Syo Mbesa Nĩsyo Kĩtina kya Maũndũ Onthe Mathũku?

Ũndũ Mbivilia ĩsũngĩĩte

Aiee. Mbivilia ndyaĩtye kana mbesa nĩ nthũku, o na ndyaĩtye kana nĩsyo syumanaa na maũndũ onthe mathũku. Ũneeni “mbesa nĩsyo kĩtina kya maũndũ onthe mathũku,” ũla ũtũmĩawa nĩ andũ aingĩ, nĩ ndeto ite sya wʼo ila syĩthĩawa itilĩtwe ũndũ vataĩle kuma Mbivilianĩ. Mbivilia yaĩtye kana “wendi wa mbesa nĩ kĩtina kya maũndũ mathũku ma mĩthemba yonthe.”—1 Timotheo 6:10.

Mbivilia yaĩtye ata ĩũlũ wa mbesa?

Mbivilia yaĩtye kana mbesa syatũmĩwa nesa nitonya kũtethya, o na nitonya kwĩthĩwa syĩ “ũsũvĩo.” (Mũtavanʼya 7:12) O na ĩngĩ, Mbivilia nĩmakathĩte ala monasya angĩ ũlau, na ũlau ũsu nũtonya kwĩthĩwa ne kũnengane mbesa.—Nthimo 11:25.

O na ũu wĩ o vo, Mbivilia nĩtũkanĩtye tũikatwʼe kũmantha mbesa tawʼo ũndũ ũla wa vata mũno thayũnĩ witũ. Yaĩtye: “Ĩthĩwai mũte na wendi wa mbesa thayũnĩ wenyu, ĩndĩ ĩanĩwai nĩ syĩndũ ila mwĩ nasyo.” (Aevelania 13:5) Twĩĩmanyĩsya mũsoanĩ ũsu kana nĩtwaĩle kwĩthĩwa na woni waĩle ĩũlũ wa mbesa, na tũyaĩlĩte kũsembanyʼa na ũthwii. Vandũ va ũu, twaĩle nĩ kwĩanĩwa nĩ syĩndũ ila sya vata thayũnĩ ta lĩu, ngũa, na vandũ va kũkoma.—1 Timotheo 6:8.

**Nĩkĩ Mbivilia ĩtũkanĩtye tũikethĩwe na wendi wa mbesa?**

Andũ me ĩtomo maikakwata thayũ wa tene na tene. (Aeveso 5:5) Ũndũ wa mbee, ĩtomo nĩ mũthemba wa ũthaithi wa mĩvwʼanano, kana ũthaithi wa ũvũngũ. (Akolosai 3:5) Ũndũ wa kelĩ nĩ kana, mavinda maingĩ andũ me ĩtomo mayĩatĩĩaa maũndũ ala maĩlĩte nũndũ methĩawa mekĩĩte kĩthito makwate kĩla mekwenda. Ĩandĩko ya Nthimo 28:20 yaĩtye kana “ũla wĩkalaataa ethĩwe na ũthwii ndakatĩa kũkũnwa [kwĩthĩwa na ĩvĩtyo].” Mũndũ wa mũthemba ũsu nũtonya kũtatwa eke maũndũ mathũku ta kwilĩĩla andũ maũndũ mathũku, kũvenana, kũvitha andũ kya vinya nĩ kana anengwe mbesa (kidnapping), kana kũaa.

O na ethĩwa wendi wa mbesa ndwĩtuma mũndũ ethĩwa na mwĩkalĩle mũthũku, no ũete maũndũ mate maseo. Mbivilia yaĩtye kana “ala matwʼĩte kwĩthĩwa athwii nĩmavalũkaa ĩtatwanĩ na kĩteinĩ na mĩmeonĩ mĩthũku na ya ũtumanu.”—1 Timotheo 6:9.

Tũtonya kũtetheka ata nĩ ũtao wa Mbivilia ĩũlũ wa mbesa?

Ethĩwa tũivũthya myolooto ya mwĩkalĩle na ya Mbivilia nũndũ wa mbesa, tũkeenenga ndaĩa, o na tũkamwendeesya Ngai, nake akatũtetheesya. Kwa ala matataa kwĩka kwenda kwa Ngai kuma ngoonĩ, nũmathĩte atĩĩ: “Ndikakũtia nongi, na ndikakũeka nongi.” (Aevelania 13:5, 6) O na ĩngĩ nũtũĩkĩĩthĩtye kana “mũndũ wĩ kĩthito akaingĩvĩwa nĩ moathimo.”—Nthimo 28:20.

Mĩsoa ya Mbivilia ĩla ĩwetete ĩũlũ wa mbesa

Mũtavanʼya 7:12: “Mbesa nĩ ũsũvĩo.”

Kĩla mũsoa ũsu wonanasya: Ĩla mbesa syatũmĩwa nesa nitonya kũtethya nũndũ nietae ũsũvĩo mũna.

Luka 12:15: “O na yĩla mũndũ wĩ na malĩ mbingĩ, thayũ wake ndumanaa na syĩndũ ila wĩ nasyo.”

Kĩla mũsoa ũsu wonanasya: Mbesa tisyo kĩndũ kĩla kya vata vyũ thayũnĩ, o na iikatuma tũtangĩĩwa.

1 Timotheo 6:10: “Wendi wa mbesa nĩ kĩtina kya maũndũ mathũku ma mĩthemba yonthe na nũndũ wa kwĩthĩwa na wendi ũsu, amwe nĩmelelũkĩte kuma mũĩkĩĩonĩ na maketonyanga kĩla vandũ na makakwatwa nĩ mawoo maingĩ.”

Kĩla mũsoa ũsu wonanasya: Mbesa ti nthũku. Ĩndĩ, andũ ala masyendete na maitwʼĩkĩthasya kĩndũ kĩla kya vata mũno thayũnĩ woo, nĩmeyĩeteae mathĩna ta kwanangĩka kwa mĩsyĩ yoo, na makethĩwa na mĩĩ mĩthũku nũndũ wa kũthũkũma mũno.

Aevelania 13:5: “Ĩthĩwai mũte na wendi wa mbesa thayũnĩ wenyu, ĩndĩ ĩanĩwai nĩ syĩndũ ila mwĩ nasyo.”

Kĩla mũsoa ũsu wonanasya: Twĩthĩawa tũitũmĩa ũĩ yĩla tweanĩwa nĩ syĩndũ ila sya vata vandũ va kwĩka kyonthe kĩla tũtonya tũsembanyʼe na ũthwii.

Mathayo 19:24: “Nĩ ũndũ wĩ laisi kwa ngamĩle kũlikĩla kalimanĩ ka singano, kwĩ mũndũ mũthwii kũlika Ũsumbĩnĩ wa Ngai.”

Kĩla mũsoa ũsu wonanasya: Yesũ aĩ anathokya mwanake waĩ mũthwii atwʼĩke mũatĩĩi wake. Mwanake ũsu nĩwaleile nũndũ nĩwendete mũno malĩ yake. Kwoou mũsoanĩ ũsu Yesũ anenganĩte ũkanyʼo. Mũndũ ũla wonaa ũthwii wĩ wa vata mũno kwĩ Ngai nũtonya kwasya thayũ wa tene na tene.