We waaĩsa kũsũanĩa ĩũlũ wa kũsoma Mbivilia, ĩndĩ ũyĩwʼa waemwa nũndũ wa kwĩthĩwa na mawoni ta asu mawetwa vau ĩũlũ? Andũ aingĩ nĩmaemawa nĩ kũsoma Mbivilia. Nao nata ũkethĩwa weemanyĩisye kana Mbivilia no ĩũtetheesye ũkethĩwa wĩ mũtanu na ũyĩkalaa wĩ mwĩanĩe? O na ĩngĩ, nata ũkethĩwa wamanyie kana ve nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo ũtonya kũtũmĩa ĩla ũũsoma Mbivilia na ikatuma ũtanĩa kũmĩsoma? We no wende kũmanya kĩla kĩ Mbivilianĩ na ũndũ ĩtonya kũũtethya?

Kwasũanĩa maũndũ amwe mawetetwe nĩ andũ matethekie ĩla mambĩĩie kũsoma Mbivilia.

Mũndũũme wĩtawa Ezekiel, ũla wĩ na myaka 20 na kĩndũ, aĩtye atĩĩ: “Mbeenĩ nailyĩ ta mũndũ ũtwaĩte ngalĩ atesi kũla ũendete. Ĩndĩ kũsoma Mbivilia nĩkũndethetye mũno ngamanya kĩtumi kya kwĩthĩwa nĩ thayũ. Nĩnonete kana Mbivilia yĩ na myolooto mingĩ ĩla ndonya kũtũmĩa kĩla mũthenya.”

Nake Frieda, ũla wĩ na myaka 20 na kĩndũ, aĩtye atĩĩ: “Nathataa mĩtũkĩ. Ĩndĩ nũndũ wa kũsoma Mbivilia, nĩnĩmanyĩĩtye kwĩsiĩĩa. Ũndũ ũsu nũtumĩte nĩmanya kwĩkalanyʼa na andũ, na ũkatuma nĩthĩwa na anyanya aingĩ.”

Mũndũ mũka wĩ na myaka 50 na kĩndũ wĩtawa Eunice, aĩtye ũũ: “[Mbivilia] nĩendeee na kũndethya ngethĩwa nĩ mũndũ mũseo, na nĩtumĩte nĩalyũla mwĩkalĩle ũte mũseo ũla naĩ nawʼo.”

O tondũ asomi asu na andũ angĩ milioni mbingĩ mamanyĩte, kũsoma Mbivilia no kũũtetheesye ũkekalaa wĩ mũtanu na wĩ mwĩanĩe. (Isaia 48:17, 18) Amwe ma maũndũ ala Mbivilia ĩtonya ũkũtetheesya nĩ (1) kwĩka motwi maseo, (2) kũnyuva anyanya aseo, (3) kũmanya ũndũ waĩle kwĩka ĩla wakwatwa nĩ mathĩna, na (4) ũndũ ũla wa vata vyũ, nĩ kwĩmanyĩsya ũwʼo ĩũlũ wa Ngai. Ũtao ũla wĩ Mbivilianĩ umĩte kwa Ngai, na kwoou ndwĩsa kwaa waũatĩĩa. Ngai ndesa kũnenga andũ ũtao mũthũku.

Ũndũ ũla wa vata vyũ nĩ kwambĩĩa kũmĩsoma. Nĩ maũndũ meva matonya ũkũtetheesya nĩ kana ũtanĩe kũsoma Mbivilia kwa nzĩa yĩ laisi?

Nĩ maũndũ meva ũtonya kwĩka nĩ kana ũtanĩe na ũitetheka ĩla ũũsoma Mbivilia? Sũanĩa ĩũlũ wa maũndũ aa atano ala matethetye andũ aingĩ.

Mantha vandũ vaseo va kũsomea Mbivilia. Mantha vandũ vaseo vauĩtye. Ĩvathane na maũndũ ala matonya kũtuma welelũkya kĩlĩko ĩla ũũsoma Mbivilia. Kwĩthĩwa vandũ ve kyeni nesa na kaseve kaseo no kũtume ũtetheka nĩ kĩla ũũsoma Mbivilianĩ.

Ĩthĩwa na woni waĩle ĩũlũ wa Mbivilia. Nũndũ Mbivilia nĩ ĩvuku kuma kwa Ĩthe witũ wa ĩtunĩ, no ĩtume ũtetheka mũno ethĩwa wĩ na woni ta wa kana kanini kekwenda kũmanyĩwʼa nĩ mũsyai wako wĩ wendo. Ethĩwa wĩ na woni ũtaĩle, kana ethĩwa ve maũndũ ũnasũanĩaa mataĩle ĩũlũ wa Mbivilia, tata ũndũ ũtonya ũmavetange kĩlĩkonĩ nĩ kana Ngai aũmanyĩsye.—Savuli 25:4.

Voya ũtanambĩĩa kũsoma. Mbivilia yusũĩte mosũanĩo ma Ngai, na kwoou nĩtwaĩle kũmũkũlya kana kũmũvoya atũtetheesye tũmĩelewe. Ngai nĩwathanĩte kũmanenga “Veva Mũtheu ala mamwĩtasya.” (Luka 11:13) Veva mũtheu wa Ngai no ũũtetheesye ũkaelewa mosũanĩo ma Ngai. Ĩtina wa ĩvinda, veva mũtheu ũkakũvingũa kĩlĩko nĩ kana ũelewe “o na maũndũ maliku ma Ngai.”—1 Akolintho 2:10.

Soma wĩ na kĩeleelo kya kũelewa. Ndwaĩle kũsoma wĩ na kĩeleelo kya kũmina kĩlungu kĩla ũũsomaa tũ. Sũanĩa ĩũlũ wa kĩla ũũsoma. Ĩkũlye makũlyo ta: ‘Nĩ ndaĩa syĩva neemanyĩsya kumana na mũndũ ũla nasoma ĩũlũ wake? Ndonya kũtũmĩa ata maũndũ ala neemanyĩsya?’

Vanga maũndũ ala ũkwenda kwĩanĩsya. Nĩ kana ũtetheke nĩ kũsoma Mbivilia, vanga ũkasomaa ũndũ mũna kuma Mbivilianĩ ũtonya kũũtethya vyũ thayũnĩ waku. No ũvange kwĩanĩsya maũndũ amwe ta aa: ‘Nĩenda kwĩmanyĩsya maũndũ maingĩ ĩũlũ wa ndaĩa sya Ngai.’ ‘Nĩenda kwĩthĩwa nĩ mũndũ mũseo, mũũme mũseo, kana kĩveti kĩseo.’ Na ĩndĩ ũinyuva ilungu imwe nthĩnĩ wa Mbivilia itonya kũũtetheesya wĩanĩsye mĩvango ĩsu.a

Maũndũ asu atano nĩmeũkũtetheesya kwambĩĩa kũsoma Mbivilia. Ĩndĩ ũtonya kwĩka ata nĩ kana ũtanĩe kũmĩsoma? Kĩlungu kĩla kĩatĩĩe nĩkyonanĩtye ũndũ ũtonya kwĩka ũu.

We wĩwʼaa ata ĩla ũũsoma Mbivilia? Wĩwʼaa ũinoa kana nũtanĩaa kũmĩsoma? Nzĩa ila ũkũatĩĩa ĩla ũũsoma Mbivilia no itume ũtanĩa kana ũkanoa. Eka tũneenee maũndũ ala ũtonya kwĩka nĩ kana wendeewʼe na ũitanĩa kũsoma Mbivilia.

Soma Mbivilia ĩla ĩtũmĩĩte kĩthyomo kya ĩvinda yĩĩ, na ĩalyũlĩtwe nesa. Ethĩwa ũvoo ũla ũũsoma ũtũmĩĩte ndeto syavĩtiwe nĩ ĩvinda kana syĩ vinya kũeleeka, ti laisi ũtanĩe kũsoma ũvoo ũsu. Kwoou nũseo ũkasomaa Mbivilia ĩandĩkĩtwe kwa kĩthyomo kĩ laisi kũeleeka na kĩtonya kũkiita ngoo yaku. O na ĩngĩ, Mbivilia ĩsu yaĩle kwĩthĩwa ĩalyũlĩtwe nesa.a

No ũsomee Mbivilia simũnĩ, kombiũtanĩ, kana tambuletinĩ. Ũmũnthĩ Mbivilia no ĩkwatĩkane simũnĩ kana kombiũtanĩ. No ũsomee Mbivilia imwe Indanetinĩ kana ũkasyumya nĩ kana ũkaisomeaa kombiũtanĩ, tambuletinĩ, kana simũnĩ. Ve Mbivilia ingĩ syĩthĩawa na syĩndũ itonya ũkũtetheesya kũkwata na mĩtũkĩ mĩsoa ĩngĩ ĩeleetye ũndũ o ũla ũũsoma kana kũsianĩsya ũndũ kĩla ũũsoma kĩeleetwʼe Mbivilianĩ ingĩ. Ethĩwa wendete mũno kwĩthukĩĩsya vandũ va kũsoma, no wĩthukĩĩsye Mbivilia ĩla ĩlekotiĩtwe. Andũ aingĩ nĩmatanĩaa kwĩthukĩĩsya Mbivilia ĩla ĩlekotiĩtwe ĩla me savalĩnĩ, ĩla mekũvũa ngũa, kana ĩla mekwĩka maũndũ angĩ matonya kũmetĩkĩlya methukĩĩsye. No ũtate kũtũmĩa nzĩa ĩla ĩkũkwendeesya mũno.

Tũmĩa syĩndũ ingĩ itonya kũũtetheesya kũelewa Mbivilia. Syĩndũ ila iseũvĩtwʼe kwondũ wa kũũtetheesya kũelewa Mbivilia no iũtetheesye mũno ĩla ũũsoma. Ve mevu syĩthĩawa syonanĩtye nthĩ ila iwetetwe Mbivilianĩ, na no iũtetheesye ũkamanya kũndũ kũla kũwetetwe ĩla ũũsoma Mbivilia na ũyĩthĩwa ũtonya kũelewa nesanga maũndũ ala ũũsoma. Ilungu imwe ta ila syĩ ĩkasetinĩ yĩĩ kana ila syĩ Kĩsesenĩ kya jw.org/kam syĩ na kyongo “Momanyĩsyo ma Mbivilia,” no iũtetheesye ũkaelewa maũndũ maingĩ ala me Mbivilianĩ.

No ũtũmĩe nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo. Ethĩwa wĩĩwʼa wĩ ũndũ wĩ vinya kũsoma Mbivilia kuma mwambĩĩo nginya mũthya, no ũvange kwambĩĩa kũsoma ilungu sya Mbivilia ila wĩwʼaa iikwendeesya mũno. Na ethĩwa wĩenda kũmanya ĩũlũ wa andũ me nguma ala mawetetwe Mbivilianĩ, no ũvange kũsomaa ĩũlũ wa kĩla ũmwe e weka. Ve ngelekanyʼo yonanĩtye ũndũ tũtonya kwambĩĩa kũsoma Mbivilia, na ngelekanyʼo ĩsu yĩ kasandũkũnĩ kala ke na kyongo “Kũmanya Nesa Andũ Ala Mawetetwe Mbivilianĩ no Kũtume Ũmĩmanya Mũnango.” Kana no ũvange kũsomaa Mbivilia ũatĩĩe syongo ila syonanĩtwʼe kana ũkasoma kwosana na ũndũ maũndũ meekĩkie maatĩanĩe. No ũtate kũatĩĩa ĩmwe ya nzĩa isu.

Mbivilia nĩ ĩvuku yĩ kĩvathũkanyʼo na mavuku ala angĩ nũndũ nĩyĩthĩawa na motao maseo kuma kwa Mũmbi witũ. (2 Timotheo 3:16) Ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ no ũtume twĩka moalyũku manene mũno. Nĩkyo kĩtumi Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Ndeto ya Ngai ĩ thayũ, na nĩ nthangaau.” (Aevelania 4:12) Ndeto ya Ngai nĩyĩthĩawa na ũtonyi wa kwaĩlya thayũ witũ kwa nzĩa ilĩ syĩ kĩvathũkanyʼo. Nzĩa ĩmwe nĩ kũtũtongoesya nthĩnĩ wa maũndũ ala tũkwĩka kĩla mũthenya na nzĩa ĩla ĩngĩ nĩ kũtũtetheesya tũmũmanye Ngai na tũimanya mawatho make.—1 Timotheo 4:8; Yakovo 4:8.

Kũũtetheesya wĩkale nesa ũmũnthĩ. Mbivilia no yĩũtetheesye ĩla ũkwenda kwĩka motwi. Nĩtũnengae motao ĩũlũ wa maũndũ aa maatĩĩe.

• Kwĩkalanyʼa nesa na ala angĩ.—Aeveso 4:31, 32; 5:22, 25, 28, 33.

• Kwĩthĩwa na ũima wa mwĩĩ na kwĩthĩwa twĩ eanĩe ngoonĩ.—Savuli 37:8; Nthimo 17:22.

• Kwĩthĩwa na mwĩkalĩle mũseo.—1 Akolintho 6:9, 10.

• Kũtethya wĩa na kĩthito.—Nthimo 10:4; 28:19; Aeveso 4:28.a

Andũ manatwaanie o mĩtũkĩ kuma Asia nĩmetĩkĩlĩte kana Mbivilia yĩthĩawa na motao maseo. Na o tondũ andũ ala matwaana mĩtũkĩ mekaa, andũ asu ma Asia nĩmangʼangʼanie nĩ kana kĩla ũmwe amanye ũla ũngĩ nesa na mayĩthĩwa maiea ngewa nesa. Ĩndĩ nĩmambĩĩie kũatĩĩa maũndũ ala meemanyĩasya kuma Mbivilianĩ. Makwatie moathimo meva nũndũ wa kũatĩĩa motao ma Mbivilia? Vicent aĩtye atĩĩ: “Maũndũ ala nasomaa Mbivilianĩ nĩmandetheeisye kũmina mathĩna ala twaĩ namo kwa nzĩa nzeo. Kũatĩĩa maũndũ ala me Mbivilianĩ nĩkũtumaa twĩkala twĩ atanu.” Nake mũka, ũla wĩtawa Annalou aĩtye atĩĩ: “Kũsoma ĩũlũ wa ngelekanyʼo ila syĩ Mbivilianĩ nĩkwatũtetheeisye. Yu nĩwʼaa nĩ mũtanu na nĩ mwĩanĩe mũtwaanonĩ witũ na nĩtwĩanĩasya mĩvango yitũ nesa.”

Kũũtetheesya ũkamũmanya Ngai. O vamwe na kũelesya ĩũlũ wa mũtwaano wake, Vicent aĩtye atĩĩ: “Nũndũ wa kũsoma Mbivilia, nĩnĩwʼaa ngwatanĩo yakwa na Yeova yĩ nzeo vyũ kwĩ ũndũ yailyĩ mbeenĩ.” Ndeto isu sya Vicent ieleetye ũndũ wa vata mũno, nawʼo nĩ kana Mbivilia no ĩũtetheesye ũkamũmanya Ngai nesa. Na weeka ũu, ũkatetheka kumana na motao make na ũkamanya nĩ ũndũ ũtonyeka ũkethĩwa wĩ mũnyanyae. O na ĩngĩ, ũkamanya kana Ngai nũvuanĩtye maũndũ maseo ĩũlũ wa ĩvinda yũkĩte yĩla ũkethĩwa ũtonya kũtanĩa “thayũ wa wʼo,” nawʼo nĩ thayũ wa tene na tene. (1 Timotheo 6:19) Vai ĩvuku yĩngĩ yĩtonya kwĩthĩwa na maũndũ ta asu.

Wavanga kũsomaa Mbivilia na ũyĩkaa ũu ũte kũeka, ũkeethĩwa ũtonya kwĩkala nesa na ũimũmanya Ngai. Ĩndĩ ũendeee kũsoma Mbivilia, nĩvatonyeka ũkethĩwa na makũlyo maingĩ. Ĩla kweethĩwa ũu, lilikanaa ngelekanyʼo nzeo ya ũla Mũethiovia waĩ thayũ myaka 2,000 mĩvĩtu. Aĩ na makũlyo maingĩ ĩũlũ wa Mbivilia. Ĩla wakũlilwʼe kana nũkũelewa maũndũ ala wasomaa, asũngĩie atĩĩ: “Nĩmanya ata ndeũtongoewʼa nĩ mũndũ?”b Nĩweetĩkĩlile kũtetheewʼa nĩ mũndũ ũmwe waĩ mwalimũ mũseo wa Mbivilia ũla weetawa Vilivu, na waĩ mũmanyĩwʼa wa Yesũ. (Meko ma Atũmwa 8:30, 31, 34) O naku ũkethĩwa ũyenda kũtetheewʼa ũmanye Mbivilia mũnango, nĩtũũkũthokya ũkũlye kwĩsĩla Kĩsesenĩ kya www.jw.org/kam kana ũandĩke valũa ũtũmĩĩte ĩsandũkũ ya valũa yĩla yaĩle o tondũ vonanĩtwʼe ĩkasetinĩ yĩĩ. O na no ũneene na Ngũsĩ sya Yeova ila syĩ kĩsionĩ kyenyu kana ũkathi Nyũmbanĩ ya Ũsumbĩ ĩla yĩ kĩsionĩ kyenyu. Nũseo ũkambĩĩa kũsoma Mbivilia na ũyĩtĩkĩla ĩũtetheesye kwĩkala nesa.