KĨLUNGU KYA 12
Ũndũ Ũtonya Kwĩthĩwa Mũnyanya Wa Ngai
1, 2. Amwe ma anyanya ma Yeova maĩ aaũ?
NŨŨ ũtonya kũnyuva ethĩwe mũnyanyau? Vate nzika, ũnyuva mũndũ ũla wendete, mũndũ mwĩwʼanaa, mũndũ wĩ tei na wĩ ndaĩa ingĩ nzeo ikwendeeasya.
2 Yeova Ngai nũnyuvaa andũ amwe methĩwe anyanya make. Kwa ngelekanyʼo, Avalaamu aĩ ũmwe wa anyanya ma Yeova. (Isaia 41:8; Yakovo 2:23) O na ĩngĩ, Yeova nĩwamwendete Ndaviti. Aisye kana Ndaviti aĩ ‘mũndũ wendeeasya ngoo yake.’ (Meko ma Atũmwa 13:22) O nake mwathani Ndanieli “nĩwendetwe mũno” nĩ Yeova.—Ndanieli 9:23.
3. Nĩkĩ Avalaamu, Ndaviti, na Ndanieli maĩ anyanya ma Yeova?
3 Avalaamu, Ndaviti, na Ndanieli matwʼĩkie anyanya ma Yeova ata? Yeova eeie Avalaamu atĩĩ: “Nĩweewʼa wasya wakwa.” (Mwambĩlĩlyo 22:18) Kwoou, Yeova nũtwʼĩkaa mũnyanya wa ala mamwĩwʼaa kuma ngoonĩ. O na ĩvinda ya tene, mbaĩ nene yaĩ ĩtonya kũtwʼĩka anyanya make. Yeova eeie mbaĩ ya Isilaeli atĩĩ: “Ĩthukĩĩsyei wasya wakwa, na ngeethĩwa Ngai wenyu, na mũkeethĩwa andũ makwa.” (Yelemia 7:23) Kwoou o naku nĩwaĩle kũmwĩwʼa Yeova ethĩwa nũkwenda kũtwʼĩka mũnyanyae.
YEOVA NŨSŨVĨAA ANYANYA MAKE
4, 5. Yeova asũvĩaa anyanya make ata?
4 Mbivilia yaĩtye kana Yeova nũmanthaa nzĩa nĩ kana “eyonanʼye e vinya kwondũ wa ala ngoo syoo imwelekele syĩ mbĩanĩu.” (2 Mavinda 16:9) Na ĩandĩkonĩ ya Savuli 32:8, Yeova athĩte anyanya make ũũ: “Ngakũmanyĩsya na kũkwonʼya nzĩa ĩla ũendelaa: Ngakũtaa itho yakwa yĩkũketeee.”
5 Ve mũmaitha wĩ vinya mũno wendaa kũtũsiĩĩa tũikethĩwe anyanya ma Ngai. Ĩndĩ Yeova nĩwendaa kũtũsũvĩana nake. (Soma Savuli 55:22.) Nũndũ twĩ anyanya ma Yeova, nĩtũmũthũkũmaa na ngoo yitũ yonthe. Nĩtwĩthĩawa twĩ aĩkĩĩku kwake o na ĩla twĩ mathĩnanĩ maito. Na nĩtwĩthĩawa na mũĩkĩĩo ta ũla mũandĩki wa Savuli waĩ nawʼo. Aandĩkie ũũ ĩũlũ wa Yeova: “Nĩkwĩthĩwa e kwʼokonĩ kwakwa kwa aũme, ndikathingithangwʼa.” (Savuli 16:8; 63:8) Satani atataa ata kũtũsiĩĩa tũikethĩwe anyanya ma Ngai?
ŨNDŨ SATANI WAKENGANIE
6. Satani aisye ata ĩũlũ wa andũ?
6 Kĩlungu kya 11 nĩkyonanĩtye kana Satani nĩwaneenie ũvũngũ ĩla woonanisye kana Yeova nĩ mũkengani na nĩ mũthũku nũndũ ndaaĩtĩkĩlya Atamu na Eva menyuvĩe ene kĩla kĩseo na kĩla kĩthũku. O na ĩngĩ, ĩvuku ya Yovu yĩtũmanyĩasya kana Satani nũneenaa ũvũngũ ĩũlũ wa andũ ala mendaa kũtwʼĩka anyanya ma Ngai. Satani aasyaa kana andũ mamũthũkũmaa Ngai nũndũ ve kĩla Ngai ũmanengae, ĩndĩ ti kwĩthĩwa nĩmamwendete. O na ĩngĩ, Satani aasyaa kana no aalyũle mũndũ o na wĩva amũtie Ngai. Ekai yu twone kĩla tũtonya kwĩmanyĩsya kumana na Yovu na ũndũ Yeova wamũsũvĩie.
7, 8. (a) Yeova amwonaa Yovu ata? (b) Satani aisye ata ĩũlũ wa Yovu?
7 Yovu aĩ ũũ? Aĩ mũndũũme mũseo ũla waĩ kwʼo myaka ta 3,600 mĩvĩtu. Yeova aisye kana ĩvindanĩ yĩu, vai mũndũ waĩ mũseo ta Yovu nthĩ yonthe. Yovu nĩwamũnengete Ngai ndaĩa vyũ, na nĩwamenete ũthũku. (Yovu 1:8) Kwa wʼo, Yovu aĩ mũnyanya wa wʼo wa Yeova.
8 Satani aisye kana Yovu amũthũkũmaa Ngai nũndũ wa itumi ite nzeo. Satani eeie Yeova atĩĩ: “Ndwĩkĩĩte wiio kũmũthyũlũlũka, o na nyũmba yake, na kyonthe kĩla wĩ nakyo, ngalĩ syonthe? nũathimĩte wĩa wa moko make, na ũthwii wake nĩwingĩvĩte nthĩ. Ĩndĩ tambũũkya kwʼoko kwaku yu, noikiita kyonthe kĩla wĩ nakyo, nake akakũuma ũthyũnĩ waku.”—Yovu 1:10, 11.
9. Yeova eetĩkĩlilye Satani eke ata?
9 Satani akenganie kana Yovu amũthũkũmaa Yeova nũndũ wa maũndũ maseo ala Yeova wamwĩkaa. O na ĩngĩ, Satani nĩwaisye kana no atume Yovu aeka kũmũthũkũma Yeova. Yeova ndaaĩtĩkĩlana na Satani, ĩndĩ nĩwamũnengie mwanya amũtate Yovu nĩ kana amanye ethĩwa Yovu amũthũkũmaa nũndũ nĩwamwendete.
ŨNDŨ SATANI WAMŨTATIE YOVU
10. Satani amũtatie Yovu ata? Na Yovu eekie ata?
10 Mbee vyũ, Satani ooaie indo sya Yovu syonthe. Na ĩndĩ asyoka ooaa athũkũmi aingĩ ma Yovu. Yovu aaisye malĩ yake yonthe. Ĩtina, Satani nĩwamũeteie Yovu ĩtatwa yĩngĩ. Nĩwaetie kĩseve kĩnene kĩla kyooaie syana ĩkũmi sya Yovu. Ĩndĩ Yovu nĩwaendeeie kũlũmanyʼa na Yeova. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Ũndũnĩ ũsu wʼonthe Yovu ndaavĩtya, kana kwilĩĩla Ngai na ũtumanu.”—Yovu 1:12-19, 22.
Yeova nĩwamũathimie Yovu nũndũ wa kwĩthĩwa e mũĩkĩĩku kwake
11. (a) Nĩ ũtato ũngĩ wĩva Satani waeteie Yovu? (b) Yovu eekie ata?
11 Satani ndaaeka kũmũtata Yovu. Eeie Ngai atĩĩ: ‘Kiita ĩvĩndĩ yake na nyama ya mwĩĩ wake, na akakũuma ũthyũnĩ waku.’ Kwoou Satani nĩwamũkũnie Yovu na ũwau mũthũku mũno. (Yovu 2:5, 7) O na ũu wĩ o vo, Yovu nĩwaendeeie kwĩthĩwa e mũĩkĩĩku kwa Yeova. Aisye atĩĩ: “Kũvika nakwʼa ndikaveta kwakwa wĩanĩu wakwa.”—Yovu 27:5.
12. Yovu aĩkĩĩthisye ata kana Satani nĩ mũkengani?
12 Yovu ndeesĩ ũvũngũ ũla Satani waneenete ĩũlũ wake, na ndeesĩ nĩkĩ wathĩnaa mũno wĩana ũu. Asũanĩaa nĩ Yeova ũmũeteete mathĩna asu onthe. (Yovu 6:4; 16:11-14) Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, Yovu nĩwaendeeie kwĩthĩwa e mũĩkĩĩku kwa Yeova. Kwoou vayaĩ nzika kana Yovu ndamũthũkũmaa Yeova e na itumi itaĩle. Aĩ mũnyanya wa Ngai nĩkwĩthĩwa nĩwamwendete. Maũndũ onthe ala Satani wawetete ĩũlũ wa Yovu maĩ ma ũvũngũ!
13. Yovu akwatie moathimo meva nũndũ wa kwĩthĩwa e mũĩkĩĩku?
13 O na kau Yovu ndeesĩ kĩla kyaendeee ĩtunĩ, nĩwaendeeie kwĩthĩwa e mũĩkĩĩku kwa Ngai na aĩkĩĩthya kana Satani aĩ mũthũku. Yeova nĩwamũathimie Yovu nũndũ wa kwĩthĩwa e mũnyanya wake mũĩkĩĩku.—Yovu 42:12-17.
ŨNDŨ SATANI ŨNEENAA ŨVŨNGŨ ĨŨLŨ WAKU
14, 15. Satani aneenaa ũvũngũ wĩva ĩũlũ wa andũ onthe?
14 No twĩmanyĩsye maũndũ ma vata kumana na kĩla kyamũkwatie Yovu. Satani nũneenaa ũvũngũ ĩũlũ witũ wa kana tũmũthũkũmaa Yeova nũndũ wa maũndũ ala ũtwĩkĩte. Ĩandĩkonĩ ya Yovu 2:4, Satani aisye atĩĩ: ‘Kyonthe kĩla mũndũ wĩ nakyo nũnenganae kwondũ wa thayũ wake.’ Kwoou, Satani oonanasya kana andũ onthe mamũthũkũmaa Ngai mate na itumi nzeo, o tondũ waisye ĩũlũ wa Yovu. Myaka maana maingĩ ĩtina wa Yovu kũkwʼa, Satani no wamũvũthasya Yeova, na akaneena ũvũngũ ĩũlũ wa athũkũmi make. Kwa ngelekanyʼo, ĩvukunĩ ya Nthimo 27:11, tũsomaa atĩĩ: “Mwana wakwa, ĩthĩwa mũĩ, noitanĩthya ngoo yakwa, nĩ kana nĩmũsũngĩe ũla ũmbũthasya.”
15 No ũtwʼe kũmwĩwʼa Yeova na ũyĩthĩwa wĩ mũĩkĩĩku kwake, na weeka ũu ũkaĩkĩĩthya kana Satani nĩ mũkengani. O na ethĩwa waĩle kwĩka moalyũku manene nĩ kana ũtwʼĩke mũnyanya wa Ngai, ũsu nĩwʼo ũtwi ũla mũseo vyũ waĩle kwĩka! Waĩle kwosa ũtwi ũsu kwa ũito mũno. Satani onanasya kana ndwĩsa kũendeea kwĩthĩwa wĩ mũĩkĩĩku kwa Ngai ĩla wakwatwa nĩ mathĩna. Endaa kũtũkenga tũikethĩwe twĩ aĩkĩĩku kwa Ngai. Ekaa ũu ata?
16. (a) Satani atũmĩaa nzĩa syĩva atate kũkenga andũ maeke kũmũthũkũma Yeova? (b) Wĩona nĩ nzĩa syĩva Satani ũtonya kũtũmĩa kũũtata we mwene ũeke kũmũthũkũma Yeova?
16 Satani atũmĩaa nzĩa mbingĩ syĩ kĩvathũkanyʼo nĩ kana atũsiĩĩe tũikethĩwe anyanya ma Ngai. Avithũkĩaa andũ “ta mũnyambũ ũkũluma, aimantha mũndũ aye.” (1 Vetelo 5:8) Ti ũndũ wa ũsengyʼa kwona anyanya maitũ, andũ ma mũsyĩ, kana o andũ angĩ maitata kũtũsiĩĩa tũeke kwĩmanyĩsya Mbivilia na kwĩka kĩla kyaĩle. Mavindanĩ ta asu nĩtũtonya kwĩwʼa ta tũũthĩnwʼa.a (Yoana 15:19, 20) O na ĩngĩ Satani nĩwĩtwʼĩkĩthasya “mũlaĩka wa kyeni.” Na no atate kũtũkenga tũikamwĩwʼe Yeova. (2 Akolintho 11:14) Nzĩa ĩngĩ Satani ũtũmĩaa nĩ kana tũeke kũmũthũkũma Yeova nĩ kũtuma tũsũanĩa kana tũi aseo ũndũ tũtonya kũmũthũkũma Ngai.—Nthimo 24:10.
ATĨĨA MĨAO YA YEOVA
17. Nĩkĩ tũmwĩwʼaa Yeova?
17 Ĩla twamwĩwʼa Yeova nĩtũĩkĩĩthasya kana Satani nĩ mũkengani. Nĩ kyaũ kĩkatũtetheeasya twĩthĩwe twĩ ewi? Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Mwende Yeova Ngai waku na ngoo yaku yonthe, na thayũ waku wʼonthe, na vinya waku wʼonthe.” (Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 6:5) Tũmwĩwʼaa Yeova nũndũ nĩtũmwendete. O ũndũ wendo witũ kwa Yeova ũendeee kwongeleka, nowʼo tũkethĩawa na wendi wa kwĩka kyonthe kĩla ũkwenda twĩke. Mũtũmwa Yoana aandĩkie atĩĩ: “Kũmwenda Ngai nĩ kũũ, tũkwatae mĩao yake: na mĩao yake ti mĩito.”—1 Yoana 5:3.
18, 19. (a) Nĩ maũndũ amwe meva Yeova ũtũtavĩtye kana nĩ mathũku? (b) Twĩsĩ ata kana Yeova ndatwĩaa twĩke maũndũ tũtatonya?
18 Ĩndĩ nĩ maũndũ ta meva Yeova ũtũtavĩtye kana nĩ mathũku? Maũndũ amwe me ĩsandũkũnĩ yĩla yĩ na kyongo “Mena Maũndũ Ala Yeova Ũmenete.” Mbeenĩ no ũsũanĩe kana amwe ma maũndũ asu ti mathũku mũno. Ĩndĩ wasoma mĩsoa ya Mbivilia ĩla yĩ ĩsandũkũnĩ yĩu na wamĩsũanĩĩa nesa, nũkũmanya nĩkĩ nĩ ũndũ wa ũĩ kwĩwʼa mĩao ya Yeova. O na no wone waĩlĩte kwĩka moalyũku mana thayũnĩ waku. O na kau mavinda angĩ ti laisi kwĩka moalyũku asu, weeka ũu ũkeethĩawa na mũuo na ũtanu ũla umanaa na kwĩthĩwa wĩ mũĩkĩĩku kwa Ngai. (Isaia 48:17, 18) Twĩsĩ ata kana nĩ ũndũ ũtonyeka kwĩka moalyũku asu?
19 Yeova ndatwĩaa twĩke ũndũ tũtatonya kwĩka. (Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 30:11-14) Nũndũ nĩ Mũnyanya wa wʼo, nũtwĩsĩ nesa kwĩ ũndũ twĩyĩsĩ. Nĩwĩsĩ ũtonyi ũla twĩ nawʼo, na mawonzu ala twĩ namo. (Savuli 103:14) Mũtũmwa Vaulo atwĩkĩĩte vinya kwa kwasya atĩĩ: “Ngai e kĩthito, na ndakamũeka mũtatwe kũvĩtũka vinya wenyu; ĩndĩ vamwe na kũtatwa akamantha nzĩa ya kũthonoka, nĩ kana mũtonye kũmomĩĩsya.” (1 Akolintho 10:13) Nĩtwĩsĩ vyũ kana Yeova akatũnengae vinya wa kwĩka kĩla kyaĩlĩte. Akaũnenga ‘vinya mũnene ũvĩtũkĩte’ nĩ kana ũũtetheesye kũmĩĩsya ĩla wĩ mathĩnanĩ. (2 Akolintho 4:7) Ĩtina wa kwona ũndũ Yeova wamũtetheeisye mavinda ala waĩ na thĩna, Vaulo aĩ atonya kwasya atĩĩ: “Nĩndonya maũndũ onthe nthĩnĩ wake ũla ũndonyethasya.”—Avilivi 4:13.
ĨMANYĨSYE KWENDA KĨLA NGAI WENDETE
20. Nĩ ndaĩa syĩva waĩle kwĩthĩwa nasyo, na nĩkĩ?
20 Twenda kwĩthĩwa anyanya ma Yeova no nginya tũeke kwĩka maũndũ ala Yeova waasyaa nĩ mathũku. Ĩndĩ ti ũu wĩ wʼoka. (Alomi 12:9) Anyanya ma Ngai nĩmendete kĩla wendete, na nĩmawetetwe ũndũ mailyĩ ĩvukunĩ ya Savuli 15:1-5. (Soma.) Anyanya ma Yeova nĩmethĩawa na ndaĩa ta syake. Imwe sya ndaĩa isu nĩ “wendo, ũtanu, mũuo, wũmĩĩsyo, kwĩka angĩ nesa, ũseo, kĩthito, ũuu, [na] wĩtingʼo.”—Akalatia 5:22, 23.
21. Ũtonya kwĩka ata nĩ kana wĩthĩwe na ndaĩa nzeo ila Ngai wendete?
21 Ũtonya kwĩka ata nĩ kana wĩthĩwe na ndaĩa isu nzeo? Waĩle kũsoma na kwĩmanyĩsya Mbivilia ũteũtĩĩa nĩ kana ũmanye maũndũ ala Yeova wendete. (Isaia 30:20, 21) Weeka ũu ũkamwenda Yeova mũnango, na o ũndũ ũendeee na kũmwenda, nowʼo ũkenda kũmwĩwʼa.
22. Ũkatetheka ata wamwĩwʼa Yeova?
22 Moalyũku ala ũtonya kwĩthĩwa ũyenda kwĩka no maelekanwʼe na kumya ngũa ngũũ na kwĩkĩa ingĩ nzaũ. Mbivilia yaĩtye kana nĩwaĩle kumya “mũndũ ũla wa tene” na kwĩvwʼĩka “mũndũ mweũ.” (Akolosai 3:9, 10) O na kau ũndũ ũsu nũtonya kwĩthĩwa ũte laisi, tweeka moalyũku asu na twamwĩwʼa Yeova, atwathĩte “ĩtuvi ĩnene.” (Savuli 19:11) Twʼa kũmwĩwʼa Yeova na ũiĩkĩĩthya kana Satani nĩ mũkengani. Mũthũkũmae Yeova nĩkwĩthĩwa nũmwendete, ĩndĩ ti nũndũ wa maũndũ maseo ala ũkwathĩte ĩvinda yũkĩte. Na weeka ũu, ũkatwʼĩka mũnyanya wa wʼo wa Ngai!
a Ũu ti kwonanyʼa kana Satani nĩwe ũtongoeasya andũ ala matendaa ũyĩmanyĩsya Mbivilia. Ĩndĩ Satani nĩwe “ngai ya nthĩ ĩno,” na “nthĩ yonthe ĩtwĩe nthĩnĩ [wake].” Kwoou ti ũndũ wa ũsengyʼa kwona andũ amwe maitata kũtũsiĩĩa tũikamũthũkũme Yeova.—2 Akolintho 4:4; 1 Yoana 5:19.