No Ũkwate Ũtanu wa Wʼo

1. “Nzaa ya kĩ-veva” ĩla twĩthĩawa nayo nĩ yĩva, na ĩkonanĩtye ata na ũtanu witũ?

MŨNDŨ wĩ na ũtanu wa wʼo ndekaa o kwĩwʼa mũyo mavinda kwa mavinda. Mũndũ no ethĩwe na ũtanu wa wʼo thayũnĩ wake wʼonthe. Ũu ũtonyeka ata? Yesũ nĩwaeleisye ũndũ ũsu nthĩnĩ wa ũla Ũtavanyʼa wa Kĩĩmanĩ. Aisye: “Nĩ atanu ala mesĩ me na nzaa ya kĩ-veva.” (Mt. 5:3) We nĩweesĩ kana andũ mombĩtwe me na wendi mwingĩ wa kũmũmanya Mũmbi woo, Yeova Ngai, na wa kũmũthaitha. Ĩsu nĩyo “nzaa ya kĩ-veva” ĩla twĩthĩawa nayo. Na nũndũ Yeova nĩ “Ngai mũtanu,” ala mamũthaithaa o namo no methĩwe me atanu.—1 Tim. 1:11.

2-3. (a) Yesũ aisye naaũ angĩ matonya kwĩthĩwa na ũtanu? (b) Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ, na nĩkĩ kwĩka ũu nĩ kwa vata?

² Yo no nginya maũndũ maitũ thayũnĩ methĩwe me maseo nĩ kana twĩkale twĩ atanu? Aiee. Na Yesũ nĩwawetie ũndũ wa ũsengyʼa nthĩnĩ wa ũla Ũtavanyʼa wa Kĩĩmanĩ. Aisye kana “ala me na kĩmeto,” methĩwe memeta nũndũ wa kũandũĩka nĩ naĩ syoo kana nũndũ wa mathĩna maito makomanĩte namo, no methĩwe na ũtanu. Ũu nowʼo waisye ĩũlũ wa “ala mathĩnawʼa kwondũ wa ũlũngalu” kana ala ‘maumangawa’ nũndũ wa kwĩthĩwa me aatĩĩi make. (Mt. 5:4, 10, 11) Ĩndĩ vatonyeka ata mũndũ akethĩwa na ũtanu wa wʼo yĩla maũndũ mailye ũu?

³ Kĩla Yesũ wamanyĩasya nĩ kana ũtanu wumanaa na kũthĩnĩkĩa nzaa yitũ ya kĩ-veva na kũmũthengeea Ngai, ĩndĩ ti aĩ nĩkwĩthĩwa maũndũ maitũ nĩ maseo. (Yak. 4:8) Tũtonya ata kwĩanĩsya maũndũ asu? Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũkwona matambya atatũ tũtonya kwosa nĩ kana twĩthĩwe na ũtanu wa wʼo.

ĨYĨĨTHYE LĨU WA KĨ-VEVA

4. Nĩ ĩtambya yĩva ya mbee twaĩlĩte kwosa nĩ kana twĩthĩwe na ũtanu wa wʼo? (Savuli 1:1-3)

⁴ ĨTAMBYA YA 1: Nĩ kana twĩthĩwe na ũtanu wa wʼo, no nginya twĩyĩĩthye lĩu wa kĩ-veva. Andũ nĩmendaa lĩu wa kĩ-mwĩĩ nĩ kana mekale thayũ, na ũu nowʼo vailye kwa nyamũ. Ĩndĩ no andũ me oka matonya kũya lĩu wa kĩ-veva. Na twĩ na vata wa lĩu ũsu. Nĩkyo kĩtumi Yesũ waisye: “Mũndũ ndekalaa thayũ nũndũ wa mũkate wʼoka, ĩndĩ nũndũ wa kĩla ndeto yumaa kanywʼanĩ wa Yeova.” (Mt. 4:4) Kwoou tũyaĩle kũeka mũthenya o na ũmwe ũvĩte tũtaĩte lĩu wa kĩ-veva kuma Ndetonĩ ya Ngai, Mbivilia. Mũandĩki wa Savuli aisye kana nĩ mũtanu ‘mũndũ ũla ũtanu wake wĩ mĩaonĩ ya Yeova; na [ũla] ũsũanĩaa mĩao yake mũthenya na ũtukũ.’—Soma Savuli 1:1-3.

5-6. (a) Nĩ maũndũ meva tũtonya kwĩmanyĩsya Mbivilianĩ? (b) Kũsoma Mbivilia kũtonya kũtũtethya ata?

⁵ Nũndũ Yeova nũtwendete, nũtũnengete ũvoo wa vata ũtonya kũtũtetheesya twĩkale twĩ atanu. Mbivilianĩ, nĩtwĩmanyĩasya kĩeleelo kyake kwondũ witũ. O na nĩtwĩmanyĩasya ũndũ tũtonya kũmũthengeea na kĩla tũtonya kwĩka nĩ kana atũekee. Eka ũu, nĩtwĩmanyĩasya ĩũlũ wa wĩkwatyo mũseo wa ĩvinda yũkĩte yĩla twathĩtwe. (Yel. 29:11) Kwa wʼo, maũndũ ala twĩmanyĩasya Mbivilianĩ matumaa ngoo sitũ syusũwa nĩ ũtanu!

⁶ O na ĩngĩ, nĩtwĩsĩ kana Mbivilia yusĩe ũtao ũtonya kũtũtethya kĩla mũthenya. Yĩla twaatĩĩa ũtao ũsu, no tũkwate ũtanu. Kwa ngelekanyʼo, yĩla ũkwĩwʼa ũkwʼĩte ngoo nũndũ wa mathĩna ala ũkomanaa namo, tũmĩaa ĩvinda yingangĩ ũisoma Ndeto ya Yeova na kũmĩvindĩĩsya. Yesũ aisye: “Nĩ atanu ala mewʼaa ndeto ya Ngai na kũmĩkwata!”—Luka 11:28.

7. Ũtonya kwĩka ata ũtetheke vyũ yĩla ũendeee kũsoma Ndeto ya Ngai?

⁷ Yĩla ũendeee kũsoma Ndeto ya Ngai, ĩkĩĩthasya kana nũũtanĩa kĩla ũũsoma. Kwa ngelekanyʼo, we waakomana na ũndũ ta ũũ? Twasye mũndũ nĩwakũuĩa lĩu ũla wendete. Ĩndĩ nũndũ ndwĩ na ĩvinda yĩtoetye ya kũũya kana kĩlĩko kyaku kĩkwatanĩte na maũndũ angĩ, ũyĩka o kũũmelamelya ũteũsũanĩa mũsamo wawʼo. Wamina kũũya, ũililikana ũndũ waya na mĩtũkĩ na ũyĩliĩla ta keka waya o mbola nĩ kana ũũtanĩe. O ta ũu, ve ĩvinda we waasoma Mbivilia ũsembete nginya ũkethĩa o na ndũnatanĩa kĩla wasoma? Kwoou yĩla ũũsoma Ndeto ya Ngai, ĩkĩĩthya kana nũũtanĩa kĩla ũũsoma. Kũna visa wa kĩla ũũsoma kĩlĩkonĩ, tata ũsũanĩe mawasya ma kĩla kyaendeee, na ũisũanĩa kĩla wasoma. Kĩu kĩkaũtetheeasya wongelange ũtanu waku.

8. “Ngombo ndĩkĩĩku na mbũĩ” ĩanĩasya kĩanda kyayo ata? (O na ĩngĩ, sisya maelesyo ma kwongeleela.)

⁸ Yesũ nĩwanyuvie “ngombo ndĩkĩĩku na mbũĩ” nĩ kana ĩtũnengae lĩu wa kĩ-veva ĩvindanĩ yĩla yaĩle, na vate nzika, nĩtũĩthĩtwʼe nesa kĩ-veva.b (Mt. 24:45) Maandĩko maveveee nĩmo mũsingi wa kyonthe kĩla ngombo ĩsu ndĩkĩĩku ĩtũseũvĩasya. (1 Ath. 2:13) Lĩu ũsu wa kĩ-veva nĩwʼo ũtũtetheeasya kũmanya mosũanĩo ma Yeova, o tondũ ũtũvuanĩsye Mbivilianĩ. Nĩkyo kĩtumi tũsomaa makaseti ma Mũsyaĩĩsya na Amkeni!, o vamwe na ilungu ila syĩ jw.org, tũmbanasya maũmbano ma katĩkatĩ wa kyumwa na ma wikendi, na tũkeloela vulongulamu sya JW Broadcasting^® kĩla mwei. Kwĩyĩĩthya nesa kĩ-veva no kũtũtetheesye kwosa ĩtambya ya kelĩ yĩla yĩtonya kũtũetee ũtanu wa wʼo.

ATĨĨA MYOLOOTO YA YEOVA

9. Nĩ ĩtambya yĩva ya kelĩ yĩtonya kũtũtetheesya twĩthĩwe na ũtanu wa wʼo?

⁹ ĨTAMBYA YA 2: Nĩ kana twĩthĩwe na ũtanu wa wʼo, no nginya tũatĩĩe myolooto ya Yeova. Mũandĩki wa Savuli aandĩkie: “Nĩ mũathime [kana, nĩ mũtanu] kĩla mũndũ ũla ũkĩaa Yeova, ũla ũkinyaa nzĩanĩ syake.” (Sav. 128:1) Kũmũkĩa Yeova kwonanasya kũmũnenga ndaĩa nene mũno nginya ũkethĩa tũyĩtĩkĩla kwĩka ũndũ o na ũmwe ũtamwendeeasya. (Nth. 16:6) Kwoou tũendeeaa kwĩkĩa kĩthito tũatĩĩe myolooto ya Ngai ĩũlũ wa ũseo na ũthũku, o ũndũ yonanĩtwʼe Mbivilianĩ. (2 Ako. 7:1) Tũkeethĩawa na ũtanu tweeka kĩla Yeova wendete na twaleana na kĩla ũmenete.—Sav. 37:27; 97:10; Alo. 12:9.

10. Kwosana na Alomi 12:2, twĩ na kĩanda kĩva?

¹⁰ Soma Alomi 12:2. Mũndũ no ethĩwe esĩ kana Yeova nĩwe wĩ na ũkũmũ wa kũtwʼa kĩla kyaĩle na kĩla kĩtaĩle, ĩndĩ no nginya etĩkĩle kũatĩĩa myolooto ĩsu we mwene. Kwa ngelekanyʼo, mũndũ no ethĩwe esĩ kana silikalĩ nĩyo yĩ na ũkũmũ wa kũtwʼa ũndũ ngalĩ iũsemba mũno wĩana lelũnĩ. Ĩndĩ we mwene no ethĩwe ateyũmbanĩtye kwĩtĩkĩla kũatĩĩa mĩao ĩsu. Na nũndũ wa ũu, aisembya ngalĩ mũno kwĩ ũndũ vaĩle. Ithyĩ twonanasya kwĩsĩla mwĩkalĩle witũ kana nĩtũĩkĩĩe myolooto ya Yeova nĩyo mĩseo vyũ. (Nth. 12:28) Ũu nowʼo Ndaviti weewʼaa nũndũ aisye ũũ ĩũlũ wa Yeova: “Ũkambonʼya nzĩa ya thayũ: Kũla ũĩ kwĩ ũtanu wusũĩte; kwʼokonĩ kwaku kwa aũme kwĩ maũndũ ma kwendeesya kũvika tene na tene.”—Sav. 16:11.

11-12. (a) Yĩla tũitavĩwe nĩ mathĩna kana tũkwʼĩte ngoo, twaĩle kwĩthĩwa twĩ metho tũikeke ata? (b) Ndeto ila syĩ Avilivi 4:8 itonya kũtũtetheesya ata yĩla tũũnyuva maũndũ ma kwĩtanĩthya?

¹¹ Yĩla tũitavĩwe nĩ mathĩna kana tũkwʼĩte ngoo, nĩtũtonya kwĩwʼa ta twaĩlĩte kwosa nzĩa ya mũkato twĩvetangane na mathĩna maitũ. Ũsu nĩ ũndũ ũkũeleeka. Ĩndĩ no nginya twĩthĩwe twĩ metho tũikeke kĩndũ Yeova ũmenete.—Aev. 5:10-12, 15-17.

¹² Valũanĩ ũla mũtũmwa Vaulo waandĩkĩie Avilivi, eekĩie Aklĩsto vinya maendeee kũsũanĩa maũndũ o na meva ala “malũngalu, . . . matheu, . . . ma kwendeesya, [na] maseo.” (Soma Avilivi 4:8.) O na kau Vaulo ndaandĩkĩte ĩmwe kwa ĩmwe ĩũlũ wa maũndũ makonetye kwĩtanĩthya, kĩla waandĩkie no kĩtũtetheesye kũnyuva nesa maũndũ ala tũkwĩtanĩthya namo. Tata kwĩka ũndũ ũũ: Vala vatũmĩĩtwe ndeto “maũndũ” mũsoanĩ ũsu, ĩkĩa ndeto ingĩ ta “mbathi,” “sinema,” “mavuku,” kana “mathaũ ma vitio.” Kwĩka ũu no kũũtetheesye kũmanya maũndũ ala matonya kwĩtĩkĩlĩka methonĩ ma Ngai na ala matetĩkĩlĩka. Twĩenda kũatĩĩaa myolooto ya Yeova, ĩla yĩthĩawa yĩ ĩũlũ vyũ kwĩ ĩngĩ o na yĩva. (Sav. 119:1-3) Na ĩndĩ tweeka ũu, no twose ĩtambya yĩla yĩatĩĩe twĩ na wasya mũtheu wa ngoo.—Meko 23:1.

VĨTYA MBEE ŨTHAITHI WA YEOVA

13. Nĩ ĩtambya yĩva ya katatũ yĩtonya kũtũtetheesya twĩthĩwe na ũtanu wa wʼo? (Yoana 4:23, 24)

¹³ ĨTAMBYA YA 3: Ĩkĩĩthya kana ũthaithi wa Yeova nĩwʼo wa mbee vyũ thayũnĩ waku. Nũndũ Yeova nĩwe Mũmbi witũ, nĩwe twaĩlĩte vyũ kũthaitha. (Ũvu. 4:11; 14:6, 7) Kwoou nĩtwaĩlĩte kũvĩtya mbee ũthaithi wake kwa kũmũthaitha “nthĩnĩ wa veva na nthĩnĩ wa wʼo,” o ũndũ wendaa. (Soma Yoana 4:23, 24.) Twĩenda veva mũtheu wa Ngai ũtũtongoesye ũthaithinĩ witũ nĩ kana twĩke ũu kwosana na ũwʼo ũla wĩ Ndetonĩ yake. O na ethĩwa twĩkalaa nthĩ wĩa witũ ũsiĩĩtwe kana ũkũnĩtwe maluvuku, no nginya tũvĩtye mbee ũthaithi wake. Yu tũĩ, kwĩ ana-a-asa na eĩtu-a-asa mbee wa 100 movetwe aĩ nĩkwĩthĩwa mo nĩ Ngũsĩ sya Yeova.c Ĩndĩ o na vailye ũu, nĩmatanĩaa kwĩka kyonthe kĩla matonya nĩ kana mavoye, memanyĩsye, na maitavya angĩ ĩũlũ wa Ngai na Ũsumbĩ wake. Kwoou yĩla tũũneenewa naĩ kana tũũthĩnwʼa, no twĩkale twĩ atanu nũndũ nĩtwĩsĩ kana Yeova e ngalĩ ĩ yitũ na ndakaema kũtũtuva.—Yak. 1:12; 1 Vet. 4:14.

NGELEKANYʼO YA ĨVINDANĨ YĨĨ

14. Nĩ ũndũ wĩva wakwatie mwana-a-asa ũmwe wa mũika wa Tajikistan, na nĩkĩ?

¹⁴ Ngelekanyʼo sya ana-a-asa na eĩtu-a-asa amwe ĩvindanĩ yĩĩ nitũĩkĩĩthĩtye kana matambya asu atatũ twaneenea no matũtetheesye tũkethĩwa na ũtanu wa wʼo, o na ethĩwa maũndũ maitũ mailye ata. Kwasũanĩa kĩla kyakwatie Mwana-a-asa Jovidon Bobojonov wa Tajikistan yĩla waĩ na myaka 19 nũndũ wa kũlea kũlika itanĩ. Twĩ Matukũ 4, Mwei wa 10, 2019, nĩwavithũkĩiwe mũsyĩ kwoo nĩ asikalĩ na akwatwa, ekwʼa yela kwa myei yĩana ũna, na e kũu, akuawa ta kĩngʼendilĩ. Ũvoo wa maũndũ asu mathũkĩte ũu weekiwe nĩwanyaĩĩkie nthĩ mbingĩ. Kwatangaasiwe maũvoonĩ kana avũiwe mũno aithingʼĩĩwʼa aye kĩthitũ kya kũlika itanĩ na kwĩkĩa ngũa sya asikalĩ. Ĩtina wa ũu, koti nĩwamũtwʼĩĩie kyovo na atwawa kambinĩ ya kũthũkũmĩthya andũ wĩa mũmũ nginya yĩla mũsumbĩ wa nthĩ ĩsu waisye nĩwaekewa na aumya mwĩao alekwʼe. Ĩvindanĩ yĩu yonthe, Jovidon aendeeie kwĩkala alũmanĩtye na wĩanĩu wake na e mũtanu. Ũu watonyekie ata? Nĩ kwa kwĩkalaa esĩ e na nzaa ya kĩ-veva.

15. Jovidon akwataa lĩu wa kĩ-veva ata e yela?

¹⁵ Ĩvinda yĩla Jovidon waĩ yela nĩwaĩsaa lĩu wa kĩ-veva, o na kau ndaĩ na Mbivilia kana mavuku maitũ. Ũũ watonyekie ata? Ana-a-asa na eĩtu-a-asa nĩmamũeteae lĩu na maiandĩka ĩandĩko ya kĩla mũthenya mĩvukonĩ ĩla mekĩĩte lĩu ũsu. Kĩu nĩkyamũtetheeasya kũsoma Mbivilia na kũmĩvindĩĩsya kĩla mũthenya. Amina kũthawʼa, aĩ na ũtao ũũ kwa ala matakomanĩte na matatwa momũ mũno: “Nĩ ũndũ wa ũĩ mũtũmĩe ũthasyo ũla mwĩ nawʼo nesa vyũ kwongeleela ũmanyi ĩũlũ wa Yeova kwa kũsoma Ndeto yake na mavuku maitũ.”

16. Jovidon atũngie mosũanĩo make maũndũnĩ meva?

¹⁶ O na ĩngĩ, mwana-a-asa witũ nĩwaatĩĩaa myolooto ya Yeova. Vandũ va kũtũnga kĩlĩko kyake mawendinĩ mathũku kana kwĩlikya mwĩkalĩlenĩ ũtaĩle, amũsũanĩaa Yeova vamwe na maũndũ ala mamwendeeasya. Eka ũu, Jovidon nĩwatanĩaa kwona ũndũ wũmbi wa Ngai wanakavĩte. Kĩla kwakya nĩweewʼaa tũsũni tũyina. Na ũtukũ nĩweeloelaa mwei na ndata. Aĩtye: “Mĩthĩnzĩo ĩsu Yeova ũtũnengete yatumaa nĩtana na nĩyambĩkĩaa vinya.” Yĩla twatũnga mũvea nũndũ wa syĩndũ sya kĩ-veva na sya kĩ-mwĩĩ ila Yeova ũtũnengete, ngoo sitũ nĩsyĩthĩawa na ũtanu, nawʼo ũtanu ũsu no ũtũnenge vinya wa kũmĩĩsya.

17. Ethĩwa mũndũ nĩwakomana na maũndũ ta ala Jovidon wakomanie namo, vethĩawa ata aendeea kũmĩĩsya? (1 Vetelo 1:6, 7)

¹⁷ Ũndũ ũngĩ Jovidon weekie nĩ kũvĩtya ũthaithi wa Yeova mbee. Nĩweesĩ vata wa kũlũmanyʼa na Ngai ũla wa wʼo. Yesũ aisye: “No Yeova Ngai waku waĩle kũmũthaitha, na nowe e weka waĩle kũmũthũkũma ũthũkũmi mũtheu.” (Luka 4:8) Anene ma ita na asikalĩ mendaa Jovidon aeke kũtwʼĩka ũmwe wa Ngũsĩ sya Yeova. Ĩndĩ nĩwavoyaa na kĩthingʼĩĩsyo mũthenya na ũtukũ, aimwĩsũva Yeova amũtetheesye ndakakwʼe ngoo na aikaĩa mũĩkĩĩo wake. O na kau nĩwathĩniwʼe mũno, aendeeie kwĩkala e mũĩkĩĩku. Nũndũ wa ũu, yu nũtanĩaa mũno kwĩthĩwa na kĩndũ ũtaĩ nakyo atambĩte kũkwatwa, kũvũwa, na kwĩkwa yela, nakyo nĩ mũĩkĩĩo ũtatĩtwe.—Soma 1 Vetelo 1:6, 7.

18. Tũtonya kwĩka ata twĩkalae twĩ atanu?

¹⁸ Yeova nĩwĩsĩ kĩla twaĩle kwĩka nĩ kana twĩthĩwe na ũtanu wa wʼo. Woosa ala matambya atatũ matũtetheeasya kwĩthĩwa na ũtanu wa wʼo, ũkekalaa wĩ mũtanu o na wakomana na mathĩna momĩte ata. Na ĩndĩ weeka ũu, o naku ũkeethĩwa ũtonya kwasya: “Nĩ atanu andũ ala Ngai woo nĩ Yeova.”—Sav. 144:15.