Re a ruẹse rria bẹdẹ bẹdẹ, ahwo nọ a te zọ vrẹ Amagẹdọn gbe otu nọ a te kpare ze a re koko ijaje Ọghẹnẹ, onọ o kẹre te itee ekpokpọ efa kpobi nọ Jihova ọ rẹ sai fihọ evaọ etoke odu-ikpe na. Fikiere, eware nọ ahwo a ru evaọ etoke Ẹdẹ Oziẹobro na a ti ro bruoziẹ omomọvo.

Ẹdẹ Oziẹobro na ọ te kẹ ima-idu ahwo buobu uvẹ ọsosuọ nọ a ti ro wuhrẹ kpahe Ọghẹnẹ je ru oreva riẹ. Onana u dhesẹ nọ iruo ilogbo erọ ewuhrẹ ahwo e te jariẹ. Ẹhẹ, “ahwo nọ e rọ akpọ na a ve [ti] wuhrẹ ẹrẹreokie.” (Aizaya 26:9) Dede na, orọnikọ ahwo kpobi a te rọwo ru oreva Ọghẹnẹ hẹ. Aizaya 26:10 o ta nọ: “A tẹ re ohrọ orumuomu, o rẹ kẹ e uwuhrẹ hẹ; evaọ oria uruemu ezi, etẹe o je gbeọfariẹ, ọ rẹ ruẹ oruaro ỌNOWO na ha.” A ti kpe irumuemu nana no riẹriẹriẹ eva etoke Ẹdẹ Oziẹobro na.—Aizaya 65:20.

Eva ekuhọ Ẹdẹ Oziẹobro na yọ ahwo-akpọ nọ a zọ a ziọ uzuazọ no vọvọ wọhọ ahwo nọ a gba. Ẹdẹ Oziẹobro na ọ vẹ te rehọ ere zihe ahwo ziọ uyero uzuazọ ogbagba ọsosuọ. (1 Ahwo Kọrint 15:24-28) Odawọ urere o vẹ te ze. A ti si Setan no uwou-odi ze, a vẹ te kẹe uvẹ urere re ọ dawo ahwo-akpọ. (Eviavia 20:3, 7-10) Ahwo nọ a mugba kẹe a vẹ te reawere eyaa Ebaibol nana vọvọ: “Ikiẹrẹe e rẹ te rehọ otọ na reuku, a vẹ jẹ ria ae bẹdẹ.” (Olezi 37:29) Uzẹme, Ẹdẹ Oziẹobro na ọ te jọ oghale kẹ ahwo-akpọ kpobi nọ a wo ẹrọwọ!

OWARE wọhọ ikpe udhuvẹ taure oke na u te ti te, emọ-uwuhrẹ Ebaibol a whowho inọ eware oka e te roma via evaọ 1914. Eme họ eware oka nana, kọ imuẹro vẹ i dhesẹ 1914 wọhọ ukpe oka utioye?

Wọhọ epanọ a kere fihọ Luk 21:24, Jesu ọ ta nọ: “Ahwo Egedhọ a re ti thihi Jerusalem họ otọ, bẹsenọ oke ahwo Egedhọ na o rẹ te gba.” Jerusalẹm ọ jọ okpẹwho-esuo orẹwho ahwo Ju—agbara isuẹsu ivie nọ i no uyẹ Devidi Ovie na ze. (Olezi 48:1, 2) Dede na, ivie nana i wo ohẹriẹ no isu erẹwho efa. A keria “uvie ỌNOWO” wọhọ ahwo ẹro kẹ Ọghẹnẹ. (1 Iruẹru-Ivie 29:23) Fikiere Jerusalẹm o dikihẹ kẹ esuo Jihova.

Nọ o rrọ ere na, oghẹrẹ vẹ gbe oke vẹ “ahwo Egedhọ” a ro muọ esuo Ọghẹnẹ họ ‘ethihi hotọ’? Onana o via evaọ 607 B.C.E., okenọ ahwo Babilọn a fi Jerusalẹm kparobọ. A te bru uyẹ ivie nọ i no uviuwou Devidi ze dhe, “uvie ỌNOWO” na u te zihe ruọ ofofe. (2 Ivie 25:1-26) Kọ ‘ethihi hotọ’ nana o te jọ bẹdẹ bẹdẹ? Ijo, keme eruẹaruẹ Izikiẹl e ta kpahe Zẹdikaya, ovie urere Jerusalẹm nọ: “Si ogba-uzou . . . na no . . . a gbẹ sai ti vuhu ẹta riẹ ofa ha bẹsenọ ọnọ o wo rie ọ rẹ tha; ọye mẹ rẹ te rehọ iẹe kẹ.” (Izikiẹl 21:26, 27) Ohwo nọ “o wo” etu uvie ọrọ uyẹ Devidi na họ Kristi Jesu. (Luk 1:32, 33) Fikiere ‘ethihi hotọ’ na o ti te oba nọ a tẹ rehọ Jesu mu wọhọ Ovie no.

Oke vẹ oware oka yena o te rọ via? Jesu ọ ta nọ ahwo erẹwho egedhọ na a ti su evaọ ugogo etoke jọ. Ikuigbe nọ e rrọ Daniẹl uzou avọ 4 u wo ugogo evuẹ jọ nọ a sae rọ riẹ epanọ etoke yena o ti krite. O ta kpahe ewezẹ eruẹaruẹ jọ nọ Nebukadneza Ovie Babilọn ọ wezẹ. Ọ ruẹ ure ulogbo jọ nọ a bru fihọ otọ. Ehri riẹ ọ sae ta ze he keme a rehọ ẹgba utehru gbe ẹroo rọ gbae. Ẹnjẹle jọ o whowho nọ: ‘Jọ a rawo iẹe asiahrẹ.’—Daniẹl 4:10-16.

Evaọ Ebaibol, ẹsejọ a rẹ rehọ ire dhesẹ esuo. (Izikiẹl 17:22-24; 31:2-5) Fikiere ebru ure ẹwoho na u dhesẹ oghẹrẹ nọ a ti ro bru esuo Ọghẹnẹ, onọ ivie evaọ Jerusalẹm a dikihẹ kẹ na dhe. Dede na, eruẹaruẹ na e ta inọ ‘ethihi hotọ Jerusalẹm’ nana ọ be te jọ ubroke—etoke na o te jọ “asiahrẹ.” Ẹvẹ oke yena u theri te?

Eviavia 12:6, 14 u dhesẹ nọ etoke esa gbe ubro yọ “edẹ odu ọvo, egba ivẹ gbe ikpe ezeza.” “Asiahrẹ” kọ akuava ọrọ etoke yena, hayo edẹ 2,520. Rekọ ahwo egedhọ na a siọ esuo Ọghẹnẹ ba ‘ethihi hotọ’ họ nọ edẹ 2,520 gheghe e vrẹ no rono oke nọ a rọ raha Jerusalẹm na. U muẹro inọ oke nọ eruẹaruẹ nana e ta kpahe na u theri vi unu edẹ yena gheghe. Ma te roro kpahe Ikelakele 14:34 gbe Izikiẹl 4:6, enọ i dhesẹ nọ “ẹdẹ ọvo ẹgbukpe,” “asiahrẹ” na ọ rẹ rehọ etoke ikpe 2,520.

Ikpe 2,520 na i muhọ evaọ October 607 B.C.E., nọ ahwo Babilọn a fi Jerusalẹm kparobọ je si ovie uyẹ Devidi nọ ọ jọ agbara no esuo. Etoke na o kuhọ evaọ October 1914. Oke yena “oke ahwo Egedhọ na” u ro kuhọ, nọ a rọ rehọ Jesu Kristi mu wọhọ Ovie ọrọ Uvie obọ odhiwu Ọghẹnẹ.a—Olezi 2:1-6; Daniẹl 7:13, 14.

Wọhọ epanọ Jesu ọ ruẹaro riẹ, ikpeware nọ e be via evaọ akpọ na—ẹmo, ohọo, etọ nọ i bi nuhu, eyao nọ i bi vo, i kpoka họ ‘ọzino’ riẹ no wọhọ Ovie nọ a ro mu evaọ obọ odhiwu. (Matiu 24:3-8; Luk 21:11) Eware yena nọ e be via na e kẹ imuẹro egaga inọ ukpe 1914 a ginẹ rọ rehọ Uvie Ọghẹnẹ mu evaọ obọ odhiwu, o tẹ jẹ rrọ emuhọ ọrọ “edẹ urere” eyero omuomu nana.—2 Timoti 3:1-5.

A FODẸ omama ẹzi nọ a re se Maekẹl na unuẹse buobu evaọ Ebaibol na ha. Dede na, oria nọ a jọ ta ẹme kpahe iẹe yọ obọ riẹ o rọ iruo ilogbo jọ. Evaọ obe Daniẹl, a ta nọ Maekẹl ọ họre ijẹle imuomu; evaọ ileta Jud, ọ jọ avro kugbe Setan; yọ evaọ Eviavia, o fi Ẹdhọ avọ idhivẹri riẹ ẹmo. Ẹkwoma ẹthọ esuo Jihova gbe ẹhọre ewegrẹ Ọghẹnẹ, Maekẹl ọ be rria te otofa odẹ riẹ—“Ono Wọhọ Ọghẹnẹ?” Kọ ono họ Maekẹl?

Eva ẹsejọ ahwo a re wo edẹ vrẹ ọvo. Wọhọ oriruo, a riẹ Jekọp ọsẹ-orua na wọhọ Izrẹl, a tẹ jẹ riẹ Pita ukọ na wọhọ Saimọn. (Emuhọ 49:1, 2; Matiu 10:2) Epọvo na re, Ebaibol o dhesẹ nọ Maekẹl yọ odẹ ofa orọ Jesu Kristi taure ọ tẹ te ziọ otọakpọ gbe nọ o zihe kpohọ odhiwu no. Joma kiẹ ikereakere jọ riwi nọ o lẹliẹ omai ta ere.

Ukọ-Odhiwu Oride. Ẹme Ọghẹnẹ o se Maekẹl “ukọ-odhiwu oride na.” (Jud 9) Muẹrohọ nọ a se Maekẹl ukọ-odhiwu oride na. Onana u dhesẹ nọ oghẹrẹ ẹnjẹle otiọye na ọvo ọ riẹ. Evaọ uzẹme, oria nọ ẹme na “ukọ-odhiwu oride” o jọ roma via evaọ Ebaibol na u dhesẹ omọvo orọnikọ ahwo buobu hu. Ofariẹ, a ta kpahe Jesu inọ ọ rrọ ọkwa ukọ-odhiwu oride. Obe 1 Ahwo Tẹsalonika 4:16 o ta kpahe Jesu Kristi nọ ọ kparoma ze no na inọ: “Ọnowo omariẹ ọvo o re ti mu no obọ odhiwu tha, avọ