Uzou avọ 4

“Riri Okpohrokpo Orua Juda”

1-3. Didi ẹbẹbẹ Jesu ọ rẹriẹ ovao ku, kọ eme o ru?

OTU-UGBARUGBA o bi bru Jesu ze. Ahwo na gbe elakpa-ẹmo nọ e rrọ usu rai a kru egbọdọ gbe ekpọ. Avọ iroro iyoma nọ e rrọ eva rai, a tẹ nya iyẹrẹ Jerusalẹm nọ i muebi na vrẹ jẹ fa ukiekpotọ Kidrọn kpohọ Ugbehru Olivi. Ọvẹre o ghelie họ no, ghele na a kru etọche gbe ikpẹ. Kọ a wha etọche gbe ikpẹ fikinọ ẹgho o ruru elo ọvẹre na? Manikọ a rẹro nọ ohwo nọ a be gwọlọ na o ti dhere? Makọ oware nọ o lẹliẹ e rai wha ikpẹ kẹhẹ, oware nọ ma riẹ họ: Ohwo jọ o te rẹro nọ Jesu o re dhere fiki ozọ, kiyọ ọ riẹ oghẹrẹ ohwo nọ Jesu ọ rrọ họ.

² Jesu ọ riẹ kpahe okpẹtu nọ ọ be tha na. Ghele na, ọ dhẹ hẹ, ọ jẹ hẹrẹ ae. Judas, ọnọ ọ jọ ogbẹnyusu ọkpekpe Jesu, ọye o su otu-ugbarugba na ze. Judas ọ tẹ wharo rehọ uyere gbe unu-oviọlọ eviẹhọ vivie olori riẹ. Ghele na, Jesu o nuhu hu. Ọ nya lahwe dikihẹ aro otu-ugbarugba na. Ọ tẹ nọ inọ: “Ono wha re duo?” A te yo nọ, ‘Jesu ohwo Nazarẹt.’

³ Idudu e rẹ ruọ ahwo buobu oma nọ a tẹ ruẹ otu-ugbarugba otiọye. Ẹsejọhọ ere ogbotu nana a roro nọ o te jọ kẹ Jesu. Rekọ Jesu o nuhu hu, ọ dhẹ hẹ, yọ o gu ọrue he. Ukpoye, ọ ta ọvo nọ: “Mẹ họ ọye.” Fikinọ o nuhu hu, yọ ozọ u mu rie he, akpọ o gbe ahwo na unu. A te go hemu, kie fihọ otọ!—Jọn 18:1-6; Matiu 26:45-50; Mak 14:41-46.

4-6. (a) Eme a rọ Ọmọ Ọghẹnẹ dhesẹ, kọ fikieme? (b) Idhere esa vẹ Jesu o jo dhesẹ nọ ọ g’udu?

⁴ Ẹvẹ Jesu ọ sae rọ rẹriẹ ovao ku ẹbẹbẹ ologbo otiọye ababọ ozọ nọ u mu rie? Fikinọ ọ g’udu. Udu yọ okwakwa-aghae jọ nọ u fo inọ osu o re wo, yọ ohwo ọvo nọ o wo okwakwa nana wọhọ Jesu ọ riẹ hẹ. Evaọ uzoẹme nọ o vrẹ na, ma ruẹ nnọ Jesu o wo omaurokpotọ jẹ rrọ wowolẹ. Fiki onana a ro sei “Omogodẹ” na. (Jọn 1:29) Fikinọ Jesu ọ g’udu, a dhesẹ i rie oghẹrẹ ofa jọ. Ebaibol e ta kpahe iẹe nọ: “Riri Okpohrokpo Orua Juda.”—Eviavia 5:5.

⁵ A riẹ okpohrokpo kẹ aruọwha. Kọ who dikihẹ kẹle okpohrokpo ọzae ovao-dhe-ovao no ẹdẹjọ? Otẹrọ ere, ẹsejọhọ ọ jọ oria nọ a jọ rehọ iwhaya diogba wariẹe họ. Ghele na, o rẹ wha idudu họ ohwo oma. Nọ who te rri ovao arao owhẹwhẹvu nana, nọ o je rri owhẹ zihe, whọ sai roro ku oware nọ u re ru ozọ mu ei hi. Ebaibol e ta nọ “okpohrokpo, nọ ọ mae ga evaọ udevie erao kpobi, . . . o re zihe kpo emu kẹ ọvuọvo ho.” (Itẹ 30:30) Oghẹrẹ udu utioye na Jesu o wo.

⁶ Joma ta kpahe idhere esa nọ Jesu o ro dhesẹ nnọ ọ g’udu wọhọ okpohrokpo: ọ tha uzẹme na uke, ọ wha uvi-ẹdhoguo haro, ọ tẹ jẹ rọ udu dhe ọwọsuọ. Ma te jẹ ruẹ nọ mai kpobi, makọ enọ i wo udu vẹre he, ma sae rọ aro kele Jesu dhesẹ aruọwha.

Ọ Tha Uzẹme na Uke Ududu

7-9. (a) Eme ọ via okenọ Jesu ọ jọ ikpe 12, kọ eme ọ rẹ sae lẹliẹ ozọ mu ohwo evaọ uyero utioye? (b) Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ aruọwha okenọ o je lele iwuhrẹ nọ e jọ etẹmpol na ta ẹme?

⁷ Evaọ akpọ nana nọ Setan ‘ọsẹ ọrue’ na o bi su na, o gwọlọ aruọwha re ohwo ọ sae tha uzẹme na uke. (Jọn 8:44; 14:30) Jesu o ru ere evaọ okenọ ọ gbẹ jọ ọmaha. Okenọ Jesu ọ jọ ikpe 12, nọ a ru ehaa Ọnyavrẹ na no evaọ Jerusalẹm, ọsẹgboni riẹ a tẹ ruọ edhere bi roro inọ ọ rrọ usu rai. Rekọ nọ a jọ edhere muẹrohọ nnọ ọ rrọ usu rai hi, Meri avọ Josẹf a te zihe jẹ gwọlọ iẹe edẹ esa. A te ti duku ei evaọ obọ etẹmpol. Kọ eme o je ru? “Ọ keria udevie iwuhrẹ na, be kezọ eme rai, jẹ nọ ae enọ.” (Luk 2:41-50) Dai roro oghẹrẹ nọ ẹkeria na ọ jọ.

⁸ Igbiku a ta nọ okenọ ehaa itieye na i te kuhọ no, ikpahwo egagọ jọ a re kiọkọ, a ve muọ amọfa họ ewuhrẹ evaọ ọgwa jọ evaọ etẹmpol na. Ahwo a jẹ hae keria otọ evaọ aro rai, gaviezọ kẹ ae, jẹ nọ ae enọ. Iwuhrẹ nana i kpohọ isukulu ikpehru. A wo eriariẹ gaga kpahe Uzi Mosis gbe izi efa nọ ahwo a fihọ nọ i bu w’umuo ho. Kọ ẹvẹ o hae jọ owhẹ oma orọnọ whọ keria kugbe ai? Kọ ozọ o hae ti mu owhẹ? Ere o rẹ mae jọ. Kọ ẹvẹ o hae jọ otẹrọnọ ikpe 12 ọvo whọ jọ? Ozọ u re mu emaha buobu. (Jerimaya 1:6) Emọ jọ a rẹ gwọlọ ru oware nọ iticha o re ro muẹrohọ ai hi; ozọ u re mu ai re iticha o se ai kẹ oware jọ, re a ru oma vo ai hayo se ai ẹkoko.

⁹ Whaọ, who rri Jesu, ọ keria udevie ezae yena nọ e riobe gaga na, be nọ ae enọ ababọ ozọ nọ u mu rie. Yọ o tube ru viere. Ikere na e ta nọ: ‘Eriariẹ nọ o wo gbe iyo nọ ọ jẹ kẹ i gbe enọ i yo eme riẹ kpobi enu.’ (Luk 2:47) Ebaibol e fodẹ uzedhe eme nọ ọ ta ha, rekọ o rẹ sai mu omai ẹro inọ ọ viẹ ahwo họ họ wọhọ epanọ isu egagọ yena a jẹ hai ru. (1 Pita 2:22) Ijo, rekọ ọ jẹ ta uzẹme nọ o rrọ ikere na, yọ u gbe enọ e jẹ gaviezọ kẹe enu inọ ọmọzae ikpe 12 ọ be rọ areghẹ gbe aruọwha ta ẹme woma te enẹ.

10. Ẹvẹ izoge Ileleikristi nẹnẹ a be rọ raro kele aruọwha Jesu?

¹⁰ Emoha Ileleikristi buobu nẹnẹ a be raro kele Jesu. Orọnikọ a rrọ gbagba wọhọ Jesu hu. Ghele na, wọhọ Jesu, a be hẹrẹ hẹ bẹsenọ a rẹ kpako no re a tẹ tha uzẹme na uke. Eva obọ isukulu hayo evaọ oria nọ a be rria, a be rehọ onaa rọ nọ ahwo enọ, gaviezọ, jẹ rọ adhẹẹ ta usiuwoma kẹ ae. (1 Pita 3:15) Emoha nana a fi obọ họ kẹ ibe emọ-isukulu, iticha, gbe erivẹ rai jọ zihe ruọ ilele Jesu no. Aruọwha rai o be were Jihova ziezi! Ebaibol i dhesẹ izoge itieye na wọhọ igrigri—a re buobu, a re siuru, jẹ wha evawere ze.—Olezi 110:3.

11, 12. Okenọ Jesu ọ kpako te ohwo no, ẹvẹ ọ rọ rehọ aruọwha tha uzẹme na uke?

¹¹ Nọ Jesu ọ kpako te ohwo no, ọ rọ aruọwha tha uzẹme na uke ẹsikpobi. Evaọ uzẹme, nọ ọ nwani mu odibọgba riẹ họ, ọ rẹriẹ ovao ku oware jọ nọ o rẹ sai mu ahwo buobu ozọ. Jesu ọ rẹriẹ ovao dhe Setan, ọwegrẹ Jihova nọ ọ mae ga je yoma kpaobọ na, orọnikọ wọhọ ukọ-odhiwu oride nọ ọ jọ vẹre he, rekọ ohwo-akpọ gheghe. Jesu o kie kẹ edawọ Setan he, ọ siọ eme nọ Setan ọ jẹ ta gale uzou vi no Ebaibol ze. Ẹme nọ Jesu ọ ta o lẹliẹ edawọ na kuhọ nọ o doku ei nọ: “Setan, nyawa.”—Matiu 4:2-11.

¹² Enẹ Jesu ọ rọ rehọ emamọ oriruo mu odibọgba riẹ họ ẹkwoma aruọwha nọ ọ jẹ rọ tha ikere na uke nọ ahwo a jẹ gwọlọ vẹ eme ikere na tu. Evaọ oke yena, wọhọ epanọ o rrọ nẹnẹ, eviẹhọ egagọ e jọ odode. Jesu ọ ta kẹ isu egagọ erọ oke riẹ nọ: “Wha se eme Ọghẹnẹ gbe odoware ovo ho, fiki eme [anwae] rai, nọ wha rẹ ta.” (Mak 7:13) Ahwo a jẹ rehọ adhẹẹ nọ ọ vrẹta kẹ ezae nana, rekọ Jesu ọ rọ aruọwha se ai isu ituaro gbe eviẹwẹ.a (Matiu 23:13, 16) Ẹvẹ ma sae rọ raro kele aruọwha Jesu?

13. Eme u fo inọ ma rẹ riẹ nọ ma be raro kele Jesu na, kọ didi uvẹ-ọghọ ma wo?

¹³ Dede na, ma riẹ inọ, wo ohẹriẹ no Jesu, ma rẹ sae riẹ oware nọ o rrọ udu ahwo ho, yọ ma wo udu nọ ma re ro gu ai ẹdhọ họ. Rekọ ma rẹ sae raro kele iei rọ aruọwha tha uzẹme na uke. Wọhọ oriruo, ma tẹ be fere erue egagọ via—erue nọ a be ta kpahe Ọghẹnẹ, ẹjiroro riẹ, gbe Ẹme riẹ—yọ ma bi dhesẹ elo uzẹme na via evaọ akpọ nana nọ Setan o tuaro no na. (Matiu 5:14; Eviavia 12:9, 10) Ma vẹ be rọ ere fi obọ họ kẹ ahwo no igbo iwuhrẹ erue nọ o be wha ozọ họ ai ẹro jẹ raha usu rai kugbe Ọghẹnẹ. Uvẹ-ọghọ riẹ o rro kẹhẹ nọ ma be rọ ruẹ orugba eyaa Jesu na: “Uzẹme na u re ti ru owhai emuyẹ.”—Jọn 8:32.

Ọ Rọ Aruọwha Wha Uvi-Ẹdhoguo Haro

14, 15. (a) Edhere jọ vẹ Jesu o ro dhesẹ “uvioziẹ”? (b) Omagbẹre vẹ kpahe eyae Jesu o wo ho nọ o lele aye ohwo Sameria na ta ẹme?

¹⁴ Eruẹaruẹ Ebaibol e ta inọ Mesaya na o ti dhesẹ “uvioziẹ” evaọ erẹwho na. (Matiu 12:18; Aizaya 42:1) Jesu o gine mu ere họ eru nọ ọ jọ otọakpọ. Avọ aruọwha, ọ rehọ ababọ ọriẹwẹ yeri kugbe ahwo kpobi. Wọhọ oriruo, ọ siọ uruemu omohẹriẹ gbe egrẹ nọ e dafia evaọ oke riẹ.

¹⁵ Okenọ Jesu o je lele aye ohwo Sameria ta ẹme kẹle ozae Saeka, u gbe ilele riẹ unu. Fikieme? Evaọ oke yena, egrẹ ọ jọ udevie ahwo Ju avọ ahwo Sameria; yọ egrẹ nana o kri otọ no. (Ẹzra 4:4) Ofariẹ, isu egagọ na jọ a wo orivo kẹ eyae. Izi nọ a fihọ, enọ a kere fihotọ uwhremu na, e ta inọ ọzae o re lele aye gbiku hu; izi na i tube dhesẹ inọ a re wuhrẹ eyae Izi Ọghẹnẹ hẹ. A jẹ hai rri eyae Sameria inọ a fo ho. Jesu o rri eyae oghẹrẹ utioye he rekọ ọ jọ ẹgbede wuhrẹ aye Sameria jọ (ọnọ o je yeri uzuazọ ọfariẹ-ogbe), tube dhesẹ oma kẹe inọ ọye họ Mesaya na.—Jọn 4:5-27.

16. Fikieme Ileleikristi a rọ gwọlọ aruọwha re a sae whaha omagbẹre?

¹⁶ Kọ whọ ruẹ oma ra no ẹdẹjọ evaọ udevie ahwo nọ i re mukpahe ahwo uyẹ hayo ovioma ofa? Ẹsejọhọ a rẹ rehọ ahwo uyẹ hayo orẹwho ofa se ẹkoko, yọ a tẹ rrọ ezae a vẹ be rọ unu raha eyae hayo nọ a tẹ rrọ eyae a vẹ be rọ unu raha ezae, hayo gbolo aro kẹ enọ i fe te ai hi. Ilele Jesu a re dhesẹ uruemu utioye na ha, yọ a rẹ daoma gaga si omagbẹre kpobi no udu rai. (Iruẹru Ikọ Na 10:34) U fo re mai kpobi ma wo aruọwha nọ ma rẹ rọ jọ ababọ ọriẹwẹ evaọ ẹme nana.

17. Eme Jesu ọ jọ etẹmpol na ru, kọ fikieme?

¹⁷ Jesu ọ rọ aruọwha họre kẹ ẹfuọ ahwo Ọghẹnẹ gbe ọruẹrẹfihotọ Ọghẹnẹ. Evaọ emuhọ odibọgba riẹ, nọ ọ ruọ etẹmpol na evaọ Jerusalẹm, o kẹ riẹ uye nọ ọ ruẹ ehreki gbe enọ i re nwene igho nọ e be thueki evaọ etẹmpol na. Avọ evedha, Jesu o te le ezae na no etẹmpol na je gbolo ekwakwa rai fihọ otafe. (Jọn 2:13-17) O ru oware ovona kẹle ubrobọ ekuhọ odibọgba riẹ. (Mak 11:15-18) O rẹ sai mu omai ẹro nọ onana o lẹliẹ ahwo buobu mukpahe iẹe, ghele na ozọ u mu rie he. Fikieme? No emaha ze, o se etẹmpol na uwou Ọsẹ riẹ, yọ ere o ginẹ rrọ. (Luk 2:49) Re ahwo jọ a gbe egagọ efuafo ku evaọ etẹmpol na yọ oware nọ ọ rẹ sai gbolo aro kẹ hẹ. Ọwhọ riẹ o kẹ riẹ aruọwha nọ o ro ru oware nọ u fo.

18. Ẹvẹ Ileleikristi nẹnẹ a re ro dhesẹ aruọwha kpahe ẹfuọ ukoko na?

¹⁸ Oghẹrẹ ọwhọ ọvona Ileleikristi inẹnẹ a wo kpahe ẹfuọ ahwo Ọghẹnẹ gbe ọruẹrẹfihotọ egagọ efuafo. A tẹ ruẹ inọ ibe Oleleikristi ọ thuzi ulogbo jọ, a re ruru uzioraha na ha. A rẹ gbaudu ta ẹme na via kẹ ohwo na, a vẹ jẹ vuẹ ekpako na. (1 Ahwo Kọrint 1:11) Ekpako na a rẹ sai fi obọ họ kẹ enọ e be mọ ẹyao abọ-ẹzi jẹ j’owọ nọ a rẹ rọ yọrọ ẹfuọ igodẹ Jihova.—Jemis 5:14, 15.

19, 20. (a) Eware iyoma vẹ e da otọ fia evaọ edẹ Jesu, kọ didi ebẹbẹ Jesu ọ rẹriẹ ovao ku? (b) Fikieme ilele Jesu a gbe ro dhomahọ esuo gbe ozighi hi, kọ oghale vẹ u no edikihẹ rai na ze no?

¹⁹ Kọ ma rẹ nwane ta inọ Jesu ọ jẹ daoma kpọ eware nọ e jọ akpọ na soso thọ vi? Okienyẹ ọ jọ oria kpobi. Ahwo orẹwho ofa a je su ẹwho riẹ. Ahwo Rom a jẹ rehọ elakpa-ẹmo gboja kẹ ahwo Ju, a je mi ai igho buobu evaọ osa-uzou, je tube dhomahọ eware nọ i kie kpahe egagọ rai. Agbẹta nọ ahwo buobu a jẹ rọ gwọlọ inọ Jesu o dhomahọ esuo orẹwho na. (Jọn 6:14, 15) Ọ wariẹ jọ onana dhesẹ aruọwha.

²⁰ Jesu o ru rie vẹ inọ Uvie riẹ o rrọ orọ akpọ na ha. Ọ rehọ ẹkwoma oriruo wuhrẹ ilele riẹ inọ a kẹnoma kẹ ozighi esuo ọrọ oke yena re a tẹrovi ewhowho emamọ usi Uvie Ọghẹnẹ. (Jọn 17:16; 18:36) Okenọ otu-ugbarugba na a nyaze ti mu ei, o dhesẹ kẹ ilele riẹ inọ a re ru ozighi hi. Evaọ aso yena, Pita ọ rọ ọgbọdọ nwa ọzae jọ oma. O rẹ lọlọhọ re ma jiri Pita kẹ oware nọ o ru na. Otẹrọnọ okejọ o riẹ nọ ozighi o hai ro fo, kiyọ aso yena nọ a rọ nyaze ti mu Ọmọ Ọghẹnẹ nọ o ru oware ovo thọ họ na. Ghele na, Jesu ọ fodẹ uruemu nọ ilele riẹ kpobi, te erọ oke mai na, a re dhesẹ: “Zihe ọlọkọ ra fihọ ẹta riẹ; keme e nọ e tọlọ ọlọkọ kpobi a re ti whuwhu ọlọkọ.” (Matiu 26:51-54) Re ilele Jesu erọ oke yena a sai lele ahwo kpobi rria dhedhẹ, o gwọlọ aruọwha wọhọ epanọ o rrọ nẹnẹ re na. Ahwo kpobi nẹnẹ a riẹ inọ idibo Ọghẹnẹ a bi wo obọ họ evaọ ẹmo gbe ozighi nọ e da akpọ fia nẹnẹ na. Aruọwha rai oye o wha emamọ odẹ nana nọ a wo na ze.

Ọ Rọ Aruọwha Rẹriẹ Ovao Dhe Ọwọsuọ

21, 22. (a) Eme o fi obọ họ kẹ Jesu nọ ọ rẹriẹ ovao ku edawọ nọ e mae ga kpaobọ? (b) Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ aruọwha te urere?

²¹ Jesu ọ riẹ inọ ọ te nyaku ebẹbẹ nọ ọ tẹ ziọ otọakpọ. (Aizaya 50:4-7) Unuẹse buobu a jẹ gwọlọ iẹe kpe, uwhremu na a te mu ei wọhọ epanọ ma dhesẹ evaọ emuhọ uzoẹme nana. Ẹvẹ Jesu ọ sai ro dhesẹ aruọwha ghelọ edawọ nana? Eme Jesu o je ru taure otu-ugbarugba na a tẹ te nyaze ti mu ei? Ọ jẹ lẹ gaga se Jihova. Kọ eme Jihova o ru? Ebaibol e ta nọ Jihova o “yo kẹe.” (Ahwo Hibru 5:7) Jihova o vi ukọ-odhiwu ze te bọ Ọmọ riẹ nọ o wo aruọwha na ga.—Luk 22:42, 43.

²² Nọ a nwane bọ Jesu ga no, ọ tẹ ta kẹ ikọ riẹ nọ: ‘Wha kparoma re ma nyawa.’ (Matiu 26:46) Dai roro aruọwha nọ ọ rọ ta ẹme yena. Ọ ta nọ “ma nyawa” dede nọ ọ riẹ inọ ọ te ta kẹ otu-ugbarugba na re a siobọno egbẹnyusu riẹ, inọ egbẹnyusu riẹ a te dhẹ siẹe ba, gbe nnọ ọ te ruẹ uye nọ o mae ga kpaobọ evaọ uzuazọ riẹ. Uwhremu na, ọye ọvo ọ jọ kugbe otu-ugbarugba na okenọ a je gu eme fihọ iẹe uzou, nọ a jẹ rehọ iẹe se ẹkoko, lahiẹe, ukuhọ riẹ o te whu uwhu oja. Evaọ onana kpobi, o dhesẹ aruọwha te urere.

23. Fodẹ oware nọ ma sae rọ ta nọ Jesu o je fi uzuazọ riẹ họ ọza ha.

²³ Kọ Jesu o je fi uzuazọ riẹ họ ọza? Ijo; keme orọnikọ oye u re dhesẹ nnọ ohwo o wo aruọwha ha. Evaọ uzẹme, Jesu o wuhrẹ ilele riẹ inọ a yọroma, re a rọ areghẹ si oma rehọ no enwoma re a sae ruabọhọ eruo oreva Ọghẹnẹ. (Matiu 4:12; 10:16) Rekọ Jesu ọ riẹ inọ ọ sae dhẹ no ẹbẹbẹ nana ha. Ọ riẹ oware nọ oreva Ọghẹnẹ o rrọ. Jesu ọ gba riẹ mu inọ o re kru ẹgbakiete riẹ, fikiere ọ ruẹrẹ oma kpahe re o thihakọ edawọ.

24. Ma tẹ make rẹriẹ ovao ku ebẹbẹ, fikieme o sai ro mu omai ẹro inọ ma rẹ sai dhesẹ aruọwha?

²⁴ Ilele Jesu a be raro kele aruọwha Olori rai. Ibuobu i dikihẹ whawha no ghelọ ẹkoko, ukpokpoma, imuẹmu, olahiẹ, emu fihọ uwou-odi, makọ uwhu. Eme ọ be lẹliẹ ahwo-akpọ nọ a gba ha dhesẹ aruọwha otiọye? Orọnikọ ẹgba obọ rai hi. Epanọ Ọghẹnẹ ọ kẹ Jesu ẹgba na, ere ọvona ọ be kẹ ilele Jesu ẹgba. (Ahwo Filipai 4:13) Fikiere, whọ dhozọ eware nọ e te via evaọ obaro ho. Gbaemu inọ who re kru ẹgbakiete ra, yọ Jihova ọ te kẹ owhẹ aruọwha nọ whọ gwọlọ. Jọ oriruo Olori mai, Jesu, ọ kẹ owhẹ ẹgba, ọnọ ọ ta nọ: “Eva ewere owhai, mẹ re ase akpọ na no.”—Jọn 16:33.

[Oruvẹ-obotọ]

Ẹvẹ Whọ Sai ro Lele Jesu?

● Ẹvẹ oriruo Jesu ọ sai ro fi obọ họ kẹ owhẹ ta ẹme avọ aruọwha, o tẹ make rọnọ usiuwoma nọ whọ be ta u bi tu amọfa oma?—Jọn 8:31-59.

● Fikieme ozọ Setan hayo idhivẹri riẹ o gbẹ rọ whaha omai obufihọ kẹ amọfa ha?—Matiu 8:28-34; Mak 1:23-28.

● Fikieme ma jẹ gwọlọ fi uzuazọ mai họ ọza re ma sai fi obọ họ kẹ enọ akpọ ọ be bẹ?—Jọn 9:1, 6, 7, 22-41.

● Ẹvẹ ẹruore nọ Jesu o wo u ro fi obọ họ kẹe rẹriẹ ovao ku edawọ, kọ ẹvẹ ẹruore ra ọ sae rọ kẹ owhẹ aruọwha?—Jọn 16:28; 17:5; Ahwo Hibru 12:2.

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 39]

Izoge Ileleikristi buobu a be rọ aruọwha ta usiuwoma kẹ amọfa

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 42]

“Mẹ họ ọye”

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 44]

Isẹri Jihova a dhesẹ aruọwha no evaọ etoke ukpokpoma