Uzou Avọ 13

Ehaa nọ E rẹ Dha Ọghẹnẹ Eva

“Dawo oma he wuhrẹ onọ o rẹ were Ọnowo na.”—AHWO ẸFẸSỌS 5:10.

1. Didi oghẹrẹ ahwo Jihova o re si gboma, kọ fikieme a jẹ jaja aro vi re a riẹ oware nọ o rẹ were Ọghẹnẹ?

JESU ọ ta nọ: “E nọ e rẹ ghinẹ gọ e, a rẹ te rehọ ẹzi gbe uzẹme gọ Ọsẹ na; keme itieye Ọsẹ na ọ guọlọ nọ e rẹ gọ e.” (Jọn 4:23) Nọ Jihova o te duku ahwo otiọye na, wọhọ epanọ o duku owhẹ na, o re si rai gboma je si rai bru Ọmọ riẹ. (Jọn 6:44) Ọghọ riẹ ọ rro kẹhẹ! O make rrọ ere na, enọ i you ẹme Ọghẹnẹ a rẹ “dawo oma he wuhrẹ onọ o rẹ were Ọnowo na,” keme Setan yọ olori eviẹhọ.—Ahwo Ẹfẹsọs 5:10; Eviavia 12:9.

2. Dhesẹ epanọ Jihova o re rri enọ e rẹ gwọlọ rehọ egagọ erue gua erọ uzẹme.

² Roro oware nọ o via kẹle Ugbehru Saena okenọ emọ Izrẹl a ta kẹ Erọn inọ o ru ẹmẹdhọ kẹ ae. Erọn ọ rọwo, o te ru ọmọ-eruẹ oro, ọ tẹ rehọ eme riẹ dhesẹ inọ ọmọ-eruẹ na o dikihẹ kẹ Jihova. Ọ ta nọ: “Odẹ nọ o tha, ẹdẹeha kẹ ỌNOWO na.” Kọ Jihova ọ tehe ezọ di kẹ egagọ erue nọ a rọ gua erọ uzẹme na? Ijo. Fiki onana o kpe ahwo nọ a bu te oware wọhọ idu esa nọ e gọ ọmọ-eruẹ oro na. (Ọnyano 32:1-6, 10, 28) Eme ma jọ ikuigbe nana wuhrẹ? Ma tẹ gwọlọ daji uyoyou Ọghẹnẹ, ma rẹ “rehọ obọ te oware onyenye ovo ho,” ma vẹ jẹ thọ egagọ uzẹme na re oware ovuovo o siẹe ba egbeku.—Aizaya 52:11; Izikiẹl 44:23; Ahwo Galesha 5:9.

3, 4. Fikieme ma je roro kpahe ehri-izi Ebaibol nọ ma tẹ be kiẹ iruemu gbe ehaa nọ e viodẹ riwi?

³ U yoma kẹhẹ, okenọ ikọ na nọ e jẹ za iwuhrẹ erue dhe a whu no, Ileleikristi erue nọ i you iwuhrẹ uzẹme he a te ti dede iruemu gbe ehaa egedhọ, jegbe edẹ jọ nọ a je se “ọrẹri” rehọ, a te je wuhrẹ ahwo inọ i fo kẹ Ileleikristi. (2 Ahwo Tẹsalonika 2:7, 10) Nọ who bi ti se kpahe ehaa nana jọ na, muẹrohọ epanọ e be rọ wha ẹzi akpọ na haro, orọnikọ ẹzi Ọghẹnẹ hẹ. Ehaa akpọ na kpobi i wo eware jọ kugbe: E rẹ wha isiuru uwo haro, yọ e rẹ wha eware nọ egagọ erue e rọwo gbe iruẹru-imizi haro—eware nọ a re ro vuhu “Babilọn ologbo” na.a (Eviavia 18:2-4, 23) Kareghẹhọ re inọ Jihova ọvo ọ rẹro ruẹ iruemu etọtọ erọ egagọ egedhọ nọ a rehọ ehaa buobu nọ e viodẹ gaga nẹnẹ na noze. Avro ọ riẹ hẹ inọ ehaa itieye na e be tọtọ iẹe oma nẹnẹ re. Kọ ogbẹrọnọ oghẹrẹ nọ Jihova o rri ehaa itieye na o rẹ mae jọ omai oja?—2 Jọn 6, 7.

⁴ Mai uvi Ileleikristi, ma riẹ inọ oghẹrẹ ehaa jọ e rẹ dha Jihova eva. Ma rẹ jọ udu mai gbaemu ziezi inọ ma re dhomahọ ai vievie he. Ẹkiẹriwi oware nọ ehaa itieye na e gbẹ rọ were Jihova ha o te bọ ọtamuo mai ga re ma whaha oware kpobi nọ u re ru ei bẹbẹ k’omai re ma daji uyoyou Ọghẹnẹ.

A NWENE ODẸ EGAGỌ ỌRE KPOHỌ KRESIMESI

5. Fikieme o jẹ sai mu omai ẹro inọ a yẹ Jesu evaọ December 25 ho?

⁵ Ebaibol e ta ha inọ a ru ehaa edẹ-eyẹ Jesu. Evaọ uzẹme, uvumọ ohwo nẹnẹ ọ riẹ uzedhe ẹdẹ nọ a ro yẹi hi. Rekọ u mu omai ẹro inọ a yẹ riẹ evaọ December 25 ho, etoke nọ ekpahe e rẹ jọ gaga evaọ unuakpọ nọ a jọ yẹ Jesu.b Luk o kere inọ okenọ a yẹ Jesu, “ithuru igodẹ . . . e keria obọ ẹwọ” jẹ rẹrote ithuru rai. (Luk 2:8-11) O hae jọnọ “obọ ẹwọ” ithuru-igodẹ e jẹ hae jọ evaọ ẹgbukpe na soso, Luk ọ hai du kere kpahe iẹe wọhọ okpoware jọ họ. Rekọ, fikinọ Bẹtlẹhẹm ọ rẹ jọ dhedhẹ gaga evaọ oke uriri, ithuru-igodẹ a rẹ kare igodẹ rai fihọ iwou, a rẹ jọ “obọ ẹwọ” họ. Ofariẹ, Josẹf avọ Meri a kpobọ Bẹtlẹhẹm fikinọ Siza Ọgọstọs o woro uzi inọ a kele ahwo. (Luk 2:1-7) Evaọ oke yena yọ ahwo Ju a muọ esuo ahwo Rom họ ẹwọso no, fikiere o rẹ jọ oware nọ o kare iroro re Siza o woro uzi inọ ahwo a du uzou họ uriri ogaga na kpohọ ọvuọ otẹwho riẹ re a ruẹsi kere odẹ fihọ otọ.

6, 7. (a) Ẹvẹ iruemu Kresimesi buobu i ro muhọ? (b) Ohẹriẹ vẹ o rrọ udevie okẹ nọ a be hae kẹ eva Kresimesi gbe onọ Ileleikristi a be hae kẹ?

⁶ Orọnikọ Ebaibol a rehọ Kresimesi no ze he, rekọ i no ehaa anwae erọ egedhọ ze, wọhọ ehaa ahwo Rom nọ a re se Saturnalia, onọ a jẹ hai ro jiri ẹdhọ ekakọ nọ a re se Saturn. Wọhọ epanọ obe ahwo Kathọlik na, New Catholic Encyclopedia o ta, enọ e jẹ gọ ẹdhọ nọ a re se Mithra a fi December 25 họ wọhọ “ẹdẹ-eyẹ ọre nọ o wo ogaga ulogbo na.” Obe na o ta haro nọ: “Kresimesi u muhọ evaọ etoke nọ egagọ ọre na ọ mae rọ jọ gaga evaọ Rom,” oware wọhọ ikpe egba esa nọ Kristi o whu no.

⁷ Evaọ etoke ehaa yena, egedhọ a rẹ kẹ ohwohwo ekẹ, a vẹ jẹ da jẹ re—iruemu nọ a rẹ gbẹ jọ Kresimesi ruẹ nẹnẹ. Rekọ wọhọ epanọ o rrọ nẹnẹ re, ekẹ buobu nọ a jẹ hae kẹ evaọ oke Kresimesi ahwo Rom e rọwo kugbe eme nọ e rrọ 2 Ahwo Kọrint 9:7 hẹ, inọ: “Ohwo o re ru wọhọ epanọ o roro evaọ eva riẹ, o jọ o rọ obọ okẹkẹ hẹ hayo ọgbahọ họ, keme Ọghẹnẹ o re you ohwo nọ ọ rẹ kẹ okẹ-evawere.” Uyoyou o rẹ wọ uvi Ileleikristi kẹ okẹ; a re bru ẹdẹ jọ họ nọ a rẹ rọ kẹ okẹ hẹ; yọ a re rẹro ho inọ epanọ a ru kẹ amọfa na, ere a ti ru zihe kẹ ai. (Luk 14:12-14; Iruẹru Ikọ Na 20:35) Ofariẹ, a wo ufuoma no uye nọ o rẹ bẹ ahwo fiki ogbohrẹ Kresimesi gbe esa nọ a rẹ re h’uzou evaọ ezi ọyena.—Matiu 11:28-30; Jọn 8:32.

8. Kọ ekẹ nọ ebuẹva-isi na a rọ kẹ Jesu na yọ erọ ẹdẹ-eyẹ? Ru ei vẹ.

⁸ Rekọ ahwo jọ a rẹ sai sikẹ inọ, kọ ogbẹrọnọ ekẹ ẹdẹ-eyẹ ebuẹva-isi na a kẹ Jesu? Ijo. A kẹ ekẹ na ro dhesẹ adhẹẹ nọ a wo kẹ Jesu, fikinọ ọ jọ ohwo ọghọ, yọ uruemu yena o jọ odode evaọ oke anwae. (1 Ivie 10:1, 2, 10, 13; Matiu 2:2, 11) Orọnikọ aso nọ a yẹ Jesu a tubẹ rọ nyaze he. Emerae buobu e ruọ emu no taure a tẹ te nyabru Jesu ze, yọ evaọ uwou ọ jọ orọnikọ oria nọ erao e jẹ re emu hu.

ẸME NỌ EBAIBOL E TA KPAHE EDẸ-EYẸ

9. Eme ọ via evaọ ehaa edẹ-eyẹ ivẹ nọ a jọ Ebaibol fodẹ?

⁹ Dede nọ eyẹ ọmọ yọ oware evawere, Ebaibol e ta ha inọ odibo Ọghẹnẹ jọ o ru ehaa ẹdẹ-eyẹ riẹ. (Olezi 127:3) Kọ onana u vo enọ i kere Ebaibol na ẹro? Ijo, keme a jọ Ebaibol fodẹ ehaa edẹ-eyẹ ivẹ—ọrọ Fẹro ovie Ijipti gbe ọrọ Herọd Antipas. (Emuhọ 40:20-22; Mak 6:21-29) Rekọ eware iyoma e via evaọ ehaa ivẹ na—maero kọ ọrọ Herọd, onọ a jo bru uzou Jọn Ọhọahwo-Ame na.

10, 11. Ẹvẹ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ a rri ehaa ẹdẹ-eyẹ, kọ fikieme?

¹⁰ Obe na The World Book Encyclopedia o ta nọ: “Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ a rehọ ehaa ẹdẹ-eyẹ ohwo fihọ uruemu egedhọ.” Wọhọ oriruo, ahwo Griki anwae a rọwo inọ ohwo kpobi o wo ẹzi nọ ọ rẹ thọe evaọ okenọ a ro yẹi, ẹzi na ọ vẹ sẹro ohwo na evaọ edẹ uzuazọ riẹ kpobi. Wọhọ epanọ obe na The Lore of Birthdays o ta, ẹzi yena u wo “oghẹrẹ usu imizi jọ kugbe ẹdhọ nọ ẹdẹ-eyẹ riẹ o kie fihọ ẹdẹ nọ a ro yẹ ohwo na.” Yọ u kri gaga no nọ ahwo a be rọ ta inọ ehaa ẹdẹ-eyẹ i w’obọ kugbe isi-erọgbẹva.

¹¹ Orọnikọ idibo Ọghẹnẹ erọ oke anwae a se ehaa ẹdẹ-eyẹ fikinọ i no obọ egedhọ ze ọvo ho rekọ fikinọ e wọso Ebaibol na re. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Idibo Ọghẹnẹ nana a rrọ ahwo omaurokpotọ, fikiere a rehọ eyẹ rai wọhọ oware nọ u wuzou te epanọ a rẹ rọ rehọ iẹe ru ehaa ha.c (Maeka 6:8; Luk 9:48) Ukpoye, a be rehọ orro kẹ Jihova je bi yere iei kẹ okẹ oghaghae ọrọ uzuazọ.d—Olezi 8:3, 4; 36:9; Eviavia 4:11.

12. Ẹvẹ ẹdẹ uwhu mai u re ro woma vi ẹdẹ eyẹ mai?

¹² Ọghẹnẹ ọ rẹ kareghẹhọ enọ e gọ riẹ rite oke uwhu, yọ u muẹro inọ a ti zihe ziọ uzuazọ evaọ obaro. (Job 14:14, 15) Ọtausiuwoma Na 7:1 o ta nọ: “Emamọ odẹ u woma vi udẹ oghaghae, gbe ẹdẹ uwhu, o vi ẹdẹ eyẹ.” Eware ezi nọ ma ru no evaọ egagọ Ọghẹnẹ i re ru omai wo emamọ “odẹ” kugbei. Oware ovo nọ a ta kẹ Ileleikristi inọ a koko họ uwhu Jesu, ọnọ obọdẹ “odẹ” riẹ o roja kẹ esiwo mai, orọnikọ eyẹ riẹ hẹ—Luk 22:17-20; Ahwo Hibru 1:3, 4.

ISITA—EGAGỌ ẸDHỌ EMỌ-IYẸ NỌ A RRI FIHỌ EHAA ẸDẸ ẸKPAROMATHA JESU

13, 14. Ẹvẹ iruẹru ehaa Isita i ro muhọ?

¹³ Dede nọ ahwo buobu a bi rri Isita wọhọ ehaa ẹkparomatha Kristi, egagọ erue u muhọ noze. Ẹme na Isita u w’obọ kugbe Eostre hayo Ostara, ẹdhọ-aye ahwo Germany ọrọ elo gbe okpakpọ. Evaọ abọjọ akpọ na, a rẹ rehọ ikehọ gbe iruke ru ehaa Isita. Fikieme? Wọhọ epanọ obe na Encyclopædia Britannica o ta, ahwo jọ a rehọ ikehọ “wọhọ oka uzuazọ okpokpọ gbe ẹkparomatha,” yọ u kri akpọ no nọ a be rọ rehọ iruke dhesẹ emọ-iyẹ. Fikiere, Isita ginọ ehaa emọ-iyẹ nọ a rẹriẹ fihọ ehaa ẹkparomatha Kristi.e

¹⁴ Kọ Jihova ọ rẹ rọwo re a rehọ ehaa emọ-iyẹ nọ a re jo ru eware etọtọ rọ kareghẹhọ ẹkparomatha Ọmọ riẹ? Vievie! (2 Ahwo Kọrint 6:17, 18) Evaọ uzẹme, Ikereakere na e ta hayo kẹ omai udu vievie he inọ ma koko ẹkparomatha Jesu. Yọ re a se ekoko ẹkparomatha Jesu nọ Isita o mai tube yoma dede.

EPANỌ EHAA HALLOWEEN I RO MUHỌ

15. Ẹvẹ Halloween o ro muhọ, kọ oware jọ vẹ a re ru evaọ ẹdẹ nọ a salọ kẹ ehaa na?

¹⁵ Ehaa Halloween—onọ a rẹ jọ gẹgọ nọ o rẹ wha idudu họ ahwo oma, nọ a re ru evaọ abọjọ akpọ na evaọ October 31, u muhọ evaọ oke anwae evaọ ofẹjọ Britain gbe Ireland. Evaọ November 1 nọ ọvẹre o te ghelie no, a re ru ehaa nọ a re se Samhain, nọ otofa riẹ o rrọ “Ekuhọ Uvewhru.” A rọwo inọ evaọ etoke Samhain, a re si oware nọ u bru emama izi dhe no ahwo-akpọ no, emama izi na, te iwoma te iyoma, a ve muhọ eghoro evaọ akpọ na. A rehọ e riẹ inọ izi ahwo nọ a whu no na i re zihe kpohọ iwou rai, imoni rai a vẹ wọ emuore gbe idi fihọ otafe kẹ ae re a ro kie ai ofu. Fikiere, nọ emaha nẹnẹ a tẹ gẹgọ nọ e rẹ wha idudu họ ahwo oma, bi no uwou ruọ uwou, bi guegue ahwo wọhọ ẹsenọ a te wha enwoma se ai nọ a gbe ru ai ọghọ họ, yọ a be rehọ ogbori wha ehaa Samhain na họ aro.

JỌ EHAA-ORỌO RA E JỌ FUAFO

16, 17. (a) Fikieme Ileleikristi nọ e be jiroro orọo a jẹ rehọ ehri-izi Ebaibol kiẹ oghẹrẹ iruemu nọ a rẹ jọ ẹwho rai ru evaọ oke ehaa-orọo riwi? (b) Ẹvẹ Ileleikristi a re rri uruemu isikapa hayo eware efa itieye na nọ a re gbolo evaọ oke ehaa-orọo?

¹⁶ Kẹle na, “a gbẹ te jọ eva [Babilọn Ologbo na] yo edo ọva gbe ọmọtẹ-ibobo ofa ha.” (Eviavia 18:23) Fikieme? Oware jọ nọ o so onana ze họ iruẹru imizi riẹ, onọ o rẹ sai gbe orọo ku no umuọ ẹdẹ ehaa-orọo na vrẹ.—Mak 10:6-9.

¹⁷ Duọ orẹwho duọ ọvuọ uruemu riẹ. Iruemu jọ nọ e rẹ sae wọhọ nọ e thọ họ e sae jọnọ i muhọ no iruemu Babilọn ze, nọ a rẹro nọ e rẹ wha ‘oghale’ se enọ e be rọo na hayo enọ e ziọ ehaa-orọo na. (Aizaya 65:11) Oghẹrẹ uruemu utioye na jọ họ isikapa hayo oghẹrẹ eware efa nọ a re gbolo evaọ oke ehaa-orọo. O wọhọ nọ a tuọ uruemu nana họ fikinọ a rọwo inọ emuore o re kiofu izi imuomu na nọ a gbẹ nwa enọ e rọo na oma ha. Ofariẹ, u kri no nọ a rọ rehọ isikapa inọ u dikihẹ kẹ ẹvi, evawere, gbe ọriatọ. O rrọ vevẹ, ahwo kpobi nọ a gwọlọ daji uyoyou Ọghẹnẹ a rẹ whaha iruemu etọtọ itieye na.—2 Ahwo Kọrint 6:14-18.

18. Ehri-izi Ebaibol vẹ e rẹ kpọ imava nọ e be momaa ehaa-orọo gbe ahwo nọ a te jọ ehaa-orọo na?

¹⁸ Idibo Jihova a rẹ jẹ whaha iruemu akpọ na nọ i re si ọghọ no ehaa-orọo Ileleikristi hayo nọ e rẹ sai kpokpo obroziẹ-iroro ahwo jọ. Wọhọ oriruo, a rẹ whaha eme-ekela hayo eme owuru hayo oghẹrẹ eme nọ i re kpomovuọ họ enọ e rọo na gbe amọfa oma. (Itẹ 26:18, 19; Luk 6:31; 10:27) A rẹ jẹ whaha ehaa-orọo ilogbo nọ ohwo o re jo dhesẹ oghẹrẹ nọ o fe te. (1 Jọn 2:16) Whọ tẹ be momaa ehaa-orọo, jọ o thọrọ owhẹ ẹro ho inọ Jihova ọ gwọlọ inọ ẹdẹ kpobi nọ whọ kareghẹhọ ẹdẹ ehaa-orọo ra, whọ rẹ ghọghọ orọnikọ whọ rẹ fiẹ unu hu.f

KỌ EGALASE IDI NỌ A RẸ KAEHỌ OHWOHWO U W’OBỌ KUGBE EGAGỌ?

19, 20. Eme obe jọ o ta kpahe emuhọ uruemu egalase udi nọ a rẹ kaehọ ohwohwo, kọ fikieme uruemu nana u gbe fo kẹ Ileleikristi hi?

¹⁹ Uruemu jọ nọ o rrọ odode gaga eva ehaa-orọo gbe eria nọ ahwo a kokohọ họ, egalase idi nọ a rẹ kaehọ ohwohwo re a tẹ da udi na. Obe na International Handbook on Alcohol and Culture nọ a kere evaọ 1995 o ta nọ: “O wọhọ nọ egalase nọ a rẹ kaehọ ohwohwo . . . yọ uruemu ọgbọna nọ a rehọ no iwẹ-egọ anwae ze, onọ a jẹ hai ro ku idi kẹ esemọ . . . enọ a jẹ hae rọ yare oware jọ, jẹ lẹ ẹrro ‘uzuazọ uthethei!’ hayo ‘omokpokpọ’ kẹ ahwo!”

²⁰ Uzẹme riẹ họ ahwo buobu a re rri uruemu egalase nọ a rẹ kaehọ ohwohwo inọ u w’obọ kugbe egagọ hayo ugbẹrọwọ ho. Ghele na, a rẹ sai rri uruemu ọ egalase udi nọ a rẹ kpare kpehru wọhọ oware nọ a be rọ yare eghale no “odhiwu” ze mi emama izi jọ nọ i wo ogaga ulogbo; rekọ onana o rọwo kugbe Ikereakere na ha.—Jọn 14:6; 16:23.g

“WHAI ENỌ I YOU JIHOVA, WHA MUKPAHE OWARE UYOMA”

21. O tẹ make rọnọ a rehọ odẹ egagọ ru ai hi, oghẹrẹ ehaa vẹ Ileleikristi a rẹ whaha, kọ fikieme?

²¹ Erẹwho jọ a re ru ehaa nọ a re jo gbile nọ e rẹ kpare isiuru owezẹ, yọ ẹsejọ dede a rẹ rehọ ehaa na ro jiri uzuazọ ezae nọ i re du ezae hayo eyae nọ i re lele eyae wezẹ, nọ u bi dhesẹ epanọ akpọ na ọ raha te no, yọ evaọ oghẹrẹ jọ Babilọn Ologbo ọ be wha onana haro. Kọ u fo re ohwo nọ o “you Jihova” o kpohọ ehaa itieye hayo rri ughe utioye? O te bi ru ere, kọ u ti dhesẹ inọ o gine mukpahe oware nọ u yoma? (Olezi 1:1, 2; 97:10, NW) U re woma gaga otẹrọnọ ma rẹ raro kele uruemu ọ ọso-ilezi na ọnọ ọ lẹ nọ: “Si aro mẹ no eware ifofe iriwo.”—Olezi 119:37.

22. Okevẹ Oleleikristi ọ rẹ rọ jiroro na kẹ omobọ riẹ sọ o re w’obọ evaọ ehaa jọ hayo o re wo ho?

²² Evaọ edẹ ehaa akpọ na, Oleleikristi ọ rẹ yọroma re uruemu riẹ o seba edhesẹ kẹ amọfa inọ o w’obọ evaọ ehaa na. Pọl o kere nọ: “Fikiere eva emu ọriọ hayo eva edada hayo eva oware kpobi nọ wha re ruo, wha ru ai kpobi rọ kẹ Ọghẹnẹ oruaro.” (1 Ahwo Kọrint 10:31; se ẹkpẹti na “Jẹ Emamọ Iroro,” evaọ ẹwẹ-obe avọ 158-159) Evaọ abọdekọ riẹ, otẹrọnọ uruemu hayo ehaa jọ i w’obọ kpahe uvumọ egagọ erue he, u wo obọ kpahe esuo-ohrowo ho, yọ o wọso uvumọ ehri-uzi Ebaibol ho, Oleleikristi kpobi ọ rẹ jiroro na kẹ omobọ riẹ sọ ọ rẹ jariẹ w’obọ hayo o re wo ho. Eva oke ovona, o re roro kpahe obroziẹ-iroro amọfa re ọ siọ amọfa ba ezoruẹ.

REHỌ ẸMEUNU GBE URUEMU WHA ORUARO SE ỌGHẸNẸ

23, 24. Ẹvẹ ma sai ro se emamọ isẹri kpahe itee ikierẹe Jihova?

²³ Ahwo buobu a re rri etoke ehaa jọ wọhọ uvẹ nọ imoni gbe egbẹnyusu a re ro kuomagbe. Fikiere, otẹrọnọ ohwo jọ o bi roro thọthọ inọ ma be rehọ izi Ọghẹnẹ keke ga hrọ fikinọ ma bi kuomagbe ai hi, ma rẹ sae rehọ oma kpotọ ru ei vẹ kẹe inọ o rẹ were Isẹri Jihova re a lele imoni gbe egbẹnyusu rai reawere emamọ omakugbe. (Itẹ 11:25; Ọtausiuwoma Na 3:12, 13; 2 Ahwo Kọrint 9:7) Ma re lele imoni gbe egbẹnyusu mai reawere omakugbe eva oke kpobi evaọ ukpe na soso, rekọ fiki uyoyou nọ ma wo kẹ Ọghẹnẹ gbe izi ikiẹrẹe riẹ, ma rẹ rehọ eware nọ e rẹ dhae eva rọ raha emamọ omakugbe itieye na ha.—Se ẹkpẹti na “Egagọ nọ I no Eva Ze E rẹ Wha Uvi Evawere Ze,” evaọ ẹwẹ-obe avọ 156.

²⁴ Isẹri Jihova jọ a rehọ eme nọ e rrọ uzou avọ 16 orọ obe Ebaibol Wuhrẹ na ro fi obọ họ kẹ ahwo nọ a nọ enọ no kpahe iwuhrẹ mai. Rekọ kareghẹhọ inọ utee mai họ re ma ku ahwo rẹriẹ ziọ egagọ uzẹme, orọnikọ re ma dhesẹ kẹ ai inọ iroro rai e thọ họ. Fikiere, nọ a tẹ n’owhẹ onọ, who muofu hu, r’unu kpotọ avọ adhẹẹ, jọ ẹme ra “ọ vọ avọ aruoriwo, jẹ hẹ mere wọhọ uwhei kẹse kẹse.”—Ahwo Kọlọsi 4:6.

25, 26. Ẹvẹ esẹgbini a sai ro fi obọ họ kẹ emọ rai rro evaọ ẹrọwọ gbe uyoyou kẹ Jihova?

²⁵ Mai idibo Jihova, ma riẹ onọ ma bi ru. Ma riẹ oware nọ ma rọ rọwo je bi ru oghẹrẹ eware jọ, ma tẹ jẹ riẹ oware nọ ma bi ro si oma no eware jọ. (Ahwo Hibru 5:14) Fikiere, whai esẹgbini wha wuhrẹ emọ rai re a hae rehọ ehri-izi Ebaibol jiroro. Who te bi ru ere yọ whọ be bọ ẹrọwọ rai ga, fi obọ họ kẹ ae re a hae rehọ Ebaibol na kẹ ahwo nọ a nọ rai enọ kpahe ẹrọwọ rai uyo, jẹ be rọ ere kẹ ai imuẹro inọ Jihova o you rai.—Aizaya 48:17, 18; 1 Pita 3:15.

²⁶ Ahwo nọ e be rehọ “ẹzi gbe uzẹme gọ” Ọghẹnẹ orọnikọ a rẹ whaha ekpehre ehaa ọvo ho rekọ a rẹ jẹ daoma jọ ahwo oruọzewọ evaọ kabọ kabọ uzuazọ. Nẹnẹ, ahwo a rehọ e riẹ inọ o lọhọ họ re a jọ ohwo oruọzewọ. Rekọ wọhọ epanọ ma te ruẹ evaọ uzoẹme n’otha na, idhere Ọghẹnẹ e mai woma ẹsikpobi.

[Oruvẹ-obotọ]

[Etehe/Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 148, 149]

KỌ U FO RE ME KUOMAGBE EHAA NA?

Ehri-Uzi: “Wha nya no udevie rai no, re wha jẹ hẹriẹ oma no ai no, ere Ọnowo ọ tai, wha rọ obọ te oware [ugbegbe] ovo ho; kẹsena me ve ti dede owhai rehọ.”—2 Ahwo Kọrint 6:17.

Enọ jọ nọ whọ rẹ nọ oma ra kpahe ehaa gbe uruemu jọ nọ e rrọ odode

▪ Kọ o rrọ vevẹ inọ u w’obọ kugbe uruemu hayo iwuhrẹ egagọ erue jọ, kugbe uruemu-imizi?—Aizaya 52:11; 1 Ahwo Kọrint 4:6; 2 Ahwo Kọrint 6:14-18; Eviavia 18:4.

▪ Kọ o be rọ ọghọ gbe orro rọ kẹ ohwo-akpọ jọ, ukoko jọ, hayo orẹwho jọ?—Jerimaya 17:5-7; Iruẹru Ikọ Na 10:25, 26; 1 Jọn 5:21.

▪ Kọ o be kpare orẹwho hayo uyẹ jọ kpehru vi efa?—Iruẹru Ikọ Na 10:34, 35; 17:26.

▪ Kọ u bi dhesẹ “ẹzi akpọ na” via, onọ o wọso ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ?—1 Ahwo Kọrint 2:12; Ahwo Ẹfẹsọs 2:2.

▪ Kọ mẹ tẹ jariẹ w’obọ o te wha ezoruẹ se amọfa?—Ahwo Rom 14:21.

▪ Mẹ tẹ jiroro nọ mẹ be jariẹ w’obọ họ, kọ mẹ sae ta ẹjiroro nọ mẹ rọ gwọlọ w’obọ họ kẹ amọfa?—Ahwo Rom 12:1, 2; Ahwo Kọlọsi 4:6.

Ikereakere nọ e rrọ obotọ na e rẹ sai fi obọ họ kiyo enọ kpahe ehaa nọ e rrọ odode.

▪ “Rekọ [emọ Izrẹl nọ i kie no egagọ Ọghẹnẹ no a] kuomagbe erẹwho na je ru epanọ a re ruo.”—Olezi 106:35.

▪ “Ọnọ o wo orọwọ evaọ osese vievie o wo orọwọ evaọ ibuobu re; ọnọ o kiẹrẹe evaọ osese vievie he, o re kiẹrẹe evaọ ibuobu hu.”—Luk 16:10.

▪ “Wha rọ erọ akpọ na ha.”—Jọn 15:19.

▪ “Wha rẹ sae jọ emẹjẹ Ọnowo na avọ emẹjẹ izi igbegbe re emu hu.”—1 Ahwo Kọrint 10:21.

▪ “Oke nọ o vrẹ no na, u te kẹ eware nọ otu Egedhọ a guọlọ nọ a re ruẹ, nọ a re yere uzuazọ odode, urusio, ọgba-edada, omawere, enu-ovoro, gbe ogbẹgọ.”—1 Pita 4:3.

[Etehe nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 150]

EDẸ “ỌRẸRI” GBE EGAGỌ SETAN

O rrọ oware isiuru re ma riẹ nọ ẹdẹ nọ ọ mai wuzou evaọ egagọ nọ a re se egagọ Setan họ ẹdẹ-eyẹ ohwo. Fikieme? Keme ahwo egagọ yena a rọwo inọ ohwo kpobi yọ ọghẹnẹ ọ tẹ gwọlọ rri oma riẹ fihọ ere. Fikiere, ohwo o te bi ru ehaa ẹdẹ-eyẹ riẹ, koyehọ o bi ru ehaa ẹdẹ-eyẹ ọghẹnẹ jọ. Uzẹme o rrọ inọ ahwo buobu a rehọ ẹme na ga tere he. Ghele na, obe na The Lore of Birthdays o ta nọ: “Ehaa efa e rẹ sasa oma, rekọ ehaa ẹdẹ-eyẹ i re ru ohwo jọ ruaro.”

Ẹdẹ ọfa nọ ọ mae rrọ “ọrẹri” kẹ ahwo egagọ Setan họ, ehaa nọ a re se Walpurgis Night gbe Halloween. Obe-ofeme na Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary o fa Walpurgis Night wọhọ “owọwọ ẹdẹ ọsosuọ ọrọ amara Asoi nọ a ta nọ erieda e rẹ rọ rra kpohọ oria nọ a salọ nọ a rẹ jọ gbẹgwae.”

[Etehe nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 156]

EGAGỌ NỌ I NO EVA ZE E RẸ WHA UVI EVAWERE ZE

Jihova yọ ‘Ọghẹnẹ evawere,’ yọ ọ gwọlọ nọ idibo riẹ a wereva. (1 Timoti 1:11) A rẹ jọ Ikereakere nọ e rrọ obotọ na ruẹ onana:

‘Ohwo nọ ọ rẹ were eva o wo ehaa kẹse kẹse.’—Itẹ 15:15.

“Mẹ riẹ nọ oware ofa nọ uwoma kẹ ae vi oghọghọ gbe evawerọ nọ a rọ uzuazọ na o rọhọ. O tẹ jẹ rọ okẹ Ọghẹnẹ kẹ ohwo kpobi nọ ọ rẹ re da, je wo evawere eva iruo riẹ.”—Ọtausiuwoma Na 3:12, 13.

“Rekọ ohwo nọ o wo adhẹẹ ọ rẹ moma eware [adhẹẹ], eware adhẹẹ eye o re mugba kẹ.” —Aizaya 32:8.

“Whai e ruẹ uye gbe enọ e wha owha ogbẹgbẹdẹ kpobi, wha bru omẹ [Jesu] ze, mẹ rẹ kẹ owhai udhedhẹ. Keme owhowha mẹ o rẹ lọlọhọ, owha mẹ u re vovovo.”—Matiu 11:28, 30.

“Wha rẹ te riẹ uzẹme na, uzẹme na u re ti ru owhai emuyẹ.”—Jọn 8:32.

“Ohwo [ọ kẹ okẹ] wọhọ epanọ o roro evaọ eva riẹ, o jọ o rọ obọ [okeke he] hayo ọgbahọ họ, keme Ọghẹnẹ o re you ohwo nọ ọ rẹ kẹ okẹ-evawere.”—2 Ahwo Kọrint 9:7.

“Ubi Ẹzi họ uyoyou, oghọghọ, udhedhẹ, . . . oma-onyẹ, ewoma.”—Ahwo Galesha 5:22.

“Ubi elo na eva ewoma te onọ ukiete gbe uzẹme a jẹ rue riẹ.”—Ahwo Ẹfẹsọs 5:9.

[Etehe nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 158, 159]

JẸ EMAMỌ IRORO

Ẹsejọ, iyero jọ e rẹ sae jariẹ nọ e rẹ dawo uyoyou mai kẹ Jihova gbe epanọ ma wo otoriẹ ehri-izi Ebaibol te. Wọhọ oriruo, ọrivẹ-orọo Oleleikristi jọ nọ ọ rrọ ukoko ho ọ rẹ sai zizie ei re a gbẹ nyae re emu kugbe imoni riẹ evaọ etoke ehaa akpọ na jọ. Obroziẹ-iroro Ileleikristi jọ o rẹ sae kẹ ai uvẹ inọ a nya; rekọ orọ Ileleikristi efa o rẹ sae kẹ ai uvẹ nya ha. Otẹrọnọ Oleleikristi jọ ọ rọwo inọ ọ rẹ nya, u fo re uruemu riẹ u dhesẹ vevẹ inọ orọnikọ ehaa na o bi ru hu rekọ ọ fake gwọlọ kuomagbe imoni riẹ evaọ emuọriọ kugbe ọvo.

O rẹ jọ oware areghẹ re Oleleikristi na ọ rehọ oma adhẹẹ ta kẹ ọrivẹ-orọo riẹ kpahotọ inọ o te jọ oware omovuọ otẹrọnọ imoni riẹ a bi ru oghẹrẹ oware jọ evaọ ehaa na rekọ ọye omariẹ ọ gwọlọ w’obọ họ. Ẹsejọhọ ọrivẹ-orọo riẹ ọ te ta kẹe inọ a ti dhugbe weze bru imoni rai na evaọ oke ofa.—1 Pita 3:15.

Ẹvẹ o rẹ jọ otẹrọnọ aye na o ru ẹme na vẹ kẹ ọzae riẹ no, rekọ ọzae riẹ nọ ọ rrọ ukoko ho o bi sikẹ ghele inọ a rẹ gbẹ nya? Aye na ọ rẹ sai ku ei họ inọ, nọ o rọnọ ọzae na họ ọnọ o wuzou uviuwou na, ọye o wo owha-iruo nọ ọ rẹ rọ gwọlọ emuore kẹ uviuwou na. (Ahwo Kọlọsi 3:18) Evaọ ẹdẹ ọnana, obọ uwou imoni riẹ ọzae na ọ gwọlọ inọ a jọ re emu. Oniọvo-ọmọtẹ na ọ sae tubẹ rehọ etoke emuọriọ na se emamọ isẹri. Fikinọ a be re emu na evaọ ẹdẹ ehaa o lẹliẹ emu na rrọ ekpehre emu hu. (1 Ahwo Kọrint 8:8) Oleleikristi na ọ rẹ sai rri emu na fihọ emuore gheghe, rekọ o re kuomagbe ai hi evaọ oghẹrẹ uyere nọ a re yere evaọ etoke ehaa na, ile-esuọ rai, hayo rehọ egalase udi rọ kaehọ ohwohwo, gbe eware efa itieye na.

Oware ofa nọ ma re roro kpahe họ oghẹrẹ nọ amọfa a ti rri ekpohọ ehaa emuọriọ itieye na. U fo re oniọvo-ọmọtẹ na ọ kareghẹhọ re inọ ọ rẹ sai zoruẹ amọfa nọ a tẹ riẹ inọ ọ nyae re emu otiọye na evaọ etoke ehaa na.—1 Ahwo Kọrint 8:9; 10:23, 24.

Kọ imoni ọzae na a te gbae họ inọ o lele ai ru oware nọ a bi ru? Ozọ re ohwo ọ siọ omovuọ ba ẹwhase omariẹ ọ sae lẹliẹe gwọlọ ru epanọ ahwo edekọ a bi ru. Fikiere u re woma re o roro te eware nana kpobi ziezi, gbe obroziẹ-iroro riẹ taure oke yena u te ti te.—Iruẹru Ikọ Na 24:16.

Kọ U Fo re Me Mi Okẹ nọ A kẹ Omẹ Evaọ Oke Kresimesi?

Evaọ etoke Kresimesi, ọga-iruo ọ sae kẹ Oleleikristi nọ ọ rrọ otọ riẹ okẹ hayo fi ugho jọ họ osa riẹ. Kọ Oleleikristi na ọ rẹ se okẹ utioye na? O nwane rọ ere he. O sae tubẹ jọnọ ọga-iruo na o wo Kresimesi họ eva rọ kẹ okẹ na ha. O sae jọnọ ọga-iruo na o bi ru enọ i bi ruiruo kẹe ọghọ gheghe fiki erere nọ a jọ ekọmpene na wo. Hayo o sae jọnọ o fi ugho na họ kẹ ai bi ro yere ai kẹ iruo ezi nọ a ru evaọ ẹgbukpe yena soso, jẹ be rehọ ere tuduhọ ai awọ re a ruabọhọ iruo ezi rai. O sae jọnọ enọ i bi ruiruo kẹe kpobi o bi ru ọghọ na—ahwo Ju, erọ egagọ Muslim, gbe oghẹrẹ amọfa sa-sa—te enọ i bi ru Kresimesi gbe enọ i bi ru hu. Fikiere orọnikọ etoke nọ a rọ kẹ okẹ na hayo odẹ nọ a se fihọ iẹe uzou o rẹ nwani dhesẹ inọ omọvo Isẹri Jihova ọ rẹ siẹe he.

O tẹ make rọnọ fiki ehaa akpọ na jọ a rọ kẹ okẹ na, orọnikọ oyena o nwane dhesẹ inọ ohwo nọ a kẹ okẹ na o bi lele ai ru ehaa na ha. Ibe-oruiruo omọvo Isẹri Jihova jọ hayo omoni riẹ jọ ọ sae ta kẹe nọ, “Mẹ riẹ inọ wha re ru ehaa nana ha, rekọ mẹ gwọlọ inọ who mi omẹ okẹ nana ghele.” Otẹrọnọ obroziẹ-iroro Oleleikristi na o gbe brukpe ei hi, ọ rẹ sai mi okẹ na o ve je yere ohwo na ababọ ehaa na nọ ọ rẹ fodẹ. (Iruẹru Ikọ Na 23:1) Nọ otọ o tẹ fọ no, Oleleikristi na ọ rẹ sae rọ areghẹ ta oghẹrẹ nọ o rri ehaa na kẹ ọnọ ọ kẹ riẹ okẹ na.

Rekọ, ẹvẹ o rẹ jọ otẹrọnọ ọnọ ọ be kẹ owhẹ okẹ na ọ be rehọ okẹ na dawo owhẹ? O tẹ rrọ ere, u re woma re whọ siọ okẹ na. Evaọ uzẹme, ma gwọlọ rehọ udu mai kpobi gọ Jihova Ọghẹnẹ.—Matiu 4:8-10.

[Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 147]

Uyoyou o rẹ wọ uvi Ileleikristi kẹ okẹ