Bro Isẹri Jihova whọ riẹ? Ẹsejọhọ mai ejọ yọ ahwo nọ wha gbẹ be rria okegbe ọvona, ibe-iruiruo ra, hayo ibe emọ-eklase ra. Hayo o sae jọnọ ma rehọ Ebaibol na lele owhẹ ta ẹme no. Oghẹrẹ ahwo vẹ ma ginẹ rrọ, kọ fikieme ma jẹ be ta oware nọ ma rọwo kẹ ahwo kpobi?

Mai yọ ahwo gheghe. Ma no eghagha avọ eghagha ze je wo uyero sa-sa. Otu mai jọ a jọ egagọ efa vẹre, yọ efa evaọ usu mai a rọwo Ọghẹnẹ vẹre he. Rekọ taure ma te ti zihe ruọ Isẹri Jihova, ma romatotọ kiẹ oware nọ Ebaibol na ọ ta riwi. (Iruẹru Ikọ 17:11) Ma rọwo eware nọ ma wuhrẹ no Ebaibol na ze, yọ onana u ru nọ ma rọ gbaemu inọ ma rẹ gọ Jihova Ọghẹnẹ.

Ma bi wo erere no eware nọ ma bi wuhrẹ no Ebaibol ze. Wọhọ epanọ o rrọ kẹ ahwo kpobi, mai Isẹri Jihova ma bi lele ebẹbẹ gbe sebaẹgba omobọ mai muabọ. Rekọ fikinọ ma be daoma fi eware nọ ma wuhrẹ no Ebaibol ze họ iruo kẹdẹ kẹdẹ evaọ uzuazọ mai, u fiobọhọ kẹ omai wo irere buobu no. (Olezi 128:1, 2) Oyena yọ ẹjiroro jọ nọ o be wọ omai whowho eware iwoma nọ ma wuhrẹ no Ebaibol na ze kẹ amọfa.

Ma be rria lele ehri-izi Ọghẹnẹ. Ehri-izi nana nọ e rrọ Ebaibol na i re fiobọhọ kẹ ohwo wo evawere jẹ kẹ amọfa adhẹẹ, e rẹ jẹ lẹliẹ ohwo wo uruemu oruọzewọ jẹ jọ wowou. I re je fiobọhọ kẹ ahwo wo omokpokpọ jẹ jọ ahwo nọ a rẹ zọhọ fihọ ewoma ẹwho, e rẹ jẹ lẹliẹ ahwo wo okugbe evaọ uviuwou gbe uruemu ofuafo. Fikinọ u mu omai ẹro inọ “Ọghẹnẹ o wo ọriẹwẹ hẹ,” ma be sai lele ibe eg’Ọghẹnẹ mai nọ i no erẹwho kpobi ze rria dhedhẹ ababọ omagbẹre fiki ovioma gbe isuẹsu. Dede nọ mai yọ ahwo gheghe, ma wo ohẹriẹ no amọfa.​—Iruẹru Ikọ 4:13; 10:34, 35.

• Ẹvẹ Isẹri Jihova a rọ wọhọ amọfa kpobi?

• Iruemu iwoma jọ vẹ Isẹri Jihova a wuhrẹ no Ebaibol ze no?

Ahwo buobu a re roro nọ odẹ na Isẹri Jihova yọ odẹ egagọ ekpokpọ. Rekọ, bu vi ikpe idu ivẹ gbe egba ihrẹ (2,700) nọ i kpemu, Ọghẹnẹ uzẹme ọvuọvo na o se idibo riẹ “isẹri” riẹ. (Aizaya 43:10-12) Odẹ nọ a rọ riẹ omai rri bọo ukpe 1931 họ Emọ-Uwuhrẹ Ebaibol. Fikieme ma rọ rehọ odẹ na Isẹri Jihova?

U dhesẹ Ọghẹnẹ nọ ma be gọ. Odẹ-oma Ọghẹnẹ, Jihova, o romavia bu te idu buobu evaọ iko-ebe anwae nọ a kaki kere eme Ebaibol na fihọ. Rekọ evaọ efafa Ebaibol buobu, a rehọ edẹ-ovao wọhọ Olori hayo Ọghẹnẹ ro nwene odẹ nana. Whaọ, odẹ-oma riẹ, Jihova, oye Ọghẹnẹ uzẹme na o se kẹ Mosis evaọ okenọ o dhesẹ oma kẹe; ọ ta kẹe nọ: “Onana họ odẹ mẹ bẹdẹ bẹdẹ.” (Ọnyano 3:15) Enẹ o ro dhesẹ nọ o wo ohẹriẹ no eghẹnẹ erue kpobi. Eva e be were omai inọ a be rehọ odẹ ofuafo riẹ se omai.

U bi dhesẹ iruo nọ ma bi ru. Evaọ oke anwae, ahwo buobu a se isẹri kpahe ẹrọwọ nọ a fihọ Jihova, onọ u muhọ no Ebẹle ọzae okiẹrẹe na ze. Yọ ahwo wọhọ Noa, Abraham, Sera, Mosis, Devidi, gbe amọfa a rrọ usu “isẹri buobu nọ e wọhọ ẹgho” na. (Ahwo Hibru 11:4–12:1) Wọhọ epanọ ohwo ọ rẹ jọ ekọto se isẹri kẹ ohwo nọ a be gba eku họ uzou na, ere ma gba riẹ mu nọ ma re whowho uzẹme na via kpahe Ọghẹnẹ mai.

U dhesẹ nọ ma be rọ aro kele Jesu. Ebaibol na o se Jesu “osẹri uzẹme nọ a re fievahọ na.” (Eviavia 3:14) Jesu omariẹ ọ ta nọ o ‘dhesẹ odẹ Ọghẹnẹ via’ ọ tẹ jẹ ruabọhọ je ‘se isẹri kẹ uzẹme na’ kpahe Ọghẹnẹ. (Jọn 17:26; 18:37) Fikiere, o gba Ileleikristi uzẹme họ re a yo odẹ Jihova, je whowho iei via kẹ amọfa. Onana họ oware nọ Isẹri Jihova a be daoma ru na.

• Fikieme Emọ-Uwuhrẹ Ebaibol na a rọ rehọ odẹ na Isẹri Jihova?

• Anwọ oke vẹ Jihova o ro wo isẹri evaọ otọakpọ na?

• Ono họ Osẹri Jihova nọ ọ mae rro?

Ebaibol ọ ta nọ, Jesu o te whu no, enọ i re wuhrẹ iwuhrẹ erue e te romavia evaọ udevie Ileleikristi ọsosuọ na, a vẹ te rọ iwuhrẹ erue gua iwuhrẹ uzẹme nọ e rrọ Ebaibol na. (Iruẹru Ikọ 20:29, 30) Uwhremu na, ere o ginẹ via. A rehọ iwuhrẹ ahwo egedhọ rọ gua eware nọ Jesu o wuhrẹ, yọ onana u ru nọ Ileleikristi erue e rọ romavia. (2 Timoti 4:3, 4) Ẹvẹ o sai ro mu omai ẹro nẹnẹ inọ ma wo otoriẹ ogbagba oware nọ Ebaibol na o gine wuhrẹ?

Jihova o rovie uzẹme na via evaọ ẹruoke. Evaọ okenọ u kpemu, Jihova ọ rọ ẹkwoma ọruẹaro riẹ ta inọ evaọ ‘oke urere na, eriariẹ uzẹme na e te dafia.’ (Daniẹl 12:4) Evaọ ukpe 1870, utu osese ahwo jọ nọ e gwọlọ riẹ uzẹme na a tẹ ruẹ nọ eware buobu nọ a be jọ ichọche wuhrẹ i no Ebaibol na ze he. Fikiere, a te mu ekiakiẹ họ re a sae riẹ oware nọ Ebaibol na o gine wuhrẹ, yọ Jihova o fiobọhọ kẹ ai wo otoriẹ Ikereakere na ziezi.

Ahwo evezi a romatotọ wuhrẹ Ebaibol na. Utu ahwo yena nọ a se Emọ-Uwuhrẹ Ebaibol na a jẹ romatotọ kiẹ Ebaibol na riwi, yọ epọvo na ma bi ru nẹnẹ re. A jẹ kiẹ iwuhrẹ Ebaibol na riwi othotha. Otẹrọnọ a nyaku oria jọ nọ o rrọ gaga, a vẹ gwọlọ oria ofa evaọ Ebaibol na nọ u ru oria yena vẹ. Nọ aikpobi a tẹ rọwo fihọ oware ovo nọ o rọwokugbe oma Ikereakere na soso no, a ve kere iei fihotọ. Fikinọ eria Ikereakere na i ru eria efa Ikereakere na vẹ, onana u fiobọhọ kẹ ae wariẹ kiẹ uzẹme na via kpahe odẹ Ọghẹnẹ, Uvie riẹ, ẹjiroro riẹ kẹ ahwo-akpọ gbe otọakpọ na, uyero ahwo nọ a whu no, gbe ẹruore ẹkparomatha na. Ekiakiẹ nọ a ru u ru rai no igbo iwuhrẹ erue gbe iruẹru nọ e rọwokugbe Ebaibol ho.​—Jọn 8:31, 32.

Evaọ ukpe 1879, Emọ-Uwuhrẹ Ebaibol na a ruẹ nọ oke u te no nọ a re ro rovie uzẹme na via kẹ akpọ kpobi. Fikiere, a te mu emagazini Uwou-Eroro Na Nọ U Bi Whowho Uvie Jihova họ ekere evaọ ukpe yena, yọ oye ma gbe bi kere rite inẹnẹ na. Nọ ma be ta ẹme na, ma be jọ ekwotọ nọ i bu te egba ivẹ gbe udhuvẹ (240) ta usi uwoma na evaọ evẹrẹ nọ i bu vi egba ihrẹ gbe udhuvẹ-gbikpe (750). Enẹna eriariẹ uzẹme na e mae rọ dafia vi oke nọ u kpemu.

• Nọ Kristi o whu no, eme o via kẹ iwuhrẹ uzẹme nọ e rrọ Ebaibol na?

• Eme o fiobọhọ kẹ omai wariẹ kiẹ uzẹme Ebaibol na via?

Evaọ ikpe buobu, Isẹri Jihova a rehọ Ebaibol sa-sa ruiruo, a printi rai jẹ rehọ ae kẹ ahwo. Rekọ nọ u te oke jọ, ma tẹ ruẹ nọ o gwọlọ nọ ma re wo efafa ọkpokpọ nọ o te mai fiobọhọ kẹ ahwo wuhrẹ “eriariẹ egbagba uzẹme na,” keme oye họ oreva Ọghẹnẹ kẹ ohwo kpobi. (1 Timoti 2:3, 4) Fikiere, evaọ ukpe 1950 ma te mu abọ sa-sa ọrọ Ebaibol Efafa Akpọ Ọkpokpọ nọ a fa oghẹrẹ nọ ma be ta ẹme enẹna họ esiobọno. A fa Ebaibol nana gbagba fihọ evẹrẹ nọ i bu vi udhozeza-gbikpe (130) no enẹna.

O gwọlọ nọ ma re wo Ebaibol nọ a rẹ sai wo otoriẹ riẹ lọlọhọ. No oke ruọ oke, eme ẹvẹrẹ i re nwene, yọ eme itieye na jọ nọ i kiekpo no e rrọ efafa Ebaibol sa-sa, onọ u bi ru ei bẹbẹ re ahwo a sai wo otoriẹ Ebaibol na ziezi. Ofariẹ, a kiẹ iko-ebe anwae jọ nọ a kere eme Ebaibol fihọ via, enọ e mae rrọ gbagba vi ejọ nọ a rri rọ fa Ebaibol sa-sa, yọ iko-ebe nana i fiobọhọ kẹ omai wo otoriẹ eme Hibru, Aramaik, gbe Griki nọ a kaki ro kere Ebaibol na.

O gwọlọ nọ ma re wo Ebaibol nọ a jọ fa ẹme Ọghẹnẹ gbagba. O gwọlọ inọ ahwo nọ e be fa Ebaibol a rẹ nya lele ikere ọsosuọ nọ a kaki ro kere Ebaibol na gbagba, orọnikọ a rẹ rọ udu obọrai nwene eme nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ẹkwoma ẹzi riẹ kere no ho. Rekọ evaọ efafa Ebaibol buobu, a kere Jihova nọ ọ rrọ odẹ Ọghẹnẹ na fihọ ae he.

O gwọlọ nọ ma re wo Ebaibol nọ o rẹ rọ orro kẹ Ọnọ o wo rie. (2 Samuẹle 23:2) Evaọ Ebaibol Efafa Akpọ Ọkpokpọ na, a zihe odẹ na Jihova fihọ eria sa-sa nọ e jọ romavia evaọ iko-ebe Ebaibol nọ e mai kri kpaobọ no oware wọhọ isia idu ihrẹ (7,000), wọhọ epanọ a jọ uwoho nọ o rrọ obotọ dhesẹ na. (Olezi 83:18) Fikinọ a romatotọ ru ekiakiẹ evaọ ikpe buobu taure a tẹ te fa Ebaibol Efafa Akpọ Ọkpokpọ na, o rẹ were oma nọ who te bi sei keme u dhesẹ iroro Ọghẹnẹ via vevẹ. Te a fa Ebaibol Efafa Akpọ Ọkpokpọ na fihọ ẹvẹrẹ ra no hayo a re fae fihọ iẹe he, ma be tuduhọ owhẹ awọ inọ, ru ei fihọ uruemu ra re whọ hai se Ẹme Jihova kẹdẹ kẹdẹ.​—Joshua 1:8; Olezi 1:2, 3.

• Fikieme ma rọ jiroro nọ ma re wo efafa Ebaibol ọkpokpọ?

• Eme u fo nọ ohwo kpobi nọ ọ gwọlọ wuhrẹ kpahe oreva Ọghẹnẹ o re ru kẹdẹ kẹdẹ?