Jihova Ọ Gwọlọ nọ Eyaa Aparadase na I Mu Omai Ẹro

1. Ẹvẹ Aizaya ọruẹaro na o se Jihova?

AIZAYA ọruẹaro na o se Jihova “Ọghẹnẹ uzẹme na.” Ẹme nọ a fa “uzẹme” na, a rẹ sae jẹ fae “ami.” (Aiz. 65:16, gbe ẹme-obotọ riẹ) Otọ ẹme na “ami” họ “jọ o via ere,” hayo “ere o te ginẹ jọ.” Nọ a tẹ be jọ Ebaibol ta ẹme kpahe Jihova hayo Jesu, a tẹ ta nọ “ami,” u dhesẹ nọ ẹme na uzẹme, a rẹ vro riẹ hẹ. Fikiere ẹme yena nọ Aizaya ọ ta na o dhesẹ nọ oware kpobi nọ Jihova ọ ta nọ o ti ru, o re gine ru ei. Ma sai gine fievahọ Jihova keme ọ be hai ru eyaa kpobi nọ ọ ya gba.

2. Fikieme u ro fo re ma fievahọ Jihova inọ o ti ru eyaa riẹ gba, kọ enọ vẹ ma te kẹ iyo rai?

² Kọ who roro nọ ma sai gine fievahọ Jihova inọ o ti ru eyaa nọ ọ ya kpahe akpọ ọkpokpọ na gba? Nọ Aizaya ọ ta ẹme nọ ma dhunu te oke ẹsiẹ na no, nọ enwenọ ikpe egba eree (800) e jẹ vrẹ no, Pọl ukọ na ọ tẹ ta oware nọ o soriẹ nọ ma sai ro fievahọ Ọghẹnẹ inọ o ti ru eyaa riẹ kpobi gba. Ọ ta nọ: “Ọghẹnẹ ọ sae . . . ta ọrue he.” (Hib. 6:18) Oria nọ emamọ ame o bi kporo no ze, ame odha ọ sai kporo noi ze he. Ere ọvona re, Jihova ọ rẹ sae jọ Ọghẹnẹ uzẹme, ọ vẹ jẹ hae ta ọrue he. Fikiere ma sai fi eva mai kpobi họ iẹe inọ o ti ru eyaa nọ ọ ya kẹ omai na kpobi gba. Ma te jọ uzoẹme nana kẹ iyo enọ nana: Eyaa vẹ Jihova ọ ya kẹ omai? Kọ eme ọ ta, nọ o lẹliẹ omai riẹ nọ ọ te siọ eyaa na ba erugba ha?

EYAA VẸ JIHOVA Ọ YA KẸ OMAI?

3. (a) Eyaa vẹ Ọghẹnẹ ọ ya nọ e were idibo riẹ gaga? (Eviavia 21:3, 4) (b) Eme ahwo jọ a rẹ ta nọ ma tẹ vuẹ ae eyaa nọ Ọghẹnẹ ọ ya?

³ Ma gwọlọ ta ẹme kpahe eyaa jọ nọ Ọghẹnẹ ọ ya nọ e were idibo riẹ gaga. (Se Eviavia 21:3, 4.) Jihova ọ ya eyaa inọ oke o be tha nọ “uwhu o gbẹ te jọ ofa ha, yọ uweri hayo oviẹ hayo edada e gbẹ te jọ ofa ha.” Ma be hai se oria Ebaibol nana kẹ ahwo gaga nọ ma tẹ be ta usi uwoma kpahe oghẹrẹ nọ aparadase ọ te jọ. Ẹsejọ nọ ma tẹ be ta usi uwoma kẹ ahwo kpahe aparadase na, eme a rẹ ta? Ahwo jọ a rẹ ta nọ, “Nẹnẹ akpọ a mu ere họ ẹta? Oware utioye ovo o te via ha.”

4. (a) Eme Jihova ọ riẹ nọ o te via okenọ ọ jẹ ya eyaa aparadase na? (b) Kọ Jihova ọ ya eyaa na fihotọ no ọvo ọ jẹ nyavrẹ?

⁴ Jihova ọ riẹ anwẹdẹ inọ ma te ta usi uwoma kpahe Uvie riẹ. Oyejabọ ọ rọ vuẹ Jọn nọ jọ o kere eyaa aparadase na fihotọ. Jihova Ọghẹnẹ ọ tẹ jẹ riẹ nọ, okenọ ma te ta usi uwoma kpahe “eware ekpokpọ” nọ o ti ru na, ahwo buobu a te rọwo ho. (Aiz. 42:9; 60:2; 2 Kọr. 4:3, 4) Eme u re fiobọhọ kẹ omai riẹ nọ eyaa Ọghẹnẹ nọ a kere fihọ obe Eviavia 21:3, 4 na i ti gine rugba? Kọ eme ma sae ta kẹ amọfa re u mu ai ẹro re? Orọnikọ Jihova ọ ya eyaa na no ọvo ọ tẹ nyavrẹ hẹ. Ọ ta oware nọ o rẹ lẹliẹ omai rọwo nọ o ti ru eyaa na gba. Eme ọ ta?

JIHOVA Ọ TA OWARE NỌ O LẸLIẸ EYAA RIẸ MU OMAI ẸRO

5. Eme Jihova ọ ta, nọ o rẹ lẹliẹ omai fievahọ iẹe inọ ọ te rehọ aparadase ze, kọ diẹse Ebaibol ẹme na ọ rrọ?

⁵ Nọ Jihova ọ ya eyaa akpọ ọkpokpọ na no, ọ tẹ ta oware nọ u dhesẹ nọ o ti ru eyaa na gba. Ma jọ Eviavia 21:5, 6 se nọ: “Ọnọ ọ keria agbara-uvie na ọ tẹ ta nọ: ‘Rri! Me bi ru eware kpobi họ ekpokpọ.’ Ọ tẹ jẹ ta nọ: ‘Kere, keme eme nana yọ eme nọ a re fievahọ, e tẹ jẹ rrọ uzẹme.’ Ọ tẹ ta kẹ omẹ nọ: ‘I rugba no! Mẹ họ Alfa gbe Omẹga, emuhọ gbe ekuhọ na.’”

6. Fikieme ẹme nọ ọ rrọ Eviavia 21:5, 6 na ọ rẹ rọ lẹliẹ omai fievahọ Jihova inọ o ti ru eyaa riẹ gba?

⁶ Fikieme ẹme nọ ọ rrọ Eviavia 21:5, 6 na ọ rẹ rọ lẹliẹ omai fievahọ Jihova inọ o ti ru eyaa riẹ gba? Enẹ obe Revelation Climax o ta kpahe ẹme yena nọ Ebaibol ọ ta na, anọ: “O wọhọ ẹsenọ Jihova o kere eyaa riẹ fihọ obe no, ọ tẹ whobọhọ obe na re u mu ahwo nọ a be gọe kpobi ẹro inọ o ti ru eyaa na gba.”b Ma rẹ jọ Eviavia 21:3, 4 ruẹ eyaa nọ Ọghẹnẹ ọ ya na. Nọ ma je rri owọ avọ 5 gbe owọ avọ 6, ma vẹ ruẹ ẹme nọ Jihova ọ ta nọ ọ rọ whobọhọ obe na inọ o ti ru eyaa na gba. Joma gbẹ romatotọ rri ẹme nọ Jihova ọ ta evaọ owọ avọ 5 gbe owọ avọ 6 na re ma ruẹ oware nọ ma sai wuhrẹ noi ze.

7. Fikieme ẹme nọ a kake ta evaọ Eviavia 21:5 na o rọ lẹliẹ omai riẹ nọ aparadase ọ te ginẹ ze?

⁷ Ẹme nọ a kake ta evaọ owọ avọ 5 họ: “Ọnọ ọ keria agbara-uvie na ọ tẹ ta nọ.” (Evia. 21:5a) Eria esa ẹme nana ọ rrọ evaọ obe Eviavia. Eria yena yọ eria nọ Jihova ọ jọ ta ẹme. Onana u dhesẹ nọ orọnikọ ukọ-odhiwu jọ nọ o wo ogaga gaga hayo Jesu nọ a kpare ze no na ọye ọ ta ẹme nọ ọ rrọ Eviavia 21:5, 6 na ha, rekọ Jihova ọvo ọ rọ unu riẹ tae. Kọ ma gbẹ sae rọwo ẹme nọ o no unu Jihova ze? Emejabọ! Jihova “ọ rẹ sae ta ọrue he.” (Tait. 1:2) Ma fi eva mai kpobi họ iẹe inọ o ti ru eyaa nọ ọ ya na gba.

“RRI! ME BI RU EWARE KPOBI HỌ EKPOKPỌ”

8. Nọ Jihova ọ jẹ ya eyaa na, oghẹrẹ vẹ ọ ta ẹme na, kọ fikieme? (Aizaya 46:10)

⁸ Joma ta kpahe ẹme ọfa jọ nọ ọ rrọ obe Eviavia izou 21 na. Ẹme na họ “Rri!” (Evia. 21:5) Ẹme nana ọ rrọ eria efa buobu evaọ obe Eviavia na. Obe jọ o ta nọ: “Oria nọ a jo bo nọ ‘rri!’ koyehọ a gwọlọ nọ ohwo nọ o bi se oria na o muẹrohọ oware nọ a be te ta na gaga.” Kọ eme a gwọlọ nọ ma muẹrohọ evaọ oria Ebaibol nana? Ẹme nọ Ọghẹnẹ ọ ta inọ: “Me bi ru eware kpobi họ ekpokpọ.” Dede nọ oware nọ Jihova o ti ru ẹdẹfa ọ be ta na, oware na u mu rie ẹro te epanọ ọ rọ tae wọhọ ẹsenọ o mu ei họ eru no.—Se Aizaya 46:10.

9. (a) Eware ivẹ vẹ Jihova o ti ru re ọ sai “ru eware kpobi họ ekpokpọ”? (b) Eme ọ te via kẹ “odhiwu” gbe “otọakpọ” nọ ma be ruẹ nẹnẹ na?

⁹ Eme họ otọ ẹme nọ Jihova ọ ta inọ “me bi ru eware kpobi họ ekpokpọ” na? Evaọ oria Ebaibol nana, ẹme na o dhesẹ eware ivẹ. O dhesẹ nọ Jihova o ti nwene eware jọ, ọ vẹ jẹ te ruẹrẹ efa họ. Eme Jihova o ti nwene? Eviavia 21:1 o ta nọ: “Odhiwu anwae na avọ otọakpọ anwae na e vrẹ no.” “Odhiwu anwae na” họ egọmeti ahwo-akpọ nọ Setan avọ idhivẹri riẹ a be kpọ na. (Mat. 4:8, 9; 1 Jọn 5:19) Ẹsibuobu a tẹ jọ Ebaibol fodẹ “otọakpọ,” yọ ahwo-akpọ a be ta ẹme kpahe na. (Emu. 11:1; Ol. 96:1) Fikiere “otọakpọ anwae” nọ a ta ẹme te na họ, ahwo omuomu nọ a rrọ akpọ na. Orọnikọ ẹruẹrẹ Jihova ọ te ruẹrẹ “odhiwu” gbe “otọakpọ” nana nọ a ta ẹme te na ha. Rekọ ọ te raha ae kufiẹ, ọ vẹ te rehọ “odhiwu ọkpokpọ avọ otọakpọ ọkpokpọ” nwene ai. Odhiwu ọkpokpọ gbe otọakpọ ọkpokpọ na họ egọmeti ọkpokpọ gbe emamọ ahwo nọ e te rria akpọ na.

10. Eme Jihova o ti ru fihọ ọkpokpọ?

¹⁰ Who te rri Eviavia 21:5 na, whọ rẹ ruẹ oghẹrẹ nọ Jihova o ti ro ru eware kpobi fihọ ekpokpọ. Who te rri ẹme na ziezi whọ rẹ ruẹ nọ orọnikọ Jihova ọ be ta nọ: “Me bi ru eware ekpokpọ ze he,” rekọ “me bi ru eware kpobi họ ekpokpọ.” Ẹme nọ Jihova ọ be ta na họ ọ te ruẹrẹ otọakpọ na zihe ruọ ọkpokpọ. Yọ, nọ o te fiobọhọ kẹ ahwo-akpọ zihe ruọ ahwo ọgbagba no, yọ a zihe ruọ ahwo ọkpokpọ no. Binikọ ere he? Aizaya ọ ruẹaro nọ otọakpọ na kpobi o ti zihe ruọ ọgbọ owowoma wọhọ ọgbọ Idẹn. Oye ovo gbe he, o ti siwi eyao nọ e rrọ omai oma kpobi, jẹ ruẹrẹ eware nọ e jọ oma mai thọ kpobi họ. Emo i ve ti muhọ ẹnya. Ahwo nọ i tuaro a ve ti mu ude họ ẹruẹ. Enọ i diezọ i ve ti yo ẹme. Enọ i whu no a vẹ te kparoma ze.—Aiz. 25:8; 35:1-7.

“EME NANA YỌ EME NỌ A RE FIEVAHỌ, E TẸ JẸ RRỌ UZẸME. . . . I RUGBA NO”

11. Eme Jihova ọ ta kẹ Jọn nọ o ru, kọ fikieme ọ rọ vuẹe inọ o ru ere?

¹¹ Eme ọfa Jihova ọ ta nọ o lẹliẹ eyaa riẹ mu omai ẹro? Ọ ta kẹ Jọn nọ: “Kere, keme eme nana yọ eme nọ a re fievahọ, e tẹ jẹ rrọ uzẹme.” (Evia. 21:5) Orọnọ Ọghẹnẹ ọ vuẹ Jọn nọ o kere eme na ọvo ho. Ọ vuẹ riẹ oware nọ u ro fo nọ o re kere ai. Ọ ta nọ: “Keme eme nana yọ eme nọ a re fievahọ, e tẹ jẹ rrọ uzẹme.” Eva e were omai nọ Jọn o ru oware nọ Ọghẹnẹ ọ ta kẹe na. Oyejabọ ma be sae rọ ruẹ eme na se nẹnẹ na, jẹ be sai roro kpahe emamọ eware nọ Ọghẹnẹ o ti ru kẹ omai.

12. Eme o lẹliẹ Jihova ta ududu nọ eyaa riẹ na “i rugba no”?

¹² Kọ eme ọfa Ọghẹnẹ ọ ta? Ọ ta nọ: “I rugba no!” (Evia. 21:6) Jihova ọ ta ẹme na wọhọ ẹsenọ eyaa nọ ọ ya na i muhọ erugba no. Jihova ọ sae ginẹ tae ere keme ọ riẹ nọ ọ tẹ ya eyaa no, oware ovo o rẹ so ẹe ze nọ o gbe ru ei gba ha ha. Jihova ọ ta oware ofa jọ nọ o rẹ lẹliẹ omai fievahọ eyaa riẹ na. Eme ọ ta?

“MẸ HỌ ALFA GBE OMẸGA”

13. Fikieme Jihova ọ rọ ta nọ: “Mẹ họ Alfa gbe Omẹga”?

¹³ Ma ta ẹsejọ inọ Jihova ọ ta ẹme isiasa soso evaọ eruẹaruẹ nọ Jọn ọ ruẹ. (Evia. 1:8; 21:5, 6; 22:13) Evaọ eruẹaruẹ esa nọ Jihova ọ jọ ta ẹme na, ọ ta nọ: “Mẹ họ Alfa gbe Omẹga.” Ibieme nọ ahwo Griki a re ro kere ẹvẹrẹ rai, alfa họ ọrọ ọsosuọ, omẹga họ ọrọ urere. Fikiere, nọ Jihova ọ ta nọ “mẹ họ Alfa gbe Omẹga” na, u dhesẹ nọ o te mu oware họ no, o re ru ei te ubro ọ vẹ dhẹ se iẹe ba ha. O re ru ei re.

14. (a) Fodẹ oware jọ nọ Jihova o ru nọ o wọhọ ẹsenọ ọ ta nọ “Alfa,” gbe okenọ ọ te rọ ta nọ “Omẹga.” (b) Ẹme vẹ ọ rrọ Emuhọ 2:1-3 nọ u dhesẹ nọ emama Jihova kpobi e te jọ epanọ ọ gwọlọ?

¹⁴ Nọ Jihova ọ ma Adamu avọ Ivi no, ọ ta oghẹrẹ nọ ọ gwọlọ nọ otọakpọ na ọ jọ. Ebaibol ọ ta nọ: “Ọghẹnẹ ọ tẹ ghale ae, Ọghẹnẹ ọ tẹ ta kẹ ae nọ: ‘Wha vihọ re wha jọ buobu, wha vọ otọakpọ na je woi.’” (Emu. 1:28) Oke yena o wọhọ ẹsenọ Jihova ọ ta nọ “Alfa.” Koyehọ o mu oware jọ họ no. Oware nọ o muhọ na họ, ọ kẹ Adamu avọ Ivi ogaga nọ a re ro yẹ emọ egbagba no. Yọ ọ gwọlọ nọ a yẹ akpọ na vọ avọ emọ nọ e rrọ gbagba nọ i re yoẹme kẹe. Oke o be tha nọ emọ Adamu avọ Ivi nọ i bi yoẹme kẹ Ọghẹnẹ ọvo a te vọ otọakpọ na. Oke yena o vẹ te wọhọ ẹsenọ Ọghẹnẹ ọ be ta nọ “Omẹga.” Koyehọ oware nọ o muhọ na, o ru rie re no. Nọ Jihova ọ ma “idhiwu gbe otọakpọ na gbe eware kpobi nọ e rrọ eva rai” no, ọ ta ẹme jọ nọ o dhesẹ nọ odhiwu gbe akpọ na e te ginẹ jọ oghẹrẹ nọ ọ gwọlọ. (Se Emuhọ 2:1-3.) Jihova ọ ta nọ ẹdẹ avọ ihrẹ na yọ ẹdẹ ọrẹri kẹe. Eme họ otọ ẹme na? Otọ riẹ họ, oghẹrẹ nọ ọ gwọlọ nọ eware e jọ, ere e te jọ. Oware ovo o te whaha iẹe he. Eware na kpobi e te jọ oghẹrẹ nọ ọ gwọlọ taure ẹdẹ avọ ihrẹ na o te ti kpo.

15. Ẹvẹ o rọ wọhọ nọ Setan ọ raha eware ku Ọghẹnẹ abọ no evaọ oke ọsosuọ?

¹⁵ Fikinọ Adamu avọ Ivi a wọso Jihova, a te zihe ruọ erahaizi. O tẹ whae ze nọ emọ rai a rọ reuku uzioraha gbe uwhu. (Rom 5:12) Oke yena, o wọhọ ẹsenọ Setan ọ raha eware ku Ọghẹnẹ abọ no. Ẹsejọhọ Ẹdhọ o je roro nọ ahwo nọ a rrọ gbagba nọ i ti yoẹme kẹ Ọghẹnẹ a te gbẹ jọ akpọ na ha. O tẹ wọhọ ẹsenọ o ru nọ Jihova ọ gbẹ sae rọ ta nọ “Omẹga” ha. Jihova ọ hae sai kpe Adamu avọ Ivi no re ọ ma ọzae-avọ-aye ọgbagba ọfa nọ i re yẹ emọ egbagba fihọ otọakpọ na. Rekọ o hae jọ nọ Jihova o ru ere, Setan ọ hae te ta nọ oware nọ Jihova ọ ta nọ o te via, o via ha. Fikieme? Keme evaọ Emuhọ 1:28, Jihova ọ ta nọ jọ Adamu avọ Ivi a yẹ emọ, re emọ rai a vọ otọakpọ na.

16. Eme o sae jọ nọ Setan o je roro nọ ọ te rọ hwẹ Jihova inọ ọ sai ru oware nọ ọ jiroro riẹ hẹ?

¹⁶ Kọ eme ọfa Setan o je roro nọ o te via nọ Adamu avọ Ivi a raha uzi no? Ẹsejọhọ o je roro nọ otẹrọnọ Jihova ọ kẹ rai uvẹ inọ a yẹ, emọ rai a sae te jọ ahwo ọgbagba ẹdẹvo ho. (Ọtausi. 7:20; Rom 3:23) Yọ o tẹ ginẹ via ere, yọ Ẹdhọ ọ ruẹ oware nọ ọ rẹ rọ so Ọghẹnẹ ole no inọ ọ sai ru oware nọ ọ jiroro riẹ na ha. Eme o lẹliẹ omai ta ere? Otẹrọnọ mai emọ nọ Adamu avọ Ivi a yẹ kpobi ma rẹ sae jọ ahwo ọgbagba ẹdẹvo ho, koyehọ ahwo nọ a gba ha ọvo a te jọ aparadase evaọ otọakpọ na. Yọ oware nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ ọye he. Ahwo nọ a rrọ gbagba nọ i re yoẹme kẹe ọ gwọlọ nọ a rẹ rria otọakpọ na.

17. Ẹvẹ Jihova o bi ti ro ku ẹbẹbẹ nọ Setan gbe Adamu avọ Ivi a so fihotọ na họ, kọ ẹvẹ eware e te jọ ẹdẹfa? (Rri uwoho na re.)

¹⁷ O wọhọ nọ oware nọ Jihova o ru re o ro ku ẹbẹbẹ nọ Setan gbe Adamu avọ Ivi a so fihotọ na họ u gbe Setan unu gaga. O rẹro riẹ vievie he. (Ol. 92:5) Ukpenọ Jihova o ru oware nọ a rẹ rọ ta nọ ọ ta ọrue, ọ tẹ kẹ Adamu avọ Ivi uvẹ nọ a yẹ emọ re ẹme nọ ọ ta inọ jọ a yẹ na, o sai rugba. Oye ovo gbe he, Jihova ọ ya eyaa nọ “ọmọ” jọ o ti no uyẹ Adamu ze nọ o ti siwi ahwo nọ a yoẹme. Onana o via no re. Setan ọ sai ru re o seba ẹvia ha. (Emu. 3:15; 22:18) Ma riẹ nọ oware nọ Ọghẹnẹ o ru re ọ sae ta ahwo-akpọ no igbo na u gbe Setan unu re. Fikieme? Keme u dhesẹ nọ Jihova o you ahwo-akpọ gaga. Ọ gwọlọ nọ eware i woma kẹ ohwo-akpọ. (Mat. 20:28; Jọn 3:16) Rekọ Setan ọ rrọ ere he. Kọ emamọ oware vẹ u ti no idhe ẹtanigbo Jesu na ze? Nọ Jesu o te su odu-ikpe no, yọ emọ Adamu avọ Ivi kpobi a zihe ruọ ahwo ọgbagba no. Oke yena, ahwo ọgbagba nọ i bi yoẹme kẹ Ọghẹnẹ ọvo a te rria otọakpọ nọ a ru fihọ aparadase no. Oke yena yọ Jihova o ru oware nọ ọ gwọlọ na gba no. O vẹ te wọhọ ẹsenọ ọ be ta nọ, “Omẹga.”

EME MA RE RU RE MA SAI FI EVA MAI KPOBI HỌ JIHOVA?

18. Eware esa vẹ Ọghẹnẹ ọ ta, nọ o lẹliẹ omai riẹ nọ o ti ru eyaa riẹ gba? (Rri ẹkpẹti na re “Eware Esa nọ E Lẹliẹ Omai Rọwo Eyaa Jihova.”)

¹⁸ Ma te rri eware nọ ma bi wuhrẹ anwẹsiẹ na, eme ma rẹ sae ta kẹ ohwo nọ ọ be vro inọ Ọghẹnẹ ọ te rehọ aparadase ze he? Orọ ọsosuọ, ma rẹ vuẹe nọ Jihova ọvo ọ rehọ unu riẹ ya eyaa na. Obe Eviavia o ta nọ: “Ọnọ ọ keria agbara-uvie na ọ tẹ ta nọ: ‘Rri! Me bi ru eware kpobi họ ekpokpọ.’” O wo areghẹ gbe ẹgba nọ o re ro ru ei. Yọ ọ ginẹ gwọlọ ru ei. Oware avọ ivẹ họ, Jihova ọ riẹ nọ ọ te siọ eyaa na ba erugba ha. Oyejabọ ọ rọ ta ẹme na wọhọ ẹsenọ o ru ei no. Ọ ta nọ: “Eme nana yọ eme nọ a re fievahọ, e tẹ jẹ rrọ uzẹme. . . . I rugba no!” Oware avọ esa, nọ Jihova o te mu oware họ, o re ru ei te oka. Oyejabọ ọ rọ ta nọ: “Mẹ họ Alfa gbe Omẹga.” Jihova o ti ru oware nọ ọ jiroro riẹ na gba, oma o vẹ te vuọ Ẹdhọ gholo gholo. Ahwo kpobi a vẹ te riẹ nọ kpakọ ọtọrue gbe ọyẹlẹ jọ gheghe ọ rrọ.

19. Ohwo jọ ọ tẹ be vro inọ Ọghẹnẹ ọ te rehọ aparadase ze he, eme who ti ru?

¹⁹ Oke kpobi nọ ma te kpohọ usi uwoma, nọ ma tẹ be vuẹ ahwo oware nọ o lẹliẹ omai rọwo nọ Jihova o ti ru eyaa riẹ gba, o rẹ lẹliẹ omai je fievahọ Ọghẹnẹ vi epaọ anwẹdẹ. Kọ who te se Eviavia 21:4 kẹ ohwo, nọ ohwo na ọ jẹ be vro inọ Ọghẹnẹ ọ te rehọ aparadase ze he, eme whọ te ta kẹe? Whọ sai se owọ avọ 5 gbe owọ avọ 6 na kẹe. Whọ vẹ fa otọ riẹ kẹe inọ ẹme nọ ọ rrọ etenẹ na ọ wọhọ ẹsenọ Jihova o kere eyaa na fihọ obe no, ọ tẹ whobọhọ obe na re u mu omai ẹro nọ ọ te siọ oware nọ ọ ta na ba eru hu.—Aiz. 65:16.