Nọ Jesu o no Jerusalẹm evaọ uvo Ẹdọvo-Oka, ọ tẹ wariẹ zihe kpohọ Bẹtani nọ o rrọ ofẹ ovatha-ọre Ugbehru Olivi. U muẹro nọ uwou egbẹnyusu riẹ Lazarọs, Meri, gbe Mata ọ wezẹ.

Obọnana ohiohiẹ Nisan 11 u te no. Jesu avọ ilele riẹ a rrọ edhere bi zihe kpobọ Jerusalẹm, yọ onana o te jọ orọ urere nọ Jesu o ti ro te etẹmpol na. Ofariẹ, ẹdẹ nana họ ẹdẹ urere ọrọ iruo odibọgba riẹ re o te ti ru ehaa Ọnyavrẹ na, jẹ to Ekareghẹhọ uwhu riẹ họ, kẹsena a vẹ te rehọ iẹe gu ẹdhọ je kpei.

Nọ a rrọ edhere bi no Bẹtani gadiẹ Ugbehru Olivi kpobọ Jerusalẹm na, Pita o te muẹrohọ ure nọ Jesu o duwu iyei evaọ ohiohiẹ odẹnukpo na. O te bo nọ: “Owuhrẹ, rri! ure ifigi nọ who duwu iyei na u whu no.”—Mak 11:21.

Rekọ fikieme Jesu o ro kpe ure na? Ọ fodẹ oware nọ o ro ru ere nọ ọ ta nọ: “Uzẹme mẹ be ta kẹ owhai, otẹrọnọ wha te wo ẹrọwọ, nọ wha gbẹ vro ho, orọnikọ oware nọ me ru ure ifigi na ọvo wha te sai ru hu rekọ nọ wha tẹ tubẹ ta kẹ ugbehru nana nọ, ‘Kparoma re whọ nyai kie fihọ abade na,’ o te via ere. Yọ eware kpobi nọ wha yare evaọ olẹ, wha te wo ẹrọwọ, wha ti wo ai.” (Matiu 21:21, 22) Ọ wariẹ ẹme nọ ọ ta no vẹre inọ a te wo ẹrọwọ, a rẹ sae ta kẹ ugbehru nọ u no oria ruọ oria.—Matiu 17:20.

Fikiere Jesu ọ be rọ ure nọ o ru lo no na wuhrẹ epanọ o roja te re ohwo o fi ẹrọwọ họ Ọghẹnẹ. Ọ ta nọ: “Eware kpobi nọ wha be lẹ kẹ jẹ yare, wha wo ẹrọwọ inọ i te owhai obọ no, wha ti wo ai.” (Mak 11:24) Obọdẹ oware Jesu o bi wuhrẹ ilele riẹ kpobi na. Uwuhrẹ nana o nwani fo kẹ ikọ na fiki ebẹbẹ nọ i bi ti te ai kẹle na. Oware ofa jọ o riẹ nọ ma rẹ sai wuhrẹ no ure ifigi nọ u lo no na ze kpahe epanọ u ro fo re ma wo uvi ẹrọwọ.

Wọhọ ure ifigi na, orẹwho Izrẹl a wo oma eviẹhọ. Ahwo Izrẹl a reọvọ kugbe Ọghẹnẹ inọ a ti koko izi riẹ, yọ evaọ okafe who re roro nọ a bi gine ru ere. Rekọ enwenọ orẹwho na soso o kare ẹrọwọ yọ a be mọ emamọ ibi hi. A tubẹ se Ọmọ Ọghẹnẹ dede. Fikiere, ure ifigi na nọ Jesu o ru lo no na, u dhesẹ oware nọ o te via kẹ orẹwho nana nọ o be mọ ibi hi na, nọ o kare ẹrọwọ na.

U kri hi, Jesu avọ ilele riẹ a te te Jerusalẹm. Wọhọ epaọ uruemu Jesu, ọ tẹ ruọ etẹmpol na je mu ahwo họ ewuhrẹ. Ẹsejọhọ oware nọ Jesu o ru ahwo nọ a je nwene igho evaọ odẹnukpo na o gbẹ rrọ Ilori izerẹ gbe ekpako ahwo Ju na eva, fikiere a tẹ wọ bru Jesu nyae nọe nọ: “Udu vẹ who bi ro ru eware nana? Hayo ono ọ kẹ owhẹ udu nọ who bi ro ru eware nana?”—Mak 11:28.

Jesu ọ tẹ ta kẹ ae nọ: “Mẹ te nọ owhai onọ jọ. Wha tẹ kẹ omẹ uyo riẹ, mẹ te vuẹ owhai udu nọ me bi ro ru eware nana. Bovẹ udu nọ Jọn ọ jẹ rọ họ ahwo ame u no ze, obọ odhiwu manikọ obọ ahwo? Wha kẹ omẹ uyo na.” Whaọ ahwo nọ a wọ ze te nọ Jesu onọ, ọ nọ rai kie no. Izerẹ na gbe ekpako na a te mu omoma rai họ ẹta kẹ oghẹrẹ nọ a be te rọ kuyo na, inọ: “Ma tẹ ta nọ, ‘Obọ odhiwu,’ ọ te ta nọ, ‘Emejabọ wha gbẹ rọwo iẹe he?’ Kọ ma sae dariẹ ta nọ, ‘Obọ ahwo’?” A je roro onana fikinọ a be dhozọ ogbotu na, “keme aikpobi a rọwo nọ Jọn ọ jọ ọruẹaro dẹẹ.”—Mak 11:29-32.

Ahwo nana nọ a be wọso Jesu na a be sai roro ku emamọ uyo ọvo nọ a rẹ kẹ Jesu hu. Fikiere a tẹ ta kẹe nọ: “Ma riẹ hẹ.” Jesu ọ tẹ ta kẹ ae nọ: “Mẹ be vuẹ owhai udu nọ me bi ro ru eware nana gbe he.”—Mak 11:33.

U ri kri hi nọ Jesu o ro bru ilori izerẹ gbe ekpako ahwo Ju na abọ họ, enọ e jẹ jọ etẹmpol na nọe kpahe udu nọ o bi ro ru eware. Ẹme nọ Jesu ọ ta kẹ ae u ru nọ a gbẹ rọ ruẹ ẹme ọvo kpahe kẹe he. Kẹsena Jesu ọ tẹ rọ ọtadhesẹ jọ ta ẹme nọ u dhesẹ oghẹrẹ nọ ahwo nana a rrọ via.

Jesu ọ ta nọ: “Ọzae jọ o wo emọ ivẹ. Nọ ọ nya bru ọrọ ọsosuọ, ọ tẹ ta kẹe nọ, ‘Ọmọ mẹ, nyai ru iruo nẹnẹ evaọ udhu mẹ.’ Ọ tẹ kuyo nọ, ‘Mẹ be nya ha,’ rekọ uwhremu na, o tẹ dae ọ tẹ nya kpobọ udhu na. Nọ ọ nya bru ọmọ avọ ivẹ, ọ tẹ ta ẹme ọvona kẹe. Ọmọ nana ọ tẹ kpahe kẹe nọ, ‘Mẹ te nya, Baba,’ rekọ ọ nya ha. Ọvẹ evaọ usu ivẹ na o ru oreva ọsẹ riẹ?” (Matiu 21:28-31) Uyo na o bẹ hẹ, ọmọzae ọsosuọ na họ ọnọ o ru oreva ọsẹ riẹ uwhremu na.

Fikiere Jesu ọ tẹ ta kẹ otu nọ ọ be wọso ẹe na nọ: “Uzẹme mẹ be ta kẹ owhai inọ enọ i re mi osa-uzou gbe igberẹ a bi mi owhai aro no nyae ruọ Uvie Ọghẹnẹ.” Ahwo nọ a re mi osa-uzou gbe igberẹ a jẹ gọ Ọghẹnẹ vẹre he. Rekọ, wọhọ ọmọzae ọsosuọ na, a kurẹriẹ je mu Ọghẹnẹ họ ẹgọ no enẹna. Evaọ abọdekọ riẹ, isu egagọ na a wọhọ ọmọzae avọ ivẹ na, a be ta nọ a be gọ Ọghẹnẹ rekọ evaọ uzẹme, a be gọe he. Jesu ọ ta nọ: “Jọn [Ọhọahwo-Ame na] ọ nya bru owhai ze evaọ edhere ẹrẹreokie, rekọ wha rọwo e riẹ hẹ. Rekọ enọ i re mi osa-uzou gbe igberẹ na a rọwo e riẹ, yọ dede nọ wha ruẹ onana o da owhai ghele he re wha rọwo iẹe.”—Matiu 21:31, 32.

Jesu ọ tẹ wariẹ rọ ọtadhesẹ ọfa ta ẹme re o gbe ru ẹme na vẹ. Evaọ onana Jesu o dhesẹ nọ orọnikọ isu egagọ na a bi gbabọkẹ egagọ Ọghẹnẹ ọvo ho, rekọ a bi ru eware nọ i yoma vi oyena. Ahwo nana a rọ eva gaga. Jesu ọ ta nọ: “Ọzae jọ ọ kọ ọgbọ evaene je di ogba wariẹe họ, yọ ọ tọ ọgọdọ umi-udi họ iẹe, ọ tẹ jẹ bọ uwou ukpehru fihọ iẹe; ọ tẹ rehọ iẹe kẹ enọ e rẹ rẹrotei, o te kpohọ erẹ evaọ orẹwho ofa. Nọ ezi nọ ibi na e rẹ rọ ware u te, o te vi ọrigbo jọ bru enọ e be rẹrote ọgbọ na re a kọrọ ibi ọgbọ na jọ sei. Rekọ a te kru rie, a tẹ fae, a te vi ei zihe ababọ. Ọ tẹ wariẹ vi ọrigbo ọfa bru rai, a tẹ rọ eware fae uzou je ru ei oma vo. O te je vi ọfa, a te kpe ọyena whu, gbe efa buobu nọ o vi, a fa ejọ je kpe ejọ whu.”—Mak 12:1-5.

Kọ ahwo nọ a be gaviezọ kẹ Jesu na a bi wo otoriẹ ọtadhesẹ nana? Ẹsejọhọ a kareghẹhọ ẹme ọwhọkuo nọ Aizaya o kere, inọ: “Keme ọgbọ-evaene ỌNOWO Ogbaẹmo na họ uwou Izrẹl, gbe ahwo Juda. O re ẹro oruọzewọ, rekọ ikpoye kọ ahwo-okpe.” (Aizaya 5:7) Ọtadhesẹ Jesu na avọ eme nana i tho oma. Jihova họ ọnọ o wo ọgbọ na, yọ ọgbọ evaene na họ orẹwho Izrẹl, onọ Ọghẹnẹ ọ kẹ izi nọ o be thọ ae wọhọ ẹsenọ a di ogba wariẹe họ. Jihova o vi eruẹaro se ahwo riẹ re a wuhrẹ ai je fiobọhọ kẹ ae mọ emamọ ibi.

Rekọ “enọ e be rẹrote ọgbọ na” a kpe ‘erigbo’ nọ a vi bru rai na ukpe igbabọ je tube kpe ejọ whu dede. Jesu ọ ta haro nọ: “Ọvo jọ o gbe kiọkọ nọ [ọnọ ọ kọ ọgbọ na] o wo, ọmọ oyoyou riẹ. Ọye o vi se ae whremu, inọ, ‘A te rọ adhẹẹ kẹ ọmọ mẹ.’ Rekọ enọ e be rẹrote ọgbọ na a tẹ ta kẹ ohwohwo nọ, ‘Ọnana họ ọreuku na. Wha nyaze ma kpei no, ukuoriọ na o vẹ te jọ omai.’ Fikiere a te kru rie, a te kpei no.”—Mak 12:6-8.

Jesu ọ tẹ nọ inọ: “Eme ọnọ o wo ọgbọ na o ti ru?” (Mak 12:9) Isu egagọ na a tẹ ta kẹe nọ: “Fikinọ a rrọ muomu, o ti gboja kẹ ae o ve kpe ai no, ọ vẹ rehọ ọgbọ na kẹ amọfa, enọ e te kọrọ ibi na kẹe evaọ ezi rai.”—Matiu 21:41.

Whaọ, ae ọvo a bruoziẹ kpe omobọ rai no, keme a rrọ usu “enọ e be rẹrote ọgbọ” Jihova na, yọ “ọgbọ” na họ orẹwho Izrẹl. Ubi jọ nọ Jihova o rẹro nọ enọ e be rẹrote ọgbọ riẹ na a te mọ họ, a ti fi ẹrọwọ họ Ọmọ riẹ, Mesaya na. Jesu o te rri isu egagọ na jẹ ta kẹ ae nọ: “Kọ wha ri se ikere nana: ‘Utho nọ ebebabọ na a se, oye u zihe ruọ utho ubienẹ nọ o mai wuzou no na,’ gbe nọ, ‘Obọ Jihova onana u no ze, yọ u woma gaga evaọ aro mai’?” (Mak 12:10, 11) Kẹsena Jesu o te rovie ẹme na kẹ ae, inọ: “Oyejabọ nọ mẹ be rọ ta kẹ owhai nọ, a ti mi owhai Uvie Ọghẹnẹ no a vẹ rehọ iẹe kẹ orẹwho nọ o be mọ ibi riẹ.”—Matiu 21:43.

Otu ikere-obe gbe ilori izerẹ na a te ti vuhumu nọ “ae omarai [Jesu] o wo họ iroro nọ ọ rọ rehọ ọtadhesẹ na ta ẹme na.” (Luk 20:19) A tẹ gbaemu nọ a rẹ dawo ẹgba rai kpobi re a kpe Jesu, “ọreuku” na. Rekọ ozọ ogbotu na u je mu ai keme ahwo na a rri Jesu fihọ ọruẹaro, fikiere a gbẹ sai kpei evaọ oke yena ha.

Nọ iruo odibọgba Jesu evaọ otọakpọ e joma kuhọ no na, yọ ọ gbẹ be rọ etadhesẹ fere uruemu uyoma otu ikere-obe gbe ilori izerẹ na via. Fikiere, a gwọlọ kpei. (Luk 20:19) Rekọ, Jesu ọ ruabọhọ be fere ekpehre uruemu rai via. Ọ rọ ọtadhesẹ ọfa rọ ta ẹme.

Jesu ọ ta nọ: “Uvie odhiwu o wọhọ ovie nọ o se ehaa orọo kẹ ọmọzae riẹ. O te vi erigbo riẹ nyai se enọ a zizie kẹ ehaa orọo na, rekọ a rọwo nọ a rẹ nyaze he.” (Matiu 22:2, 3) Nọ Jesu o je mu ọtadhesẹ na họ ọ fodẹ “Uvie odhiwu.” Fikiere, ma sae ta nọ “ovie” na họ Jihova Ọghẹnẹ. Kọ ono họ ọmọzae ovie na gbe ahwo nọ o zizie kẹ ehaa orọo na? O rrọ vevẹ nọ ọmọzae ovie na họ Ọmọ Jihova, Jesu nọ ọ be rọ ọtadhesẹ nana ta ẹme na, yọ ma sae ta nọ enọ a zizie kẹ ehaa orọo na họ enọ i ti lele Ọmọ na su evaọ Uvie obọ odhiwu.

Amono a kaki zizie? Whaọ, amono Jesu avọ ikọ riẹ a be ta usiuwoma Uvie na kẹ anwẹdẹ? Ahwo Ju. (Matiu 10:6, 7; 15:24) Orẹwho nana o re ọvọ Uzi na kugbe Jihova evaọ ukpe 1513 B.C.E., fikiere ae uvẹ na o kaki rovie kẹ re a jọ “uvie izerẹ.” (Ọnyano 19:5-8) Kọ uzedhe oke vẹ a ro se ai re a ziọ “ehaa orọo na”? Ma sae ta nọ a zizie i rai evaọ ukpe 29 C.E. nọ Jesu o mu usiuwoma họ ẹta kpahe Uvie obọ odhiwu.

Eme ahwo Izrẹl buobu a ru kpahe uzizie na? Jesu ọ ta nọ, “a rọwo nọ a rẹ nyaze he.” Ibuobu isu egagọ na gbe amọfa a rọwo nọ Jesu họ Mesaya na ha gbe nọ ọye họ Ovie nọ Ọghẹnẹ ọ salọ.

Rekọ Jesu o dhesẹ nọ a te wariẹ kẹ ahwo Ju na uvẹ ofa, inọ: “[Ovie na] ọ tẹ wariẹ vi erigbo efa nya, inọ, ‘Ta kẹ enọ a zizie na nọ: “Rri! Mẹ ruẹrẹ emu kpahe no, me kpe iruẹ gbe erao epoporiẹ mẹ, yọ a ruẹrẹ eware kpobi họ no. Wha nyaze ehaa orọo na.”’ Rekọ a daezọ họ, a te kpohọ ọvuọ oboriẹ, ọjọ o kpobọ udhu riẹ, ọfa o kpohọ okọ riẹ; rekọ nọ enọ i kiọkọ a kru erigbo na, a te gboja kẹ ae a te kpe ai no.” (Matiu 22:4-6) Onana o rọwokugbe oware nọ o te via nọ a tẹ nwane rọ ukoko Ileleikristi na mu no. Evaọ oke yena, uvẹ u gbe rovie fihọ kẹ ahwo Ju nọ a sae rọ ruọ Uvie na, rekọ ibuobu e daezọ họ, a tube gboja kẹ ‘erigbo ovie na.’—Iruẹru Ikọ 4:13-18; 7:54, 58.

Eme ọ via kẹ orẹwho yena? Jesu ọ ta haro nọ: “Ofu o te mu ovie na, o te vi egbaẹmo riẹ a te kpe enọ i kpe erigbo riẹ na jẹ mahe ẹwho rai.” (Matiu 22:7) Oware nana o via kẹ ahwo Ju evaọ ukpe 70 C.E. nọ ahwo Rom a raha “ẹwho rai” Jerusalẹm.

Kọ uzizie ovie na nọ a se na u dhesẹ nọ ovie na o ti zizie amọfa ha? Ọtadhesẹ Jesu na o dhesẹ ere vievie he. Ọ ta haro nọ: “Kẹsena [ovie na] ọ tẹ ta kẹ erigbo riẹ nọ, ‘Ma ruẹrẹ eware họ kẹ ehaa orọo na no, rekọ enọ a zizie na a fo ahwo nọ a rẹ jọ ehaa orọo na ha. Fikiere, wha kpobọ idhere nọ a re ro no ẹwho na, re wha zizie ohwo kpobi nọ wha ruẹ ziọ ehaa orọo na.’ Koyehọ erigbo na a tẹ nya kpohọ idhere na, a te se ahwo kpobi nọ a ruẹ ze, te iyoma te iwoma; uwou ehaa orọo na o tẹ vọ avọ ahwo nọ a be re jẹ da.”—Matiu 22:8-10.

Uwhremu na, Pita ukọ na o fiobọhọ kẹ enọ e rrọ ahwo Ju hu gbe enọ i kurẹriẹ ziọ egagọ ahwo Ju hu zihe ro uvi Ileleikristi. Evaọ ukpe 36 C.E., ẹzi ọfuafo o te oletu ọgbaẹmo Rom nọ a re se Kọniliọs avọ uviuwou riẹ obọ, uvẹ Uvie obọ odhiwu nọ Jesu ọ fodẹ na u te rovie kẹ ae.—Iruẹru Ikọ 10:1, 34-48.

Jesu o te je dhesẹ nọ orọnikọ ohwo kpobi nọ ọ ziọ ehaa orọo na “ovie na” ọ jẹrehọ họ. Ọ ta nọ: “Nọ ovie na ọ ruọ eva te kiẹ ahwo na riwi, ọ tẹ ruẹ ọzae jọ nọ o ku ewu ehaa orọo họ họ. Ọ tẹ nọe nọ, ‘Ọzae, ẹvẹ whọ rọ ziọ etenẹ yọ who ku ewu ehaa orọo họ họ?’ Ọ sae kpahe ẹme he. Ovie na ọ tẹ ta kẹ idibo riẹ nọ, ‘Wha gbae abọ gbe awọ re wha gbolo iei fihọ ebi obọ otafe. Etẹe ọ te jọ vioja jẹ reakọ.’ Keme ibuobu a zizie, rekọ umutho a salọ.”—Matiu 22:11-14.

Ẹsejọhọ isu egagọ nọ a be gaviezọ kẹ Jesu na a wo otoriẹ eme kpobi nọ Jesu ọ ta na vevẹ hẹ. Ghele na, eva e dha rai a tẹ gbaemu vi epaọ anwẹdẹ inọ a re kpe Jesu no fikinọ o bi ru oma vo ae.

Eva e be dha isu egagọ na krekrekre. Obọnana Jesu ọ rọ etadhesẹ fere eva egaga rai via na. Otu Farisi a te si uzou koko re a gwọlọ epanọ a te rọ dawo iẹe. A jẹ daoma ru re Jesu ọ ta ekpehre ẹme jọ nọ a re ro mu ei se ọba Rom, yọ a tubẹ hwa igho kẹ ilele rai jọ dede re a ru Jesu ta ekpehre ẹme.—Luk 6:7.

Ahwo nana a tẹ ta kẹe nọ: “Owuhrẹ, ma riẹ nọ whọ be ta je bi wuhrẹ eware kpobi gbagba, yọ who re dhesẹ ọriẹwẹ hẹ, rekọ who re wuhrẹ edhere Ọghẹnẹ wọhọ epanọ uzẹme na o rrọ: Kọ u fo re ma hwa osa-uzou kẹ Siza manikọ u fo ho?” (Luk 20:21, 22) A sae rọ ujiro igbenu gheghe yena viẹ Jesu họ họ keme ahwo ẹghẹ a rrọ. Otẹrọnọ Jesu ọ ta nọ, ‘Ijo, u fo re a hwa osa-uzou hu,’ a sae rọ uzi kru rie inọ ọ be wọso esuo Rom. Rekọ ọ tẹ ta nọ, ‘Ee, wha hwa osa-uzou,’ ahwo Ju nọ esuo Rom ọ be were vẹre he na a sae wọso Jesu. Kọ didi uyo Jesu ọ te kẹ ae?

Jesu ọ ta kẹ ae nọ: “Emejabọ wha be rọ dawo omẹ, eviẹwẹ na? Wha dhesẹ ubiugho nọ a rẹ rọ hwa osa-uzou na kẹ omẹ.” A tẹ rehọ dinariọs sei. Kẹsena ọ tẹ nọ ae nọ: “Nọ uwoho gbe odẹ ono?” A tẹ ta nọ: “Erọ Siza.” Ọ tẹ kẹ ae uyo nọ u bru rai abọ họ eva, inọ: “Fikiere, wha hwa eware Siza zihe kẹ Siza, rekọ eware Ọghẹnẹ kẹ Ọghẹnẹ.”—Matiu 22:18-21.

Ẹme Jesu na o gbe rai unu. A gbẹ ruẹ ẹme ọvuọvo nọ a rẹ ta ha, a tẹ nya vrẹ. Rekọ ẹdẹ yena o ri kuhọ họ, yọ enọ e be dawo iẹe na a sobọhọ gbe he. Nọ omaa otu Farisi na o vẹ ku ai no, isu egagọ efa e tẹ jẹ wọ bru Jesu ze.

Otu Sadusi nọ e ta nọ ẹkparomatha ọ rrọ họ na a tẹ nyaze te nọ Jesu kpahe ẹkparomatha gbe ẹme ọzae nọ ọ rẹ rehọ aye oniọvo riẹ nọ o whu no. A nọ Jesu nọ: “Owuhrẹ, Mosis ọ ta nọ: ‘Ọzae o te whu ababọ emọ nọ o yẹ, oniọvo riẹ ọ rẹ rehọ aye riẹ re ọ ruẹsi yẹ emọ kẹ oniọvo riẹ nọ o whu no na.’ Whaọ, inievo ihrẹ jọ e jariẹ. Ọrọ ọsosuọ o wo aye o te ti whu siọ aye na ba, yọ fikinọ o yẹ ọmọ họ, oniọvo riẹ ọ tẹ rehọ aye na. Ọrọ avọ ivẹ na o te je whu siọ aye na ba ababọ emọ. Ere ọvona o via kẹ ọrọ avọ esa rite ọrọ avọ ihrẹ. Ukuhọ riẹ, aye na o te whu. Fikiere, evaọ ẹkparomatha na, ọvẹ evaọ usu inievo ihrẹ na ọ te rehọ aye na? Keme ọ jọ aye kẹ aikpobi na.”—Matiu 22:24-28.

Jesu ọ tẹ rọ eware nọ Mosis o kere nọ otu Sadusi na a rọwo rọ kẹ ae uyo, inọ: “Kọ ogbẹrọnọ fiki onana wha bi ro roro thọ na, keme wha riẹ Ikereakere na gbe ogaga Ọghẹnẹ hẹ? Keme okenọ a te kparoma no uwhu ze, ezae i ti wo eyae he, yọ a te rọ eyae kpohọ orọo ho, rekọ a te jọ wọhọ ikọ-odhiwu. Rekọ kpahe enọ i whu no na nọ a te kpare ze, kọ wha gbe ri se evaọ iku nọ Mosis o kere kpahe ure inwe nọ erae e jẹ jọ ware na, nọ Ọghẹnẹ ọ ta kẹe nọ: ‘Mẹ họ Ọghẹnẹ Abraham gbe Ọghẹnẹ Aiziki gbe Ọghẹnẹ Jekọp’? Ọ rrọ Ọghẹnẹ enọ i whu no ho, rekọ ọrọ enọ e rrọ uzuazọ. Wha bi roro thọ gaga.” (Mak 12:24-27; Ọnyano 3:1-6) Uyo nọ ọ kẹ rai na u gbe ogbotu na unu.

Nọ Jesu ọ ta ẹme nọ o ru otu Farisi avọ Sadusi na ruru unu no, itu ivẹ na a te kuomagbe re a dawo Jesu. Okere-obe jọ evaọ usu rai ọ tẹ nọe nọ: “Owuhrẹ, ujaje vẹ o mae rro evaọ Uzi na?”—Matiu 22:36.

Jesu ọ tẹ kẹ ae uyo nọ: “Orọ ọsosuọ họ, ‘Gaviezọ, O Izrẹl, Jihova Ọghẹnẹ mai yọ Jihova ọvo, yọ whọ rẹ rehọ udu ra kpobi gbe uzuazọ ra kpobi gbe iroro ra kpobi gbe ẹgba ra kpobi ro you Jihova Ọghẹnẹ ra hrọ.’ Orọ avọ ivẹ ona, ‘Who re you ọrivẹ ra wọhọ omobọ ra hrọ.’ Ujaje ofa nọ o rro vi enana o rrọ họ.”—Mak 12:29-31.

Nọ okere-obe na o yo onana, ọ tẹ ta nọ: “Owuhrẹ, whọ riẹ ta, wọhọ epanọ uzẹme na o rrọ, ‘Ọvo ọ rrọ, yọ ọfa ọ rrọ họ u te no ọyomariẹ no’; yọ re ohwo ọ rehọ udu riẹ kpobi, iroro riẹ kpobi, gbe ẹgba riẹ kpobi ro you rie, je you ọrivẹ riẹ wọhọ omobọ riẹ u wuzou vi idhe emahọ gbe idheidhe kpobi.” Nọ Jesu ọ ruẹ nọ emamọ ẹme okere-obe na ọ kpahe na, ọ tẹ ta kẹe nọ: “Who thabọ no Uvie Ọghẹnẹ hẹ.”—Mak 12:32-34.

Anwọ edẹ esa (koyehọ Nisan 9, 10, gbe 11) Jesu o bi wuhrẹ evaọ etẹmpol na. Ahwo jọ a be romatotọ gaviezọ kẹ Jesu, wọhọ okere-obe nana. Rekọ isu egagọ na nọ a “sae gbaudu nọe onọ ofa ha” na a rrọ ere vievie he.

Ahwo nọ a jẹ wọso Jesu na a sai dhesẹ hẹ inọ ọye họ Mesaya na ha, yọ a sai ru Jesu ta ekpehre ẹme jọ nọ a rẹ rọ fiki riẹ mu ei se ọba Rom hu. (Luk 20:20) Whaọ nọ Jesu ọ gbẹ rrọ etẹmpol na evaọ Nisan 11, o te bru rai abọ họ je dhesẹ oghẹrẹ ohwo nọ ọ rrọ via. O du hẹrẹ re ahwo na a nọe enọ efa ha, ọ tẹ nọ ae nọ: “Eme wha roro kpahe Kristi na? Ọmọ ono ọ rrọ?” (Matiu 22:42) Ahwo buobu a riẹ nọ uyẹ Devidi Kristi hayo Mesaya na o ti no ze. Yọ uyo yena ahwo na a kẹ.—Matiu 9:27; 12:23; Jọn 7:42.

Jesu ọ tẹ nọ ae nọ: “O tẹ rrọ ere, kọ ẹvẹ Devidi o ro sei Olori okenọ ọ ruẹaro kpahe iẹe, inọ, ‘Jihova ọ ta kẹ Olori mẹ nọ: “Keria obọze mẹ bẹsenọ me re fi ewegrẹ ra họ otọ awọ ra”’? Otẹrọnọ Devidi o se rie Olori, kọ ẹvẹ ọ rọ rrọ ọmọ riẹ?”—Matiu 22:43-45.

Otu Farisi na a ruẹ ẹme ọvo ta ha, keme a bi rẹro nọohwo-akpọ nọ o no uyẹ Devidi ze họ ọnọ o ti siwi ai no otọ esuo ahwo Rom. Rekọ Jesu ọ rọ ẹme Devidi nọ ọ rrọ obe Olezi 110:1, 2 na ru ẹme na vẹ inọ orọnikọ Mesaya na yọ osu ohwo-akpọ jọ gheghe he. Mesaya na yọ Olori Devidi. Nọ ọ tẹ keria obọze Ọghẹnẹ evaọ omoke jọ no, o ve ti su. Ẹme Jesu na o ru otu ọwọsuọ na fare unu rai.

Anwẹsiẹ na yọ ilele Jesu gbe amọfa buobu a be gaviezọ. Obọnana Jesu ọ be ta ẹme kẹ ae, be vẹvẹ ae unu kpahe otu ikere-obe gbe otu Farisi na. Ahwo yena “a rehọ omarai mu ọkwa Mosis” re a wuhrẹ ahwo edekọ na Uzi na. Jesu ọ kẹ ahwo nọ a be gaviezọ kẹe na ohrẹ, inọ: “Wha ru je koko eware kpobi nọ a be ta kẹ owhai, rekọ wha rọ aro kele uruemu rai hi, keme a rẹ ta rekọ a re ru oware nọ a be ta ha.”—Matiu 23:2, 3.

Kẹsena Jesu ọ tẹ kẹ iriruo jọ ro dhesẹ eviẹhọ otu yena via, inọ: “A re ru ẹmẹkpẹti ikereakere rai kẹkẹe nọ a rẹ wha wọhọ ekpọfia.” Ahwo Ju jọ a re fi eria ikere ekpẹkpẹe jọ họ ẹmẹkpẹti, a vẹ gbae fihọ aruezo hayo obọ rai. Otu Farisi na a re ru ẹmẹkpẹti rai rro ziezi re ahwo a roro nọ a bi gine koko Uzi na. U te no ere no, a re “ru efọlefọ iwu rai thethei.” Jihova ọ ta kẹ ahwo Izrẹl nọ a ko efọlefọ fihọ iwu rai, rekọ otu Farisi na a ru erai theri vrẹta. (Ikelakele 15:38-40) A bi ru enana “re ahwo a ruẹ e rai.”—Matiu 23:5.

Makọ ilele Jesu dede a gbẹ yọroma ha, a sai wo uruemu omorro utioye na, fikiere Jesu ọ tẹ kẹ ae ohrẹ nọ: “Wha jọ ohwo ọvo o se owhai Owuhrẹ hẹ, keme ọvuọvo họ Owuhrẹ rai, yọ whai kpobi inievo. Ofariẹ, wha se ohwo ọvo ọsẹ rai evaọ otọakpọ na ha, keme ọvuọvo họ Ọsẹ rai, Ọnọ ọ rrọ obọ odhiwu na. Jọ a se owhai isu gbe he, keme ọvuọvo họ Osu rai, Kristi na.” Rekọ, ẹvẹ u fo nọ ilele na a re rri omarai, kọ didi uruemu a re dhesẹ? Jesu ọ ta kẹ ae nọ: “Ọnọ ọ mae rro evaọ udevie rai ọ rẹ jọ ọgbodibo rai. Ohwo kpobi nọ ọ kpare oma riẹ kpehru a re ti hrẹ riẹ kpotọ, rekọ ohwo kpobi nọ o ru oma riẹ kpotọ a rẹ te kpare iẹe kpehru.”—Matiu 23:8-12.

Kẹsena Jesu ọ tẹ whọku otu ikere-obe gbe otu Farisi na kpahe eware sa-sa fiki uruemu eviẹhọ rai, inọ: “Uye u te owhai, otu ikere-obe gbe otu Farisi, eviẹwẹ na! keme wha kare ẹthẹ Uvie odhiwu dhe ahwo; wha te ruẹe he, yọ wha be kẹ enọ e gwọlọ ruẹe uvẹ re a ruẹe he.”—Matiu 23:13.

Jesu ọ whọku otu Farisi na fikinọ a se egagọ Ọghẹnẹ gboja ha evaọ oghẹrẹ nọ a bi ru eware. Wọhọ oriruo, a rẹ ta nọ: “Ohwo ọ tẹ rehọ etẹmpol na duwu iyei, o rrọ okpoware ovo ho; rekọ ohwo ọ tẹ rehọ igoru nọ e rrọ etẹmpol na duwu iyei, uzi o gba riẹ.” Onana u dhesẹ nọ a kie kpemu gaga no evaọ egagọ Ọghẹnẹ keme igoru nọ e rrọ etẹmpol na e rrọ ae oja vi egagọ Jihova evaọ etẹmpol na gbe Ọghẹnẹ nọ a re si kẹle. A te je “gbabọkẹ eware nọ e mai wuzou evaọ Uzi na, koyehọ, uvioziẹ gbe ohrọ-oriọ gbe ẹrọwọ.”—Matiu 23:16, 23; Luk 11:42.

Jesu o se otu Farisi na “isu ituaro, enọ i re nwo otọle kufiẹ rekọ a ve si ekamẹle lọ!” (Matiu 23:24) A rẹ tọlọ otọle nọ u kie fihọ udi rai kufiẹ keme amara yena ọ rrọ gbegbe evaọ otọ Uzi na. Rekọ eware nọ e mai wuzou nọ a bi gbabọkẹ na o wọhọ ẹsenọ a bi si ekamẹle lọ, onọ o rrọ gbegbe re evaọ otọ Uzi na jẹ rro vi otọle thethabọ.—Iruo-Izerẹ 11:4, 21-24.

Evaọ orọ urere nọ Jesu ọ rọ jọ etẹmpol na, ọ gbẹ jẹ fere uruemu eviẹhọ otu ikere-obe gbe otu Farisi na via be ta evaọ iraro ahwo kpobi nọ ahwo nana eviẹwẹ. Ọ ta nọ: “Wha rẹ wozẹ uke egho gbe uke omodhe, rekọ obeva rai o vọ avọ uvou-uthei gbe isiuru iyoma. Whai otu Farisi ituaro na, wha kake wozẹ obeva egho gbe obeva omodhe na fo, re uke na o ruẹse fo re.” (Matiu 23:25, 26) Dede nọ otu Farisi na a rẹ nabi ru ugboma rai fo ziezi wọhọ epanọ Uzi na o ta, a bi gbabọkẹ orufuọ nọ o mai wuzou, oyehọ orọ obeva gbe ẹfuọ ubiudu.

A bi je dhesẹ uruemu eviẹhọ rai via ẹkwoma iki eruẹaro na nọ a be bọ jẹ whẹ erru họ. Rekọ, wọhọ epanọ Jesu ọ ta, ahwo nana “yọ emọ enọ i kpe eruẹaro na.” (Matiu 23:31) A dhesẹ onana via keme a be daoma epanọ a re ro kpe Jesu.—Jọn 5:18; 7:1, 25.

Kẹsena Jesu ọ tẹ fodẹ oware nọ o te via kẹ isu egagọ na otẹrọnọ a kurẹriẹ hẹ, inọ: “Eraomuomu, emọ eriwhẹ, ẹvẹ wha te sae rọ dhẹ vabọ no obrukpe Gehena?” (Matiu 23:33) Ukiekpotọ Hinọm o kẹle oria nana nọ a rẹ jọ mahe ezuzu, onọ u dhesẹ ọraha ebẹdẹ bẹdẹ nọ u ti te otu ikere-obe gbe otu Farisi nọ e rrọ eva gaga na.

Ilele Jesu họ “eruẹaro gbe ahwo iwareghẹ gbe iwuhrẹ” nọ o vi bru rai na. Kọ ẹvẹ a ti ru ilele na? Jesu ọ ta kẹ isu egagọ na nọ: “Wha ti kpe [ilele mẹ jọ] jẹ kare ejọ fihọ ure kpe, wha te fa ejọ evaọ iwou-egagọ rai je kpokpo ai no ẹwho ruọ ẹwho, re azẹ ahwo ikiẹrẹe kpobi nọ a kpe no evaọ akpọ na ọ ruẹse jọ owhai uzou, no azẹ Ebẹle ohwo okiẹrẹe na rite azẹ Zekaraya . . . ọnọ wha kpe.” Ọ tẹ vẹvẹ ae unu nọ: “Uzẹme mẹ be ta kẹ owhai, eware nana kpobi i ti te oge nana.” (Matiu 23:34-36) Yọ ere o ginẹ via evaọ ukpe 70 C.E. nọ egbaẹmo Rom a raha Jerusalẹm je kpe ahwo Ju idu buobu.

Oware imuozọ nana nọ o te via kẹ ae na o kẹ Jesu uye gaga. Ọ tẹ ta avọ uweri nọ: “Jerusalẹm, Jerusalẹm, ọnọ o re kpe eruẹaro na jẹ rọ itho fi enọ a vi sei—unuẹse buobu mẹ jẹ gwọlọ koko emọ ra họ epanọ ovu o re koko emọ riẹ họ otọ ibekpe riẹ! Rekọ wha rọwo ho. Rri! A siọ uwou rai ba kẹ owhai no.” (Matiu 23:37, 38) Ẹsejọhọ u je gbe ahwo nọ a be gaviezọ kẹ Jesu na unu oghẹrẹ “uwou” nọ ọ be ta kpahe na. Kọ o sae jọnọ ọ be ta kpahe etẹmpol ologbo nọ o rrọ Jerusalẹm nọ o wọhọ nọ Ọghẹnẹ ọ be thọ na?

Jesu o te fibae nọ: “Mẹ be ta kẹ owhai nọ, wha te gbẹ ruẹ omẹ ofa vievie he bẹsenọ wha rẹ ta nọ, ‘Oghale u te ọnọ ọ be rọ odẹ Jihova nyaze!’” (Matiu 23:39) Obe Olezi 118:26 ọ rehọ eme yena no ze na, onọ o ta nọ: “Ọnọ ọ be rehọ odẹ ỌNOWO na tha o wo oghale. Ma rẹ lẹ kẹ owhai no obọ uwou ỌNOWO tha.” O rrọ vevẹ nọ a tẹ raha etẹmpol na no, ohwo ọvo o gbe ti kpohọ etẹe nyae gọ Ọghẹnẹ hẹ.

Kẹsena Jesu o te kpohọ ofẹ etẹmpol na nọ etehe unevaze nọ a ru wọhọ ọgba ọ rrọ. A ru eghogho fihọ iẹe nọ ahwo a re ro fi unevaze rai họ eva riẹ. Jesu ọ ruẹ ahwo Ju sa-sa nọ a bi ru unevaze, edafe na i bi “fi ibiugho buobu họ.” Jesu o te muẹrohọ aye-uku oyogbere jọ nọ o fi “ibiugho esese ivẹ họ, enọ i wo emamọ aghare ọvo ho.” (Mak 12:41, 42) Ababọ avro, Jesu ọ riẹ epanọ okẹ aye nana o were Ọghẹnẹ te.

Nọ Jesu o se ilele riẹ ze, ọ tẹ ta kẹ ae nọ: “Uzẹme mẹ be ta kẹ owhai inọ aye-uku oyogbere nana o fihọ bu vi ahwo nọ a kiọkọ kpobi nọ a fi igho họ itehe okẹ-unevaze na.” Evaọ oghẹrẹ vẹ? Jesu o ru ẹme na vẹ inọ: “Evaọ usu enọ e da rai obọ fia aikpobi na a jọ rehọ ze ti fihọ, rekọ aye nana, avọ uvuhu nọ o riẹe oma, o fi onọ o wo kpobi họ, onọ o wo kpobi evaọ uzuazọ riẹ.” (Mak 12:43, 44) Aye-uku nana o wo ohẹriẹ gaga evaọ iroro gbe uruemu rono isu egagọ na.

Nọ oke o be nyaharo evaọ ẹdẹ Nisan 11 na, Jesu o te no etẹmpol na yọ o gbe ti zihe ze ofa ha. Olele riẹ jọ o te bo nọ: “Owuhrẹ, rri obọdẹ itho gbe iwou na!” (Mak 13:1) Itho jọ nọ e jọ igbẹhẹ etẹmpol na e ginẹ jọ ruaro gaga, onọ u ru etẹmpol na fihọ kothi wọhọ ẹsenọ o te jọ bẹdẹ bẹdẹ. Fikiere, akpọ o gbe ilele na unu nọ Jesu ọ ta nọ: “Kọ whọ be ruẹ iwou ilogbo nana? A te nyasiọ utho ovo ba ehru utho evaọ etenẹ na vievie he nọ a ti kporo fihọ otọ họ.”—Mak 13:2.

Nọ Jesu ọ ta eme nana no, avọ ikọ riẹ a tẹ nya Ukiekpotọ Kidrọn vrẹ, a tẹ gadiẹ kpohọ oria jọ evaọ Ugbehru Olivi. Nọ omoke jọ o vrẹ no, Jesu avọ ikọ ene riẹ Pita, Andru, Jemis, gbe Jọn a tẹ gbẹ jọ oria. A sae jọ oria nọ a rrọ na rri kpohọ obotọ jẹ ruẹ etẹmpol oride na.

O jọ uvo Edivẹ-Oka ọrọ Nisan 11, yọ ẹdẹ nana ọ kẹle ekpo no. Iruo odibọgba Jesu evaọ obọ otọakpọ obonẹ e joma kuhọ no re. Evaọ oke uvo Jesu ọ be hai wuhrẹ ahwo evaọ etẹmpol na, kẹsena evaọ aso o ve no Jerusalẹm kpohọ oria ofa nyai kiẹzẹ. Ahwo buobu a be hae gaviezọ kẹe ziezi, a rẹ “nya bru rie ze obọ etẹmpol na evaọ irioke re a yo eme riẹ.” (Luk 21:37, 38) Rekọ oke yena o vrẹ no, obọnana Jesu avọ ikọ ene riẹ nọ a re se Pita, Andru, Jemis, gbe Jọn a keria Ugbehru Olivi.

Ikọ ene nana a nya bru rie ze. A be ruawa kpahe etẹmpol na keme u ri kri hi nọ Jesu ọ rọ vuẹ ae nọ a te nya siọ utho ovo ba ehru utho ho. Rekọ orọnikọ oye ọvo họ oware nọ a be ruawa kpahe he. Evaọ oke nọ u kpemu, Jesu ọ vuẹ rai nọ: “Wha ruẹrẹ oma kpahe . . . keme evaọ auwa nọ wha roro ho oye Ọmọ ohwo ọ te rọ nyaze.” (Luk 12:40) Ọ tẹ jẹ ta kpahe ‘ẹdẹ nọ Ọmọ ohwo ọ te romavia.’ (Luk 17:30) Kọ eme yena i w’obọ kugbe ẹme nọ ọ ta obọnana kpahe etẹmpol na? Ikọ na a gwọlọ riẹ. A ta nọ: “Ta kẹ omai, oke vẹ eware nana e te rọ via, kọ eme ọ te jọ oka ọzino ra gbe orọ oke urere uyero-akpọ na?”—Matiu 24:3.

Ẹsejọhọ a gwọlọ riẹ oke nọ a te rọ raha etẹmpol nọ a be kpare aro ruẹ na. A tẹ jẹ nọ kpahe oke nọ ọzino Ọmọ ohwo ọ te jọ. O sae jọnọ a kareghẹhọ ọtadhesẹ Jesu kpahe “ọzae jọ nọ o no orua ovie ze” nọ ọ “nyai wo ogaga uvie tobọ re o zihe ze.” (Luk 19:11, 12) Oware ofa nọ ikọ na a gwọlọ riẹ họ, eware nọ e te via evaọ “oke urere uyero-akpọ na.”

Evaọ uyo nọ Jesu ọ kẹ rai, ọ romatotọ ta kpahe oka nọ u ti dhesẹ oke nọ uyero-akpọ ahwo Ju oke yena u ti ro kuhọ, nọ a te rọ raha etẹmpol na. Rekọ, orọnikọ oke yena ọvo oka nọ Jesu ọ fodẹ na u kiekpahe he. Oka nana u ti fiobọhọ kẹ Ileleikristi nọ e te rria evaọ etoke “ọzino” Kristi vuhu etoke yena mu, gbe nọ urere uyero-akpọ nana o kẹle no.

Nọ oke o be nyaharo na, ikọ na a ruẹ orugba eruẹaruẹ Jesu na. Eware buobu nọ Jesu ọ fodẹ i muhọ ẹvia evaọ oke ikọ na. Fikiere, nọ ikpe 37 e vrẹ no evaọ 70 C.E. nọ uyero-akpọ ahwo Ju oke yena u kuhọ nọ a raha etẹmpol na, eware nana e ruọ Ileleikristi nọ e jaja aro vi ọza vievie he. Rekọ, orọnikọ eware nọ Jesu ọ ruẹaro rai na kpobi i rugba evaọ edẹ urere uyero-akpọ ahwo Ju oke yena gbe ukpe 70 C.E. hi. Nọ o rrọ ere na, ẹvẹ ma te rọ riẹ nọ o muhọ esuo no evaọ Uvie riẹ? Jesu ọ kuyo onọ nana kẹ ikọ riẹ.

Jesu ọ ruẹaro nọ “emo gbe usi emo” o te jọ, gbe nọ “orẹwho o rẹ te kpareso orẹwho, uvie o rẹ te kpareso uvie.” (Matiu 24:6, 7) Ọ tẹ jẹ ta nọ “etọ i re ti nuhu gaga, yọ no oria ruọ oria ohọo u re ti mu avọ ikpeyao nọ e te jọ.” (Luk 21:11) Jesu ọ tẹ vẹvẹ ilele riẹ unu nọ: “Ahwo a ti mu owhai je kpokpo owhai.” (Luk 21:12) Eruẹaro erue buobu e te romavia je su ibuobu thọ. Emuemu o ti vihọ, yọ uyoyou ibuobu u ti kiekpo. Ọ tẹ jẹ ta nọ, “a rẹ te ta usi uwoma Uvie na evaọ akpọ na soso re o jọ isẹri kẹ erẹwho na kpobi, kẹsena urere na o vẹ te ze.”—Matiu 24:14.

Dede nọ abọjọ eruẹaruẹ Jesu na i rugba evaọ edẹ urere uyero-akpọ ahwo Ju gbe okenọ ahwo Rom a raha Jerusalẹm, kọ o sae jọnọ eruẹaruẹ Jesu na i ti wo orugba ologbo jọ evaọ obaro? Kọ whọ ruẹ eware jọ nọ e kẹ owhẹ imuẹro inọ eruẹaruẹ Jesu na i bi wo orugba ologbo evaọ oke mai na?

Oware ofa jọ nọ Jesu ọ fodẹ evaọ oka ọzino riẹ na họ, “oware otọtọ na nọ o rẹ wha ọraha ze.” (Matiu 24:15) Evaọ ukpe 66 C.E., oware otọtọ na o romavia nọ “egbaẹmo” Rom e ziọ Jerusalẹm avọ oka hayo obiala emedhọ rai. Nọ egbaẹmo Rom na a te Jerusalẹm, a tẹ wariẹe họ je mu abọjọ igbẹhẹ riẹ họ ẹtọ lafi. (Luk 21:20) Enẹ “oware otọtọ na” u ro dikihẹ oria nọ u fo ho, oria nọ ahwo Ju a rri fihọ “oria ọrẹri.”

Jesu ọ ta haro nọ: “Uye ulogbo o rẹ te via utionọ o re jọ no emuhọ akpọ na ze he, ijo, utioye o gbẹ te via ofa ha.” Evaọ ukpe 70 C.E., ahwo Rom a raha Jerusalẹm. Ọraha yena nọ o te ‘okpẹwho ọrẹri’ ahwo Ju gbe etẹmpol na o jọ uye ulogbo, nọ idu ahwo buobu e jọ whu. (Matiu 4:5; 24:21) Ọraha ologbo otiọna o ri te ahwo Ju gbe okpẹwho na ẹdẹvo ho, yọ ọraha na o wha riẹ ze nọ ọruẹrẹfihotọ egagọ nọ ahwo Ju a lele n’otọ avọ otọ ze u ro te oba. Fikiere, orugba ologbo ọrọ eruẹaruẹ Jesu nana evaọ obaro u ti muozọ gaga.

WO UDU EVAỌ ETOKE YENA

Jesu ọ gbẹ ruabọhọ ẹme nọ ọ be ta kẹ ikọ riẹ kpahe oka ọzino riẹ evaọ Uvie obọ odhiwu na gbe urere uyero-akpọ nana. Ọ vẹvẹ e rai unu kpahe “Kristi erue gbe eruẹaro erue” nọ e te romavia. Ọ ta nọ eruẹaro erue nana a te daoma re a “su ahwo thọ, otẹrọnọ o rẹ lọhọ, enọ a salọ na dede.” (Matiu 24:24) Rekọ a te sai su enọ a salọ na thọ vievie he. Okenọ Kristi erue e te romavia, ahwo a te ruẹ e rai. Rekọ ọzino Jesu a rẹ rọ ẹro ruẹ e riẹ hẹ.

Jesu ọ ta kpahe uye ulogbo nọ o te romavia evaọ urere uyero-akpọ nana, inọ: “Ọre na o re ti muebi, ọvẹre na o ti lo ho, isi na i re ti kie no obọ ehru ze, egaga obọ ehru na i re ti nuhu.” (Matiu 24:29) Ikọ nọ i yo eme imuozọ yena a wo otoriẹ oware nọ o te via na dẹẹ hẹ, rekọ o te jọ oke idudu.

Ẹvẹ eware imuozọ nọ e be te via na e te jọ ahwo-akpọ oma? Jesu ọ ta nọ: “Ahwo a ti kie ewawa fiki ozọ gbe irẹro eware nọ e te via evaọ otọakpọ na, keme egaga obọ ehru na i re ti nuhu.” (Luk 21:26) Evaọ uzẹme, Jesu o bi dhesẹ oke nọ idabolo e te mae ga kparobọ evaọ ikuigbe ohwo-akpọ.

U woma kẹhẹ inọ Jesu o ru rie vẹ kẹ ikọ na re inọ orọnikọ ohwo kpobi o ti bruenu hu evaọ oke nọ ‘Ọmọ ohwo ọ te rọ nyaze evaọ ẹgho avọ ogaga gbe oruaro ulogbo.’ (Matiu 24:30) Ọ ta no vẹre inọ Ọghẹnẹ o ti bru edẹ yena kpẹre “fiki enọ a salọ na.” (Matiu 24:22) Kọ eme ilele Jesu a re ru nọ a tẹ ruẹ eware imuozọ nọ Jesu ọ fodẹ na nọ e be via? Jesu ọ tuduhọ ilele riẹ awọ inọ: “Nọ eware nana i te muhọ ẹvia no, wha dikihẹ kpomavi jẹ kpare uzou rai rri ehru keme esiwo rai ọ be kẹle no.”—Luk 21:28.

Kọ ẹvẹ ilele Jesu nọ e te rria evaọ etoke nọ Jesu ọ ruẹaro riẹ na a te rọ riẹ epanọ urere na o kẹle te no? Jesu ọ kẹ ọtadhesẹ jọ kpahe ure ifigi, inọ: “Nọ egha eboba riẹ e tẹ nwane whẹ ebe họ no, yọ wha riẹ nọ ezi-uvo ọ kẹle no. Ere owhai re, nọ wha tẹ ruẹ eware nana kpobi, wha riẹ nọ ọ kẹle unuẹthẹ no. Uzẹme mẹ be ta kẹ owhai inọ oge ọnana ọ rẹ te vrẹ vievie he bẹsenọ eware nana kpobi e rẹ via no.”—Matiu 24:32-34.

Fikiere nọ ilele na a tẹ ruẹ abọ sa-sa oka na nọ i bi rugba, a rẹ riẹ nọ urere na o kẹle no. Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ e te jọ uzuazọ evaọ etoke yena nọ:

“Rọ kpahe ẹdẹ gbe auwa yena ohwo ọvo ọ riẹ hẹ, makọ ikọ-odhiwu hayo Ọmọ na dede rekọ Ọsẹ na ọvo. Keme wọhọ epanọ o jọ evaọ edẹ Noa, ere ọzino Ọmọ ohwo o rẹ te jọ. Keme wọhọ epanọ o jọ evaọ oke yena taure Owhe na o te ti ku, a jẹ re a jẹ da, ezae e jẹ rọo, yọ a jẹ rọ eyae kpohọ orọo, bọo ẹdẹ nọ Noa ọ rọ ruọ okọ na, a muẹrohọ họ bẹsenọ Owhe na ọ rọ ze, o te kpe ai kpobi no, ere ọzino Ọmọ ohwo o rẹ te jọ.” (Matiu 24:36-39) Owhe oke Noa nọ Jesu o ro dhesẹ ọzino Ọmọ ohwo na yọ oware nọ u kpomahọ akpọ na soso.

Avro ọ riẹ hẹ, ikọ Jesu nọ e be gaviezọ kẹe evaọ Ugbehru Olivi na a vuhumu nọ a rẹ jaja aro vi hrọ. Jesu ọ ta nọ: “Wha yọroma re udu rai o seba ewhrehe fiki emuọriọ obuobu gbe udi-oda ubuobu gbe awaọruọ uzuazọ, o gbẹ rrọ ere he, ẹdẹ yena o ve ti bru owhai ze idudhe wọhọ epanọ agbefẹ o re mu oware idudhe na. Keme u ti kpomahọ ahwo kpobi nọ a be rria otọakpọ na. Fikiere, wha jaja aro vi, wha hae lẹ olẹ-ayare ẹsikpobi re wha sae va eware nana kpobi nọ e te seba ẹvia ha na abọ, jẹ sai dikihẹ aro Ọmọ ohwo.”—Luk 21:34-36.

Ẹme Jesu nana o te je dhesẹ nọ eware nọ ọ ruẹaro rai na i ti te akpọ na soso. Orọnikọ ọ be ruẹaro kpahe eware nọ e te via evaọ imikpe jọ ọvo ho, nọ i ti kpomahọ okpẹwho Jerusalẹm hayo ahwo Ju ọvo. Rekọ ọ be ta kpahe eware nọ i “ti kpomahọ ahwo kpobi nọ a be rria otọakpọ na.”

Ọ ta nọ o gwọlọ nọ ilele riẹ a rẹ jaja aro vi, rou ẹsikpobi, jẹ ruẹrẹ oma kpahe. Jesu ọ rehọ ọtadhesẹ ọfa dhesẹ epanọ unuovẹvẹ nana u wuzou te inọ: “Wha riẹ onana: O hae jọnọ ọnọ o wo uwou na ọ riẹ oke nọ oji na ọ be rọ nyaze, ọ hai kpe aro fihọ, ọ hae kuvẹ hẹ re oji na o kporo uwou riẹ ruọ eva. Fiki onana, whai omarai wha ruẹrẹ oma kpahe keme Ọmọ ohwo ọ te nyaze evaọ auwa nọ wha roro ho.”—Matiu 24:43, 44.

Kẹsena Jesu ọ tẹ ta ẹme nọ ọ rẹ kẹ ilele riẹ ẹruore. Ọ kẹ rai imuẹro inọ okenọ eruẹaruẹ na i ti rugba, “ọrigbo” jọ ọ te jariẹ nọ ọ jaja aro vi je bi rou. Jesu ọ ta kpahe oware nọ ikọ na a re wo otoriẹ riẹ lọlọhọ, inọ: “Ginọ ono họ ọrigbo nọ a re fievahọ nọ o wo areghẹ na ọnọ olori riẹ o ro mu inọ ọ rẹrote erigbo uwou riẹ nọ i kiọkọ, re ọ rehọ emu kẹ ae evaọ ẹruoke? Eva e were ọrigbo yena otẹrọnọ olori riẹ ọ nyaze di ei họ ere oruo! Uzẹme mẹ be ta kẹ owhai, ọ te rehọ iẹe mu ọnọ ọ rẹ rẹrote eyero riẹ kpobi.” Rekọ, otẹrọnọ “ọrigbo” na o zihe ruọ ọrigbo omuomu, je muọ ibe erigbo riẹ họ ẹlahiẹ, olori na ọ te “kẹe uye nọ o mae ga.”—Matiu 24:45-51; wawo Luk 12:45, 46.

Rekọ, orọnikọ Jesu ọ be ta nọ ilele riẹ jọ a ti zihe ruọ ahwo omuomu hu. Kọ eme Jesu ọ gwọlọ rọ onana wuhrẹ ilele riẹ? Ọ gwọlọ nọ a rẹ jaja aro vi je rou, yọ ọtadhesẹ ọfa nọ ọ rọ ta ẹme u ru onana vẹ.

Anwẹsiẹ Jesu ọ be kẹ ikọ riẹ uyo ọrọ onọ nọ a nọ riẹ kpahe oka ọzino riẹ gbe ekuhọ uyero-akpọ na. Re ọ gbẹ kẹ ae ohrẹ kpahe onana, ọ tẹ rọ ọtadhesẹ ọfa ta ẹme. Ahwo nọ a te jọ uzuazọ evaọ etoke ọzino Jesu họ enọ e te ruẹ orugba ọtadhesẹ nana.

Enẹ o ro mu ọtadhesẹ na họ: “Uvie odhiwu o wọhọ emetẹ-kọkọ ikpe nọ e wha ikpẹ lele oma nyai zere ọva. Isoi e jọ gheghẹ, isoi i wo areghẹ.”—Matiu 25:1, 2.

Orọnikọ Jesu ọ be ta ha inọ a tẹ ghale ilele riẹ nọ e te ruọ Uvie obọ odhiwu na kpohọ abava, abọjọ e rrọ gheghẹ efa i te wo areghẹ. Ukpoye, ẹme nọ ọ be ta na họ obọ ilele na o rrọ sọ a ti muẹrohọ otọ hẹrẹ Uvie na hayo a te kuvẹ re eware efa e rehọ iroro rai. Rekọ Jesu o wo imuẹro nọ ilele riẹ kpobi a sai kru ẹrọwọ rai nọ a tẹ dawo ẹgba rai kpobi, Ọsẹ riẹ ọ vẹ te ghale ae.

Evaọ ọtadhesẹ na, emetẹ-kọkọ ikpe na kpobi a nyai dede ọva na jẹ gwọlọ nọ a rẹ jọ ehaa orọo na. Nọ ọva na ọ tẹ nyaze, emetẹ-kọkọ na a vẹ rọ ikpẹ rai tu re i lo fihọ oria kpobi, a vẹ rọ ere bru ọghọ họ ọva na oma nọ ọ be rọ aye riẹ kpobọ uwou nọ a ruẹrẹ kpahe kẹe na. Rekọ eme ọ via?

Jesu ọ ta nọ: “Igheghẹ na e wha ikpẹ rekọ a wha ewhri ọfa lele oma ha, rekọ iwoareghẹ na a wha ewhri ọfa evaọ ilolo rai kugbe ikpẹ rai. Fikinọ ọva na o je lehie, owezẹ u te mu ai họ esu a tẹ wezẹ no.” (Matiu 25:3-5) Ọva na ọ kake nyaze wọhọ epanọ a je roro ho. O wọhọ nọ ọva na ọ dina raha oke, fikiere emetẹ-kọkọ na a tẹ wezẹ no. Ẹsejọhọ ikọ na a te kareghẹhọ ọtadhesẹ Jesu kpahe ọzae nọ o no orua ovie ze nọ o kpohọ ugbothabọ nyai “wo ogaga uvie tobọ [je] zihe ze.”—Luk 19:11-15.

Evaọ ọtadhesẹ emetẹ-kọkọ ikpe na, Jesu ọ ta kpahe oware nọ o via nọ ọva na ọ nyaze uwhremu na, inọ: “Evaọ udevie aso a te yo ubo inọ: ‘Ọva na ọ be tha! Wha nyai zere iei.’” (Matiu 25:6) Kọ emetẹ-kọkọ na a ruẹrẹ oma kpahe je bi muẹrohọ otọ?

Jesu ọ ta haro nọ: “Kẹsena emetẹ-kọkọ na kpobi a tẹ kpama a tẹ ruẹrẹ ikpẹ rai họ. Igheghẹ na a tẹ ta kẹ iwoareghẹ na nọ, ‘Wha jọ ewhri rai kẹ omai umutho jọ keme ikpẹ mai i bi ti fu no.’ Iwoareghẹ na a tẹ kpahe kẹ ae nọ: ‘O wọhọ nọ ewhri mai na o ti te kẹ omai avọ owhai hi. Wha dhugbẹ nya bru enọ e rẹ zẹ re wha dẹ kẹ omarai.’”—Matiu 25:7-9.

Igheghẹ isoi na a muẹrohọ otọ họ yọ a ruẹrẹ oma kpahe kẹ ẹnyaze ọva na ha. Ewhri nọ a wo evaọ ikpẹ rai o ti te he, fikiere o gwọlọ nọ a rẹ nyae dẹ. Jesu ọ ta nọ: “Nọ a nyavrẹ nyae dẹ ewhri no, ọva na ọ tẹ nyaze. Emetẹ-kọkọ nọ e ruẹrẹ oma kpahe na a te lele iei ruọ eva oria ehaa orọo na, a tẹ kare ẹthẹ na. Uwhremu na, emetẹ-kọkọ edekọ na a tẹ nyaze re, be ta nọ, ‘Ọga, Ọga, rovie kẹ omai!’ Ọ tẹ kpahe kẹ ae nọ, ‘Uzẹme mẹ be ta kẹ owhai, mẹ riẹ owhai hi.’” (Matiu 25:10-12) Oware nọ u no rie ze u yoma kẹhẹ fikinọ a ruẹrẹ oma kpahe he yọ a muẹrohọ otọ gbe he.

Ikọ na a vuhumu nọ Jesu nọ ọ be ta ẹme na họ ọva na. Evaọ oke nọ u kpemu, o tube dhesẹ nọ ọyomariẹ yọ ọva. (Luk 5:34, 35) Kọ amono họ emetẹ-kọkọ iwoareghẹ na? Okenọ Jesu ọ jẹ ta kpahe “uthuru okakao” nọ a te ruọ Uvie na, ọ ta nọ: “Wha ku iwu rai họ jẹ ruẹrẹ oma kpahe, jọ ikpẹ rai e hai lo.” (Luk 12:32, 35) Fikiere evaọ ọtadhesẹ emetẹ-kọkọ na, ikọ na a ti vuhumu nọ ae omarai gbe amọfa nọ a te ruọ Uvie na Jesu ọ be ta kpahe na. Kọ eme Jesu ọ be rọ ọtadhesẹ nana wuhrẹ?

Jesu ọ fodẹ oware na gbiae. O ku ọtadhesẹ na họ nọ: “Fikiere, wha ruabọhọ erou, keme wha riẹ ẹdẹ na hayo auwa na ha.”—Matiu 25:13.

O rrọ vevẹ nọ Jesu ọ be hrẹ ilele riẹ nọ evaọ etoke ọzino riẹ na, o gwọlọ nọ a rẹ “ruabọhọ erou.” Ọ be nyaze, yọ o gwọlọ nọ ilele riẹ a rẹ ruẹrẹ oma kpahe jẹ jaja aro vi, wọhọ emetẹ-kọkọ iwareghẹ isoi na. A te ru ere, a te tẹrovi obọdẹ ẹruore nọ a wo na, a ve ti wo osohwa nọ Ọghẹnẹ ọ ruẹrẹ fihọ kẹ ae.

Nọ Jesu avọ ikọ ene riẹ a gbẹ rrọ Ugbehru Olivi na, ọ tẹ rọ ọtadhesẹ ọfa ta ẹme kẹ ae. Emedẹ jọ nọ i kpemu nọ ọ jọ obọ Jẹriko, ọ kẹ ọtadhesẹ emaina na ro dhesẹ nọ o te gbẹ rehọ oke re Uvie na o tẹ ze. Ọtadhesẹ nana nọ ọ be te rọ ta ẹme na ọ wọhọ orọ emaina na evaọ idhere buobu. Ọtadhesẹ nana yọ abọjọ uyo nọ ọ kẹ ikọ riẹ kpahe onọ nọ a nọ riẹ kpahe etoke ọzino riẹ gbe ekuhọ uyero-akpọ na. Ọ rọ ọtadhesẹ na wuhrẹ nọ o gwọlọ nọ ilele riẹ a re kru oma ga evaọ iruo nọ ọ kẹ rai na.

Jesu o mu ọtadhesẹ na họ nọ: “O wọhọ epaọ ọzae nọ ọ gwọlọ kpohọ erẹ evaọ orẹwho ofa nọ o se erigbo riẹ o te mu ekwakwa riẹ họ ae obọ.” (Matiu 25:14) Nọ orọnọ Jesu ọ kake rọ oma riẹ dhesẹ ọzae nọ o kpohọ ugbothabọ “nyai wo ogaga uvie tobọ” na, ikọ na a te nwani vuhumu nọ Jesu họ “ọzae” nọ ọ fodẹ evaọ ọtadhesẹ nana.—Luk 19:12.

Taure ọzae nọ Jesu ọ fodẹ evaọ ọtadhesẹ na o te ti kpohọ erẹ, o mu ekwakwa eghaghae riẹ họ obọ erigbo riẹ. Evaọ ikpe esa gbe emerae ezeza erọ odibọgba Jesu na, ọ tẹrovi usiuwoma Uvie na nọ ọ jẹ ta, je wuhrẹ ilele riẹ epanọ a re ru iruo nana. Whaọ o bi ti zihe kpobọ odhiwu, avọ imuẹro inọ ilele riẹ a te ruabọhọ iruo nọ o wuhrẹ i rai na.—Matiu 10:7; Luk 10:1, 8, 9; wawo Jọn 4:38; 14:12.

Evaọ ọtadhesẹ na, ẹvẹ ọzae na ọ ghale ekwakwa riẹ? Jesu ọ ta nọ: “Ọ kẹ ọjọ etalẹnte isoi, ọfa ivẹ, ọfa kọ ọvo, ọ kẹ omomọvo wọhọ epanọ ẹgba riẹ o mu, o te kpohọ erẹ.” (Matiu 25:15) Kọ ẹvẹ erigbo na a ti ru ekwakwa nọ a kẹ rai na? Kọ a ti kru oma ga rehọ ae ru iruo kẹ olori rai? Jesu ọ ta kẹ ikọ riẹ nọ:

“Ọnọ a kẹ etalẹnte isoi na ọ tẹ nwane nyae rehọ ai mu eki họ ẹtho, o te wo isoi efa bae. Ere ọvona ọnọ a kẹ ivẹ na o ru re, o te wo ivẹ efa bae. Rekọ ọrigbo nọ a kẹ etalẹnte ọvo na ọ tẹ nyae tọ ugho olori riẹ na họ otọ.” (Matiu 25:16-18) Eme ọ te via nọ olori na o te kpozi?

Jesu ọ ta haro nọ: “Nọ oke krẹkri o vrẹ no, olori erigbo na o te kpozi, o te se ai re a vuẹe epanọ a rọ igho na ru te.” (Matiu 25:19) Erigbo ivẹ ọsosuọ na a dawo ẹgba rai kpobi, ‘wọhọ epanọ ẹgba rai o mu.’ Aimava na a kru obọ ga evaọ iruo, a te wo efa ba ekwakwa nọ a kẹ rai na. Ọnọ a kẹ etalẹnte isoi na o wo isoi bae, ọnọ a kẹ ivẹ na o te je wo ivẹ bae re. (Evaọ oke yena, etalẹnte ọvo yọ osa nọ a rẹ hwa ohwo nọ o te ru iruo ikpe 19.) Olori na o jiri rai omomọvo, inọ: “Whẹ kobiruo, emamọ ọrigbo nọ a re fievahọ! Whọ riẹ ru evaọ umutho eware nọ a muhọ owhẹ obọ. Me ti mu eware buobu họ owhẹ obọ. Nyaze te reawere oghọghọ olori ra.”—Matiu 25:21.

Rekọ ọrigbo nọ a kẹ etalẹnte ọvo na ọ rehọ etalẹnte na ru oware ovo ho. Ọ ta nọ: “Olori, mẹ riẹ nọ whẹ yọ ohwo nọ oware nọ omọfa o ru o rẹ kake da ẹro ho, who re vu evaọ oria nọ whọ kọ fihọ họ, je kokohọ evaọ oria nọ whọ ruẹ uye fihọ họ. Fikiere ozọ u te mu omẹ, mẹ tẹ tọ etalẹnte ra họ otọ. Ugho ra ona.” (Matiu 25:24, 25) O tube fi ugho na họ uwou-igho ho re a hwa isuo fihọ iẹe rọkẹ olori riẹ. Ma sae ta nọ ọ raha ekọ ku olori riẹ.

Agbẹta nọ olori na o ro sei “ọrigbo omuomu, ọyẹlẹ na.” A mi rie onọ a kẹ riẹ vẹre na, a tẹ rehọ iẹe kẹ ọrigbo nọ o kru oma ga evaọ iruo na. Olori na o te fi uzi họ nọ: “Ohwo kpobi nọ o wo a rẹ te kẹe efa kugbe, o ve ti wo buobu. Rekọ ọnọ o wo ho, a ti mi ei makọ onọ o wo na dede.”—Matiu 25:26, 29.

Jesu ọ ta eme buobu no nọ u fo nọ ilele riẹ a re roro kpahe, makọ enọ ọ ta evaọ ọtadhesẹ nana. A ruẹ vevẹ nọ iruo nọ Jesu o mu họ ae obọ na, koyehọ iruo usiuwoma ota re ahwo a zihe ruọ ilele Jesu na, yọ iruo nọ i wuzou gaga. Yọ Jesu ọ gwọlọ nọ a kru oma ga evaọ iruo nana. Orọnikọ Jesu o bi rẹro nọ aikpobi a ti ru epọvo na ha evaọ iruo usiuwoma ota na nọ o mu họ ae obọ na. Wọhọ epanọ ọ fodẹ evaọ ọtadhesẹ na, ohwo kpobi o re ru “wọhọ epanọ ẹgba riẹ o mu.” Orọnikọ onana u dhesẹ nọ eva e te were Jesu hu nọ olele riẹ jọ ọ tẹ rrọ “ọyẹlẹ,” nọ ọ gbẹ be dawo ẹgba riẹ kpobi hi evaọ iruo Olori na.

Ababọ avro, eva e were ikọ na gaga nọ Jesu ọ kẹ ae imuẹro nọ: “Ohwo kpobi nọ o wo a rẹ te kẹe efa kugbe.”

Obọnana Jesu ọ jọ ehru Ugbehru Olivi kẹ ọtadhesẹ emetẹ-kọkọ gbe ọrọ etalẹnte no na. Ẹvẹ o ro ku uyo nọ ọ kẹ ikọ riẹ na họ kpahe oka ọzino riẹ gbe orọ urere uyero-akpọ na? Ọ rọ ọtadhesẹ ọfa ta ẹme, ọrọ igodẹ gbe ewe.

Nọ Jesu o mu ọtadhesẹ na họ, ọ fodẹ oke nọ eware nana e te rọ via, inọ: “Nọ Ọmọ ohwo ọ te nyaze evaọ oruaro riẹ avọ ikọ-odhiwu kpobi nọ e rrọ kugbei, ọ te keria agbara-uvie oruaro riẹ.” (Matiu 25:31) Ẹme Jesu nana o dhesẹ vevẹ nọ ọyomariẹ ọtadhesẹ nana o kiekpahe. Unuẹse buobu o se omariẹ “Ọmọ ohwo.”—Matiu 8:20; 9:6; 20:18, 28.

Oke vẹ ọtadhesẹ nana o ti rugba? O ti rugba evaọ oke nọ Jesu “ọ te nyaze evaọ oruaro riẹ” avọ ikọ-odhiwu, nọ ọ te keria “agbara-uvie oruaro riẹ.” Ọ ta no vẹre kpahe “Ọmọ ohwo nọ ọ be nyaze evaọ ẹgho avọ ogaga gbe oruaro ulogbo,” yọ ikọ-odhiwu e rrọ kugbei. Oke vẹ oye? Nọ etoke uye na “o tẹ nwane vrẹ no.” (Matiu 24:29-31; Mak 13:26, 27; Luk 21:27) Fikiere, ọtadhesẹ nana o ti rugba evaọ obaro nọ Jesu ọ te nyaze evaọ oruaro riẹ. Kọ eme o ti ru evaọ oke yena?

Jesu ọ ta nọ: “Nọ Ọmọ ohwo ọ te nyaze . . . , erẹwho na kpobi a ve ti kokohọ aro riẹ, ọ vẹ te hẹriẹ ahwo, wọhọ epanọ othuru-igodẹ ọ rẹ hẹriẹ igodẹ no ewe. O ve ti fi igodẹ na họ obọze riẹ, ewe na kọ ẹkpẹlobọ riẹ.”—Matiu 25:31-33.

Jesu ọ ta kpahe igodẹ na nọ: “Kẹsena Ovie na ọ vẹ te ta kẹ enọ e rrọ obọze riẹ nọ: ‘Wha nyaze, whai enọ Ọsẹ mẹ ọ ghale no, re wha reuku Uvie nọ a ruẹrẹhọ kẹ owhai no emuhọ akpọ na ze.’” (Matiu 25:34) Fikieme Ovie na ọ rọ jẹ igodẹ na rehọ?

Ovie na o ru rie vẹ nọ: “Nọ ohọo u je kpe omẹ wha kẹ omẹ emu re; nọ uruame u je kpe omẹ wha kẹ omẹ ame da. Mẹ jọ ọrara, wha dede omẹ rehọ; nọ mẹ jọ ẹbẹba wha kẹ omẹ ewu kuhọ. Nọ mẹ jẹ mọ wha rẹrote omẹ. Mẹ jọ uwou-odi, wha weze bru omẹ ze.” Nọ igodẹ na, koyehọ “ikiẹrẹe na” a nọ Ovie na oke nọ a ro ru eware iwoma nana kpobi kẹe, ọ tẹ ta kẹ ae nọ: “Nọ orọnọ wha ru ere kẹ ọjọ evaọ usu enọ e mae kawo evaọ inievo mẹ nana, mẹ wha ru rie kẹ.” (Matiu 25:35, 36, 40, 46) Orọnikọ obọ odhiwu a jọ ru eware ezi nana ha, keme a rẹ jọ obọ odhiwu mọ họ, yọ ohọo o rrọ obei gbe he. Avro ọ riẹ hẹ inọ inievo Kristi nọ e rrọ otọakpọ a ru eware iwoma nana kẹ.

Kọ ẹvẹ kpahe ewe na, enọ a fihọ ẹkpẹlobọ na? Jesu ọ ta nọ: “Kẹsena [Ovie na] ọ vẹ te ta kẹ enọ e rrọ ẹkpẹlobọ riẹ nọ: ‘Wha no etenẹ no, whai enọ a brukpe no, kpohọ erae ebẹdẹ bẹdẹ nọ a ruẹrẹhọ kẹ Ẹdhọ avọ ikọ riẹ. Keme ohọo u je kpe omẹ rekọ wha kẹ omẹ emu re he; uruame u je kpe omẹ rekọ wha kẹ omẹ ame da ha. Mẹ jọ ọrara, rekọ wha dede omẹ rehọ họ; mẹ jọ ẹbẹba rekọ wha kẹ omẹ ewu kuhọ họ; mẹ jẹ mọ, mẹ jọ uwou-odi, rekọ wha nyaze te ruẹ omẹ hẹ.’” (Matiu 25:41-43) A brukpe ewe na keme a ru eware ezi kẹ inievo Kristi nọ e rrọ otọakpọ họ, wọhọ epanọ u fo nọ a hai ru.

Ikọ na a vuhumu nọ oware nọ u ti no ẹdhoguo nana ze evaọ obaro o te jọ bẹdẹ bẹdẹ. Jesu ọ ta kẹ ae nọ: “Kẹsena [Ovie na] ọ vẹ te ta kẹ ae nọ: ‘Uzẹme mẹ be ta kẹ owhai, nọ orọnọ wha ru ere kẹ ọvuọvo evaọ usu enana nọ e mae kawo na ha na, wha ru rie kẹ omẹ hẹ.’ Enana a re ti kpohọ ọraha ebẹdẹ bẹdẹ, rekọ ikiẹrẹe na a re ti wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.”—Matiu 25:45, 46.

Uyo nọ Jesu ọ kẹ ikọ riẹ na u wo eware buobu nọ u fo nọ ilele riẹ a re roro kpahe, onọ u ti ru ai kiẹ uruemu gbe iruẹru rai riwi.