Mbivilia Yaĩtye Ata Ĩũlũ wa Ũnyivu wa Kĩwʼũ Ĩũlũ wa Nthĩ?
Ithyonthe twĩ na vata wa kĩwʼũ kĩtheu nĩ kana tũendeee kwĩkala thayũ. UN Secretary-General António Guterres anaisye atĩĩ: “Nũndũ vata wa kĩwʼũ ĩũlũ wa nthĩ ũendeee kwongeleka, nĩvatonya kwĩthĩwa na mũo mwingĩ mũno wa kĩwʼũ.” O na andũ mbilioni mbingĩ ĩũlũ wa nthĩ yu tũĩ maitonya kũkwata kĩwʼũ kĩtheu kya kũnywʼa.
Strdel/AFP via Getty Images
Yo ve ĩvinda tũkethĩwa na kĩwʼũ kĩanĩtye kwondũ wa andũ onthe? Kana mathĩna ma kĩwʼũ meendeea kwĩthĩwa kwʼo? Mbivilia yaĩtye ata?
Kĩla Mbivilia yathanĩte ĩũlũ wa kĩwʼũ
Mbivilia yaĩtye kana ve ĩvinda mathĩna ma kĩwʼũ makathela. Yonanĩtye kana kũkeethĩwa na kĩwʼũ kingĩ kĩtheu.
“Manzĩ makavulutya weũnĩ, na tũlũsĩ yalatanĩ. Na kĩthangathĩ kĩtisatisu kĩkeethĩwa kĩilyĩ ĩia ya manzĩ, na nthĩ yĩ waũni mbuluti sya manzĩ.”—Isaia 35:6, 7.
Nĩkĩ tũtonya kũĩkĩĩa watho ũsu? Kwasũanĩa kĩla Mbivilia ĩwetete ĩũlũ wa ũndũ nthĩ yũmbĩtwe.
Kĩla Mbivilia ĩwetete ĩũlũ wa nthĩ na mũthyũlũlũko wa kĩwʼũ
“[Ngai] ndaamyũmba [nthĩ yĩthĩwe] yĩ nthei, [amyũmbie] yĩthĩwe ya kũtũa andũ.”—Isaia 45:18.
Nũndũ Ngai oombĩte nthĩ nĩ kana syĩndũ syĩ thayũ syĩkale vo, nĩweekie mĩvango ya kũtetheesya kwĩthĩwe kĩwʼũ kingĩ kĩtheu.
“Nũndũ [Ngai] nũkusasya ĩũlũ mavoloto ma manzĩ, ala mavolotangasya mbua kuma mũkinĩ wamo, ĩla matu mamyonosya na kũmĩvolotangĩlya mũndũ mbingĩ mũno.”—Yovu 36:27, 28.
O kwa ũkuvĩ, mĩsoa ĩsu yĩeleetye mũthyũlũlũko wa kĩwʼũ wa kwĩkwatwʼa ũla Ngai ũseũvĩtye, nĩ kana kwĩthĩawe na kĩwʼũ kĩanĩtye. Nũndũ wa ũvyũvu, mĩthũmũ ya kĩwʼũ nĩyambataa kuma nthĩ na ũkanganĩ, ĩithithwʼa ĩitwʼĩka matu, na ĩndĩ ĩyĩtĩka ta mbua. Kĩu nĩkĩtumaa kĩla ĩvinda kwĩthĩwa na kĩwʼũ kĩtheu kwondũ wa andũ na nyamũ.—Mũtavanʼya 1:7; Amosi 5:8.
“Nĩvo ngaete mbua yenyu [ĩvinda] yayo, na nthĩ ĩkasyaaa ũsyao wayo, na mĩtĩ ya mũũnda ĩkasyaaa ũsyao wayo.”—Alivai 26:4.
Ngai amathie Aisilaeli kana akamaathima na ngetha mbingĩ kwa kũmanenga kĩwʼũ kĩanĩtye. Nĩwĩsĩ kana, nĩ kana kwĩthĩwe na lĩu, no nginya kwĩthĩwe na mbua yĩanĩtye na ĩyua ĩvindanĩ yĩla yaĩle.
Kĩu Ngai weekie kwondũ wa Aisilaeli ĩvinda ya tene, nũkwĩka ĩũlũ wa nthĩ o mĩtũkĩ. (Isaia 30:23) Ĩndĩ yu tũĩ, isio mbingĩ ĩũlũ wa nthĩ iendeee kwĩthĩwa na mathĩna ma kĩwʼũ, na kĩndũ kĩmwe kĩtumĩte ũu wĩthĩwa nĩ kwaa kwa mbua. Mbivilia ĩwetete ũndũ ũngĩ wĩva ũtonya kũtuma mathĩna ma kĩwʼũ mathela?
Ũndũ thĩna wa kĩwʼũ ũkathela
Mbivilia yonanĩtye kana Ngai akatũmĩa Ũsumbĩ wake kũmina mathĩna ala makwatĩte andũ, o vamwe na thĩna ũla wĩkwʼo wa kĩwʼũ. (Mathayo 6:9, 10) Ũsumbĩ wa Ngai nĩ silikalĩ ya ĩtunĩ ĩla ĩkasumbĩka nthĩ yonthe. (Ndanieli 2:44; Ũvuanyʼo 11:15) O na eka ũu, Ũsumbĩ wa Ngai ũkeanĩsya kĩla silikalĩ sya andũ itatonya kwĩanĩsya—ũkamina mathĩna ala maetete ũnyivu wa kĩwʼũ.
Thĩna: Ũalyũku wa nzeve nũtumĩte mũthyũlũlũko wa kĩwʼũ ũtaendeea nesa. Nũndũ wa ũu, nĩkwĩthĩĩtwe na ũnyivu mũnene wa kĩwʼũ, kana wanangĩko mũnene nũndũ wa mbua mbingĩ kana kwongeleka kwa kĩwʼũ ũkanganĩ.
Ũndũ Ngai ũkaũmina: Ũsumbĩ wa Ngai ũkaseũvya mawĩthyũlũlũko nĩ kana nthĩ yitũ ĩendeee nesa. Ngai athanĩte ũũ: “Sisya! Nĩngũtwʼĩkĩthya maũndũ onthe meũ.” (Ũvuanyʼo 21:5) Kũkeethĩwa na kĩwʼũ kingĩ na kĩseo malatanĩ, na kĩu kĩituma syĩndũ imea na andũ matũa o na kũla ũmũnthĩ kũtekalĩka. (Isaia 41:17-20) O na ĩngĩ, Ũsumbĩ wa Ngai ũtongoewʼe nĩ Yesũ Klĩsto, ũkeethĩwa na ũtonyi ĩũlũ wa mavinya ma wũmbi.
Yĩla Yesũ waĩ ĩũlũ wa nthĩ, nĩwatumie kĩuutani kyaĩ na vinya kĩusya, na kĩu kyoonanyʼa vinya ũla Ngai wamũnengete. (Maliko 4:39, 41) Yĩla Klĩsto ũkasumbĩka nthĩ e Mũsumbĩ wa Ũsumbĩ wa Ngai, mavinya ta asu ma wũmbi maikaete wasyo ĩngĩ. Andũ makekala na mũuo na me asũvĩĩku, mateũkĩa mĩisyo o na yĩva.
Thĩna: Andũ mateũsũanĩa mathĩna ala maetawe nĩ meko moo, o vamwe na ene makambuni me ĩtomo, nĩmathokoanasya mbũsĩ, maia, na ithima sya nthĩ, na kĩu kĩyongeleela mathĩna ma kĩwʼũ.
Ũndũ Ngai ũkaũmina: Ngai akatũngĩĩa nthĩ na aithesya mbũsĩ, maia, mokanga, na mũthanga. Nthĩ ĩkatwʼĩka nzaũ. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Weũ na nthĩ nyũmũ ikatana; na yalata yĩkatana, na kũlaũka ta ĩlaa ya lose.”—Isaia 35:1.
Nĩ kyaũ kĩkakwata ala matalũnganaa na mawĩthyũlũlũko kana ũima wa andũ ala angĩ? Ngai athanĩte “kũmananga ala manangaa nthĩ.”—Ũvuanyʼo 11:18; Nthimo 2:21, 22.
Thĩna: Andũ matũmĩaa naĩ kĩwʼũ kĩla kĩ ĩũlũ wa nthĩ, na kĩu kĩtumĩte kĩwʼũ kĩthela mĩtũkĩ.
Ũndũ Ngai ũkaũmina: Ũsumbĩ ũsu ũkatuma kwenda kwa Ngai—eka kwa andũ ala meyendete—‘kwĩkĩka kũũ nthĩ.ʼ (Mathayo 6:9, 10) Ũsumbĩ wa Ngai ũkanenga andũ kĩsomo kĩla kĩseo vyũ. Ĩandĩko ya Isaia 11:9 yaĩtye: “Nthĩ ĩkausũwʼa nĩ kũmũmanya Yeova.”a Nũndũ wa kwĩthĩwa na ũmanyi ũsu ũte maela, o vamwe na kũmwenda Ngai na wũmbi wake wʼonthe, andũ makasũvĩa nthĩ yitũ mbanake nesa vyũ, o vamwe na syĩndũ ila syĩ nthĩnĩ wayo.
Nĩ kana ũmanye maũndũ maingangĩ ala Ũsumbĩ wa Ngai ũkeanĩsya, sisya kĩlungu kĩ na kyongo, “Ũsumbĩ wa Ngai Ũkeanĩsya Kyaũ?”
Soma ĩvuku ya Mbivilia ya Isaia, kĩlungu kya 35, wone ũndũ nthĩ ĩkatwʼĩkĩthwʼa nzaũ.
Ĩloele vitio yĩ na kyongo, Nĩkĩ Ngai Woombie Nthĩ? nĩ kana wĩmanyĩsye mũnango ĩũlũ wa kĩeleelo kya Ngai kwelekela nthĩ na andũ.
a Yeova nĩyo ĩsyĩtwa ya Ngai. (Savuli 83:18) Sisya kĩlungu kĩ na kyongo, “We Yeova Nũũ?”