Ebaibol na nọ Isẹri Jihova a wuhrẹ kugbe owhẹ o lẹliẹ owhẹ riẹ uzẹme na no. Ababọ avro, eware nọ who wuhrẹ no na, i ru owhẹ wo emamọ usu kugbe Ọghẹnẹ no, u te je ru owhẹ wo ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ nọ who ti jo wo eghale evaọ aparadase otọakpọ nọ Uvie Ọghẹnẹ u ti su. Ẹrọwọ nọ who fihọ Ẹme Ọghẹnẹ ọ ga ziezi no, yọ oma nọ who bi kugbe ukoko na, u ru owhẹ wo eghale buobu no. Whọ riẹ oghẹrẹ nọ Jihova ọ be rọ kpọ ahwo riẹ no nẹnẹ.—Zẹk. 8:23.

Nọ whọ be ruẹrẹ oma kpahe kẹ ame-ọhọ na, who ti wo erere no ọkiẹriwo eware nọ Ileleikristi e rọwo ze, onọ ekpako ukoko na a ti ru kugbe owhẹ. (Hib. 6:1-3) Ajọ Jihova ọ gbẹ ghale omodawọ ra nọ whọ be gwọlọ riẹe ziezi na, yọ ajọ ọ kẹ owhẹ osa uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ nọ ọ ya eyaa riẹ na.—Jọn 17:3.

1. Fikieme whọ rọ gwọlọ họ-ame?

2. Ono họ Jihova?

• “Jihova họ Ọghẹnẹ uzẹme na evaọ obọ idhiwu gbe evaọ otọakpọ na. Ọfa ọ rrọ họ.”—Izie. 4:39.

• “Whẹ, ọnọ odẹ riẹ o rrọ Jihova, whẹ ọvo họ Ọnọ Ọ Mai Kpehru vi otọakpọ na kpobi.”—Ol. 83:18.

3. Fikieme u ro wuzou re who se odẹ-oma Ọghẹnẹ?

• “Fikiere, enẹ wha rẹ lẹ: ‘Ọsẹ mai nọ ọ rrọ obọ idhiwu na, jọ odẹ ra o jọ fuafo.’”—Mat. 6:9.

• “Ohwo kpobi nọ o bi se odẹ Jihova a ti siwi ei.”—Rom 10:13.

4. Oghẹrẹ eme jọ vẹ a ro dhesẹ Jihova evaọ Ebaibol na?

• “Jihova, Ọmemama nọ ọ ma eware kpobi nọ e rrọ otọakpọ na yọ Ọghẹnẹ ebẹdẹ bẹdẹ.”—Aiz. 40:28.

• “Ọsẹ mai nọ ọ rrọ obọ idhiwu na.”—Mat. 6:9.

• “Ọghẹnẹ họ uyoyou.”—1 Jọn 4:8.

5. Eme whọ rẹ sae kẹ Jihova Ọghẹnẹ?

• “Whọ rẹ rehọ udu ra kpobi gbe uzuazọ ra kpobi gbe iroro ra kpobi gbe ẹgba ra kpobi ro you Jihova Ọghẹnẹ ra hrọ.”—Mak 12:30.

• “Jihova Ọghẹnẹ ra o gba owhẹ họ nọ whọ rẹ gọ, yọ ọye ọvo o gba owhẹ họ nọ who re ru iruo ọrẹri kẹ.”—Luk 4:8.

6. Fikieme whọ rọ gwọlọ yoẹme kẹ Jihova?

• “Wo areghẹ, ọmọzae mẹ, re who ru udu mẹ ghọghọ, re mẹ sae kẹ ọnọ ọ be poviẹ omẹ na uyo.”—Itẹ 27:11.

7. Ono whọ rẹ lẹ se, kọ odẹ ono whọ rẹ rọ lẹ?

• “Uzẹme kpobi mẹ [Jesu] be ta kẹ owhai na, otẹrọnọ wha tẹ yare Ọsẹ na oware jọ kpobi, ọ te rehọ iẹe kẹ owhai evaọ odẹ mẹ.”—Jọn 16:23.

8. Eware jọ vẹ whọ rẹ sae lẹ kpahe?

• “Fikiere, enẹ wha rẹ lẹ: ‘Ọsẹ mai nọ ọ rrọ obọ idhiwu na, jọ odẹ ra o jọ fuafo. Jọ Uvie ra o ze. Jọ oreva ra u rugba evaọ otọakpọ na, wọhọ epanọ o rrọ evaọ obọ odhiwu. Rehọ emu okpẹdoke inẹnẹ mai kẹ omai nẹnẹ; jẹ rehọ osoriọ mai rọvrẹ omai, wọhọ epanọ ma rọvrẹ enọ e reosa mai no na. Who su omai ruọ odawọ họ, rekọ siwi omai no obọ omuomu na.’”—Mat. 6:9-13.

• “Ma wo imuẹro nana kpahe Ọghẹnẹ inọ, oware kpobi nọ ma yare riẹ nọ o rọwokugbe oreva riẹ, ọ rẹ gaviezọ kẹ omai.”—1 Jọn 5:14.

9. Eme ọ sae whae ze nọ Jihova o gbe ro yo olẹ ohwo ho?

• “A ti bo se Jihova kẹ obufihọ, rekọ o ti yo kẹ ae he . . . fiki iruẹru imuomu rai.”—Mae. 3:4.

• “Ibiaro Jihova i bi rri ikiẹrẹe na, yọ ezọ riẹ i bi yo olẹ ayare-ọgaga rai, rekọ ovao Jihova o wọso enọ i bi ru eware iyoma.”—1 Pita 3:12.

10. Ono họ Jesu Kristi?

• “Saemọn Pita ọ tẹ kẹ uyo nọ: ‘Whẹ họ Kristi na, Ọmọ Ọghẹnẹ nọ ọ rrọ uzuazọ na.’”—Mat. 16:16.

11. Fikieme Jesu ọ rọ ziọ otọakpọ?

• “Ọmọ ohwo ọ nyaze . . . , orọnọ re a gbodibo kẹe he, rekọ re ọ gbodibo je siobọno uzuazọ riẹ rọkẹ ẹtanigbo ahwo buobu.”—Mat. 20:28.

• “O gba omẹ [Jesu] họ nọ me re whowho usi uwoma Uvie Ọghẹnẹ kẹ ikpewho efa re, keme fiki onana a ro vi omẹ ze.”—Luk 4:43.

12. Ẹvẹ whọ sai ro dhesẹ nọ uwhu Jesu o da owhẹ ẹro?

• “O whu kẹ ahwo kpobi re enọ e rrọ uzuazọ a gbẹ rria kẹ omobọ rai hi, rekọ rọkẹ ọnọ o whu kẹ ae nọ a kpare ze.”—2 Kọr. 5:15.

13. Udu vẹ Jesu o wo?

• “A rehọ udu-esuo kpobi kẹ omẹ no evaọ odhiwu gbe otọakpọ na.”—Mat. 28:18.

• “Ọghẹnẹ ọ kpare riẹ fihọ ọkwa nọ o kpehru vi onọ ọ jọ vẹre jẹ kẹe odẹ nọ o rro vi odẹ ofa kpobi.”—Fil. 2:9.

14. Kọ whọ rọwo nọ Utu Ẹruorote Iruẹru Isẹri Jihova họ “ọrigbo nọ a re fievahọ nọ o wo areghẹ na” nọ Jesu o ro mu?

• “Kọ ginọ ono họ ọrigbo nọ a re fievahọ nọ o wo areghẹ na, ọnọ olori riẹ o ro mu inọ ọ rẹrote idibo uwou riẹ, re ọ rehọ emu kẹ ae evaọ ẹruoke?”—Mat. 24:45.

15. Kọ ẹzi ọfuafo na yọ ohwo?

• “Ukọ-odhiwu na ọ tẹ kẹe uyo nọ: ‘Ẹzi ọfuafo ọ te ruọ owhẹ oma, ogaga Ọnọ Ọ Mai Kpehru na u ve ti ruru owhẹ. Fiki oyena, a ti se ọmọ nọ who bi ti yẹ na ọrẹri, Ọmọ Ọghẹnẹ.’”—Luk 1:35.

• “Fikiere, otẹrọnọ whai nọ wha rrọ muomu, wha riẹ epanọ wha rẹ rehọ emamọ ekẹ kẹ emọ rai, ẹvẹ Ọsẹ na nọ ọ rrọ obọ odhiwu ọ rẹ rehọ ẹzi ọfuafo kẹ enọ e be yare iẹe te!”—Luk 11:13.

16. Ẹvẹ Jihova ọ rọ rehọ ẹzi ọfuafo riẹ ru iruo no?

• “Ẹme Jihova a rọ ma idhiwu na, yọ ẹzi unu riẹ a rọ ma eware kpobi nọ e rrọ eva rai.”—Ol. 33:6.

• “Wha ti wo ogaga nọ ẹzi ọfuafo na o te bru owhai ze no, wha ve ti se isẹri kpahe omẹ . . . rite oria nọ o mai thabọ evaọ otọakpọ na.”—Iruẹru 1:8.

• “Eruẹaruẹ Ikereakere na ọvuọvo i no iroro obọ ohwo jọ ze he. Keme a rọ ẹkwoma oreva ohwo-akpọ ruẹ eruẹaruẹ evaọ oke ọvo ho, rekọ ahwo a ta eme nọ i no obọ Ọghẹnẹ ze wọhọ epanọ ẹzi ọfuafo na ọ kpọ rai.”—2 Pita 1:20, 21.

17. Eme họ Uvie Ọghẹnẹ?

• “Ọghẹnẹ obọ odhiwu ọ te rehọ uvie jọ mu, onọ a te raha vievie he. Yọ a te rehọ uvie nana kẹ amọfa ha. O te guọghọ jẹ rehọ ivie nana kpobi te oba, oye ọvo u ve ti dikihẹ bẹdẹ bẹdẹ.”—Dan. 2:44.

18. Didi irere Uvie Ọghẹnẹ o te wha se owhẹ?

• “O ti ririe irui-oviẹ kpobi no aro rai, uwhu o gbẹ te jọ ofa ha, yọ uweri hayo oviẹ hayo edada e gbẹ te jọ ofa ha. Eware anwae na e vrẹ no.”—Evia. 21:4.

19. Ẹvẹ whọ rọ riẹ nọ ma te reawere eghale Uvie na kẹle?

• “Ilele na ọvo e tẹ nyabru ei, a tẹ ta nọ: ‘Ta kẹ omai, oke vẹ eware nana e te rọ via, kọ eme ọ te jọ oka ọzino ra gbe orọ oke urere uyero-akpọ na?’ Jesu ọ tẹ kẹ ae uyo nọ: ‘. . . Orẹwho o te kpareso orẹwho, uvie o te kpareso uvie, yọ no oria ruọ oria ohọo u ti mu, etọ i ti nuhu. Yọ a te ta usi uwoma Uvie na evaọ akpọ na soso re o jọ isẹri kẹ erẹwho na kpobi, kẹsena urere na o vẹ te ze.’”—Mat. 24:3, 4, 7, 14.

• “Evaọ edẹ urere na, oke obẹbẹ nọ o rẹ bẹ ẹria o te jọ. Keme ahwo a ti you omobọ rai, you ugho, seha, wo omorro, ta eme-aghọ, ghẹmeeyo kẹ esẹgbini, kare uyere-ọghọ, a ti ru ẹme rai gba ha, a ti wo uyoyou kẹ ibe ahwo-akpọ rai hi, a te rọwo ru ọtamuo ho, a te ta ahwo raha, a ti wo oma-onyẹ hẹ, a ti mu ofu-ọkpoo, a ti you oware uwoma ha, a ti vivie ahwo, veghe uzou, fu uke avọ omorro, a ti you omaweromẹ viukpenọ a re you Ọghẹnẹ, a ti ru wọhọ ẹsenọ a be gọ Ọghẹnẹ rekọ a be rọ uruemu rai dhesẹ nọ a siọ ogaga riẹ.”—2 Tim. 3:1-5.

20. Ẹvẹ who re ro dhesẹ nọ Uvie na u wuzou kẹ owhẹ?

• “Wha gbẹ hae kake gwọlọ Uvie na gbe ẹrẹreokie riẹ ẹsikpobi.”—Mat. 6:33.

• “Jesu ọ tẹ ta kẹ ilele riẹ nọ: ‘Otẹrọnọ ohwo jọ ọ gwọlọ lele omẹ, jọ ọ vro omobọ riẹ re ọ wọ ure-oja riẹ, o ve lele omẹ ẹsikpobi.’”—Mat. 16:24.

21. Ono họ Setan, kọ amono họ idhivẹri?

• “Obọ ọsẹ rai Ẹdhọ wha no ze . . . Ọyena ọ rrọ ojihẹ anwẹnọ o ro muhọ.”—Jọn 8:44.

• “A te gbolo araomuomu idudu ologbo na fihọ otọ, araomuomu anwae na, ọnọ a re se Ẹdhọ gbe Setan, nọ o bi su akpọ na soso thọ na; a gbolo i rie fihọ otọakpọ, yọ a gbolo ikọ-odhiwu riẹ lele iei.”—Evia. 12:9.

22. Didi ota Setan ọ bọwo Jihova gbe enọ e be gọe?

• “Aye na ọ tẹ ta kẹ araomuomu na nọ: ‘Ma rẹ sae re ibi-ire ọgbọ na. Rekọ Ọghẹnẹ ọ ta kpahe ubi orọ ure nọ o rrọ udevie ọgbọ na nọ: “Wha rẹ jariẹ re vievie he, ijo, wha rẹ rọ obọ tei vievie he; o gbẹ rrọ ere he wha ti whu.”’ Araomuomu na ọ tẹ ta kẹ aye na nọ: ‘Wha ti whu vievie he. Keme Ọghẹnẹ ọ riẹ nọ evaọ ẹdẹ nọ wha re riẹ, ibiaro rai i ti rovie, yọ wha te jọ wọhọ Ọghẹnẹ, wha vẹ te riẹ ewoma gbe eyoma.’”—Emu. 3:2-5.

• “Setan o te yo kẹ Jihova nọ: ‘Ohọroma rọkẹ ohọroma. Ohwo o re siobọno eware nọ o wo kpobi fiki uzuazọ riẹ.’”—Job 2:4.

23. Ẹvẹ whọ sai ro dhesẹ nọ Setan yọ ọtọrue evaọ ota nọ ọ bọwo na?

• “Rọ udu ra kpobi . . . [gọ Ọghẹnẹ].”—1 Irv. 28:9.

• “Bẹsenọ me re whu, me re siobọno ẹgbakiete mẹ hẹ!”—Job 27:5.

24. Fikieme ahwo a bi ro whu?

• “Wọhọ epanọ uzioraha o rọ ẹkwoma omọvo ruọ akpọ na, uwhu u je no uzioraha ze na, ere uwhu u ro te ahwo kpobi oma keme aikpobi a raha uzi no.”—Rom 5:12.

25. Oghẹrẹ vẹ ahwo nọ a whu no a rrọ?

• “Ahwo nọ a rrọ uzuazọ a riẹ nọ a ti whu, rekọ enọ i whu no a riẹ oware ovuovo ho.”—Ọtausi. 9:5.

26. Ẹruore vẹ o rrọ kẹ ahwo nọ a whu no?

• “Ẹkparomatha enọ i kiẹrẹe gbe enọ i kiẹrẹe he ọ te jọ.”—Iruẹru 24:15.

27. Bro ahwo a bi kpohọ odhiwu nyai lele Jesu su?

• “Mẹ tẹ ruẹ Omogodẹ na nọ o dikihẹ Ugbehru Zayọn, avọ ahwo idu udhuhrẹ-gbene (144,000) nọ e rrọ kugbei, enọ a kere odẹ riẹ avọ odẹ Ọsẹ riẹ họ aruezo rai.”—Evia. 14:1.

Nọ who bi wuhrẹ Ebaibol na, whọ riẹ eware nọ Jihova ọ gwọlọ mi owhẹ no gbe epanọ who re ro koko izi ikiẹrẹe riẹ. Fikinọ who bi fi eware nọ who bi wuhrẹ họ iruo, ẹsejọhọ who ru inwene buobu no evaọ uruemu ra gbe oghẹrẹ nọ who bi yeri uzuazọ. Enẹna nọ whọ gbaemu no inọ who re yeri uzuazọ ra lele izi ikiẹrẹe Jihova na, whọ rẹ sae gọe jẹ ta usi uwoma na evaọ edhere nọ ọ rẹ jẹrehọ.

Ọkiẹriwo enọ nọ e rrọ abọ nana u ti fiobọhọ kẹ owhẹ wo izi ikiẹrẹe Jihova họ iroro ẹsikpobi, o te jẹ kareghẹhọ owhẹ eware jọ nọ whọ rẹ sai ru re whọ jọ omọvo idibo riẹ nọ ọ jẹrehọ. Whọ te jọ abọ nana riẹ epanọ u wuzou te re a rehọ emamọ obruoziẹ-iroro ru eware kpobi jẹ wha orro se Jihova.—2 Kọr. 1:12; 1 Tim. 1:19; 1 Pita 3:16, 21.

Nọ who wuhrẹ te enẹ no na, avro ọ riẹ hẹ inọ o rọ owhẹ oja re whọ romakpotọ kẹ esuo Jihova jẹ jọ usu ahwo nọ a rrọ ukoko riẹ. Enọ gbe eria Ikereakere nọ e rrọ abọ nana, i ti fiobọhọ kẹ owhẹ kiẹ omara riwi sọ who wo otoriẹ oware nọ omaurokpotọ kẹ ọruẹrẹfihotọ Jihova o rrọ, o tẹ make rọnọ evaọ ukoko na, evaọ uviuwou, hayo evaọ abọ egọmeti uyero-akpọ nana. Edẹro nọ who wo kẹ eruẹrẹfihotọ Jihova nọ o bi ro wuhrẹ jẹ bọ ahwo riẹ ga, e te ga vi epaọ anwẹdẹ. Abọ jọ eruẹrẹfihotọ nana họ iwuhrẹ ukoko nọ who re kpohọ jẹ jarai wobọ te epanọ uyero ra o kuvẹ te.

U te no ere no, a te jọ abọ nana ta kpahe epanọ u wuzou te re ma wobọ evaọ iruo usi uwoma ota Uvie na kẹse kẹse, rọ ere fiobọhọ kẹ amọfa riẹ Jihova gbe eware nọ o bi ru kẹ ahwo-akpọ. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Orọ urere, abọ nana o ti fiobọhọ kẹ owhẹ riẹ epanọ omauromudhe ra kẹ Jihova Ọghẹnẹ gbe ame-ọhọ ra i wuzou te. Riẹ nọ o be were Jihova inọ whọ jẹ uwowou ulogbo riẹ nọ o dhesẹ kẹ owhẹ rehọ.

1. Bro eyae hayo ezae Ebaibol ọ ta nọ Oleleikristi o re wo? Eme ọvo Ebaibol ọ ta nọ o sae fa orọo?

• “Kọ wha ri se inọ ọnọ ọ ma rai no emuhọ ze ọ ma rai ọzae gbe aye jẹ ta nọ: ‘Fiki onana ọzae ọ rẹ nyasiọ ọsẹ riẹ gbe oni riẹ ba ọ vẹ talamu aye riẹ, aimava na a vẹ jọ uwo ovo’? A gbẹ rrọ uwo ivẹ hẹ rekọ uwo ovo. Fikiere, onọ Ọghẹnẹ o kugbe no, ajọ ohwo ọvo ọ hẹriẹ iẹe he. . . . Ohwo kpobi nọ ọ se aye riẹ o gbẹ rrọ fiki ọfariẹ-ogbe he, ọ jẹ rehọ ọfa o bruẹnwae.”—Mat. 19:4-6, 9.

2. Fikieme u ro fo nọ ọzae avọ aye nọ a be rria kugbe a rẹ jọ ahwo nọ a ruọ orọo lele uzi? Otẹrọnọ whọ rọo no, kọ u mu owhẹ ẹro nọ whọ ruọ orọo na wọhọ epanọ uzi egọmeti o ta?

• “Hae kareghẹhọ ae inọ a romakpotọ je yoẹme kẹ egọmeti gbe enọ i wo udu-esuo.”—Tait. 3:1.

• “Jọ ahwo kpobi a rọ ọghọ kẹ orọo, jọ a zue ehwa orọo na ha, keme Ọghẹnẹ ọ te rehọ enọ i bi gbe-ọfariẹ gbe ibruẹnwae guẹdhọ.”—Hib. 13:4.

3. Eme họ owha-iruo ra evaọ uviuwou?

• “Gaviezọ, ọmọzae mẹ, rọkẹ uthubro ọsẹ ra, who gbabọkẹ ohrẹ oni ra ha.”—Itẹ 1:8.

• “Ọzae họ ọnọ o wuzou aye riẹ wọhọ epanọ Kristi o wuzou ukoko na . . . Ezae, wha gbẹ hai you eyae rai, wọhọ epanọ Kristi o you ukoko na.”—Ẹf. 5:23, 25.

• “Whai esẹ, wha ru emọ rai eva dha ha, rekọ wha gbẹ hae rehọ ọwhọkuo gbe ehrẹ Jihova rọ yọrọ ae.”—Ẹf. 6:4.

• “Whai emọ, wha yoẹme kẹ esẹgbini rai evaọ oware kpobi, keme onana o rẹ were Olori na.”—Kọl. 3:20.

• “Whai eyae wha romakpotọ kẹ ezae rai.”—1 Pita 3:1.

4. Fikieme ma je wo adhẹẹ kẹ uzuazọ?

• “[Ọghẹnẹ] ọye ọ be kẹ ahwo kpobi uzuazọ gbe ẹwẹ gbe eware kpobi. . . . Ọye o ru nọ ma ro wo uzuazọ, be nya jẹ be rria.”—Iruẹru 17:25, 28.

5. Fikieme ma gbe ro kpe uvumọ ohwo ho, makọ ọmọ nọ ọ rrọ eva?

• “Otẹrọnọ ezae ivẹ a bi lele ohwohwo hrowo oma nọ a jẹ nwa aye nọ o dihọ oma . . . yọ . . . otẹrọnọ ohwo jọ o whu, a rẹ rehọ uzuazọ hwosa uzuazọ.”—Ọny. 21:22, 23.

• “Makọ okenọ mẹ jọ edhede, ibiaro ra e ruẹ omẹ; who kere abọ sa-sa oma mẹ kpobi fihọ obe ra evaọ edẹ nọ whọ rọ ma ae, taure e tẹ te jọ.”—Ol. 139:16.

• “Jihova o mukpahe . . . abọ nọ o re kpe azẹ ekueku.”—Itẹ 6:16, 17.

6. Didi uzi Ọghẹnẹ ọ kẹ kpahe azẹ?

• “Hai siomano . . . azẹ [gbe] erao nọ a kpe nọ a bru uriohọ họ.”—Iruẹru 15:29.

7. Fikieme o rọ gba omai họ nọ ma re you inievo-emezae gbe erọ emetẹ mai nọ e rrọ ukoko na?

• “Mẹ be kẹ owhai ujaje okpokpọ inọ wha you ohwohwo; nwane wọhọ epanọ me you owhai na, wha you ohwohwo re. Ẹkwoma onana ahwo kpobi a te rọ riẹ nọ whai yọ ilele mẹ, otẹrọnọ wha te wo uyoyou evaọ udevie rai.”—Jọn 13:34, 35.

8. Re ohwo nọ o wo ẹyao nọ o re vo hayo nọ ọ rẹ sai kpe ohwo ọ siọ ẹyao na ba ẹwha họ amọfa: (a) Fikieme ọ gbẹ jọ ohwo nọ ọ rẹ kake gwọlọ so ahwo obọ, gbalọ ahwo hayo viọlọ amọfa ha? (b) Fikieme ọ gbẹ dheva ha nọ ahwo jọ a gbẹ kuvẹ nọ ọ ruọ uwou rai hi? (c) Fikieme u ro fo re ohwo nọ ọ nya kẹle hayo nọ ọ jọ kugbe ohwo nọ o wo ẹyao nọ o re vo o kpohọ ẹsipito re a dawo azẹ riẹ taure o te ti mu usu orọo họ ẹnya kugbe omọfa? (d) Fikieme u ro fo nọ ohwo nọ o wo ẹyao nọ o re vo ọ rẹ vuẹ ọnọ o re koko iruẹru ugboma ekpako na họ taure ọ tẹ te họ-ame?

• “Wha reosa ohwo ọvo oware ovo ho, ajokpaọ uyoyou nọ wha re wo kẹ ohwohwo. . . . ‘Who re you ọrivẹ ra wọhọ omobọ ra hrọ.’ Uyoyou u re ru ọrivẹ riẹ eyoma ha.”—Rom 13:8-10.

• “Wha gwọlọ ewoma obọrai ọvo ho, rekọ ewoma amọfa re.”—Fil. 2:4.

9. Fikieme Jihova ọ rọ gwọlọ nọ ma rọvrẹ amọfa?

• “Wha gbẹ hai thihakọ kẹ ohwohwo jẹ rọvrẹ ohwohwo riẹriẹriẹ nọ ohwo jọ ọ tẹ maki wo oware jọ nọ u re ru ei go kpahe omọfa. Wọhọ epanọ Jihova ọ rọvrẹ owhai riẹriẹriẹ na, wha re ru epọvo na hrọ re.”—Kọl. 3:13.

10. Eme u fo nọ who ru otẹrọnọ oniọvo jọ ọ ta owhẹ raha hayo o fru owhẹ re?

• “Otẹrọnọ oniọvo ra o ru owhẹ thọ, nya re whọ ta oware nọ o ru thọ na kẹe nọ whai imava ọvo wha tẹ rrọ oria. Otẹrọnọ ọ gaviezọ kẹ owhẹ, yọ who wo oniọvo ra tobọ no. Rekọ otẹrọnọ ọ gbẹ gaviezọ họ, rehọ omọvo hayo imava efa lele oma, re a ruẹse jọ isẹri imava hayo imasa vuhu uzẹme ẹme kpobi. Otẹrọnọ ọ gbẹ gaviezọ kẹ ae he, whọ vẹ ta kẹ ukoko na. Otẹrọnọ ọ gbẹ gaviezọ kẹ makọ ukoko na dede he, whọ vẹ rehọ iẹe wọhọ ohwo erẹwho na jẹ wọhọ ọnọ o re mi osa-uzou.”—Mat. 18:15-17.

11. Oghẹrẹ vẹ Jihova o rri izieraha nana?

▪ Ọfariẹ-ogbe

▪ Emema nọ a rẹ rọ gọ Ọghẹnẹ

▪ Ọzae avọ ọzae hayo aye avọ aye nọ a rẹ wezẹ kugbe

▪ Ujitho

▪ Edhọ-ifio

▪ Idieda-thomawa

• “Jọ a viẹ owhai họ họ. Ahwo nọ a bi gbe-ọfariẹ, egedhọ, ibruẹnwae, ezae nọ e rọwo nọ ezae efa i lele ae wezẹ, ezae nọ i re lele ezae wezẹ, iji, ahwo nọ a wo uvou-uthethei, egba-idi, elahwo-eka, gbe ahwo nọ a re fru amọfa re a te reuku Uvie Ọghẹnẹ hẹ.”—1 Kọr. 6:9, 10.

12. Rọ kpahe ọfariẹ-ogbe, nọ o kẹre te iruẹru owezẹ ọzae-avọ-aye nọ a re ru kugbe ohwo nọ ọ rrọ ọzae hayo aye ra ha, eme whọ gba riẹ mu nọ who re ru?

• “Dhẹ siọ ọfariẹ-ogbe ba.”—1 Kọr. 6:18.

13. Fikieme ma re ro siomano ẹlọ hayo ẹrehọ oghẹrẹ imu egaga nọ i re mu hayo nọ i re kpomahọ iroro ohwo, enọ a rẹ rehọ orọnọ fiki ẹyao ho?

• “Wha rehọ ugboma rai dhe idhe nọ e rrọ uzuazọ, ọrẹri, onọ Ọghẹnẹ ọ rẹ jẹrehọ, re wha rọ ẹgba iroro rai ru iruo ọrẹri kẹe. Wha gbẹ kuvẹ re uyero-akpọ nana o kpọ owhai hi, rekọ wha nwene oghẹrẹ ohwo nọ wha rrọ ẹkwoma iroro rai nọ wha re nwene, re wha sai ru omarai wo imuẹro kpahe oware nọ o rrọ oreva Ọghẹnẹ nọ u woma, nọ ọ rẹ jẹrehọ, jẹ rrọ gbagba.”—Rom 12:1, 2.

14. Iruẹru imizi jọ vẹ Ọghẹnẹ o mukpahe?

• “A rẹ jọ udevie rai ruẹ ohwo ọvo vievie he . . . nọ ọ rẹ gbẹva, ohwo kpobi nọ o re ru emajiki, ohwo kpobi nọ ọ rẹ gwọlọ oka oware nọ o te via, ọbo-ẹva, ohwo kpobi nọ ọ rẹ nua amọfa, ohwo kpobi nọ ọ rẹ nekpẹ mi ohwo nọ o re lele izi ta ẹme hayo ọgbẹva, hayo ohwo kpobi nọ ọ rẹ nekpẹ mi enọ i whu no.”—Izie. 18:10, 11.

15. Otẹrọnọ ohwo ọ raha uzi ulogbo jọ yọ ọ gwọlọ nọ a fiobọhọ kẹe wariẹ wo aruoriwo Jihova, eme o re ru ababọ oke oraha?

• “Mẹ tẹ feva uzioraha mẹ kẹ owhẹ; mẹ ko oruthọ mẹ dhere he. Mẹ ta nọ: ‘Mẹ rẹ feva izieraha mẹ kẹ Jihova.’”—Ol. 32:5.

• “Kọ ohwo jọ ọ riẹ nọ ọ be mọ evaọ udevie rai? Jọ o se ekpako ukoko na, re a lẹ kẹe, jẹ rọ ewhri wholo iei evaọ odẹ Jihova. Olẹ nọ a rọ ẹrọwọ lẹ u ve ti ru ọnọ ọ be mọ na ga, Jihova ọ vẹ te kpare iẹe kpama. Ofariẹ, otẹrọnọ ọ raha izi, a te rọvrẹ riẹ.”—Jem. 5:14, 15.

16. Eme who re ru nọ whọ tẹ riẹ nọ ibe Oleleikristi ra ọ raha uzi ulogbo jọ?

• “Otẹrọnọ ohwo jọ ọ raha uzi fikinọ o yo okenọ a jọ ẹgbede woro inọ jọ a nyaze ti se isẹri yọ ọyomariẹ yọ osẹri hayo ọ ruẹ oware nọ o via hayo ọ riẹ kpahe iẹe rekọ ọ ta ha, ọ rẹ ruẹ uye oruthọ riẹ.”—Izerẹ 5:1.

17. Otẹrọnọ a whowho nọ ohwo jọ ọ gbẹ rrọ omọvo Isẹri Jihova ha, ẹvẹ ma re lele ohwo na yeri?

• “Wha siọ usu ba ẹnya kugbe ohwo kpobi nọ o se omariẹ oniọvo nọ o bi gbe-ọfariẹ hayo ọnọ o wo uvou-uthethei hayo ọgẹdhọ hayo ọlahwo-eka hayo ọgba-udi hayo ọnọ o re fru amọfa re, wha tube lele ohwo otiọye na re emu hu.”—1 Kọr. 5:11.

• “Ohwo jọ ọ tẹ nyabru owhai ze yọ ọ wha uwuhrẹ nana ze he, wha dede iei rehọ ruọ iwou rai hayo yere iei hi.”—2 Jọn 10.

18. Fikieme egbẹnyusu ekpekpe ra a rẹ rọ jọ ahwo nọ a you Jihova?

• “Ọnọ o bi lele iwareghẹ nya usu o re wo areghẹ, rekọ ọnọ o ku usu gbe ahwo ogheghẹ o re kie ruọ ẹbẹbẹ.”—Itẹ 13:20.

• “Jọ a su owhai thọ họ. Usu uyoma o rẹ raha uruemu ezi.”—1 Kọr. 15:33.

19. Fikieme Isẹri Jihova a gbe ro dhomahọ isuẹsu hu?

• “A wo obọ kugbe akpọ na ha, nwane wọhọ epanọ me [Jesu] wo obọ kugbe akpọ na ha na.”—Jọn 17:16.

20. Fikieme who re ro yoẹme kẹ egọmeti?

• “Jọ ohwo kpobi ọ romakpotọ kẹ enọ i wo udu-esuo okpehru, keme udu-esuo ọvuọvo ọ riẹ hẹ ajokpaọ onọ Ọghẹnẹ ọ kuvẹ riẹ; Ọghẹnẹ họ ọnọ o ru nọ enọ i bi su na a ro wo umutho udu-esuo nọ a wo na.”—Rom 13:1.

21. Otẹrọnọ uzi ohwo-akpọ o wọso uzi Ọghẹnẹ, eme who re ru?

• “Ọghẹnẹ họ osu nọ ma re yoẹme kẹ orọnikọ ahwo ho.”—Iruẹru 5:29.

22. Eria Ebaibol vẹ e sai fiobọhọ kẹ owhẹ nọ whọ gbẹ jọ abọ akpọ na ha evaọ okenọ whọ tẹ be salọ iruo nọ who re ru?

• “Orẹwho o gbẹ te kpare ọgbọdọ rọsuọ orẹwho ho, yọ a ti gbe wuhrẹ ẹmo-ofio ofa ha.”—Mae. 4:3.

• “Wha no eva riẹ [Babilọn Ologbo na] no, ahwo mẹ, otẹrọnọ wha gwọlọ lele iei wobọ evaọ izieraha riẹ hẹ, gbe otẹrọnọ wha gwọlọ nọ iye riẹ jọ i te owhai hi.”—Evia. 18:4.

23. Oghẹrẹ eware ẹkeriotọ gbe arozaha vẹ whọ rẹ salọ, kọ oghẹrẹ vẹ whọ rẹ whaha?

• “Jihova . . . mukpahe ohwo kpobi nọ ozighi ọ rẹ were.”—Ol. 11:5.

• “Wo utuoma kẹ oware uyoma; talamu oware uwoma.”—Rom 12:9.

• “Eware kpobi nọ e rrọ uzẹme, eware kpobi nọ e roja gaga, eware kpobi nọ i kiẹrẹe, eware kpobi nọ e fo, eware kpobi nọ e rẹ wha uyoyou họ aro, eware kpobi nọ a be ta emamọ ẹme kpahe, eware kpobi nọ i woma, gbe eware kpobi nọ i fo ejiro, wha hai roro kpahe eware nana.”—Fil. 4:8.

24. Fikieme Isẹri Jihova a gbe ro kuomagbe egagọ efa ru iruẹru egagọ họ?

• “Wha rẹ sae re emu evaọ ‘emẹjẹ Jihova’ gbe emẹjẹ idhivẹri hi.”—1 Kọr. 10:21.

• “‘Hẹriẹ oma no ai,’ ere Jihova ọ ta, ‘yọ wha gbẹ rọ obọ te oware ugbegbe na ha’; ‘me ve ti dede owhai rehọ.’”—2 Kọr. 6:17.

25. Ehri-izi Ebaibol vẹ i ti fiobọhọ kẹ owhẹ riẹ sọ who re wobọ evaọ oghẹrẹ ehaa jọ?

• “A mu usu kugbe ahwo erẹwho na jẹ rọ aro kele idhere rai. A ruabọhọ jẹ gọ emedhọ rai, enana e tẹ jọ agbefẹ rọkẹ ae.”—Ol. 106:35, 36.

• “Enọ i whu no a riẹ oware ovuovo ho.”—Ọtausi. 9:5.

• “A wo obọ kugbe akpọ na ha, nwane wọhọ epanọ me wo obọ kugbe akpọ na ha na.”—Jọn 17:16.

• “Oke nọ o vrẹ no nọ wha je ro ru oreva erẹwho na u te, okenọ wha je zue evaọ iruemu nọ i fo ho nọ a re ru ababọ omovuọ, wo isiuru egaga kẹ oware uyoma, jẹ da idi vrẹta, ru ehaa nọ a rẹ jọ ru eware odode, ehaa idieda, gbe edhọgọ etọtọ.”—1 Pita 4:3.

26. Ẹvẹ iriruo Ebaibol i re ro fiobọhọ kẹ owhẹ jiroro sọ who re ru ẹdẹ-eyẹ?

• “Ẹdẹ avọ esa na ọ tẹ jọ ẹdẹ-eyẹ Fẹro, o te se ehaa kẹ idibo riẹ kpobi, ọ tẹ rehọ ọwọ-egho nọ o wuzou na gbe othere-ebrẹdi nọ o wuzou na lahwe evaọ aro idibo riẹ. O te zihe ọwọ-egho nọ o wuzou na kpohọ iruo ọwọ-egho riẹ . . . Rekọ ọ tẹ tehe othere-ebrẹdi nọ o wuzou na fihọ ure.”—Emu. 40:20-22.

• “Rekọ okenọ Herọd o je ru ehaa ẹdẹ-eyẹ riẹ, ọmọtẹ Herodias o te gbile evaọ ehaa na nọ o were Herọd gaga te epanọ ọ rọ ya eyaa avọ iyei iduwu inọ ọ rẹ kẹe oware kpobi nọ ọ yare. Kẹsena ọmọtẹ na ọ tẹ ta oware nọ oni riẹ ọ ta kẹe inọ: ‘Fi uzou Jọn Ọhọahwo-Ame na họ omodhe ọkpakpala kẹ omẹ.’ Fikiere o te vi ahwo, a te bru uzou Jọn evaọ uwou-odi na.”—Mat. 14:6-8, 10.

27. Fikieme whọ rọ gwọlọ ru lele oware nọ ekpako na e ta?

• “Wha yoẹme kẹ enọ e be kobaro evaọ udevie rai jẹ romakpotọ kẹ ae, keme a be sẹro rai, yọ a ti gu epanọ a ru te, re a ruẹsi ru onana avọ oghọghọ orọnikọ unuofiẹ hẹ, keme oyena o rẹ wha enwoma se owhai.”—Hib. 13:17.

28. Fikieme u ro wuzou re te owhẹ te uviuwou ra wha fi oke họ nọ wha re ro se je wuhrẹ Ebaibol na kẹse kẹse?

• “Uzi Jihova o rẹ were iẹe, yọ ọ rẹ rọ unu kpotọ se uzi Riẹ te aso te uvo. Ọ te jọ wọhọ ure nọ a kọ fihọ akotọ iko-ame, ure nọ o rẹ mọ ibi evaọ ezi riẹ, nọ ebe riẹ i re lo ho. Yọ oware kpobi nọ o ru u re woma kẹe.”—Ol. 1:2, 3.

29. Fikieme o rọ were owhẹ nọ whe re kpohọ iwuhrẹ jẹ jarai wobọ?

• “Me ti whowho odẹ ra kẹ inievo mẹ; mẹ te jọ udevie ukoko na jiri owhẹ.”—Ol. 22:22.

• “Joma roro kpahe ohwohwo re ma sai ru ohwohwo dhesẹ uyoyou je ru iruo iwoma, ma re gbabọkẹ omakokohọ mai hi wọhọ epaọ uruemu otujọ, rekọ ma rẹ tuduhọ ohwohwo awọ, maero kọ enẹna nọ wha be ruẹ nọ ẹdẹ na o bi si kẹle na.”—Hib. 10:24, 25.

30. Iruo vẹ e mai wuzou nọ Jesu ọ kẹ omai nọ ma ru?

• “Fikiere wha nya, re wha ru ahwo zihe ruọ ilele evaọ udevie ahwo erẹwho na kpobi, wha họ ae ame . . . , wha wuhrẹ ae re a ru eware kpobi nọ me jie uzi rai kẹ owhai.”—Mat. 28:19, 20.

31. Oghẹrẹ vẹ ma re ro ru azọhọ unevaze kẹ iruo Uvie na je fiobọhọ kẹ inievo mai nọ o jẹ were Jihova?

• “Rehọ eware eghaghae ra kẹ Jihova orro.”—Itẹ 3:9.

• “Jọ ohwo kpobi o ru wọhọ epanọ ọ gba riẹ mu evaọ udu riẹ, orọnikọ avọ ẹgo ho hayo ọgbahọ họ, keme Ọghẹnẹ o re you ohwo nọ ọ rẹ rọ evawere kẹ okẹ.”—2 Kọr. 9:7.

32. Ebẹbẹ vẹ Ileleikristi a re rẹro rai?

• “Eva e were enọ a bi kpokpo fiki ẹrẹreokie, keme Uvie odhiwu o rrọ kẹ ae. Eva e were owhai nọ ahwo a tẹ la owhai eka je kpokpo owhai jẹ ta oghẹrẹ erue iyoma kpobi kpahe owhai fiki mẹ. Wha ghọghọ jẹ wereva gaga, keme osohwa rai o rrọ ruaro evaọ obọ idhiwu na, keme ere a kpokpo eruẹaro nọ e kake rọ owhai jọ.”—Mat. 5:10-12.

33. Fikieme o rọ rrọ uvẹ-ọghọ ulogbo re ohwo ọ họ-ame o ve zihe ruọ omọvo Isẹri Jihova?

• “Ẹme ra ọ tẹ lẹliẹ evawere gbe oghọghọ jọ udu mẹ, keme a be rehọ odẹ ra se omẹ, O Jihova Ọghẹnẹ.”—Jeri. 15:16.

A rẹ jọ ikokohọ esese gbe ilogbo Isẹri Jihova họ ahwo ame. Evaọ obọ ekuhọ ẹme ame-ọhọ na, ọnọ o bi ru ẹme na ọ te ta kẹ enọ e be te họ-ame na re a kpama jẹ rọ urru oruarua kuyo enọ ivẹ nana:

1. Kọ who kurẹriẹ no izieraha ra no, roma mudhe kẹ Jihova no, jẹ rọwo nọ ẹkwoma Jesu Kristi o re ro siwi owhẹ?

2. Kọ whọ riẹ nọ ame-ọhọ ra u dhesẹ nọ whẹ yọ omọvo Isẹri Jihova nọ e rrọ ukoko riẹ?

Nọ enọ e be te họ-ame na a te yo Ee fihọ enọ ivẹ nana, u dhesẹ nọ a “whowho via kẹ amọfa” no inọ a fi ẹrọwọ họ ẹtanigbo na jẹ rọ omarai kpobi mudhe kẹ Jihova no. (Rom 10:9, 10) U fo nọ enọ e gwọlọ họ-ame a rẹ romatotọ roro kpahe enọ nana ziezi taure ẹdẹ ame-ọhọ na o te ti te re a sae kuyo wọhọ epanọ a ginẹ rọwo evaọ udu rai.

Kọ whọ roma ra mudhe kẹ Jihova no evaọ olẹ, nọ whọ jọ yaa eyaa nọ ọye ọvo whọ rẹ gọ, gbe nọ oreva riẹ whọ rẹ rọ karo evaọ uzuazọ ra?

Kọ u gine no owhẹ eva ze nọ whọ rẹ họ-ame nọ uvẹ o tẹ nwani rovie fihọ?

Oghẹrẹ ẹgọ vẹ o fo kẹ ame-ọhọ? (1 Tim. 2:9, 10; Jọn 15:19; Fil. 1:10)

U fo nọ ma rẹ gọ ẹgọ nọ ọ rrọ “owowa je dhesẹ nọ [ma] wo iroro nọ e gba” ro dhesẹ nọ ma be “gọ Ọghẹnẹ.” Fikiere, ahwo nọ a be te họ-ame a re ku iwu nọ a rẹ jọ ruẹ oma rai nọ a tẹ ruọ ame no ho, hayo iwu nọ a kere eme hayo drọ eware fihọ họ. Ẹgọ rai ọ rẹ jọ kpatiẹ, fo, jẹ jọ onọ u re kiehọ kẹ ame-ọhọ na.

Uruemu vẹ u fo nọ ohwo o re dhesẹ nọ ọ tẹ be họ-ame? (Luk 3:21, 22)

Oghẹrẹ nọ Jesu ọ rọ họ-ame yọ oriruo nọ Ileleikristi nẹnẹ a rẹ rọ aro kele. Ọ riẹ nọ ame-ọhọ yọ owojẹ ulogbo, yọ onana u dhesẹ oma via evaọ uruemu gbe eware nọ o ru. Fikiere, oria ame-ọhọ na ọ rẹ jọ oria nọ a rẹ jọ ta atahwẹ, zaharo, ya ame, hayo ru oghẹrẹ iruemu efa nọ i re ru ame-ọhọ na fihọ oware evere he; yọ Oleleikristi nọ ọ họ-ame obọ o re ru wọhọ ẹsenọ o wo obokparọ ulogbo jọ no ho. Dede nọ ame-ọhọ yọ oware evawere, ohwo o re dhesẹ evawere na evaọ edhere nọ o kiehọ.

Ẹvẹ iwuhrẹ nọ who re kpohọ ẹsikpobi gbe oma nọ who re kugbe ukoko na o sai ro fiobọhọ kẹ owhẹ ru eyaa nọ whọ yaa okenọ whọ roma mudhe kẹ Jihova gba?

Nọ whọ tẹ họ-ame no, fikieme u ro wuzou re who wo emamọ omaa nọ who re ro ru uwuhrẹ omobọ ra je wobọ ẹsikpobi evaọ usi uwoma ota na?