Uzou Avọ 10

Orọo Yọ Okẹ nọ U No Obọ Ọghẹnẹ Oyoyou Ze

“Ufi nọ a thahe akuasa o rẹ kake sawo ho.” —ỌTAUSIUWOMA NA 4:12.

1, 2. (a) Eme ọ rẹ sae ziọ omai iroro ẹsejọ kpahe ahwo nọ a rọo no obọ, kọ fikieme? (b) Enọ vẹ ma te ta ẹme kpahe evaọ uzoẹme nana?

KỌ O rẹ were owhẹ re who kpohọ ehaa-orọo? O rẹ were ahwo buobu, keme ehaa itieye na e rẹ were. Whọ rẹ ruẹ ọzae avọ aye na nọ a gẹgọ wowoma. Ere ọvo dede he, whọ rẹ ruẹ ovao rai nọ o rrọ ohwohwẹ! Evaọ ẹdẹ nana, eva e rẹ were ae gaga, yọ o rẹ wọhọ nnọ enẹ ọvo akpọ rai ọ be te jọ.

² Ghele na, avro ọ riẹ hẹ inọ ozighi ọ da erọo buobu fia nẹnẹ. Dede nọ ma re rẹro inọ eware i ti woma kẹ ahwo nọ a rọo obọ, ẹsejọ ma sai roro inọ: ‘Kọ evawere e te jọ orọo nana? Kọ o te tọ?’ Uyo enọ nana o rẹ jọ Ee otẹrọnọ ọzae avọ aye na a rọ ẹro so je fi ithubro nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ kpahe orọo họ iruo. (Itẹ 3:5, 6) U fo nọ a re ru ere re a sae daji uyoyou Ọghẹnẹ. Enẹna, joma ta ẹme te oware nọ Ebaibol e ta kpahe enọ ene nọ e rrọ obotọ na: Fikieme ohwo ọ jẹ rọo? Whọ tẹ gwọlọ rọo, ono whọ rẹ salọ wọhọ ọrivẹ-orọo? Ẹvẹ whọ sae rọ ruẹrẹ oma kpahe kẹ orọo? Kọ eme o re fi obọ họ kẹ ọzae avọ aye nọ a rọo no rria kugbe avọ evawere?

FIKIEME OHWO Ọ JẸ RỌO?

3. Fikieme o rọ kare areghẹ re ohwo ọ rọo fiki ẹjiroro nọ o fioka ha?

³ Ahwo jọ a roro nọ orọo họ oware nọ o rẹ wha evawere ze—inọ whọ gbẹ rọo ho who re wo evawere evaọ uzuazọ họ. Oyena yọ ọrue koikoi! Jesu, ọnọ ọ rọo ho na, ọ ta inọ uzuazọ seba-ẹrọo yọ okẹ, yọ ọ tuduhọ enọ e gwọlọ rọo ho awọ re a daoma jọ ere. (Matiu 19:11, 12) Pọl ukọ na ọ ta kpahe erere nọ ọ rrọ seba-ẹrọo re. (1 Ahwo Kọrint 7:32-38) Orọnikọ Jesu hayo Pọl a fi uzi họ inọ a rọo ho ho; evaọ uzẹme, ikere na e ta inọ re a wuhrẹ nnọ o thọ re a rọo o rrọ usu iwuhrẹ ikọ-muomu. (1 Timoti 4:1-3) O make rrọ ere na, seba-ẹrọo o rẹ wha erere ologbo se ahwo nọ a gwọlọ tẹrovi egagọ Jihova ọvo. Fikiere, o rẹ jọ ababọ areghẹ re ohwo ọ rọo fiki ẹjiroro nọ o fioka ha, wọhọ, ehwa mẹ e be rọo fikiere mẹ rẹ rọo re.

4. Ẹvẹ emamọ orọo u re ro fi obọ họ evaọ ẹyọrọ ọmọ?

⁴ Evaọ abọdekọ riẹ, kọ emamọ ẹjiroro ọ riẹ nọ a rẹ rọ rọo? Ee. Orọo yọ okẹ jọ nọ u no obọ Ọghẹnẹ oyoyou mai ze re. (Emuhọ 2:18) Fikiere orọo u wo irere jọ, yọ o rẹ sae wha evawere ze. Wọhọ oriruo, emamọ orọo o rẹ lẹliẹ uzuazọ uviuwou jọ wowoma. Emọ a gwọlọ uwou nọ u re dhedhẹ nọ esẹgbini a rẹ jọ yọrọ ae, dhesẹ uyoyou kẹ ai, whọku ai jẹ kpọ ae họ. (Olezi 127:3; Ahwo Ẹfẹsọs 6:1-4) Rekọ, orọnikọ fiki emọ-iyẹ ọvo a jẹ rọo ho.

5, 6. (a) Wọhọ epanọ Ọtausiuwoma Na 4:9-12 o ta, irere jọ vẹ i re no usu okpekpe ze? (b) Ẹvẹ orọo o sae rọ jọ wọhọ ufi egẹ-esa?

⁵ Roro kpahe otofa oria Ebaibol nọ a si uzoẹme nana no ze avọ eme nọ e ware riẹ họ: “Imava i woma vi omọvo, keme a wo emamọ osaohwa rọkẹ iruo rai. Keme [ọjọ o] te kie, ọjọ ọ rẹ kpare ọrivẹ riẹ; jọ a weri kẹ ohwo nọ o kie nọ o wo ohwo nọ ọ rẹ kpare iẹe kpehru hu. Ofa, otẹrọ nọ imava i te kiẹzẹ kugbe, a [vẹ] roro; rekọ ẹvẹ omọvo ọ rẹ sae [rọ] roro? Dede nọ ohwo jọ ọ rẹ kpare obọ vi ohwo jọ nọ ọye ọvo ọ rọ, imava e rẹ sae ze ai dhe. Ufi nọ a thahe akuasa o rẹ kake sawo ho.”—Ọtausiuwoma Na 4:9-12.

⁶ Orọ ọsosuọ, ikere nana e be ta kpahe erere nọ ọ rrọ usu imava. Uzẹme riẹ họ, orọo họ usu nọ o mae kpekpe. Wọhọ epanọ ikere nana i dhesẹ, okugbe otiọye na o rẹ lẹliẹ imava nọ e rrọ orọo fi obọ họ kẹ ohwohwo, thọ, jẹ sasa ohwohwo oma. Orọo o rẹ mae ga otẹrọnọ oware ofa jọ u re kuomagbe usu imava na. Wọhọ epanọ oria Ebaibol nana u dhesẹ na, a rẹ sae sawo ufi egẹ-ivẹ. Rekọ ifi esa nọ a thahe kugbe e rẹ bẹ ẹsawo. Eva nọ a re ru were Jihova o tẹ rrọ oware nọ o mae roja kẹ ọzae avọ aye na, kiyọ orọo rai o wọhọ ufi egẹ-esa yena. U dhesẹ nọ Jihova ọ rrọ orọo na re, fikiere okugbe na o rẹ ginẹ jọ gaga.

7, 8. (a) Didi uthubro Pọl ọ kẹ Ileleikristi nọ e re rọo ho enọ isiuru owezẹ e rrọ ẹbẹbẹ kẹ? (b) Eme Ebaibol na e ta kpahe oware nọ ma re rẹro riẹ evaọ orọo?

⁷ Ofariẹ, evaọ orọo ọvo a jọ kuvẹ kẹ oware kpobi nọ u wobọ kugbe owezẹ ọzae-avọ-aye. Evaọ orọo ọvo a je rri owezẹ ọzae-avọ-aye wọhọ oware omaweromẹ. (Itẹ 5:18) Nọ ohwo nọ ọ re rọo ho ọ tẹ make vrẹ udhudhu ọmoha no, koyehọ, oke nọ isiuru owezẹ e rẹ rọ kake jọ gaga na, isiuru owezẹ e rẹ gbẹ jọ ẹbẹbẹ kẹe ghele. Ọ gbẹ gba oma riẹ hẹ, isiuru itieye na e sai su kpohọ uruemu ugbegbe. Ẹzi ọ wọ Pọl kere uthubro nana kẹ ahwo nọ a re rọo ho: “Otẹrọnọ a sae gba oma rai hi, jọ a rọwo. Keme u fo re wha rọwo vi ikpenọ, wha re gbe ọfariẹ.”—1 Ahwo Kọrint 7:9, 36; Jemis 1:15.

⁸ Oghẹrẹ ẹjiroro kpobi nọ o be wọ ohwo rọo kẹhẹ, u fo re ọ riẹ oware nọ ọ be te rẹriẹ ovao dhe na. Wọhọ epanọ Pọl o fi rie họ, enọ e rọo a ti “wo ukpokpoma akpọ na.” (1 Ahwo Kọrint 7:28) Ahwo nọ e rọo no a rẹ rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ nọ enọ e re rọo ho a rẹ rẹriẹ ovao dhe he. Dede na, otẹrọnọ whọ jiroro nọ whọ rẹ rọo, ẹvẹ whọ sai ro ru ebẹbẹ na kao, re whọ jọ orọo na wo evawere ziezi? Edhere jọ họ who re fiẹrohotọ ziezi salọ ọrivẹ-orọo ra.

ẸVẸ WHỌ SAE RỌ RIẸ EMAMỌ ỌRIVẸ-ORỌO?

9, 10. (a) Ẹvẹ Pọl o ro dhesẹ enwoma nọ e rrọ usu okpekpe nọ a re wo kugbe enọ e be gọ Jihova ha? (b) Eme ọ be hai noi ze nọ ahwo a te gbabọkẹ uthubro Ọghẹnẹ inọ a rọo “evaọ Ọnowo na” ọvo?

⁹ Ẹzi Ọghẹnẹ ọ wọ Pọl kere ehri-uzi jọ nọ u fo nọ ma re fihọ iruo nọ ma tẹ be salọ ọrivẹ-orọo: “Wha ku oma rai gbe egedhọ họ.” (2 Ahwo Kọrint 6:14) Ọ rehọ oriruo nọ ọ kẹ na ro no oware nọ ewhẹrẹ i re ru ze. Otẹrọnọ erao ivẹ nọ a thuru kugbe, ọjọ ọ rro jẹ goma vi ọdekọ, uye o rẹ bẹ erao ivẹ na. Ere ọvona re, nọ ohwo nọ ọ rrọ odibo Jihova ọ tẹ rehọ ọnọ ọ be gọ Jihova ha, ababọ avro, ebẹbẹ buobu e rẹ jọ orọo na. Otẹrọnọ ọjọ ọ gwọlọ daji uyoyou Jihova yọ ọdekọ ọ be daezọ oyena ha, itee rai evaọ uzuazọ e sae rọwokugbe he, yọ idhọvẹ buobu e sai no oyena ze. Fikiere, Pọl ọ tuduhọ Ileleikristi awọ nnọ a rọo “evaọ Ọnowo na” ọvo.—1 Ahwo Kọrint 7:39.

¹⁰ Evaọ ẹsejọ, Ileleikristi nọ e re rọo ho a jiroro no inọ re kuomagbe ọnọ ọ be gọ Jihova ha u woma vi goli nọ a rrọ na. Ejọ a kekaro fihọ gbabọkẹ uthubro Ebaibol, a tẹ rọo ohwo nọ ọ be gọ Jihova ha. Wọhọ epanọ o be hae jọ, enuobro o bi noi ze. Ahwo otiọye a vẹ te ruẹ nnọ a rehọ ohwo nọ a rẹ sae gbẹ ta ẹme kpahe eware nọ e mai wuzou evaọ uzuazọ họ, koyehọ eware abọ-ẹzi. Ọkora nọ u re no oyena ze o rẹ sae ga thethabọ vi onọ a jọ taure a tẹ te rọo. O rrọ oware evawere inọ ma wo idu buobu erọ Ileleikristi nọ e re rọo ho nọ i fievahọ jẹ be romakpotọ nya lele ithubro Ọghẹnẹ evaọ ẹme nana. (Olezi 32:8) Dede nọ a rẹro nọ a te rọo ẹdẹjọ, a bi kru oma rai bẹsenọ a rẹ ruẹ ọrivẹ-orọo evaọ udevie ahwo nọ e be gọ Jihova Ọghẹnẹ.

11. Eme ọ rẹ sai fi obọ họ k’owhẹ salọ ọrivẹ-orọo avọ areghẹ? (Se ẹkpẹti nọ ọ rrọ ẹwẹ-obe avọ 114 na re.)

¹¹ Ma riẹ inọ, orọnikọ odibo Jihova kpobi ọ rẹ nwani fo wọhọ ọrivẹ-orọo ho. Whọ tẹ be jiroro orọo, gwọlọ ohwo nọ uruemu riẹ gbe itee abọ-ẹzi riẹ e rọwokugbe era, ọ vẹ jẹ jọ ohwo nọ o you Ọghẹnẹ wọhọ epanọ who you rie. Ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ na o kere evuẹ buobu no kpahe ẹme nana, yọ o rrọ oware areghẹ re who se ithubro nana nọ i no Ikereakere ze na jẹ lẹ re e kpọ owhẹ jiroro nana nọ i wuzou na.a—Olezi 119:105.

12. Evaọ ewho buobu, ẹvẹ a re ro wo aye, kọ oriruo Ebaibol vẹ ọ rrọ oriruo kẹ omai?

¹² O rrọ uruemu ewho buobu re esẹgbini a wo aye kẹ ọmọ rai. A jọ ewho itieye na rọwo inọ esẹgbini họ enọ i wo areghẹ gbe eriariẹ ziezi nọ a rẹ rọ jiroro ilogbo itieye na. Erọo buobu nọ a jọ nya ukọ aye kẹ ọmọzae a be hae jarai wo evawere yọ e be tọ, wọhọ epanọ o jọ evaọ oke anwae. Oriruo Abraham nọ o vi odibo riẹ nyae gwọlọ aye kẹ Aiziki yọ obọdẹ oriruo kẹ esẹgbini nọ e gwọlọ wo aye kẹ emọ rai nẹnẹ. Orọnikọ iviuwou nọ i wo igho nọ a riẹ okpodẹ oye o jọ Abraham oja ha. Ukpoye, ọ daoma gaga re ọ ruẹ nnọ ọ sai wo aye kẹ Aiziki evaọ udevie ahwo nọ e be gọ Jihova.b—Emuhọ 24:3, 67.

ẸVẸ WHỌ SAE RỌ RUẸRẸ OMA KPAHE KẸ

ORỌO NỌ U RE WO EVAWERE JẸ TỌ?

13-15. (a) Ẹvẹ ehri-uzi nọ o rrọ Itẹ 24:27 o sai ro fi obọ họ kẹ ọmoha nọ o bi wo iroro orọo? (b) Eme ọmọtẹ o re ru rọ ruẹrẹ oma kpahe kẹ orọo?

¹³ Otẹrọnọ who mu iroro orọo họ ewo no, u re woma re whọ nọ omara nọ: ‘Kọ mẹ ginẹ ruẹrẹ oma kpahe kẹ orọo no?’ Orọnikọ isiuru nọ who bi wo kpahe owezẹ ọzae-avọ-aye, isiuru kpahe ohwo nọ wha rẹ gbẹ jọ, hayo emọ-iyẹ i re dhesẹ nnọ whọ ruẹrẹ oma kpahe no ho. Ukpoye, igogo ewha-iruo jọ e riẹ nọ u fo nọ ọzae hayo aye nọ ọ gwọlọ rọo o re roro kpahe.

¹⁴ Ọmoha nọ ọ be gwọlọ aye o re roro kpahe ehri-uzi nana ziezi: “Jọ eva otafe ruẹrẹ iruo rahọ, jọ obọ ẹwọ ruẹrẹ eware kpobi họ; taore whọ tẹ bọ [ẹkẹ uviuwou] ra.” (Itẹ 24:27) Eme họ otofa ẹme nana? Evaọ oke anwae, nọ ọzae ọ tẹ gwọlọ ‘bọ ẹkẹ uviuwou riẹ,’ u re woma re ọ nọ oma riẹ inọ, ‘Kọ mẹ ruẹrẹ oma kpahe no re mẹ rẹrote aye gbe emọ nọ ma ti yẹ?’ O re wo udhu obọriẹ hayo iruo nọ o bi ru. Epọvo na o rẹ jọ nẹnẹ re. Ọzae nọ ọ gwọlọ rọo ọ rẹ ruẹrẹ oma kpahe kẹ owha-iruo na. Nọ oma riẹ o tẹ rrọ kọkọ, o re ru iruo. Ebaibol na e ta nọ ohwo nọ ọ rẹ sae rẹrote uviuwou riẹ hẹ evaọ abọ-iwo, gbe abọ-ẹzi, o yoma vi ohwo nọ ọ rrọ orọwọ na ha!—1 Timoti 5:8.

¹⁵ Ere ọvona re, aye nọ ọ jiroro nọ ọ be rọo o wo ewha-iruo sa-sa nọ ọ rẹ wọ. Ebaibol na e fodẹ iruo gbe iruemu-aghae jọ nọ i fo nọ aye o re wo nọ o bi fi obọ họ kẹ ọzae riẹ jẹ be rẹrote uviuwou riẹ na. (Itẹ 31:10-31) Ezae avọ eyae nọ e rọ okpakpa ruọ orọo ababọ oma oruẹrẹ kpahe kẹ ewha-iruo nọ e riẹ, yọ ahwo oriobọ, keme a roro kpahe oware nọ a rẹ sae kẹ ọrivẹ orọo rai hi. Mai wuzou, u fo nọ enọ e be jiroro orọo a ruẹrẹ oma kpahe evaọ abọ-ẹzi.

16, 17. Ehri-izi Ikereakere vẹ u fo nọ enọ e be ruẹrẹ oma kpahe kẹ orọo a re roro kpahe?

¹⁶ Omaruẹrẹ kpahe kẹ orọo o kẹre te eroro kpahe ewha-iruo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ ọzae avọ aye. U fo re ọzae ọ riẹ oware nọ o gwọlọ re ohwo ọ jọ ọnọ o wuzou uviuwou Oleleikristi. Orọnikọ uzou-uwo na yọ uvẹ nọ o re ro dhuaro ho. Ukpoye, ọ rẹ rọ aro kele oghẹrẹ nọ Jesu o bi ro dhesẹ uzou-uwo riẹ. (Ahwo Ẹfẹsọs 5:23) Epọvo na re, u fo re aye Oleleikristi o wo otoriẹ obọdẹ owha-iruo nọ aye o wo. Kọ u ti noi eva ze re ọ roma kpotọ kẹ “uzi ọzae” riẹ? (Ahwo Rom 7:2) Taure ọ tẹ be rọo na, ọ rọ otọ uzi Jihova avọ Kristi no. (Ahwo Galesha 6:2) Udu-esuo ọzae riẹ evaọ uwou na yọ uzi ofa. Kọ o ti yoẹme jẹ roma kpotọ kẹ udu-esuo ọzae nọ ọ gba ha? Otẹrọnọ o were riẹ inọ o re ru oyena ha, u re woma re ọ seba ẹrọo.

¹⁷ Ofariẹ, o gwọlọ nọ omomọvo ọ rẹ ruẹrẹ oma kpahe re o ru ẹgwọlọ ọrivẹ riẹ kẹe. (Ahwo Filipai 2:4) Pọl o kere nọ: “Je owhai kohwo kohwo o you aye riẹ wọhọ oma obọriẹ, jọ aye omariẹ ọ ruẹ nọ ọ rehọ adhẹẹ kẹ ọzae riẹ.” Avọ obufihọ ẹzi Ọghẹnẹ, Pọl o vuhumu inọ o rẹ were ọzae na nọ ọ tẹ ruẹ nnọ aye riẹ ọ bẹ kẹe adhẹẹ odidi. Yọ o rẹ were aye gaga re ọ ruẹ inọ ọzae riẹ o you rie.—Ahwo Ẹfẹsọs 5:21-33.

18. Fikieme u ro fo re ọmọzae avọ ọmọtẹ a wo oma-oriẹsuo nọ a tẹ be nya usu orọo?

¹⁸ Fikiere, etoke nọ imava a be rọ nya usu orọo o rẹ jọ oke omaweromẹ ọvo ho. Oke yena yọ okenọ ọzae avọ aye a re ro wuhrẹ epanọ a re ro yeri kugbe ohwohwo ziezi, jẹ ruẹ sọ a gine fo orọo. O tẹ jẹ rrọ oke nọ a re ro dhesẹ oma-oriẹsuo! Isiuru re a bẹlẹ obẹlẹ o rẹ sae jọ gaga—keme, isiuru itieye na yọ ẹkoma ohwo. O make rọ ere na, enọ i gine you ohwohwo a rẹ whaha uruemu kpobi nọ o rẹ sae wha enwoma abọ-ẹzi se ọnọ a you. (1 Ahwo Tẹsalonika 4:6) Fikiere, otẹrọnọ wha be nya usu orọo, wha wo oma-oriẹsuo; wha rẹ sai wo erere no okwakwa-aghae yena ze evaọ uzuazọ rai kpobi, to wha rọo hayo wha rọo ho.

EME WHO RE RU NỌ

ORỌO RA O JẸ TỌ?

19, 20. Ẹvẹ eriwo nọ Oleleikristi o re wo kpahe orọo u re ro wo ohẹriẹ no orọ ahwo buobu evaọ akpọ inẹnẹ? Dhesẹ iẹe.

¹⁹ Otẹrọnọ ọzae avọ aye a gwọlọ inọ orọo rai o tọ, u fo nọ a rẹ riẹ otọ eyaa nọ a ya kẹ ohwohwo na. Orọnikọ orọo yọ oware nọ a rẹ la ro jẹ la no ho, rekọ yọ oware nọ Jihova ọ ruẹrẹhọ re o tọ. (Emuhọ 2:24) U yoma kẹhẹ inọ ahwo buobu nẹnẹ a rri orọo ere he. Evaọ eria jọ, ahwo a rri orọo wọhọ ifi ivẹ nọ a thuru kugbe. Ẹsejọhọ a riẹ hẹ inọ ọtadhesẹ yena o nwani dhesẹ oghẹrẹ nọ ahwo buobu a rri orọo fihọ. Ẹvẹ o rọ rrọ ere? Nọ a te thuru ifi ivẹ kugbe ziezi u fo nọ o rẹ fere he nọ a tẹ be rehọ iẹe ruiruo, rekọ uzẹme riẹ họ a rẹ sae rae no lọlọhọ.

²⁰ Ahwo buobu nẹnẹ a rri orọo wọhọ oware ubroke. A rẹ họrọ ruọ orọo keme a roro nọ u ti ru ẹgwọlọ rai kẹ ai, rekọ a rẹro inọ ebẹbẹ e tẹ roma via, orọo na o vẹ fa. Rekọ kareghẹhọ oware nọ Ebaibol e rọ kẹ oriruo oghẹrẹ ọgbakugbe nọ o rẹ jọ orọo—ufi. A re ru ifi nọ a re ro thuru ewẹ-ehọ fihọ ekọ-iyibo nọ ofou ọ rẹ wọ dhẹ suẹsu re e seba ẹsawo nọ ofou ọgaga ọ tẹ maki fou. Epanọ a ru ifi yena re e tọ na, ere orọo o rẹ jọ re. Kareghẹhọ, Jesu ọ ta nọ: “Onọ Ọghẹnẹ o kugbe no, a jọ ohwo ọvo ọ hẹriẹ e he.” (Matiu 19:6) Whọ tẹ rọo, u fo nọ who wo eriwo ọvona kpahe orọo. Re enọ e rọo no a jọ kugbe krẹkri, kọ u ru orọo họ owha ogbẹgbẹdẹ? Ijo.

21. Oghẹrẹ uruemu vẹ u fo nọ ọzae avọ aye a re wo kpahe ohwohwo, kọ eme ọ rẹ sai fi obọ họ kẹ ai ru ere?

²¹ Ọzae avọ aye a re rẹro ẹgbagba mi ohwohwo ho. Nọ imava na a tẹ be tẹrovi iruemu iwoma gbe oma nọ ohwo ọdekọ ọ be dawo, evawere gbe omosasọ e rẹ jọ orọo na. Kọ o kare iroro re a tẹrovi abọ owoma ọrọ ọrivẹ-orọo nọ ọ gba ha? Jihova ọ kare iroro vievie he, ghele na, ma rẹ gwọlọ inọ ọ rehọ emamọ ubiẹro rri omai. Ọso-ilezi na ọ nọ inọ: “O ỌNOWO, otẹrọnọ, who roro imuemu mai, ỌNOWO kọ ono ọ rẹ sai dikihẹ?” (Olezi 130:3) Ere ọvona u fo nọ ezae avọ eyae a rẹ rọ emamọ ẹro rri ohwohwo jẹ rọ vrẹ ohwohwo.—Ahwo Kọlọsi 3:13.

22, 23. Ẹvẹ Abraham avọ Sera a ro fi emamọ oriruo hotọ kẹ ahwo nọ a rọo no nẹnẹ?

²² Epanọ ọzae avọ aye a rria kri te evaọ orọo, ere eghale nọ a re wo i re bu te. Okenọ Ebaibol na e rọ ta ẹme kpahe orọo Abraham avọ Sera yọ a kpako no. Orọnikọ uzuazọ rai o kare ikpokpoma avọ ebẹbẹ hẹ. Dai roro kpahe epanọ eware e jọ kẹ Sera, ọnọ ẹsejọhọ ọ jọ ikpe 60 gbọ, re ọ kua no emamọ uwou rai evaọ okpẹwho Ọr nọ efe ọ dafia na re ọ nyae rria iwou-owhre evaọ edẹ uzuazọ riẹ nọ i kiọkọ kpobi. Ghele na, ọ roma kpotọ kẹ uzou-uwo ọzae riẹ. Wọhọ emamọ ofiobọhọ kẹ Abraham, o fi obọ họ ru iroro nọ ọzae riẹ ọ jẹ kparobọ. Omaurokpotọ riẹ o jọ orọ eviẹhọ họ. Ọ tubẹ jọ udu riẹ se ọzae riẹ ọnowomẹ. (Emuhọ 18:12; 1 Pita 3:6) Ọ jẹ rọ adhẹẹ kẹ Abraham no udu riẹ ze.

²³ Orọnikọ onana o nwani dhesẹ nọ ẹsikpobi Abraham avọ Sera a jẹ rọwokugbe evaọ ẹme kpobi hi. U wo okejọ nọ Sera ọ jiroro jọ kẹ Abraham nọ e “dha Abraham eva thesiwa.” Rekọ nọ Jihova o dhomahọ ẹme na, Abraham ọ roma kpotọ gaviezọ kẹ ẹme nọ aye riẹ ọ ta, nọ o wha oghale se uviuwou na uwhremu na. (Emuhọ 21:9-13) Ezae avọ eyae nẹnẹ, makọ enọ e rọo ikpe buobu no, a sai wuhrẹ mi imava-orọo nana nọ e riẹ Ọghẹnẹ na.

24. Eghẹrẹ orọo vẹ e rẹ wha orro se Jihova Ọghẹnẹ, kọ fikieme?

²⁴ Evaọ ukoko Ileleikristi na, erọo buobu nọ i wo evawere e riẹ—erọo nọ aye ọ jẹ be rọ adhẹẹ odidi kẹ ọzae riẹ, nọ ọzae o jo you jẹ be rọ ọghọ kẹ aye riẹ, yọ aimava a bi ru iruo kugbe re a rọ oreva Jihova uruo karo evaọ uzuazọ rai. Whọ tẹ jiroro nọ whọ te rọo, salọ ọrivẹ orọo ra avọ areghẹ, ruẹrẹ oma kpahe ziezi kẹ orọo, re whọ jẹ daoma rọo orọo nọ o rrọ dhedhẹ avọ uyoyou nọ o rẹ wha orro se Jihova Ọghẹnẹ. Who te ru ere, orọo ra u ti fi obọ họ kẹ owhẹ daji uyoyou Ọghẹnẹ.

[Oruvẹ-obotọ]

[Etehe/Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 114]

EME MẸ RẸ JỌ OMA ỌRIVẸ-ORỌO GWỌLỌ?

Ehri-Uzi: “Ai ivẹ na a vẹ te jọ uwo ovo.” —Matiu 19:5.

Enọ jọ nọ whọ rẹ nọ oma ra

▪ Fikieme u ro wuzou re ohwo ọ vrẹ udhudhu ọmoha no re ọ tẹ rọo?—1 Ahwo Kọrint 7:36; 13:11; Matiu 19:4, 5.

▪ Dede nọ mẹ kpako te ohwo nọ ọ rẹ rọo no, erere vẹ o re te omẹ nọ mẹ tẹ jiroro nọ mẹ be rọo tao ho?—1 Ahwo Kọrint 7:32-34, 37, 38.

▪ Otẹrọnọ mẹ jiroro nọ mẹ rẹ rọo, fikieme u ro wuzou re ohwo nọ mẹ gwọlọ rehọ ọ jọ ọnọ ọ gọ Jihova avọ ẹrọwọ kri no omojọ?—1 Ahwo Kọrint 7:39.

▪ Ẹvẹ ikere nana e sai ro fi obọ họ kẹ oniọvo-ọmọtẹ vuhu ekwakwa-aghae nọ ọ gwọlọ evaọ oma ọrivẹ-orọo?—Olezi 119:97; 1 Timoti 3:1-7.

▪ Ẹvẹ Itẹ 31:10-31 o sai ro fi obọ họ kẹ oniọvo-ọmọzae salọ ọrivẹ orọo avọ areghẹ?

[Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 119]

Ahwo jọ nọ e rrọ usu orọo a re ru ọruẹrẹfihotọ nọ ohwo jọ o re ro lele ai nọ a te bi kpohọ oghẹrẹ eria jọ

Uzou Avọ 11

“Jo Orọo O Jọ Oware Adhẹwẹ”

“Wereva [kugbe] aye nọ whọ rehọ evaọ oke ọmoha.”—ITẸ 5:18.

1, 2. Didi enọ ma te ta ẹme kpahe, kọ fikieme?

KỌ WHỌ rọo no? O tẹ rrọ ere, kọ evawere e rrọ orọo ra, manikọ whọ be jọ orọo ra wo ebẹbẹ ilogbo? Kọ usu ra avọ ọrivẹ-orọo ra u godo no? Kọ akọ ọvo who bi thihi evaọ orọo ra orọnikọ whọ be reawere riẹ hẹ? O tẹ rrọ ere, o sae jọnọ o be wha ọkora se owhẹ inọ okugbe ọsasa nọ wha wo vẹre u dhẹ no. Wọhọ Oleleikristi, ma riẹ nọ whọ te gwọlọ inọ orọo ra o wha oruaro se Jihova, Ọghẹnẹ nọ who you na. Fikiere, ẹsejọhọ oghẹrẹ nọ eware e be nya evaọ orọo ra enẹna o be wha awaọruọ gbe idhọvẹ se owhẹ. O make rrọ ere na, whọ nwane ta nnọ u re kẹ omẹ no ho.

² Nẹnẹ ma wo ezae avọ eyae Ileleikristi nọ e jẹ jọ erọo rai thihakọ ọvo vẹre, nọ i je wo evawere he. Rekọ, a duku edhere nọ a rọ bọ okugbe orọo rai ga. Whọ sai duku evawere re evaọ orọo ra. Evaọ oghẹrẹ vẹ?

SIKẸLE ỌGHẸNẸ

GBE ỌRIVẸ-ORỌO RA

3, 4. Ẹvẹ imava-orọo a rẹ rọ kpekpe ziezi nọ a tẹ daoma sikẹle Ọghẹnẹ? Kẹ oriruo.

³ Whẹ avọ ọrivẹ-orọo ra wha te kpekpe gaga otẹrọnọ wha daoma sikẹle Ọghẹnẹ ziezi. Fikieme? Joma rehọ oriruo jọ: Roro kpahe ugbehru nọ obotọ riẹ o rrọ kẹkẹe yọ obehru riẹ o rrọ siọsiọle. Evaọ obotọ ugbehru na ọzae jọ o dikihẹ ofẹ riẹ jọ, aye jọ o dikihẹ ofẹ odekọ. Aimava a te muhọ ẹgadiẹ. Nọ aimava a gbẹ kẹle obotọ ugbehru na, a thabọ no ohwohwo gaga. Rekọ epanọ a gadiẹ kpohọ ehru te, ere a be kẹle ohwohwo te. Kọ whọ ruẹ uwuhrẹ uvevẹ nọ o rrọ oriruo nana?

⁴ A sae rehọ oma nọ whọ be dawo re whọ gọ Jihova vọvọ rọ wawo omodawọ nọ o gwọlọ re a gadiẹ ugbehru. Nọ orọnọ who you Jihova na, koyehọ whọ be daoma gadiẹ no vẹre, wọhọ odẹme. Rekọ, otẹrọnọ whẹ avọ ọrivẹ-orọo ra wha gbẹ kpekpe he, koyehọ ọvuọ abọ riẹ wha be jọ gadiẹ ugbehru yena. O make rrọ ere na, eme ọ rẹ via nọ wha tẹ ruabọhọ ẹgadiẹ? Uzẹme, evaọ oke ọsosuọ, wha sai thabọ no ohwohwo. Rekọ, epanọ whọ daoma sikẹle Ọghẹnẹ te, koyehọ nọ whọ gbẹ be gadiẹ na, ere whẹ avọ ọrivẹ ra wha rẹ kẹle te. Avro ọ riẹ hẹ, Ọghẹnẹ nọ who re sikẹle oye u re fi obọ họ k’owhẹ sikẹle ọrivẹ-orọo ra. Rekọ ẹvẹ whọ sai gine ro ru onana?

5. (a) Edhere jọ vẹ ohwo o re ro sikẹle Jihova ziezi gbe ọrivẹ-orọo riẹ? (b) Ẹvẹ Jihova o rri orọo?

⁵ Oware jọ nọ u re fi obọ họ kẹ owhẹ avọ ọrivẹ-orọo ra gadiẹ ziezi họ, wha re fi ithubro nọ Ebaibol e kẹ kpahe orọo họ iruo. (Olezi 25:4; Aizaya 48:17, 18) Fikiere, roro kpahe ugogo uthubro jọ nọ Pọl ukọ na ọ kẹ. Ọ ta nọ: “Jọ orọo o jọ oware adhẹwẹ eva udevie rai kpobi.” (Ahwo Hibru 13:4) Eme họ otofa ẹme yena? Ẹme na “adhẹwẹ” u dhesẹ oware nọ u wo ọghọ jẹ rrọ ghaghae. Yọ nwane ere Jihova o rri orọo—o rri rie ghaghae.

UYOYOU UDIDI KẸ JIHOVA O RẸ LẸLIẸ OWHẸ RRI ORỌO GHAGHAE

6. Eme oghẹrẹ eme nọ e wariẹ uthubro nọ Pọl ọ kẹ kpahe orọo na i dhesẹ, kọ fikieme u ro wuzou re a wo oyena họ iroro?

⁶ Wọhọ idibo Ọghẹnẹ, whẹ avọ ọrivẹ-orọo ra wha riẹ vẹre no inọ orọo o re ghaghae, tubẹ rrọ ọrẹri. Jihova ọvo ọ tuọ ọruẹrẹfihotọ orọo họ. (Matiu 19:4-6) Rekọ, otẹrọnọ whọ be jọ orọo ra wo ebẹbẹ enẹna, re whọ riẹ ọvo inọ orọo u wo adhẹwẹ u te he, keme oyena ọvo o te lẹliẹ owhẹ avọ ọrivẹ-orọo ra rehọ uyoyou gbe adhẹẹ lele ohwohwo yeri hi. Kọ eme ọ te wọ owhẹ ru ere? Nabi muẹrohọ epanọ Pọl ọ ta kpahe ẹme adhẹwẹ odhesẹ. Orọnikọ ọ ta nọ, “orọo yọ oware adhẹwẹ” hẹ; ukpoye, ọ ta nọ, ‘jọ orọo o jọ oware adhẹwẹ.’ Orọnọ Pọl ọ jẹ ta oware jọ nọ o muẹrohọ gheghe he; uduotahawọ ọ jẹ kẹ na.a Who te vuhu oyena mu, o sai fi obọ họ kẹ owhẹ wo ọwhọ nọ whọ rẹ rọ tua adhẹẹ nọ who wo kẹ ọrivẹ-orọo ra. Fikieme o rọ rrọ ere?

7. (a) Ijaje jọ vẹ ma be hai koko, kọ fikieme? (b) Didi emamọ iyẹrẹ i re no ẹmeoyo ze?

⁷ Rọ omoke jọ roro kpahe epanọ whọ rehọ ijaje efa erọ Ebaibol na, wọhọ ujaje inọ ma ta usiuwoma hayo ma kuomagbe kẹ egagọ. (Matiu 28:19; Ahwo Hibru 10:24, 25) Uzẹme, o rẹ sae jọ bẹbẹ ẹsejọ re ma koko ijaje eyena. O sae jọ nọ ahwo nọ whọ be ta usiuwoma kẹ a be kezọ ziezi hi, hayo oma o rẹ sae rrọ owhẹ no obọ iruo ze te epanọ re who kpohọ iwuhrẹ Ileleikristi o rẹ rọ jọ bẹbẹ. O make rrọ ere na, who gbe bi whowho ovuẹ Uvie na je kpohọ iwuhrẹ Ileleikristi ghele. Ohwo ọvo ọ sae whaha owhẹ hẹ—makọ Setan dede! Emejabọ? Keme uyoyou udidi nọ who wo kẹ Jihova o be wọ owhẹ koko ijaje riẹ. (1 Jọn 5:3) Iyẹrẹ iwoma vẹ i re noi ze? Iruo usiuwoma ota nọ who bi jo wobọ na gbe iwuhrẹ nọ who bi kpohọ e rẹ lẹliẹ owhẹ wo iroro idhedhẹ gbe oghọghọ udidi keme whọ riẹ nọ oreva Ọghẹnẹ who bi ru. Iroro eyena e rẹ bọ owhẹ ga. (Nehemaya 8:10) Eme ma wuhrẹ no onana ze?

8, 9. (a) Eme ọ rẹ sae wọ omai ru lele uduotahawọ na inọ ma rọ adhẹwẹ kẹ orọo, kọ fikieme? (b) Igogo eware ivẹ vẹ ma te ta kpahe obọnana?

⁸ Nwane wọhọ epanọ uyoyou udidi nọ who wo kẹ Ọghẹnẹ o be wọ owhẹ koko ijaje na inọ ma ta usiuwoma je kpohọ iwuhrẹ ghelọ ebẹbẹ na, ere ọvona uyoyou ra kẹ Jihova o rẹ sae wọ owhẹ ru epanọ uduotahawọ Ikereakere na o ta inọ who ru re “orọo [ra] o jọ oware adhẹwẹ,” o tẹ make wọhọ nọ o re bẹbẹ. (Ahwo Hibru 13:4; Olezi 18:29; Ọtausiuwoma Na 5:4) Ofariẹ, wọhọ epanọ omodawọ ra re who wobọ evaọ usiuwoma ota je kpohọ iwuhrẹ e be wha eghale Ọghẹnẹ buobu ze na, ere ọvona Jihova o ti muẹrohọ jẹ ghale oma nọ whọ be dawo re whọ rehọ adhẹẹ kẹ orọo ra.—1 Ahwo Tẹsalonika 1:3; Ahwo Hibru 6:10.

⁹ Kọ ẹvẹ whọ sai ro ru orọo ra wo adhẹwẹ? Whọ rẹ whaha uruemu nọ o rẹ raha orọo ra. Fibae, who re ru eware nọ i re kru okugbe orọo na ga.

WHAHA ẸMEUNU GBE URUEMU NỌ U RE SI ADHẸWẸ NO ORỌO

10, 11. (a) Didi oghẹrẹ uruemu o re si adhẹẹ no orọo? (b) Didi onọ u fo nọ ma rẹ rọ jiroro kugbe ọrivẹ-orọo mai?

¹⁰ Aye uwou-orọo Oleleikristi jọ ọ ta okejọ nọ: “Mẹ lẹ se Jihova re ọ kẹ omẹ ẹgba nọ me re ro thihakọ.” Thihakọ eme? Aye na ọ ta nọ: “Ọzae mẹ ọ jẹ hai ku eka họ omẹ oma. Dede nọ eme wọhọ, ‘Whẹ yọ owha rọ k’omẹ!’ gbe ‘Who fioka ha!’ nọ ọ jẹ hae rọ fọrọ omẹ ẹsikpobi na i bru ela họ omẹ oma ha, e raha omẹ udu.” Ẹme nana nọ aye uwou-orọo nana ọ t’ẹme te na yọ okpẹme—eme ekela evaọ orọo.

¹¹ U re yoma kẹhẹ nọ erivẹ-orọo nọ e rrọ Ileleikristi a te bi ku eka họ ohwohwo oma, enọ e rẹ kẹ ohwo edada iroro nọ e rẹ kake thọrọ ẹro ho! O rrọ vevẹ inọ orọo nọ a re jo zue eme họ kẹ ohwohwo u wo adhẹwẹ hẹ. Ẹvẹ orọo ra o bi ru te evaọ abọ nana? Edhere jọ nọ whọ rẹ rọ riẹ họ whọ tẹ roma kpotọ nọ ọrivẹ-orọo ra inọ, “Ẹvẹ eme mẹ e be hae jọ owhẹ oma?” Otẹrọnọ ọrivẹ-orọo ra ọ ta nọ eme ra e wha iroro se ei unuẹse buobu no, whọ rẹ daoma re who nwene ẹmeunu ra re eware i woma.—Ahwo Galesha 5:15; Ahwo Ẹfẹsọs 4:31.

12. Ẹvẹ egagọ ohwo e sai ro zihe ruọ oware ufofe evaọ aro Ọghẹnẹ?

¹² Hae kareghẹhọ inọ oghẹrẹ nọ whọ be rehọ ẹrọo ra ru iruo evaọ orọo ra u re kpomahọ usu ra kugbe Jihova. Ebaibol e ta nọ: “Re otẹrọnọ ohwo jọ o roro nọ ọye o kru egagọ na whawha, ọ gbẹ yọre ẹrọo riẹ hẹ, rekọ ọ tẹ be viẹ eva-obọ riẹ họ, yọ egagọ ohwo ọnana ifofe.” (Jemis 1:26) Ẹmeunu ra o re kpomahọ egagọ ra. Ahwo jọ a wo iroro na inọ oware kpobi nọ o via evaọ uviuwou u muẹme he, thakpinọ whọ tanọ whọ be gọ Ọghẹnẹ, rekọ Ebaibol na e rọwo kugbe oyena vievie he. Whọ viẹ omara họ họ. Ẹme nana okpẹme. (1 Pita 3:7) O sae jọ nọ who wo ona sa-sa gbe ajọwha evaọ ukoko na, rekọ otẹrọnọ who re kekaro fihọ ta eme edada kẹ ọrivẹ-orọo ra, kiyọ whọ be rọ adhẹẹ kẹ ọruẹrẹfihotọ orọo na ha, yọ Ọghẹnẹ ọ sai rri egagọ ra fihọ oware ufofe.

13. Ẹvẹ ohwo ọ sae rọ wha edada iroro se ọrivẹ-orọo riẹ?

¹³ Enọ e rọo no a rẹ jẹ yọroma re a siọ edada iroro ba ẹwha se erivẹ-orọo rai evaọ idhere efa nọ a roro ho. Roro kpahe iriruo ivẹ jọ: Oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọ rrọ ọyewọ-ọvo o re fonu oniọvo-ọmọzae jọ nọ ọ rọo no ẹsikpobi kẹ uthubro, yọ a rẹ ta ẹme krẹkri; oniọvo-ọmọzae jọ nọ ọ re rọo ho avọ oniọvo-ọmọtẹ nọ ọ rọo no a rẹ raha oke kugbe gaga evaọ usiuwoma ota koka koka. O sae jọ nọ inievo nọ e rọo no nọ ma fodẹ evaọ iriruo yena a wo iroro iyoma ọvo họ eva ha; rekọ, ẹvẹ uruemu rai na u bi kpomahọ erivẹ-orọo rai? Aye jọ nọ ọ be rẹriẹ ovao dhe uyero utioye na ọ ta nọ: “O be da omẹ gaga nọ mẹ be ruẹ inọ ọzae mẹ ọ be raha oghẹrẹ oke nọ ọ rẹ raha kẹ omẹ hẹ kugbe oniọvo-ọmọtẹ ọfa jọ evaọ ukoko na. O be lẹliẹ omẹ rri oma mẹ nọ me fioka ha.”

14. (a) Owha-iruo vẹ evaọ orọo a jọ Emuhọ 2:24 tẹme te? (b) Didi onọ u fo nọ ma nọ oma mai?

¹⁴ O rrọ vevẹ inọ oniọvo yena gbe amọfa nọ e be rẹriẹ ovao dhe uyero utiona evaọ orọo a wo edada iroro. Erivẹ-orọo rai a bi gbabọkẹ uthubro nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ kpahe orọo: ‘Ọzae ọ rẹ se ọsẹ gbe oni riẹ ba, ọ vẹ gbalọ aye riẹ.’ (Emuhọ 2:24) Ma riẹ inọ ahwo nọ e rọo no a rẹ gbẹ rọ adhẹẹ kẹ esẹgbini rai; rekọ o rrọ ọruẹrẹfihotọ Ọghẹnẹ inọ ẹruorote ọrivẹ-orọo rai a rẹ rọ karo. Epọvo na re, Ileleikristi a re you ibe eg’Ọghẹnẹ rai gaga; rekọ ẹgwọlọ ọrivẹ-orọo rai ọ rẹ karo. Fikiere, nọ Ileleikristi nọ e rọo no a tẹ be raha oke ga hrọ hayo jọ kpekpekpe hrọ kugbe ibe ọg’Ọghẹnẹ jọ, ọnọ ọ rrọ ọzae hayo aye riẹ hẹ, yọ a be wha uye fihọ okugbe orọo na. Kọ o sae jọ nọ oware utioye na o be wha uye fihọ orọo ra na? Nọ omara nọ, ‘Kọ mẹ be ginẹ raha oke kugbe ọrivẹ mẹ, gaviezọ kẹe, je dhesẹ uyoyou kẹe, epanọ u gine fo nọ o rẹ jọ?’

15. Wọhọ epanọ o rrọ Matiu 5:28 na, fikieme u ro fo re Ileleikristi nọ e rọo no a whaha isiuru nọ a re dhesẹ ga hrọ kẹ ọnọ ọ rrọ ọrivẹ-orọo rai hi?

¹⁵ Ofariẹ, Oleleikristi nọ ọ rọo no nọ o bi dhesẹ isiuru ga hrọ kpahe omọfa jọ nọ ọ rrọ ọzae hayo aye riẹ hẹ, o bi fi oma riẹ họ ọza. U yoma kẹhẹ inọ, Ileleikristi jọ nọ e rọo no a wo isiuru obẹlẹ no kẹ ahwo nọ a mu usu okpekpe kugbe nọ e rrọ erivẹ-orọo rai hi. (Matiu 5:28) Isiuru itieye na i su kpohọ iruemu nọ i re si adhẹẹ no orọo no. Rri oware nọ Pọl ukọ na ọ ta kpahe ẹme nana.

“WHA ZUE EHWA ORỌO RAI HI”

16. Didi ujaje Pọl ọ kẹ kpahe orọo?

¹⁶ Nọ Pọl ọ kẹ uduotahawọ no inọ “jọ orọo o jọ oware adhẹwẹ,” o te fi unuovẹvẹ na bae inọ: “Wha zue ehwa orọo rai hi; keme Ọghẹnẹ o re ti guẹdhọ ibruẹhwae gbe igberedia.” (Ahwo Hibru 13:4) Ẹme na “ehwa orọo” nọ Pọl ọ rọ tẹme na u dikihẹ kẹ owezẹ ọzae-avọ-aye. Owezẹ ọzae-avọ-aye o rẹ jọ onọ a “zue” he, hayo jọ fuafo, otẹrọnọ evaọ orọo na ọvo a be jọ reawere riẹ. Fikiere, Ileleikristi a re fi eme ikereakere nana họ iruo: “Wereva [kugbe] aye nọ whọ rehọ evaọ oke ọmoha.”—Itẹ 5:18.

17. (a) Fikieme oghẹrẹ nọ ahwo-akpọ na a rri ẹnwae-obro u gbe ro nwene eriwo Ileleikristi hi? (b) Ẹvẹ ma sai ro lele oriruo nọ Job o fihotọ?

¹⁷ Ọnọ o bi lele omọfa nọ ọ rrọ ọrivẹ-orọo riẹ hẹ wezẹ yọ o bi kekaro fihọ la uzi Ọghẹnẹ vrẹ. Uzẹme, ahwo buobu nẹnẹ a rri ẹnwae-obro fihọ uruemu nọ o thọ họ. Rekọ, oghẹrẹ kpobi nọ ahwo-akpọ a rẹ rehọ ẹnwae-obro fihọ kẹhẹ u re nwene oghẹrẹ nọ Ileleikristi a rehọ e riẹ hẹ. Ileleikristi a riẹ inọ ‘Ọghẹnẹ họ ọnọ o re ti guẹdhọ ibruẹhwae gbe igberedia,’ orọnikọ ohwo-akpọ họ. (Ahwo Hibru 10:31; 12:29) Fikiere, oghẹrẹ nọ Jihova o rri ẹme nana ere Ileleikristi uzẹme a rẹ rehọ iẹe. (Ahwo Rom 12:9) Kareghẹhọ inọ Job ọ ta nọ: “Me duwu aro mẹ iyeri no.” (Job 31:1) Re a whaha makọ owojẹ ọsosuọ nọ u re su kpohọ ẹnwae-obro, Ileleikristi uzẹme a rẹ kpọ ibiaro rai, a re rri ọzae hayo aye nọ ọ rrọ ọrivẹ-orọo rai hi te ẹgwọlọ họ.—Se Eme-Ofiba na, ẹwẹ-obe avọ 219-221.

18. (a) Ẹvẹ ẹnwae-obro ọ gbẹdẹ te evaọ aro Jihova? (b) Oghẹrẹ vẹ ẹnwae-obro avọ ẹdhọgọ e rọ rrọ oghẹrẹ ovona?

¹⁸ Ẹvẹ ẹnwae-obro ọ gbẹdẹ te evaọ aro Jihova? Uzi Mosis na u fi obọ họ k’omai ruẹ epanọ Jihova ọ rehọ e riẹ. Evaọ oke emọ Izrẹl, ẹnwae-obro gbe ẹdhọgọ e jọ usu izieraha nọ a rẹ jọ bruoziẹ uwhu kpe ohwo. (Iruo-Izerẹ 20:2, 10) Kọ whọ sae ruẹ oghẹrẹ nọ ẹnwae-obro avọ ẹdhọgọ e rọ rrọ oghẹrẹ ovona? Ohwo Izrẹl nọ ọ be gọ ẹdhọ o zue ọvọ riẹ kugbe Jihova. Ere ọvona re, ohwo Izrẹl nọ o bru ẹnwae o zue ọvọ riẹ kugbe ọrivẹ-orọo riẹ. Eko-ahwo ivẹ na a koko eyaa rai hi. (Ọnyano 19:5, 6; Iziewariẹ 5:9; Malakae 2:14) Fikiere, eko-ahwo ivẹ na a wo afuẹwẹ evaọ aro Jihova, Ọghẹnẹ nọ o kiete jẹ vọ avọ oruọzewọ na.—Olezi 33:4.

19. Eme ọ rẹ sai fi obọ họ kẹ omai gbaemu ziezi inọ ma rẹ whaha ẹnwae-obro, kọ fikieme?

¹⁹ Ma riẹ nọ Ileleikristi a rrọ otọ Uzi Mosis hi. Rekọ, nọ Ileleikristi a tẹ kareghẹhọ inọ a jọ orẹwho Izrẹl anwae rri ẹnwae-obro fihọ uzioraha ulogbo, o sae bọ ọtamuo rai ga inọ a rẹ thọ uzi utioye na ha. Fikieme? Roro kpahe onana: Kọ whọ sae rueva uwou ichọche, kiguẹ fihọ aro ẹmema, who ve muhọ ẹlẹ? ‘Kakaka!’ ere whọ te ta. Rekọ, nọ a tẹ k’owhẹ igho buobu, kọ who ti ru ere? ‘Othohwowa!’ ere whọ te kuyo. Evaọ uzẹme, Oleleikristi uzẹme ọvuọvo nọ ọ te gwọlọ ru eva dha Jihova ẹkwoma ẹgọ ẹmẹdhọ ọ rrọ họ. Ere ọvona re, Ileleikristi uzẹme a rẹ gwọlọ ru Jihova Ọghẹnẹ rai gbe ọrivẹ-orọo rai eva dha ha ẹkwoma ẹnwae-obro—makọ oghẹrẹ nọ odawọ na o ga te kẹhẹ. (Olezi 51:1, 4; Ahwo Kọlọsi 3:5) Ma gwọlọ ru oware ovo vievie he nọ o rẹ lẹliẹ Setan ghọghọ rekọ o vẹ wha omovuọ se Jihova gbe ọruẹrẹfihotọ orọo.

EPANỌ WHO RE RO RU OKUGBE ORỌO RA GA

20. Eme ọ via no evaọ erọo jọ? Rọ oriruo dhesẹ iẹe.

²⁰ U te no uruemu nọ u re si adhẹẹ no orọo nọ whọ rẹ whaha no, eme whọ rẹ sai ru re whọ wariẹ wo adhẹẹ kẹ ọrivẹ-orọo ra? Re ma kuyo na, rehọ ọruẹrẹfihotọ orọo na wọhọ uwou. Ofa, roro kpahe eme iwowou, uruemu ezi, gbe oghẹrẹ eme adhẹẹ efa nọ erivẹ-orọo a rẹ ta kẹ ohwohwo wọhọ eware ona nọ e rẹ whẹ erru họ uwou. Wha tẹ rrọ kpekpekpe ziezi, kiyọ orọo rai o wọhọ uwou nọ a rọ eware ona whẹ erru họ nọ u ru rie wowoma. Otẹrọnọ uyoyou ra u bi kiekpo, kiyọ eware nọ e whẹ erru họ orọo ra na e be rọ ẹmẹrera rayẹ no, o vẹ te lẹliẹ orọo ra jọ yẹyẹ wọhọ uwou nọ a ru ona ovuovo fihọ họ. Nọ orọnọ whọ gwọlọ koko ujaje Ọghẹnẹ inọ a jọ “orọo o jọ oware adhẹwẹ” na, whọ te daoma re who ru orọo ra woma. Ma riẹ inọ oware nọ o rrọ ghaghae je wo ọghọ o tẹ be raha, a rẹ ruẹrẹ iẹe. Ẹvẹ whọ sai ro ru ere? Ebaibol e ta nọ: “Areghẹ a rẹ rehọ bọ uwou, eriariẹ a rẹ rehọ tọ e họ, eriariẹ a rẹ rọ kua eware eghaghae, gbe emamọ efe kpobi vọ ibro-iwou na.” (Itẹ 24:3, 4) Roro kpahe epanọ eme yena e sai ro kie kpahe orọo.

21. Ẹvẹ ma sae rọ bọ orọo mai ga ẹmẹrera? (Se ẹkpẹti nọ ọ rrọ ẹwẹ-obe avọ 131 na re.)

²¹ Usu “eware eghaghae” nọ e rẹ jọ uviuwou evawere họ uvi uyoyou, ozodhẹ Ọghẹnẹ, gbe ẹrọwọ ọgaga. (Itẹ 15:16, 17; 1 Pita 1:7) E rẹ lẹliẹ okugbe orọo jọ gaga. Kọ who muẹrohọ oghẹrẹ nọ a rọ kua eware eghaghae vọ ibro-iwou nọ a fodẹ evaọ obe Itẹ 24:3, 4 na? Ẹkwoma “eriariẹ.” Uzẹme o rrọ inọ eriariẹ Ebaibol i wo ẹgba nọ i re ro nwene iroro ahwo nọ a te fi ai họ iruo, e vẹ jẹ wọ ae wariẹ wo uyoyou kẹ ohwohwo. (Ahwo Rom 12:2; Ahwo Filipai 1:9) Fikiere, oke kpobi nọ whẹ avọ ọrivẹ-orọo ra wha keria kugbe bi se oria Ebaibol jọ, wọhọ ikere okpẹdẹ na, hayo uzoẹme jọ evaọ Uwou-Eroro Na hayo Awake! nọ o tẹme kpahe orọo, o rẹ wọhọ ẹsenọ wha be kiẹ oware ona jọ riwi onọ o rẹ sae whẹ erru họ uwou rai. Nọ uyoyou kẹ Jihova o tẹ wọ owhai fi uthubro nọ wha kiẹ riwi na họ iruo evaọ orọo rai, kiyọ wha be rehọ eware ona nọ a rẹ rọ whẹ erru họ uwou ziọ “ibro-iwou” na, wọhọ odẹme. Uyero osasa nọ wha jẹ reawere riẹ vẹre evaọ orọo rai u ve ti zihe ze.

22. Didi evawere ma rẹ sai wo nọ ma tẹ daoma ru ẹkabọ mai evaọ ẹbọga orọo mai?

²² Avro ọ riẹ hẹ inọ, o rẹ sae rehọ oke gbe omodawọ re a fi eware ona yena họ ọvuọ oria riẹ. Rekọ, whọ tẹ daoma ru ẹkabọ ra, who ti wo evawere orọ ẹriẹ inọ who bi koko ujaje Ebaibol na nọ o ta nọ: “Whai ohwo ọ kẹ ohwo adhẹẹ.” (Ahwo Rom 12:10; Olezi 147:11) Maero, oma ra kpobi nọ whọ be dawo re whọ rọ adhẹẹ kẹ orọo ra u ti ru owhẹ daji uyoyou Ọghẹnẹ.

[Oruvẹ-obotọ]

[Etehe/Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 131]

ẸVẸ MẸ SAI RO RU ORỌO MẸ WOMA?

Ehri-Uzi: “[Jọ whai] kohwo kohwo o you aye riẹ wọhọ oma obọriẹ, jọ aye omariẹ ọ ruẹ nọ ọ rehọ adhẹẹ kẹ ọzae riẹ.” —Ahwo Ẹfẹsọs 5:33.

Enọ jọ nọ whọ rẹ nọ oma ra

▪ Iruemu-ezi vẹ ọrivẹ-orọo mẹ o wo, kọ ẹvẹ mẹ sai ro dhesẹ kẹe inọ e da omẹ ẹro fia?—Itẹ 14:1; 31:29; 1 Pita 3:1, 6; 4:8.

▪ Re mẹ rọ adhẹẹ kẹ ọrivẹ-orọo mẹ, kọ mẹ be daoma re me wo otoriẹ iroro riẹ?—Ahwo Filipai 2:4.

▪ Kọ o be hai no omẹ eva ze re mẹ kpairoro vrẹ ethobọ ọrivẹ-orọo mẹ?—Matiu 6:14, 15.

▪ Kọ u kri no nọ mẹ ta kẹ ọrivẹ-orọo mẹ inọ me you rie?—Ole nọ o vi Ile 2:9-14.

▪ Itee abọ-ẹzi vẹ ma bi le?—Matiu 6:33, 34; 1 Ahwo Kọrint 9:24-27.

▪ Eme mẹ rẹ sai ru rọ tuduhọ ọrivẹ-orọo mẹ awọ re ma se Ebaibol na gbe ikere okpẹdẹ na kugbe?

[Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 122]

Eriariẹ Ebaibol i wo ẹgba nọ e rẹ rọ bọ orọo rai ga, nọ wha te fi ai họ iruo