Ũndũ Wathani wa Ndanieli Wathanĩte Kũvika kwa Masia

MWATHANI Ndanieli aĩ thayũ myaka mbee wa 500 mbee wa Yesũ atanasyawa. Ĩndĩ Yeova nĩwamũvuanĩisye ũvoo wa kũmatetheesya andũ kũmanya yĩla Yesũ waĩ etĩkĩwʼe mauta kwĩsĩla veva mũtheu, kana kũnyuvwa atwʼĩke Masia kana Klĩsto. Ndanieli eeiwe: “Manya ĩndĩ ũvathũkanyʼe, kana kuma mwĩao waumwʼa wa kũtũngĩĩa na kwaka Yelusaleme kũvika ũla mwĩtĩkĩwʼa mauta [“Masia,” NW] ũla mũnene, kũkeethĩwa syumwa mũonza na syumwa thanthatũ na ilĩ [“mĩongo thanthatũ na ilĩ,” NW].”​—⁠Ndanieli 9:⁠25.

Nĩ kana tũmanye ĩvinda yĩla Masia waĩ avike, no nginya tũmanye kwambĩĩa kwa ĩvinda yĩla yaĩ yĩvĩte mbee wa atanavika. Wathani waĩtye ĩvinda yĩu yaĩ yambĩĩe kuma “mwĩao waumwʼa wa kũtũngĩĩa na kwaka Yelusaleme.” ‘Mwĩao ũsu waumiwʼe ĩndĩĩ?’ Kwĩanana na mũandĩki wa Mbivilia Neemia, mwĩao wa kũtũngĩĩa na kwaka ngũta sya Yelusaleme waumiwʼe “mwaka wa mĩongo ĩlĩ wa kũsumbĩka kwa mũsumbĩ Alĩtasasita.” (Neemia 2:​1, 5-8) Aandĩki ma Isitoli maĩkĩĩthasya kana mwaka wa mbee wa Alĩtasasita e mũsumbĩ waĩ 475 M.Ĩ.Y. Kwoou mwaka wa 20 wa ũsumbĩ wake waĩ mwaka wa 455 M.Ĩ.Y. Kwoou wathani wa Ndanieli ĩũlũ wa Masia waambĩĩe kwĩanĩa mwaka wa 455 M.Ĩ.Y.

Ndanieli nũwetete ũasa wa ĩvinda yĩu yaĩ yĩvĩte mbee wa kũvika kwa ‘Masia ũla Mũnene.’ Wathani ũwetete “syumwa mũonza, na mĩongo thanthatũ na ilĩ” na syonthe nĩ syumwa 69. Ĩvinda yĩu yĩasavĩte ata? Mbivilia mbingĩ iwetete kana ii ti syumwa sya mĩthenya mũonza, ĩndĩ nĩ syumwa sya myaka mũonza. Kwoou kĩla kyumwa nĩ myaka mũonza. Ayuti ma tene nĩmeesĩ kũtala syumwa sya myaka. Kwa ngelekanyʼo, kĩla myaka thanthatũ yavĩta nĩmeethĩawa na Savato mwaka wa mũonza. (Kuma 23:​10, 11) Kwoou wathani wa syumwa 69 no ũndũ ũmwe na syumwa 69 sya myaka, kĩla kyumwa kĩna myaka 7. Myaka ĩsu yonthe nĩ 483.

Yu twaĩle ũtala. Twatala myaka 483 kuma mwaka wa 455 M.Ĩ.Y twĩvika mwaka wa 29 Ĩ.Y. Mwaka ũsu nĩwʼo Yesũ wavatisiwe na atwʼĩka Masia!a (Luka. 3:​1, 2, 21, 22) Ũsu wʼo tyo wĩanĩu wa ũsengyʼa wa wathani wa Mbivilia?