EVAỌ akpọ na soso, ahwo a rẹ lẹ, ghelọ oghẹrẹ uruemu ẹwho rai gbe egagọ rai kẹhẹ. A rẹ lẹ nọ ae ọvo a tẹ rrọ oria, gbe ẹsenọ a te kuomagbe amọfa. A rẹ lẹ evaọ obọ ichọche, evaọ etẹmpol, isinagọgo, evaọ iwou egagọ Muslim, hayo evaọ iwou edhọ rai. A rẹ rehọ ifiare, iwoho, ebe nọ a kere eme-olẹ fihọ, gbe eware itieye na efa rọ lẹ.

Olẹ yọ oware nọ u ru ahwo-akpọ wo ohẹriẹ no eware efa kpobi nọ Ọghẹnẹ ọ ma fihọ akpọ na nọ i wo uzuazọ. Ginọ uzẹme nọ u wo eware buobu nọ ahwo-akpọ a re ru nọ erao i re ru re. Wọhọ oriruo, ma gwọlọ emu, ofou, gbe ame re ma sae jọ uzuazọ, yọ ere o rrọ kẹ erao re. U te no ere no, eyẹ a yẹ omai, yọ ma tẹ rria te oria jọ no ma ve whu. Epọvo na o rrọ kẹ erao re. (Ọtausiuwoma Na 3:19) Rekọ ahwo-akpọ ọvo họ enọ e rẹ lẹ. Fikieme?

O rrọ ere keme olẹ u wuzou kẹ omai gaga. Olẹ họ edhere nọ ahwo kpobi a riẹ nọ ohwo ọ rẹ rọ ta ẹme kẹ oware hayo ohwo nọ o rri fihọ ọrẹri nọ ọ rẹ rria bẹdẹ bẹdẹ. Ebaibol na o dhesẹ nọ Ọghẹnẹ ọ ma omai evaọ oghẹrẹ nọ ma rẹ rọ gwọlọ ru eware itieye na. (Ọtausiuwoma Na 3:11) Yọ Jesu ọ ta nọ: “Eva e were enọ e riẹ nọ u fo re a riẹ Ọghẹnẹ.”​—Matiu 5:3.

Ẹme Jesu na o dhesẹ nọ o gwọlọ nọ ahwo-akpọ a rẹ daoma epanọ a rẹ rọ “riẹ Ọghẹnẹ.” Oyejabọ nọ iwou egagọ gbe eware nọ ahwo a bi ro ru iruẹru egagọ e rọ da oria kpobi fia na. Oye ovona u ru nọ ahwo a be rọ rehọ euwa buobu lẹ evaọ eria sa-sa na. Rekọ ahwo jọ a rẹ daezọ oyena ha keme a roro nọ ae ọvo a rẹ sai fiobọhọ kẹ omarai hayo ibe ahwo-akpọ rai a ve fiobọhọ kẹ ae. Kọ who roro nọ ohwo-akpọ ọ rẹ sai gine fiobọhọ kẹ omariẹ hayo ibe ohwo-akpọ riẹ? Mai ahwo-akpọ ma rrọ hẹhẹhẹ, ma rẹ rria tọ họ, yọ ẹsibuobu ma re rri eware mu hu. Fikiere ohwo nọ o wo ogaga gbe areghẹ vi omai kpekufiẹ, nọ ọ rẹ jẹ rria tọ ọye ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai. Rekọ eware jọ vẹ ma be hae rọ fiki rai lẹ na?

Ma ta kpahe iriruo jọ. Kọ u wo enọ jọ nọ e jọ owhẹ udu oke jọ, enọ o wọhọ nọ ohwo-akpọ ọvo ọ rẹ sae kẹ uyo rai hi? Kọ u wo oke jọ nọ whọ jẹ gwọlọ omosasọ fiki ohwo ra jọ nọ o whu? Hayo kọ iroro e bẹ owhẹ ẹjẹ no ẹdẹjọ nọ whọ jọ gwọlọ nọ ohwo jọ ọ vuẹ owhẹ oware nọ u fo nọ who re ru? Manikọ u wo oke jọ nọ whọ jẹ gwọlọ erọvrẹ fikinọ who ru oware jọ nọ o jẹ lẹliẹ udu brukpe owhẹ gaga?

Ebaibol na o dhesẹ nọ eware yena e rẹ sae whae ze nọ ohwo ọ rẹ rọ lẹ. Oware nọ Ebaibol na ọ ta kpahe olẹ o gba vi onọ obe ofa kpobi o ta, yọ ma rẹ jọ eva riẹ ruẹ elẹ nọ idibo Ọghẹnẹ, te ezae te eyae, a lẹ evaọ oke nọ u kpemu. A lẹ se Ọghẹnẹ re ọ sasa ae oma, re o fiobọhọ kẹ ae riẹ oware nọ u fo nọ a re ru, re ọ rọvrẹ ae, re ọ jẹ kẹ iyo enọ egaga jọ nọ a nọ.​—Olezi 23:3; 71:21; Daniẹl 9:4, 5, 19; Habakọk 1:3.

Dede nọ ọvuọ oware riẹ ahwo nana a jẹ lẹ kpahe, u wo oware jọ nọ whọ rẹ jọ elẹ rai na ruẹ. Aikpobi na a riẹ oware jọ nọ u wuzou nọ u fo nọ a re ru re elẹ na i gine ru iruo, oye họ, a riẹ ohwo nọ u fo nọ a rẹ lẹ se. Rekọ ahwo buobu nẹnẹ a riẹ oware yena ha hayo a se rie gbe oware ọvo ho.

KỌ ORIA ovona elẹ ahwo na kpobi i bi kpohọ ghelọ odẹ ohwo nọ a rọ lẹ kẹhẹ? Ere ahwo buobu nẹnẹ a re roro. Yọ ahwo nọ ẹme nana ọ rẹ mae were họ, enọ e rẹ ta nọ Ọghẹnẹ ọ jẹ egagọ na kpobi rehọ ghelọ ohẹriẹ nọ o rrọ udevie rai kẹhẹ na. Kọ ginọ uzẹme nọ oria ovona elẹ na kpobi i bi kpohọ?

Ebaibol na o wuhrẹ omai nọ ahwo buobu a be lẹ se Ọghẹnẹ nọ u fo nọ a rẹ lẹ se he. Evaọ oke nọ a ro kere Ebaibol na dede, emema nọ ahwo-akpọ a kare eye ahwo buobu a jẹ lẹ se. Rekọ Ọghẹnẹ ọ vẹvẹ e rai unu kpahe oware yena unuẹse buobu. Wọhọ oriruo, Olezi 115:4-6 o ta kpahe emema nọ: “A wo ezọ, rekọ a rẹ sai yo ẹme he.” Ẹme na ọ rrọ vevẹ, ogbẹrọ ere? Fikieme ohwo ọ rẹ rọ lẹ se ọghẹnẹ nọ ọ rẹ sai yo ẹme nọ ọ be ta ha?

Iku jọ e rrọ Ebaibol na nọ i ru ẹme nana vẹ ziezi. Elaejah ọruẹaro na ọ ta kẹ eruẹaro Bale inọ a lẹ se ọghẹnẹ rai sọ o ti yo, kẹsena ọyomariẹ ọ vẹ te lẹ se Ọghẹnẹ riẹ re. Elaejah ọ ta nọ Ọghẹnẹ uzẹme na o ti yo, rekọ ọghẹnẹ ọrue rai na o ti yo ho. Eruẹaro Bale na a te muhọ ẹlẹ, yọ a lẹ evaọ oke krẹkri, bi bo gaga, rekọ oware ọvo o via ha. Oria Ebaibol na o ta nọ: “Ohwo ọvo ọ jẹ kpunu hu; ohwo ọvo ọ jẹ daezọ họ.” (1 Ivie 18:29) Kọ ẹvẹ kpahe Elaejah?

Nọ Elaejah ọ lẹ no, Ọghẹnẹ riẹ ọ tẹ nwane kuyo. O vi erae no obọ odhiwu ze, e tẹ mahe idhe nọ Elaejah o dhe na. Kọ ohẹriẹ vẹ o jọ eko elẹ ivẹ nana? Ma rẹ jọ olẹ nọ Elaejah ọ lẹ nọ a kere fihọ obe 1 Ivie 18:36, 37 na ruẹ oware jọ nọ u wuzou gaga. Olẹ Elaejah na o jọ kpẹkpẹe gaga, keme evaọ ẹvẹrẹ Hibru nọ o jọ ẹvẹrẹ ọsosuọ nọ a ro kere Ebaibol na, eme olẹ na e jọ oware wọhọ ọgba. Rekọ, ghelọ epanọ olẹ na o kpẹre te na, isiasa soso o se odẹ Ọghẹnẹ, Jihova.

Otofa odẹ na, Bale, ọnọ ọ jọ ọghẹnẹ ahwo Kenan na họ, “ọnowo” hayo “olori.” Yọ no ẹwho ruọ ẹwho, a wo ọvuọ odẹ riẹ nọ a je se ọghẹnẹ nana. Rekọ odẹ Jihova u wo ohẹriẹ, keme ọye ọvo họ Ọnọ o wo odẹ yena evaọ ehrugbakpọ na soso. Ọ ta kẹ idibo riẹ nọ: “Mẹ họ Jihova. Odẹ mẹ oye; mẹ rẹ rehọ oruaro mẹ kẹ omọfa ha.”​—Aizaya 42:8.

Kọ oria ovona olẹ Elaejah na avọ orọ eruẹaro Bale na i kpohọ? Whaọ eware etọtọ nọ i re si adhẹẹ no ohwo oma eye ahwo na a je ru rọ gọ Bale, wọhọ, ọfariẹ-ogbe gbe ahwo nọ a je ro dhe idhe dede. Rekọ egagọ Jihova i wo ohẹriẹ, keme ọ vuẹ idibo riẹ nọ a gọe evaọ emamọ edhere nọ o re fi adhẹẹ họ ae oma dede. Whaọ roro kpahe oriruo nana: Otẹrọnọ who kere ileta se ogbẹnyusu ra, whọ jẹ nabi fi odẹ riẹ họ iẹe inọ ọye a rẹ rehọ iẹe kẹ, kọ who re rẹro nọ a te rehọ ileta na kẹ ohwo jọ nọ avọ ogbẹnyusu ra a wo odẹ ovona ha, nọ o tube wo iruemu nọ e rẹ tọtọ ogbẹnyusu ra na oma? Vievie!

Nọ whọ tẹ le se Jihova, yọ Ọghẹnẹ nọ ọ ma eware kpobi na whọ be lẹ se na, ọnọ ọ rrọ Ọsẹ kẹ ahwo-akpọ na.a Aizaya ọruẹaro na ọ lẹ se Jihova nọ: “O Jihova, whẹ họ Ọsẹ mai.” (Aizaya 63:16) Yọ Ọsẹ nana ọvona Jesu ọ jẹ ta ẹme kpahe okenọ ọ vuẹ ilele riẹ nọ: “Me bi muvrẹ bru Ọsẹ mẹ gbe Ọsẹ rai, je bru Ọghẹnẹ mẹ gbe Ọghẹnẹ rai.” (Jọn 20:17) Jihova họ Ọsẹ Jesu. Yọ ọye họ Ọghẹnẹ nọ Jesu ọ jẹ lẹ se, yọ ọye o wuhrẹ ilele riẹ nọ a rẹ le se.​—Matiu 6:9.

Kọ Ebaibol na ọ ta nọ ma lẹ se Jesu, Meri, erezi, hayo ikọ-odhiwu? Vievie, Jihova ọvo. Roro kpahe ẹjiroro ivẹ jọ nọ o rọ rrọ ere. Orọ ọsosuọ, olẹ yọ abọjọ egagọ, yọ Ebaibol na ọ vuẹ omai nọ Jihova ọvo ma rẹ gọ. (Ọnyano 20:5) Orọ avivẹ, Ebaibol na ọ ta nọ ọye họ “Ọnọ o re yo olẹ.” (Olezi 65:2) Dede nọ Jihova ọ rẹ rehọ iruo kẹ amọfa ru, ọ rehọ iruo nana kẹ ohwo ọvo vievie he. Ọ ya eyaa kẹ omai inọ ọye ọvo o ti yo elẹ mai.

Fikiere whọ tẹ gwọlọ nọ Ọghẹnẹ ọ hai yo elẹ ra, hae kareghẹhọ ohrẹ Ebaibol nana: “Ohwo kpobi nọ o bi se odẹ Jihova a ti siwi ei.” (Iruẹru Ikọ 2:21) Rekọ onọ jọ họ: Kọ oghẹrẹ elẹ kpobi Ọghẹnẹ o re yo? Manikọ u wo oware ofa jọ nọ u fo nọ ma re ru re Ọghẹnẹ o te yo elẹ mai?

NỌ A tẹ ta ẹme olẹ, oware nọ egagọ buobu e rẹ tẹrovi họ, oghẹrẹ nọ ohwo o fi oma riẹ họ nọ ọ tẹ be lẹ, eme nọ ọ ta evaọ olẹ na, gbe oghẹrẹ eware efa jọ nọ a re ru nọ a tẹ gwọlọ lẹ. Rekọ Ebaibol na o dhesẹ nọ orọnikọ eware yena e mai wuzou hu nọ a tẹ be ta ẹme kpahe oghẹrẹ nọ ohwo ọ rẹ rọ lẹ.

Ma rẹ jọ Ebaibol na ruẹ iriruo idibo Ọghẹnẹ nọ e lẹ evaọ oghẹrẹ eria sa-sa. Yọ oghẹrẹ sa-sa a jẹ rọ lẹ re. Wọhọ oriruo, a rẹ sae lẹ do via, hayo lẹ họ eva fiki oghẹrẹ oria nọ a jọ. Yọ ẹsejọ a jẹ kpare ovao rri ehru hayo a ve guzou kpotọ. Ahwo nana a jẹ rehọ iwoho, ifiare hayo ebe nọ a kere eme olẹ fihọ rọ lẹ hẹ, ukpoye a jẹ lẹ no udu rai ze. Fikieme Ọghẹnẹ ọ jẹ rọ kuyo elẹ ahwo nana?

Wọhọ epanọ ma ruẹ evaọ uzoẹme nọ o vrẹ na, Ọghẹnẹ ọvuọvo a jẹ lẹ se, Jihova. Yọ u wo oware ofa jọ nọ u wuzou gaga nọ u ru nọ Ọghẹnẹ ọ jẹ rọ kuyo elẹ rai. A fodẹ oware nana evaọ obe 1 Jọn 5:14 nọ o ta nọ: “Ma wo imuẹro nana kpahe Ọghẹnẹ inọ, oware kpobi nọ ma yare riẹ nọ o rọwokugbe oreva riẹ, ọ rẹ gaviezọ kẹ omai.” O gwọlọ nọ elẹ mai e rẹ rọwokugbe oreva Ọghẹnẹ. Eme họ otọ ẹme yena?

Re elẹ mai e sae rọwokugbe oreva Ọghẹnẹ, o gwọlọ nọ ma rẹ riẹ oware nọ oreva Ọghẹnẹ o rrọ. Onana u dhesẹ nọ Ebaibol na nọ ma re wuhrẹ yọ oware jọ nọ u wuzou gaga nọ u fo nọ ma re ru re Ọghẹnẹ ọ sae kuyo elẹ mai. Kọ onana o nwani dhesẹ nọ ma gbẹ rrọ egba-uwuhrẹ Ebaibol ho, Ọghẹnẹ o re yo elẹ mai hi? Vievie. Rekọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ ma riẹ oreva riẹ, koyehọ ma rẹ daoma oghẹrẹ kpobi re ma wo otoriẹ oware nọ oreva Ọghẹnẹ o rrọ je ru ei. (Matiu 7:21-23) O gwọlọ nọ elẹ mai e rẹ rọwokugbe eware nọ ma bi wuhrẹ evaọ Ebaibol na.

Nọ ma bi wuhrẹ kpahe Jihova, jẹ be daoma riẹ oreva riẹ na, u re ru nọ ẹrọwọ mai o re ro dhe ẹgẹga. Ẹrọwọ nọ ma re wo nọ ma tẹ be lẹ yọ oware jọ nọ u wuzou gaga. Jesu ọ ta nọ: “Eware kpobi nọ wha yare evaọ olẹ, wha te wo ẹrọwọ, i ti te owhai obọ.” (Matiu 21:22) Re a ta nọ ohwo o wo ẹrọwọ, orọnikọ u dhesẹ nọ oware kpobi nọ a ta kẹe ọ rẹ nwane rọwo ho. Ukpoye, ohwo nọ o wo ẹrọwọ, ọ rẹ ruẹ oware nọ o rẹ kẹe imuẹro nọ oware nọ ọ rọwo na o te ginẹ via dede nọ oware na o re via ha. (Ahwo Hibru 11:1) Wọhọ oriruo, ma rẹ sae ruẹ Jihova ha, rekọ ma rẹ jọ Ebaibol na ruẹ eware buobu nọ i ru rie mu omai ẹro nọ Jihova yọ Ọghẹnẹ nọ ọ ginẹ rrọ uzuazọ, ọnọ ma rẹ sai fievahọ, yọ ọ rẹ gaviezọ kẹ elẹ ahwo nọ a fi ẹrọwọ họ iẹe kpobi. U te no ere no, ma rẹ sae lẹ se Jihova re o ru ẹrọwọ mai ga viere, yọ o rẹ were iẹe re ọ kẹ omai oware kpobi nọ ma yare nọ ọ riẹ nọ u re gine fiobọhọ kẹ omai.​—Luk 17:5; Jemis 1:17.

U wo oware ofa jọ nọ u wuzou kpahe oghẹrẹ nọ ma rẹ rọ lẹ. Jesu ọ ta nọ: “Ohwo ọvo ọ rẹ nyabru Ọsẹ na ze he ajokpaọ ẹkwoma mẹ.” (Jọn 14:6) Onana u dhesẹ nọ Jesu ọvo họ edhere nọ ma sae rọ nyabru Ọsẹ na, Jihova. Oyejabọ nọ ọ rọ vuẹ ilele riẹ nọ a hae rehọ odẹ riẹ lẹ. (Jọn 14:13; 15:16) Orọnikọ onana u dhesẹ nọ Jesu ma rẹ lẹ se he. Ukpoye ma rẹ rehọ odẹ Jesu lẹ, keme ọye o ru rie lọhọ nọ ma be sae rọ lẹ se Ọsẹ mai nọ ọ rrọ ọrẹri jẹ rrọ gbagba na.

U wo oke jọ nọ ilele Jesu a ta kẹe nọ: “Olori, wuhrẹ omai epanọ a rẹ lẹ.” (Luk 11:1) Orọnikọ eware nọ ma ta kpahe oghẹrẹ nọ a rẹ rọ lẹ na, eye a jẹ vuẹe nọ o wuhrẹ ae na ha, ukpoye a jẹ gwọlọ riẹ kpahe oware nọ u fo nọ a rẹ lẹ kpahe.

AHWO buobu a rẹ ta nọ olẹ nọ Jesu ọ rọ kẹ oriruo na, onọ a re se Olẹ Olori na, oye họ olẹ nọ Ileleikristi a rẹ mae wariẹ eme riẹ nọ a tẹ be lẹ. Sọ ẹme yena uzẹme sọ ọrue, ma riẹ hẹ. Rekọ oware nọ ma riẹ họ, ahwo buobu a wo otoriẹ eme olẹ yena ha. Ima ahwo buobu a wuhrẹ olẹ nana fihọ uzou no, fikiere oye a rẹ wariẹ kẹdẹ kẹdẹ nọ a tẹ be lẹ. Rekọ orọnọ Jesu o wuhrẹ ilele riẹ olẹ na re ahwo a hai dhei ẹwẹwariẹ nọ a tẹ be lẹ wọhọ epanọ a bi ru nẹnẹ na ha. Ẹvẹ ma rọ riẹ ere?

Taure Jesu ọ tẹ te ta eme olẹ yena, ọ kake ta no vẹre nọ: “Nọ whọ tẹ be lẹ, who dhe eme evona ẹwẹwariẹ hẹ.” (Matiu 6:7) O hae jọ nọ ẹjiroro nọ Jesu o ro wuhrẹ ilele riẹ olẹ nana họ, re a wuhrẹ eme riẹ fihọ uzou, a vẹ hai dhe eme na ẹwẹwariẹ nọ a tẹ be lẹ, kọ oyena o gbẹ hae wọso ẹme nọ ọ rrọ oria ikere yena? O hae wọso ẹe dẹẹ! Rekọ ere o rrọ vievie he. Ukpoye, Jesu o je wuhrẹ omai eware nọ ma rẹ sae lẹ kpahe, ọ tẹ jẹ rọ ere dhesẹ eware nọ u fo nọ ma rẹ rọ karo nọ ma tẹ be lẹ. Joma kiẹ eme olẹ nọ Jesu o wuhrẹ ilele riẹ na riwi ziezi, yọ a kere i rai fihọ obe Matiu 6:9-13.

“Ọsẹ mai nọ ọ rrọ obọ idhiwu na, jọ odẹ ra o jọ fuafo.”

Jesu ọ ta eme nana rọ kareghẹhọ ilele riẹ inọ Jihova Ọsẹ riẹ họ ọnọ u fo nọ ohwo kpobi ọ rẹ lẹ se. Rekọ whọ riẹ oware nọ odẹ Ọghẹnẹ u ro wuzou tere gbe oware nọ o rọ gwọlọ nọ a re ru re o jọ fuafo?

No anwọ emuhọ ikuigbe ohwo-akpọ ze, ahwo a gu erue buobu rọ raha odẹ Ọghẹnẹ no. Ọwegrẹ Ọghẹnẹ, Setan ọ ta nọ Jihova yọ Osu nọ ọ be ta erue, ọnọ ọ be gwọlọ ewoma obọriẹ ọvo, yọ o tube wo udu nọ o re ro su emama riẹ hẹ. (Emuhọ 3:1-6) Ahwo buobu a kuomagbe Setan no bi wuhrẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ eva gaga, ọ rẹ gwọlọ rọvrẹ hẹ. Yọ ejọ dede e rẹ rọwo vievie he inọ Ọghẹnẹ họ Ọnọ ọ ma eware. Ahwo jọ a tube si odẹ riẹ no efafa Ebaibol sa-sa no, yọ a ta nọ a gwọlọ jọ unu ohwo ọvo yo odẹ yena ha.

Ebaibol na o wuhrẹ omai nọ Ọghẹnẹ o ti ru oware jọ kpahe odẹ riẹ nọ ahwo nana a be raha na. (Izikiẹl 39:7) Oware yena nọ o ti ru na o ti ro ku ebẹbẹ kpobi nọ who wo họ, o ve je ru ẹgwọlọ ra kpobi kẹ owhẹ. Oghẹrẹ vẹ o ti ro ru onana? Ma rẹ ruẹ uyo onọ yena evaọ ẹme ọfa nọ Jesu ọ ta evaọ olẹ na.

“Jọ Uvie ra o ze.”

Isu egagọ buobu nẹnẹ a riẹ oware nọ a re se Uvie Ọghẹnẹ hẹ. Rekọ ahwo nọ a jẹ gaviezọ kẹ Jesu a riẹ nọ eruẹaro Ọghẹnẹ a ruẹaro riẹ fihotọ no vẹre inọ Mesaya na, Osiwi nọ Ọghẹnẹ ọ salọ na ọ te jọ Ovie Uvie Ọghẹnẹ, onọ o te ruẹrẹ otọakpọ na. (Aizaya 9:6, 7; Daniẹl 2:44) Uvie na o te fere erue Setan via jẹ raha Setan avọ iruẹru imuomu riẹ kufiẹ, o vẹ te rọ ere ru odẹ Ọghẹnẹ fo. Uvie Ọghẹnẹ u ti si ẹyao, ohọo, gbe uwhu no dede. (Olezi 46:9; 72:12-16; Aizaya 25:8; 33:24) Nọ whọ tẹ be lẹ nọ Uvie Ọghẹnẹ o ze, yọ eyaa yena nọ Ọghẹnẹ ọ ya kẹ omai na whọ be lẹ nọ i rugba na.

“Jọ oreva ra u rugba evaọ otọakpọ na, wọhọ epanọ o rrọ evaọ obọ odhiwu.”

Ẹme Jesu na o dhesẹ nọ epọvo na nọ oreva Ọghẹnẹ u bi rugba evaọ obọ odhiwu na, ere u ti rugba evaọ otọakpọ na re. Oware ovo o riẹ hẹ nọ o rẹ sae whaha oreva Ọghẹnẹ evaọ obọ odhiwu. Ọmọ Ọghẹnẹ o lele Setan avọ idhivẹri riẹ fiẹmo evaọ obei, o te gbolo ae ziọ otọakpọ na. (Eviavia 12:9-12) Oware avesa nana nọ Jesu ọ ta nọ ma rẹ yare evaọ olẹ na avọ ivẹ ọsosuọ na i re fiobọhọ kẹ omai riẹ oware nọ u gine fo nọ ma rẹ rọ karo evaọ uzuazọ, koyehọ oreva Ọghẹnẹ orọnikọ omai hi. Oreva Ọghẹnẹ họ oware nọ o rẹ mae wha ewoma se emama kpobi. Oyejabọ nọ Jesu nọ ọ rrọ ohwo ọgbagba na dede ọ rọ lẹ se Ọsẹ riẹ nọ: “Jọ oreva ra u rugba orọnikọ oreva mẹ hẹ.”—Luk 22:42.

“Rehọ emu okpẹdoke inẹnẹ mai kẹ omai nẹnẹ.”

Ẹme ọfa nọ Jesu ọ ta u dhesẹ nọ ma rẹ sae yare eware jọ kẹ omamai re. O thọ họ re ma yare nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omai eware nọ ma gwọlọ re ma sae jọ uzuazọ kẹdẹ kẹdẹ. Oyena dede o rẹ kareghẹhọ omai inọ Jihova họ ọnọ “ọ be kẹ ahwo kpobi uzuazọ gbe ẹwẹ gbe eware kpobi.” (Iruẹru Ikọ 17:25) Jihova yọ ọsẹ nọ ọ rẹ rọ evawere kẹ omai eware nọ ọ riẹ nọ e ginẹ roja re ma wo. Rekọ wọhọ epanọ ọsẹ nọ o wo areghẹ o re ru na, oware kpobi nọ ma yare nọ ọ riẹ nọ u ti wo iruo kẹ omai hi, ọ rẹ rehọ iẹe kẹ omai hi.

“Rehọ osoriọ mai rọvrẹ omai.”

Kọ whọ ginẹ reosa Ọghẹnẹ? Kọ whọ gwọlọ nọ ọ rẹ rọvrẹ owhẹ? Ahwo buobu nẹnẹ a gbẹ riẹ oware nọ a re se uzioraha ha, hayo a re rri rie jeve jeve. Rekọ Ebaibol na o wuhrẹ omai nọ uzioraha họ oware nọ o wha uwhu ze, onọ o rrọ ẹbẹbẹ nọ ọ mae rro nọ ahwo-akpọ a rẹriẹ ovao dhe na. Fikinọ a yẹ omai avọ uzioraha, mai kpobi ma be raha uzi ẹsikpobi. Fikiere o gwọlọ nọ Ọghẹnẹ ọ rẹ rọvrẹ omai re ma sai wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. (Ahwo Rom 3:23; 5:12; 6:23) Rekọ ẹme nana nọ Ebaibol na ọ ta na o rẹ lẹliẹ udu te omai otọ, inọ: “Who woma, O Jihova, yọ whọ ruẹrẹ oma kpahe re whọ rọvrẹ.”—Olezi 86:5.

“Siwi omai no obọ omuomu na.”

Kọ whọ riẹ oware nọ o rọ gwọlọ nọ Ọghẹnẹ ọ rẹ thọ owhẹ ẹsikpobi? Ahwo buobu a rẹ rọwo ho inọ Setan “omuomu na” ọ ginẹ rrọ. Rekọ Jesu o wuhrẹ ilele riẹ nọ Setan ọ ginẹ rrọ, o tube sei “osu akpọ nana.” (Jọn 12:31; 16:11) Setan ọ raha uruemu ahwo no evaọ akpọ nana nọ ọ rrọ osu riẹ na, yọ ọ gwọlọ nọ ọ rẹ raha uruemu ra re, re whọ gbẹ sai wo usu okpekpe kugbe Jihova Ọsẹ ra ha. (1 Pita 5:8) Rekọ Jihova ọ ga vi Setan kpekufiẹ, yọ ọ gwọlọ nọ ọ rẹ thọ ohwo kpobi nọ o you Rie.

Orọnikọ eware yena nọ ma ta kpahe no na ọvo họ eware nọ ohwo ọ rẹ sae lẹ kpahe he. Kareghẹhọ nọ obe 1 Jọn 5:14 o ta kpahe Ọghẹnẹ nọ: “Oware kpobi nọ ma yare riẹ nọ o rọwokugbe oreva riẹ, ọ rẹ gaviezọ kẹ omai.” Fikiere, nọ oware jọ o tẹ be kẹ owhẹ uye, who roro ho inọ u te oware nọ whọ rẹ lẹ se Ọghẹnẹ kpahe he.—1 Pita 5:7.

Rekọ onọ ofa jọ o riẹ. Kọ oria nọ ohwo ọ jọ lẹ gbe oke nọ ọ rọ lẹ u muẹme?

ẸSEJỌHỌ who muẹrohọ no inọ egagọ buobu a rẹ bọ iwou ilogbo nọ a rẹ jọ lẹ, a vẹ jẹ vuẹ ahwo oke sa-sa nọ a rẹ rọ lẹ evaọ okpẹdoke na. Kọ Ebaibol ọ ta nọ eria jọ ọvo ma rẹ jọ lẹ hayo inọ evaọ oke jọ ọvo?

Ma rẹ jọ Ebaibol ruẹ iku nọ i dhesẹ nọ iyero jọ e ginẹ riẹ nọ u fo nọ ohwo ọ rẹ jọ lẹ. Wọhọ oriruo, taure Jesu avọ ilele riẹ a tẹ te re emu, ọ lẹ yere Ọghẹnẹ. (Luk 22:17) Yọ okenọ ilele riẹ a te kokohọ re a gọ Ọghẹnẹ, a rẹ lẹ kugbe re. Yọ ere ahwo a ru notọ ze evaọ isinagọgo sa-sa nọ ahwo Ju na a jẹ hae kokohọ gbe evaọ etẹmpol nọ ọ jọ obọ Jerusalẹm. Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ etẹmpol na ọ rẹ jọ “uwou olẹ rọkẹ erẹwho na kpobi.”—Mak 11:17.

Nọ idibo Ọghẹnẹ a te kokohọ lẹ kugbe, olẹ rai o rẹ sai wo ẹgba gaga. Nọ ahwo nọ a kokohọ be lẹ a te wo iroro evo, yọ olẹ na o rọwokugbe oware nọ Ebaibol na ọ ta, o rẹ were Ọghẹnẹ. Olẹ ahwo na dede o rẹ sae whae ze nọ Ọghẹnẹ o re ro ru oware nọ o je ti ru vẹre he. (Ahwo Hibru 13:18, 19) Isẹri Jihova a rẹ lẹ ẹsikpobi nọ a te kpohọ ewuhrẹ. Ma bi zizie owhẹ nọ who kpohọ Ọgwa Uvie nọ ọ kẹle owhẹ re whọ rọ ubiẹro ruẹ oghẹrẹ nọ a rẹ lẹ.

Rekọ Ebaibol ọ ta nọ oria jọ ọvo a rẹ jọ lẹ hayo inọ oke jọ ọvo a rẹ rọ lẹ hẹ. Ma rẹ jọ Ebaibol na ruẹ iku kpahe idibo Ọghẹnẹ nọ e lẹ evaọ oghẹrẹ oria kpobi gbe evaọ oke sa-sa. Jesu ọ ta nọ: “Nọ whọ tẹ gwọlọ lẹ, ruọ obọ ukpẹ ra, nọ who je si ẹthẹ ra họ no, whọ vẹ lẹ se Ọsẹ ra nọ a rẹ ruẹ hẹ na. Ọsẹ ra nọ ọ rẹ ruẹ eware nọ i dhere na, ọ vẹ te hwosa kẹ owhẹ.”—Matiu 6:6.

Kọ ẹme yena ọ gbẹ were owhẹ? Whọ rẹ sae ta ẹme kẹ Osu ehrugbakpọ na evaọ oke kpobi, nọ whẹ ọvo ọ tẹ make rrọ oria, yọ ọ rẹ gaviezọ kẹ owhẹ. Agbẹta nọ Jesu ọ jẹ hai ro kpohọ oria riẹ sa nọ ọ tẹ gwọlọ lẹ na. Ẹdẹ jọ dede Jesu ọ rehọ aso na soso lẹ se Ọghẹnẹ re o fiobọhọ kẹe jiroro jọ nọ i wuzou gaga.—Luk 6:12, 13.

Idibo Ọghẹnẹ efa evaọ Ebaibol na, te ezae te eyae, a jẹ lẹ re nọ iroro jọ e tẹ be bẹ ae ẹjẹ hayo nọ a te wo ẹbẹbẹ jọ. Ẹsejọ a rẹ lẹ do via hayo a vẹ lẹ họ eva; a re kuomagbe amọfa lẹ hayo nọ ae ọvo a tẹ rrọ oria. Oware nọ o mai wuzou họ, a jẹ lẹ. Ọghẹnẹ ọ tubẹ ta kẹ idibo riẹ nọ: “Wha hae lẹ kẹse kẹse.” (1 Ahwo Tẹsalonika 5:17) Ẹsikpobi, Jihova ọ rẹ gaviezọ kẹ idibo riẹ nọ i bi ru oreva riẹ nọ a tẹ lẹ. Kọ onana o gbẹ were owhẹ?

Rekọ ahwo buobu nẹnẹ a rẹ vro inọ olẹ u re fiobọhọ họ. Fikiere whọ sae omara nọ, ‘Kọ olẹ o sai gine fiobọhọ kẹ omẹ?’

KỌ EWOMA jọ o re noi ze nọ ma tẹ lẹ? Ebaibol na o ru omai riẹ nọ olẹ u re gine fiobọhọ kẹ idibo Ọghẹnẹ nọ i bi yoẹme kẹe. (Luk 22:40; Jemis 5:13) Olẹ u re fiobọhọ ru usu mai kugbe Ọghẹnẹ ga, ru udu te omai otọ, je tube fiobọhọ kẹ ugboma mai dede. Evaọ oghẹrẹ vẹ?

Dae rehọ iẹe nọ ohwo jọ ọ kẹ ọmọ ra okẹ jọ. Eme who ti wuhrẹ ọmọ na inọ o ru? Kọ whọ te vuẹe nọ ọ tẹ ghọghọ evaọ obeva ọvo yọ u re no? Manikọ who ti wuhrẹ iẹe nọ u fo nọ o re yere ohwo na ro dhesẹ nọ oware na o ginẹ were iẹe? Ma tẹ ta oware nọ o rrọ omai eva via, u re ru nọ oware na o gbẹ rọ thọrọ omai ẹro ho. Kọ ere ọvona o rrọ re nọ ma tẹ be ta ẹme kẹ Ọghẹnẹ? Ee! Joma ta kpahe iriruo jọ.

Olẹ uyere-okẹ. Ma tẹ be hai yere Ọsẹ obọ odhiwu mai na rọkẹ emamọ eware nọ o bi ru kẹ omai, u re ru omai muẹrohọ idhere sa-sa nọ ọ be rọ ghale omai. Yọ onana u re ru nọ eva e rẹ rọ were omai vi epaọ anwẹdẹ je rẹro ẹsikpobi nọ eware i ti woma.​—Ahwo Filipai 4:6.

Oriruo: Jesu o yere ọsẹ riẹ rọkẹ epanọ ọ be hae rọ gaviezọ kẹe jẹ kuyo elẹ riẹ.​—Jọn 11:41.

Olẹ rọkẹ erọvrẹ. Ma tẹ lẹ se Ọghẹnẹ inọ ọ rọvrẹ omai, u re ru nọ ma re ro wo emamọ obruoziẹ-iroro, kurẹriẹ no eva ze, je ru omai muẹrohọ otọ ziezi re ma siọ uzi ba ẹraha. U re je ru nọ udu u gbe ro brukpe omai hi.

Oriruo: Devidi ọ lẹ se Ọghẹnẹ ro dhesẹ kẹe nọ o kurẹriẹ no uzioraha riẹ no, jegbe nọ oware nọ o ru na o kẹ riẹ uye gaga.​—Olezi 51.

Olẹ nọ ma rẹ rọ yare Ọghẹnẹ re ọ kpọ omai jẹ kẹ omai areghẹ. Ma tẹ be hae lẹ se Ọghẹnẹ inọ ọ kpọ omai hayo kẹ omai areghẹ nọ ma rẹ rọ jiroro nọ i fo, u re fiobọhọ kẹ omai wo omaurokpotọ. O rẹ kareghẹhọ omai nọ ababọ Ọsẹ obọ odhiwu mai na, ma rẹ sai ru oware ovo ho, yọ u re ru omai fievahọ iẹe re.​—Itẹ 3:5, 6.

Oriruo: Solomọn ọ lẹ se Ọghẹnẹ inọ ọ kpọe jẹ kẹe areghẹ nọ ọ sai ro su ahwo Izrẹl.​—1 Ivie 3:5-12.

Olẹ nọ ma rẹ lẹ nọ oware jọ o tẹ be kẹ omai uye gaga. Nọ oware jọ o tẹ be kẹ omai uye gaga, nọ ma je horie eva kpobi kẹ Jihova, u re ru udu te omai otọ, u ve je ru nọ ma rẹ rọ rẹroso Jihova viukpọ omobọ mai.​—Olezi 62:8.

Oriruo: Asa ovie na ọ lẹ se Jihova kẹ obufihọ evaọ okenọ ewegrẹ a wọ ẹmo bru ei ze.​—2 Iruẹru-Ivie 14:11.

Olẹ nọ ma rẹ lẹ roro amọfa nọ a wo ebẹbẹ. Ma tẹ be lẹ roro amọfa, u re ru nọ ma gbe ro roro kpahe omobọ mai ọvo ho. U ve je ru nọ ma sai ro wo ọdawẹ gbe ororokẹ kẹ amọfa vi epaọ anwẹdẹ.

Oriruo: Jesu ọ lẹ roro ilele riẹ.​—Jọn 17:9-17.

Olẹ-ujiro. Ma tẹ be hai jiri Jihova rọkẹ eware igbunu nọ o bi ru gbe emamọ iruemu nọ o wo, u re ru nọ adhẹẹ nọ ma wo kẹe gbe edẹro nọ ma wo kẹ eware nọ o bi ru o rẹ rọ ga vi epaọ ọsosuọ. U ve je ru nọ ma re ro si kẹle Ọsẹ obọ odhiwu mai na vi epaọ anwẹdẹ.

Oriruo: Devidi o jiri Ọghẹnẹ rọkẹ eware nọ ọ ma.​—Olezi 8.

Oware ofa jọ nọ olẹ u re fiobọhọ kẹ omai wo họ “udhedhẹ Ọghẹnẹ nọ u vi otoriẹ kpobi.” (Ahwo Filipai 4:7) Udu u te te ohwo otọ evaọ akpọ nana nọ ebẹbẹ e da fia na, yọ oghale ulogbo. U re tube fiobọhọ kẹ ugboma na dede. (Itẹ 14:30) Rekọ onọ jọ nọ ma rẹ sae nọ họ, re udu o sai te omai otọ, kọ ẹgba obọ mai ọvo ma re ro ru ei? Manikọ o gwọlọ oware ofa jọ nọ u wuzou gaga?

ONỌ yena yọ onọ nọ ahwo buobu a rẹ gwọlọ riẹ uyo riẹ. Ebaibol na ọ vuẹ omai nọ Ọghẹnẹ ọ rẹ gaviezọ kẹ elẹ. Rekọ, sọ Ọghẹnẹ ọ te gaviezọ hayo ọ te gaviezọ họ, obọ mai o mae rrọ.

Jesu ọ whọku isu egagọ evaọ oke riẹ nọ e jẹ lẹ elẹ eviẹhọ bi ro dhesẹ kẹ ahwo nọ a kiẹrẹe re a jiri ai. Jesu ọ ta nọ ahwo otiọye na “a wo osohwa rai kpobi no.” (Matiu 6:5) Eme họ otọ ẹme Jesu na? Jesu ọ be ta nọ oware nọ o mae rrọ ahwo nana oja họ epanọ ahwo a re ro muẹrohọ ae a ve jiri ae, yọ ujiro yena ọvo họ oware nọ a ti wo. Rekọ oware nọ o mai wuzou u ti te ae obọ họ, koyehọ elẹ rai nọ Ọghẹnẹ o re yo. Ere o rrọ nẹnẹ re, ahwo buobu a be lẹ kpahe oware nọ a gwọlọ ọvo, rekọ a rẹ daezọ họ sọ olẹ na o rọwokugbe oreva Ọghẹnẹ hayo o rọwokugbei hi. Yọ fikinọ a be daezọ oreva Ọghẹnẹ hẹ na, u te ru nọ Ọghẹnẹ o gbe bi ro yo elẹ rai hi.

Kọ ẹvẹ kpahe owhẹ? Kọ Ọghẹnẹ ọ te gaviezọ kẹ elẹ ra jẹ kuyo rai? Orọnikọ oghẹrẹ ovioma nọ who wo, orẹwho ra, hayo epanọ who fe hayo yogbe te, oye u re dhesẹ sọ Ọghẹnẹ ọ te kuyo elẹ ra ha. Ebaibol na ọ vuẹ omai nọ: “Ọghẹnẹ o wo ọriẹwẹ hẹ, rekọ evaọ orẹwho kpobi, ohwo nọ ọ be dhozọ riẹ je bi ru oware nọ u kiehọ ọ rẹ jẹe rehọ.” (Iruẹru Ikọ 10:34, 35) Kọ oghẹrẹ ohwo otiọye whọ rrọ? Nọ who te wo adhẹẹ kẹ Ọghẹnẹ jẹ be daoma re whọ whaha oware kpobi nọ o rẹ dhae eva, oye u re dhesẹ nọ whọ be ginẹ dhozọ riẹ. Re whọ sai ru oware nọ u kiehọ, o gwọlọ nọ oreva Ọghẹnẹ who re ru ẹsikpobi, orọnikọ orọ udu ra hayo onọ ibe ahwo-akpọ ra a vuẹ owhẹ hẹ. Kọ whọ ginẹ gwọlọ nọ Ọghẹnẹ ọ gaviezọ kẹ elẹ ra? Ebaibol na ọ fodẹ oware nọ who re ru re Ọghẹnẹ ọ sae gaviezọ kẹ elẹ ra.a

Ahwo buobu a rẹ gwọlọ nọ Ọghẹnẹ o ru oware igbunu jọ rọ kuyo elẹ rai. Rekọ makọ oke nọ a ro kere Ebaibol na dede, orọnikọ ẹsikpobi Ọghẹnẹ ọ jẹ nwani ru eware igbunu hu. Nọ oware igbunu jọ o tẹ via no, ẹsejọ u re kri vrẹ ikpe udhusoi (100) dede re ofa o tẹ te via. U te no ere no, oware nọ Ebaibol na ọ ta u dhesẹ nọ, nọ oke ikọ na o vrẹ no, eware igbunu i te serihọ. (1 Ahwo Kọrint 13:8-10) Kọ onana u dhesẹ nọ Ọghẹnẹ ọ be kuyo elẹ nọ ahwo a be lẹ nẹnẹ hẹ? Vievie! Joma ta kpahe eware jọ nọ ahwo a be lẹ kpahe nọ Ọghẹnẹ o bi ru kẹ ae.

Ọghẹnẹ ọ rẹ kẹ ahwo areghẹ. Jihova họ Ọnọ uvi areghẹ kpobi o re no obọ riẹ ze. Ọ rẹ rehọ areghẹ otiọnana kẹ ohwo kpobi nọ ọ yare riẹ re ọ sai yeri uzuazọ nọ o rẹ were iẹe.​—Jemis 1:5.

Ọghẹnẹ ọ rẹ rehọ ẹzi ọfuafo riẹ fiobọhọ kẹ ahwo evaọ idhere buobu. Ẹzi ọfuafo na họ ogaga-iruo Ọghẹnẹ. Oware ofa nọ u wo ẹgba vi ei o rrọ họ. O rẹ sai fiobọhọ kẹ omai thihakọ edawọ. O rẹ sai ru udu te omai otọ nọ ma tẹ maki wo ẹbẹbẹ. Yọ o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai wo emamọ iruemu nọ e rẹ were Ọghẹnẹ. (Ahwo Galesha 5:22, 23) Jesu ọ vuẹ ilele riẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rẹ rehọ ẹzi ọfuafo riẹ kẹ ohwo kpobi nọ ọ yare riẹ, ọ rẹ rehọ iẹe gboke vievie he.​—Luk 11:13.

Ọghẹnẹ o re wuhrẹ ahwo nọ a ginẹ gwọlọ riẹe. (Iruẹru Ikọ 17:26, 27) Ahwo buobu a rrọ akpọ na nọ a ginẹ gwọlọ riẹ uzẹme Ebaibol na. A gwọlọ riẹ kpahe Ọghẹnẹ. Wọhọ oriruo, a gwọlọ riẹ odẹ riẹ, ẹjiroro riẹ kpahe otọakpọ na gbe ahwo-akpọ, gbe oware nọ a rẹ sai ru re a si kẹle Ọghẹnẹ. (Jemis 4:8) Isẹri Jihova a rẹ nyaku ahwo otiọye na gaga, yọ o rẹ were ae re a rehọ Ebaibol na kuyo enọ itieye na.

Kọ whọ rrọ usu ahwo otiọnana nọ a ginẹ gwọlọ riẹ Ọghẹnẹ na? Kọ oye o soriẹ nọ whọ rọ rehọ emagazini nana? Whaọ o sae jọ nọ olẹ ra Ọghẹnẹ ọ be rehọ emagazini nana kuyo riẹ na.