Kũmũthengeea Ngai Kwĩthĩĩtwe kwĩ Kũseo Kwakwa

NATĨNIE nĩ na myaka kenda. Ĩsu nĩ myaka 34 mĩvĩtu na ĩvinda yĩu twaĩ Côte d’Ivoire. Kũvika o na ũmũnthĩ ũasa wakwa nĩ vuti itatũ (mita 1). Ĩla asyai makwa meethĩie ndikesa kũasava, mambĩkĩie vinya nĩthĩwe na kĩthito kya maũndũ nĩ kana ndikatindae ngĩsũanĩa ĩũlũ wa wũmbo wakwa. Nũndũ wa ũu nĩnaakie kavanda ka matunda vau nza kwitũ na nĩnatataa mũno kũkavanga nesa. Kĩu kyatumaa andũ aingĩ moka kũthooa matunda vau kwakwa.

Kũneena ũla w’o kĩthito kĩla naĩ nakyo kĩyaatuma nĩkala nĩ mwĩanĩe vyũ. Naĩ mũkuvĩ vyũ na weethĩaa kwĩka tũmaũndũ o na tũla tũnini, ta kũvikĩla kaũnda ya nduka, kwĩ vinya mũno kwakwa. Noonaa vakuvĩ syĩndũ syonthe ta iseũvĩtw’e kwondũ wa andũ aasa kwĩ nyie kũndũ kwĩlĩ. Neemakĩaa mũno. Ĩndĩ nĩ na myaka 14 maũndũ nĩmavĩndũkie.

Mũthenya ũmwe aka elĩ ma Ngũsĩ sya Yeova nĩmookie kavandanĩ kakwa, mathooa matunda, na mavanga twĩmanyĩasye Mbivilia ĩmwe. Ĩtina wa kavinda kakuvĩ nĩneethĩie kaĩ kũmũmanya Yeova na kũelewa kĩeleelo kyake nĩkw’o kwa vata kwĩ thĩna wakwa. Kũmanya ũu kwandethisye mũno. Ĩandĩko yĩla nendie mũno nĩ Savuli 73:28. Kĩlungu kya mbee kya mũsoa ũsu kyaasya atĩĩ: “Nĩ ũseo kwakwa kũthengeea Ngai.”

Ĩndĩ o na ndataĩĩe mũsyĩ witũ nĩwathamĩĩe nthĩ ya Burkina Faso. Twathama maũndũ makwa mavĩndũkie naseng’a. Ũtũinĩ ũla twekalaa twĩ Côte d’Ivoire andũ maĩ mamanyĩie kũmbona nĩ kala kavandanĩ kakwa. Ĩndĩ kũla twathamĩĩie andũ mayambĩsĩ, o na angĩ mayaĩ maaona mũndũ ũilyĩ takwa. Matindĩaa kũnzũva. Nũndũ wa ũu natindaa nyũmba na nĩnaminaa syumwa ndekumaala. Ĩndĩ o tũendeangĩe nĩnalilikanile ũndũ tene kwaĩ kũseo kwakwa kũmũthengeea Yeova. Nĩw’o ĩndĩ naandĩkĩe ovisi wa ũvonge wa Ngũsĩ sya Yeova na natũmĩwa o mũndũ ũla wambaĩle. Mwĩĩtu-a-asa ũsu eetawa Nani na aĩ misonalĩ na ookie na kamota kake.

Kũte mbua lelũ sya ũtũi ũla twathamĩĩe syaĩ nthangathĩ na andũ masiũũkaa laisi mũno, na ĩvindanĩ ya mbua syatw’ĩkaa sya ndaka nthei. Nani atindĩaa kũvũa nthĩ na kamota kau kake okĩte tũsome, ĩndĩ ndaakw’a ngoo. Mũthenya ũmwe nĩwendie kũndwaa maũmbanonĩ. Nĩneesĩ neetĩkĩla no nginya numaale nza ngakomane na ala andũ matindĩaa kũnzyaĩĩsya. Na eka kyu, Nani atwaaa kamota kau na thĩna mwingĩ, na kwoou nĩneesĩ neetĩkĩla angue nĩĩthĩwa namwaĩkya mũio. Ĩndĩ nĩneetĩkĩlile nũndũ nĩnalilikanile kĩlungu kya kelĩ kya ũla mũsoa wakwa nendete mũno. Kĩlungu kyu kyaĩtye: “Nĩnĩtw’ĩte Mwĩaĩi Yeova wĩvitho wakwa.”

O na kau mavinda angĩ nĩ na Nani nĩtwatiũũkaa ndakanĩ, tũyatalaa ũsu ta ũndũ ĩla twesa kũvika maũmbanonĩ. Ala me Nyũmbanĩ ya Ũsumbĩ manziasya mew’ĩte mũyo kĩvathũkany’o vyũ na ala maĩ nza meekaa kũnzũva! Ngĩmina myei kenda nĩnavatisiwe.

Kĩlungu kya katatũ kya ũla mũsoa wakwa kyaĩtye atĩĩ: “Nĩ kana nĩtavanasye ũndũ wa mawĩa maku onthe.” Ĩndĩ no neesĩ kana ethĩwa ve ũndũ ũkambitavĩa nĩ kũtavany’a. Ndikolwa nĩ mũthenya wa mbee ũla naendie kũtavany’a nyũmba na nyũmba. Syana na andũ aima manzyaĩĩasya mũno, o na makambuma ĩtina maelekanĩtye mũkinyĩle wakwa. Neew’aa thĩna mwingĩ noona ũu, ĩndĩ ngasyoka ngelilikany’a kana o namo kĩla kĩkamatethya no Nthĩ Nzaũ. Nũndũ wa ũu ndyaakw’a ngoo.

Nĩ kana nĩvũthĩwe nĩ maũndũ, nĩnamanthie kasululu ka kũnyoonyea na moko. Ũla ngũtavany’a nake nĩwe wandindĩkaa tũlĩsonĩ, na ĩla twatw’a kũtheea ayĩyĩkĩsya kakwata mwaki. Ũtavany’a ũsu neew’aa wĩ vinya ũu nesie kũwenda mũno nginya mwakanĩ wa 1998 noosa ũvainia wa kĩla ĩvinda.

Naĩ na amanyĩw’a aingĩ ma Mbivilia, na 4 nĩmavatisiwe. O na mwĩĩtu ũmwe mũinawa nĩweetĩkĩlile ũw’o. O na mavinda angĩ ĩla ngw’ĩte ngoo na neew’a ũndũ angĩ maendeee kwĩka maendeeo, neew’aa noosa vinya. Kwa ngelekany’o, ĩvinda yĩmwe naĩ na ndetema nĩnakwatie valũa kuma Côte d’Ivoire. Valũa ũsu natũmĩwe nĩ mũndũũme namwoneisye mũomonĩ ũndũ ũtonya kwĩmanyĩsya Mbivilia na nesa kũmũnengane kwĩ mwana-a-asa ũmwe maendeee. Ĩvinda yĩu mũndũũme ũsu asomeaa yunivasiti ĩmwe yĩ vau Burkina Faso na ĩtina wa ĩvinda athamĩĩa Côte d’Ivoire. Neewie mũyo mũno ĩla namanyie kana nĩwatw’ĩkie mũtavany’a!

Nao nĩthũkũmaa wĩa wĩva? Kĩkundi kĩmwe kĩtetheeasya ala me na thĩna wa mamutha nĩkyatwie kũmanyĩsya kũtuma. Ĩla mwalimũ ũmwe wĩthĩawa kĩkundinĩ kyu woonie ũndũ ngũthũkũma aisye: “Nĩtũũkũmanyĩsya kũseũvya savunĩ.” Na ũu nĩw’o meekie. Ũmũnthĩ nĩseũvĩasya mũsyĩ savunĩ wa kũvũa na wa kũtethya maũndũ angĩ ma mũsyĩ. Andũ nĩmawendete na maũkathĩĩaa mũno. Ala meetya ninyie nĩmatwaĩaa na kamota kakwa ka maaũ atatũ.

Ũthũku nĩ kana, nũndũ ĩvĩndĩ yakwa ya mũongo yĩyaaũmbĩka nesa yatumaa nalw’a mũno, na kũvika mwaka wa 2004 kyalya nĩkyaingĩvie weethĩa ndi ũndũ ũngĩ nĩka ate o kũũngamya ũvainia. Ĩndĩ ndyaaeka kũtavany’a na kĩthito.

Nĩkalaa nĩ mũtanu na andũ maasyaa nĩsĩkĩe na kyu. Ndilea kwĩkala nĩ mũtanu nũndũ kũmũthengeea Ngai kwĩthĩĩtwe kwĩ kũseo kwakwa.—Ngewa ĩno ĩeleetw’e nĩ Sarah Maiga.