თავი პირველი
ღვთის წინასწარმეტყველს სინათლე მოაქვს კაცობრიობისთვის
1, 2. რა მდგომარეობა აფიქრებს ბევრს დღეს?
ჩვენს საუკუნეში, ერთი შეხედვით, თითქმის ყველაფრის შესაძლებლობა ეძლევა ადამიანს. კოსმოსში გაფრენამ, კომპიუტერულმა ტექნიკამ, გენურმა ინჟინერიამ და სხვა მეცნიერულმა სიახლეებმა ახალი შესაძლებლობებისკენ გაუხსნა გზა კაცობრიობას და უკეთესი, ალბათ, უფრო ხანგრძლივი სიცოცხლის იმედი ჩაუსახა.
2 იქნებ სრულიად უსაფრთხოდ ცხოვრობთ ამ მიღწევების წყალობით? იქნებ ომის საშიშროებაც მოსპეს მათ? ან იქნებ წარსულს ჩააბარეს დაავადებები და სამუდამოდ ჩამოგვაშორეს საყვარელი ადამიანის სიკვდილით გამოწვეული სევდა? ცხადია, არა! როგორი მნიშვნელოვანიც უნდა იყოს კაცობრიობის მიღწევები, ისინი მაინც შეზღუდულია. «ჩვენ შევძელით მთვარეზე გაფრენა, ძლიერი ინტეგრალური სქემის შექმნა და გენების ტრანსპლანტაცია, — ნათქვამია ინსტიტუტ „უორლდუოჩის“ ანგარიშში, — მაგრამ დღემდე არ შეგვიძლია მილიარდობით ადამიანისთვის სუფთა წყლის მიწოდება, ათასობით სახეობის გადაშენებისგან გადარჩენა თუ ატმოსფეროს დაუზიანებლად ჩვენი ენერგეტიკული მოთხოვნილებების დაკმაყოფილება». გასაგებია, რომ ბევრს აფიქრებს მომავალი და ვერ გაუგიათ, სად ჰპოვონ ნუგეში ან რაზე დაამყარონ იმედი.
3. რა მდგომარეობაში აღმოჩნდა იუდა ძვ. წ. VIII საუკუნეში?
3 დღევანდელი მდგომარეობა ძლიერ ჰგავს იმ მდგომარეობას, რომელშიც ძვ. წ. VIII საუკუნეში ღვთის ხალხი აღმოჩნდა. ღმერთმა იუდას მკვიდრთათვის მანუგეშებელი ცნობის გადაცემა დაავალა თავის მსახურ ესაიას, რადგან მათ იმ დროს სწორედ ნუგეში სჭირდებოდათ. დიდ გასაჭირში იყო ერი. სისასტიკით ცნობილი აშური უნდა შესეოდა ქვეყანას, რაც შიშის ზარს სცემდა მრავალს. ვისთვის უნდა მიემართა ღვთის ხალხს დახმარებისთვის? ისინი ხშირად ახსენებდნენ ღვთის სახელს, იეჰოვას, მაგრამ სინამდვილეში იმედს ადამიანებზე ამყარებდნენ (მეოთხე მეფეთა 16:7; 18:21).
სინათლე წყვდიადში
4. რა ორი ცნობა უნდა გაეცხადებინა ესაიას?
4 იუდას მოჯანყე სულის გამო იერუსალიმი უნდა დანგრეულიყო და იუდას მცხოვრებნი ბაბილონს უნდა დაეტყვევებინა. დიახ, შავბნელი დრო ახლოვდებოდა. იეჰოვამ აღძრა ესაია, ამ საზარელი პერიოდის შესახებ ეწინასწარმეტყველა, მაგრამ მას აგრეთვე კეთილი ცნობის გაცხადებაც დაავალა. 70 წლის შემდეგ იუდაელები ბაბილონის ტყვეობიდან გათავისუფლდებოდნენ! ბედნიერი მცირე ნაწილი სიონს დაუბრუნდებოდა და ჭეშმარიტ თაყვანისმცემლობას აღადგენდა. თავისი წინასწარმეტყველის მიერ გაცხადებული ამ სასიხარულო ცნობით იეჰოვამ წყვდიადში სინათლე გამოასხივა.
5. რატომ განაცხადა იეჰოვამ თავისი განზრახვები დიდი ხნით ადრე?
5 მას შემდეგ, რაც ესაიამ წინასწარმეტყველებები დაწერა, იუდას გაუკაცრიელებამდე საუკუნეზე მეტი გავიდა. რატომ განაცხადა იეჰოვამ თავისი განზრახვები ასე ადრე? განა წინასწარმეტყველების შესრულების დროისთვის დიდი ხნის გარდაცვლილები არ იქნებოდნენ ისინი, რომლებსაც საკუთარი ყურით ჰქონდათ მოსმენილი ესაიას სიტყვები? მართალია, მაგრამ ამ შემთხვევაში ძვ. წ. 607 წელს იერუსალიმის განადგურების დროს ქალაქის მცხოვრებთ წერილობით ექნებოდათ ესაიას წინასწარმეტყველური ცნობები. ეს ნამდვილად უტყუარი მტკიცება იქნებოდა იმისა, რომ იეჰოვა ‘დასაბამითვე აცხადებს მომავალს და ძველიდანვე, რაც ჯერ არ მომხდარა’ (ესაია 46:10; 55:10, 11).
6. რა მხრივ აღემატება იეჰოვა ყველა იმ ადამიანს, რომლებსაც მომავლის მოვლენების განვითარების ვარაუდი შეუძლიათ?
6 მხოლოდ იეჰოვას შეუძლია სამართლიანად უწოდოს თავის თავს მომავლის განმცხადებელი. თანამედროვე პოლიტიკურ და სოციალურ მდგომარეობაზე დაკვირვებიდან გამომდინარე, ადამიანებმა შეიძლება, უბრალოდ, ივარაუდონ, თუ რა მოხდება ახლო მომავალში. მაგრამ მხოლოდ იეჰოვას შესწევს ძალა, აბსოლუტური სიზუსტით იწინასწარმეტყველოს, რა მოხდება ნებისმიერ დროს, თუნდაც შორეულ მომავალში. მას აგრეთვე შეუძლია თავის მსახურებსაც მიანიჭოს მოვლენების დიდი ხნით ადრე წინასწარმეტყველების უნარი. ბიბლიაში ნათქვამია: „არაფერს მოიმოქმედებს უფალი ღმერთი, თუ არა გაუცხადა თავისი საიდუმლო თავის მორჩილთ, წინასწარმეტყველთ“ (ამოსი 3:7).
რამდენი „ესაია“?
7. როგორ და რატომ მიიჩნია საეჭვოდ ბევრმა მკვლევარმა ესაიას წიგნის დამწერის ვინაობა?
7 წინასწარმეტყველება ის ერთ-ერთი საკითხია, რის გამოც ბევრმა მკვლევარმა საეჭვოდ მიიჩნია ესაიას წიგნის დამწერის ვინაობა. კრიტიკოსები ირწმუნებიან, რომ წიგნის ბოლო ნაწილი უნდა დაეწერა ვიღაც სხვას, ვინც ძვ. წ. VI საუკუნეში — ბაბილონის ტყვეობის პერიოდში — ან მოგვიანებით ცხოვრობდა. ისინი ამბობენ, რომ იუდას გაუკაცრიელების შესახებ წინასწარმეტყველებებში მხოლოდ უკვე მომხდარი მოვლენებია აღწერილი და, სინამდვილეში, ისინი სულაც არ არის წინასწარმეტყველებები. კრიტიკოსები აგრეთვე აღნიშნავენ, რომ მე-40 თავის შემდეგ ესაიას წიგნი ბაბილონს მსოფლიო მპყრობლად მოიხსენიებს, რომლის ტყვეობაშიც არიან ისრაელები. ამიტომაც ისინი ფიქრობენ, რომ, ვინც უნდა ყოფილიყო ესაიას წიგნის დამწერი, მას იმ დროს — ძვ. წ. VI საუკუნეში — უნდა ეცხოვრა. არის თუ არა ნამდვილად საფუძვლიანი ასეთი მსჯელობა? სრული დამაჯერებლობით შეიძლება ითქვას, რომ — არა!
8. პირველად როდის გაჩნდა და როგორ გავრცელდა ეჭვი ესაიას წიგნის დამწერთან დაკავშირებით?
8 ახ. წ. XII საუკუნემდე ესაიას წიგნის დამწერის ვინაობა სადავო არ იყო. საკითხი პირველად ებრაელმა კომენტატორმა, აბრაჰამ იბნ ეზრამ, წამოჭრა. «ესაიას წიგნის შესახებ თავის კომენტარებში, — ნათქვამია „იუდაურ ენციკლოპედიაში“, — [აბრაჰამ იბნ ეზრა] ამბობს, რომ წიგნის მეორე ნაწილი, მე-40 თავიდან, ბაბილონის ტყვეობის დროს ან სიონში დაბრუნების ადრეულ პერიოდში მცხოვრებ წინასწარმეტყველს უნდა დაეწერა». XVIII—XIX საუკუნეებში მრავალმა მკვლევარმა გაიზიარა იბნ ეზრას შეხედულებები, მათ შორის გერმანელმა თეოლოგმა იოჰან კრისტოფ დედერლაინმაც, რომელმაც 1775 და 1789 წლებში (მეორე გამოცემა) ესაიას წიგნზე დართული განმარტებები გამოაქვეყნა. ერთ რელიგიურ ნაშრომში აღნიშნულია: „უკიდურესად კონსერვატიული მკვლევარების გარდა, დღეს ყველა იზიარებს დედერლაინის აზრს... რომ ესაიას წიგნის 40—66 თავებში მოცემული წინასწარმეტყველებები არ წარმოუთქვამს მერვე საუკუნეში მცხოვრებ ესაია წინასწარმეტყველს, არამედ მოგვიანებით იქნა წარმოთქმული“ (New Century Bible Commentary).
9. ა) როგორ დაანაწევრეს მკვლევარებმა ესაიას წიგნი? ბ) როგორ აჯამებს ბიბლიის ერთი კომენტატორი აზრთა სხვაობას ესაიას წიგნის დამწერის ვინაობის თაობაზე?
9 მას შემდეგ მკვლევარები ესაიას წიგნის დამწერის ვინაობაზე არაერთხელ დაეჭვებულან. მეორე ესაიასთან დაკავშირებულმა თეორიამ წამოჭრა აზრი მესამე მწერლის არსებობის შესახებa. მოგვიანებით, ესაიას წიგნი უფრო მეტად დანაწევრდა. ერთმა მკვლევარმა მე-15 და მე-16 თავები უცნობ წინასწარმეტყველს მიაწერა, სხვამ კი 23—27 თავების დამწერის ვინაობასთან დაკავშირებით წამოჭრა საკითხი. ერთმა მკვლევარმა კი აზრი გამოთქვა, რომ ესაიას არც 34-ე და 35-ე თავები უნდა დაეწერა. რატომ? იმის გამო, რომ ეს თავები ძლიერ ჰგავს 40—66 თავებს, რომლებიც არა ძვ. წ. VIII საუკუნეში მცხოვრები ესაიასთვის, არამედ ვიღაც სხვისთვის ჰქონდათ მიკუთვნებული! ბიბლიის კომენტატორი ჩარლზ ტორი მოკლედ აჯამებს ამ მიმართულებით განვითარებული მსჯელობის შედეგებს. «ერთ დროს დიდებული „ტყვეთა წინასწარმეტყველი“, — ამბობს ის, — უმნიშვნელო ფიგურად არის ქცეული და თითქოს ფრაგმენტების გროვაშია ჩამარხული». მაგრამ აქვე აღსანიშნავია, რომ ყველა მკვლევარი არ არის ესაიას წიგნის ასეთი დანაწევრების მომხრე.
ერთი მწერლის არსებობის მტკიცებები
10. მოიყვანეთ მაგალითი, თუ როგორ ამტკიცებს ხშირად გამოყენებული სიტყვები იმას, რომ ესაიას წიგნი ერთი წინასწარმეტყველის დაწერილია.
10 არსებობს იმის დამაჯერებელი მტკიცებები, რომ ესაიას წიგნი მხოლოდ ერთი ადამიანის დაწერილია. ერთ-ერთი ასეთი მტკიცება ხშირად გამეორებული სიტყვებია. მაგალითად, ფრაზა „ისრაელის წმიდა“ 12-ჯერ გვხვდება ესაიას 1—39 თავებში და 13-ჯერ — 40—66 თავებში, მაშინ როცა დანარჩენ ებრაულ წერილებში მხოლოდ 6-ჯერ არის მოხსენიებული. ეს ხშირად გამოყენებული სიტყვები, რომლებიც იშვიათად გვხვდება სხვა წიგნებში, იმაზე მიუთითებს, რომ ესაიას წიგნს ერთი მწერალი ჰყავს.
11. რა მსგავსებები არსებობს ესაიას წიგნის 1—39 და 40—66 თავებს შორის?
11 სხვა მსგავსებაც არსებობს ესაიას 1—39 და 40—66 თავებს შორის. ორივე ნაწილში ხშირად არის გამოყენებული სიტყვიერი გამოხატვის ერთი და იგივე ხერხები, მაგალითად, მშობიარობის ტკივილებით შეპყრობილი ქალი და „გზა“ ან „გზა-სავალი“b. აგრეთვე ხშირად მოიხსენიება „სიონი“, რომელიც 29-ჯერ გვხვდება 1—39 თავებში, ხოლო 18-ჯერ — 40—66 თავებში. სიონი ესაიას წიგნში ყველაზე ხშირად არის მოხსენიებული, ვიდრე ბიბლიის რომელიმე სხვა წიგნში! ბიბლიის ერთ-ერთ ენციკლოპედიაში აღნიშნულია, რომ ასეთი მტკიცებები „მთელი წიგნის საერთო დამახასიათებელს წარმოადგენს, რაც რთული ასახსნელი იქნებოდა“, მას რომ ორი, სამი ან მეტი ავტორი ჰყოლოდა (The International Standard Bible Encyclopedia).
12, 13. როგორ ცხადყოფს ქრისტიანულ-ბერძნული წერილები, რომ ესაიას წიგნს ერთი დამწერი ჰყავს?
12 ყველაზე დამაჯერებელ მტკიცებას, რომ ესაიას წიგნს ერთი ავტორი ჰყავს, ღვთის შთაგონებით დაწერილ ქრისტიანულ-ბერძნულ წერილებში ვნახულობთ. ამ წერილებიდან აშკარად ჩანს, რომ პირველი საუკუნის ქრისტიანები ესაიას წიგნს ერთი მწერლის ნაშრომად მიიჩნევდნენ. მაგალითად, ლუკა მოგვითხრობს ეთიოპელი დიდებულის შესახებ, რომელიც ესაიას წიგნის 53-ე თავში მოცემულ წინასწარმეტყველებას კითხულობდა — სწორედ იმ ნაწილს, რომელსაც თანამედროვე კრიტიკოსები მეორე ესაიას მიაწერენ. აღსანიშნავია, რომ ლუკას სიტყვების თანახმად, ეთიოპელი კაცი „ესაია წინასწარმეტყველს“ კითხულობდა (საქმეები 8:26—28).
13 აგრეთვე მაგალითად შეიძლება მოვიყვანოთ სახარების დამწერი მათე, რომელიც გვიხსნის, თუ როგორ შესრულდა იოანე ნათლიმსცემლის მსახურებით ესაიას 40:3-ში ჩაწერილი წინასწარმეტყველური სიტყვები. ვის მიაწერს მათე წინასწარმეტყველებას? უცნობ მეორე ესაიას? არა, წიგნის დამწერს ის, უბრალოდ, „ესაია წინასწარმეტყველად“c იხსენიებს (მათე 3:1—3). ერთხელ იესომ საჯაროდ წაიკითხა სიტყვები, რომლებიც ესაიას 61:1, 2-შია მოცემული. ამ შემთხვევის შესახებ ლუკა ამბობს: „მიაწოდეს მას ესაია წინასწარმეტყველის წიგნი“ (ლუკა 4:17). რომაელთა მიმართ წერილში პავლე ესაიას წიგნის როგორც წინა, ისე ბოლო ნაწილიდან ციტირებს, მაგრამ მის სიტყვებში არსად ჩანს ის აზრი, რომ ავტორი შეიძლებოდა ესაია კი არა, ვიღაც სხვა ყოფილიყო (რომაელთა 10:16, 20; 15:12). ცხადია, პირველი საუკუნის ქრისტიანები არ ფიქრობდნენ, რომ ესაიას წიგნი ორი, სამი ან მეტი კაცის დაწერილი იყო.
14. როგორ ჰფენს შუქს მკვდარი ზღვის ხელნაწერები ესაიას წიგნის დაწერის საკითხს?
14 განვიხილოთ მკვდარი ზღვის ხელნაწერებიც — უძველესი დოკუმენტები, რომელთაგანაც ბევრი ქრისტეს დაბადებამდე შეიქმნა. ესაიას გრაგნილის სახელით ცნობილი ერთი მანუსკრიპტი, რომელიც ძვ. წ. II საუკუნით არის დათარიღებული, უკუაგდებს კრიტიკოსების მტკიცებას, რომ მე-40 თავიდან მეორე ესაიამ განაგრძო წერა. როგორ? ამ უძველეს დოკუმენტში, ტექსტი, რომელსაც დღეს მე-40 თავში ვკითხულობთ, სვეტის ბოლო ხაზიდან იწყება და პირველი წინადადება მომდევნო სვეტზე გადადის. ცხადია, გადამწერმა არაფერი იცოდა იმ მოსაზრების შესახებ, რომ ამ ადგილიდან მწერალი შეიცვალა და წიგნი ორ ნაწილად გაიყო.
15. რას ამბობს პირველი საუკუნის ებრაელი ისტორიკოსი იოსებ ფლავიუსი კიროსთან დაკავშირებულ ესაიას წინასწარმეტყველებებზე?
15 ბოლოს განვიხილოთ პირველი საუკუნის ებრაელი ისტორიკოსის, იოსებ ფლავიუსის, მტკიცება. ის არა მარტო იმას ამბობს, რომ კიროსის შესახებ წინასწარმეტყველებები ძვ. წ. VIII საუკუნეში დაიწერა, არამედ იმასაც, რომ თავად კიროსისთვისაც ცნობილი იყო ისინი. „ეს ყველაფერი, — ამბობს იოსებ ფლავიუსი, — კიროსმა შეიტყო წინასწარმეტყველური წიგნიდან, რომელიც ესაიას ორას ათი წლის წინათ ჰქონდა დაწერილი“. ფლავიუსის სიტყვებიდან გამომდინარე, ერთ-ერთი ფაქტორი, თუ რატომ იყო კიროსი აღძრული იუდაელების სამშობლოში დასაბრუნებლად, ისიც შეიძლება ყოფილიყო, რომ მან იცოდა ამ წინასწარმეტყველებების შესახებ. ფლავიუსი ამბობს, რომ კიროსი „შეპყრობილი იყო იმის ძლიერი წადილითა და მისწრაფებით, რომ ყველაფერი დაწერილისამებრ შეესრულებინა“ („ებრაული სიძველეები“, წიგნი XI, თავი 1, აბზაცი 2).
16. რა შეიძლება ითქვას კრიტიკოსთა იმ განაცხადის შესახებ, რომ ესაიას წიგნის ბოლო ნაწილში ბაბილონი მსოფლიო მპყრობლად არის აღწერილი?
16 როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, ბევრი კრიტიკოსი შენიშნავს, რომ ესაიას მე-40 თავიდან ბაბილონი მსოფლიო მპყრობლად არის აღწერილი, ხოლო ისრაელები უკვე ტყვეებად არიან მოხსენიებული. განა ეს არ მიუთითებს იმაზე, რომ მწერალი ძვ. წ. VI საუკუნეში ცხოვრობდა? სრულებითაც არა. აღსანიშნავია, რომ რამდენიმეჯერ ესაიას მე-40 თავამდეც კი არის ბაბილონი მსოფლიო მნიშვნელობის ქვეყნად აღწერილი. მაგალითად, ესაიას 13:19-ში ბაბილონი „სამეფოთა მშვენებად“, ანუ, „თანამედროვე ინგლისური თარგმანის“ მიხედვით, „უმშვენიერეს სამეფოდ“ იწოდება. ცხადია, ეს სიტყვები წინასწარმეტყველურია, რადგან მათი წარმოთქმიდან საუკუნეზე მეტი გავიდა, ვიდრე ბაბილონი მსოფლიო მპყრობელი გახდებოდა. ერთი კრიტიკოსი ამ ეგრეთ წოდებულ პრობლემას იმით „ჭრის“, რომ, უბრალოდ, მთლიანი ტექსტიდან აგდებს მე-13 თავს და სხვა მწერალს მიაწერს! მაგრამ, სინამდვილეში, მომავალი მოვლენების უკვე მომხდარ ფაქტებად აღწერა სრულიად ჩვეულებრივია ბიბლიურ წინასწარმეტყველებაში. ამ ლიტერატურული ხერხით ის არის ხაზგასმული, რომ წინასწარმეტყველება უტყუარია და აუცილებლად შესრულდება (გამოცხადება 21:5, 6). ნამდვილად, მხოლოდ ჭეშმარიტი წინასწარმეტყველებების განმცხადებელ ღმერთს შეუძლია თქვას: „ამიერიდან ახალს გამოგიცხადებთ; ვიდრე აღმოცენდებოდეს, გაცნობებთ“ (ესაია 42:9).
სანდო წინასწარმეტყველების წიგნი
17. როგორ შეიძლება აიხსნას სტილის ცვლილება ესაიას მე-40 თავიდან?
17 მაშ, რა დასკვნამდე მივყავართ ამ მტკიცებებს? დიახ, ესაიას წიგნი ღვთის შთაგონებით ერთმა ადამიანმა დაწერა. საუკუნეების განმავლობაში ეს წიგნი არა ორ ან მეტ, არამედ ერთ ნაშრომად იყო მიჩნეული. მართალია, ზოგმა შეიძლება შენიშნოს, რომ მე-40 თავიდან რამდენადმე იცვლება ესაიას წიგნის სტილი. მაგრამ არ დაგავიწყდეთ, რომ ესაია ღვთის წინასწარმეტყველად 46 წელი მაინც მსახურობდა. ამ დროის განმავლობაში ცხადია, მისი ცნობის შინაარსი და ამ ცნობის გადაცემის სტილი შეიცვლებოდა. ესაიას, უბრალოდ, იეჰოვას მკაცრი განაჩენი კი არ უნდა გაეცხადებინა, არამედ ხალხისთვის ეუწყებინა მისი სიტყვებიც: „ანუგეშეთ, ანუგეშეთ, ჩემი ხალხი“ (ესაია 40:1). ღმერთთან კავშირით შეკრული ხალხისთვის ნამდვილად სანუგეშო იქნებოდა მისი ის აღთქმა, რომ 70-წლიანი ტყვეობის შემდეგ იუდაელები სამშობლოში დაბრუნდებოდნენ.
18. რა არის ესაიას წიგნის თემა, რომელიც ამ პუბლიკაციაში იქნება განხილული?
18 ბაბილონის ტყვეობიდან იუდაელების გათავისუფლება ესაიას წიგნის ბევრი იმ თავის თემაა, რომლებიც ამ წიგნშია განხილულიd. ზოგი ეს წინასწარმეტყველება ჩვენს დღეებშიც სრულდება, რასაც მოგვიანებით დავინახავთ. გარდა ამისა, ესაიას წიგნში გავეცნობით ამაღელვებელ წინასწარმეტყველებებს, რომლებიც ღვთის მხოლოდშობილი ძის ცხოვრებასა და სიკვდილთან იყო დაკავშირებული. ცხადია, ესაიას წიგნის მნიშვნელოვანი წინასწარმეტყველებების გამოკვლევა დიდ სარგებლობას მოუტანს როგორც ღვთის მსახურებს, ისე ყველას მთელ მსოფლიოში. ეს წინასწარმეტყველებები ნამდვილად სინათლეა მთელი კაცობრიობისთვის.
[სქოლიოები]
a ნავარაუდევ მესამე მწერალს, რომელსაც 56—66 თავებს მიაწერენ, მკვლევარები მესამე ესაიად იხსენიებენ.
b მშობიარობის ტკივილებით შეპყრობილი ქალი: ესაია 13:8; 21:3; 26:17, 18; 42:14; 45:10; 54:1; 66:7; „გზა“ ან „გზა-სავალი“: ესაია 11:16; 19:23; 35:8; 40:3; 43:19; 49:11; 57:14; 62:10.
c პარალელურ ცნობებში მარკოზი, ლუკა და იოანე იგივე სიტყვებს იყენებენ (მარკოზი 1:2; ლუკა 3:4; იოანე 1:23).
d ესაიას წიგნის პირველი 40 თავი განხილულია წიგნში „ესაიას წინასწარმეტყველება — სინათლე მთელი კაცობრიობისთვის I“, გამოქვეყნებულია საზოგადოება „საგუშაგო კოშკის“ მიერ.
[ჩარჩო 9 გვერდზე]
დიაქრონიული ანალიზის მტკიცება
დიაქრონიული გამოკვლევები, რომლებიც ენობრივ მოვლენათა განვითარების ისტორიული თანმიმდევრობის შესახებ გვაწვდის ინფორმაციას, კიდევ ერთხელ ამტკიცებს, რომ ესაიას წიგნს ერთი დამწერი ჰყავს. ესაიას წიგნის ერთი ნაწილი რომ ძვ. წ. VIII საუკუნეში დაწერილიყო, ხოლო მეორე — 200 წლის შემდეგ, მათში ერთმანეთისგან განსხვავებული ებრაული უნდა ყოფილიყო გამოყენებული. მაგრამ „უესტმინსტერის თეოლოგიურ ჟურნალში“ გამოქვეყნებული ნაშრომის თანახმად, „დიაქრონიული ანალიზი მხოლოდ და მხოლოდ იმას უჭერს მხარს, რომ ესაიას 40—66 თავები ბაბილონის ტყვეობამდე დაიწერა“. ბოლოს ნაშრომის ავტორი ამბობს: „თუ კრიტიკოსები კვლავაც გამოთქვამენ იმ აზრს, რომ ესაიას წიგნი ბაბილონის ტყვეობის ან მისი შემდგომი პერიოდით უნდა იქნეს დათარიღებული, მათ დიაქრონიული ანალიზის მტკიცება უნდა უგულებელყონ“.
[სურათი 11 გვერდზე]
ესაიას წიგნის მკვდარი ზღვის გრაგნილის ფრაგმენტი. 39-ე თავის დასასრული ისრით არის აღნიშნული.
[სურათები 12, 13 გვერდებზე]
ესაია დაახლოებით 200 წლით ადრე წინასწარმეტყველებს იუდაელთა გათავისუფლებას.