gbe onọ whọ rẹ jọ ta umutho ọvo? Nọ oma ra: ‘Igogo eme vẹ i ti fiobọhọ k’omẹ rehọ ẹjiroro ẹme na lahwe? Evẹ e te mae kẹ ogbotu mẹ erere? Kọ mẹ tẹ nyasiọ ikereakere jọ nọ a fodẹ gbe eme nọ i kpomahọ iẹe na ba u ti whrehe othotha ẹme na?’

Daoma whaha eme ọ omu-roro. Makọ Ọmọ Ọghẹnẹ, Jesu Kristi, ọ whaha ‘ẹta orọ obọ riẹ.’ (Jọn 14:10) Vuhumu nnọ ẹjiroro nọ ahwo a be rọ ziọ iwuhrẹ Isẹri Jihova họ re a ti yo ẹmeọta kpahe Ebaibol na. Otẹrọnọ a rri owhẹ mu wọhọ emamọ oruẹme, ẹsejọhọ yọ fikinọ who ru rie i fihọ uruemu no re who si iroro ahwo kpohọ Ẹme Ọghẹnẹ, orọnikọ oma ra ha. Who te ru ere, eme ra e rẹ were ahwo.—Fil. 1:10, 11.

Nọ whọ rẹriẹ omaa-ẹmeọta olọlọhọ kpohọ uvi oruvẹ okokodo Ikereakere no na, oware nọ who re ru enẹna họ re who wuhrẹ ẹme ra. O rẹ kẹ erere re who ru ere do via. Oware nọ u wuzou họ re u mu owhẹ ẹro nọ igogo eme na kpobi e rọ owhẹ uzou. U re fo re whọ sai fi udu ra họ ẹme ra, kuẹwẹ ajọwha ku ẹme na, jẹ rehọ ọwhọ ta uzẹme na. Re who te ru ẹme ra, nọ oma ra nọ: ‘Eme mẹ gwọlọ wo t’obọ?’ Jẹ nọ inọ: ‘Kọ igogo eme na i vẹ? Kọ me ghine ru Ikereakere na fihọ ehri ẹme mẹ no? Kọ ugogo ẹme ọvuọvo ọ whrẹrẹ ruọ ọdekọ? Kọ ẹme na ọ bọ ovuhumuo kẹ Jihova gbe eruẹrẹfihotọ riẹ? Kọ ekuhọ na ọ jẹhọ uzoẹme na, dhesẹ oware nọ ogbotu na o re ru kẹ ae, jẹ kẹ ae ọwhọ re a ru ei?’ Otẹrọnọ whọ sai yo E kẹ enọ enana, koyehọ whọ te sae rehọ ‘eriariẹ ru ewoma,’ rọkẹ erere ukoko na gbe ujiro Jihova!—Itẹ 15:2.