We wĩona ata? Ngai nĩwĩtĩkĩlanaa na makaũ ala mokitawa ũmũnthĩ? Ethĩwa nĩwĩtĩkĩlanaa namo, nĩ ngalĩko yĩva ũkwataa mbau? Kũkwata mosũngĩo ma makũlyo asu no kũũtetheesye ũkamanya woni waku ĩũlũ wa kaũ. Kwa ngelekany’o, twasye ve kaũ ũendeee vandũ na ũimanya kana Ngai nũkwĩtĩkĩlana na kaũ ũsu, o na nũkũkwata mbau ngalĩko ĩla we mwene wendeeaw’a nĩyo kaũnĩ ũsu, vate nzika no wĩw’e mũyo nũndũ wĩ na mũĩkĩĩo kana nĩmũũsinda. Nao wĩw’a ata ũkamanya kana Ngai akwete mbau amaitha maku? Vakethĩwa vailyĩ ũu, nĩvatonyeka ũkasũanĩa kũalyũla ũtwi waku.

Ve ũndũ ũngĩ wa vata mũno twaĩle kũũsũanĩa kwa ũliku. Kũmanya woni wa Ngai ĩũlũ wa kaũ no kũtume ũalyũla woni waku ĩũlũ wa Ngai. Ethĩwa wĩ katĩ wa andũ milioni mbingĩ ala maũmĩĩtw’e nĩ makaũ, vate nzika no wendeew’e nĩ kũmanya ũsũngĩo wa makũlyo aa: We Ngai ailyĩ ũndũ andũ amwe maasya kana nĩwendete kaũ na nĩwĩtĩkĩlaa andũ makwatwe nĩ mathĩna ala maumanaa na kaũ? We nũthĩnĩkaa ĩla andũ maendeee na kũvinyĩĩwa mavindanĩ ma kaũ?

No ũseng’e mũno kũmanya kana Mbivilia ĩsũngĩĩte makũlyo asu kĩvathũkany’o vyũ na woni wa andũ. O na ĩngĩ woni wa Ngai ĩũlũ wa kaũ ndwaalyũka. Ekai twone ũndũ Mbivilia yĩeleetye woni wa Ngai ĩũlũ wa kaũ ĩvindanĩ ya tene na ĩvinda yĩla Yesũ waĩ kũũ nthĩ. Ũu nũũtũtetheesya kũmanya woni wake ĩũlũ wa kaũ na tũimanya ethĩwa ĩvinda yũkĩte nĩkũkethĩwa na makaũ.

Nũndũ Ngai nĩwe wokitie na Amisili, ũu wĩonany’a kana ndaleanĩte na makaũ onthe. O na ve mavinda angĩ wameĩaĩie Aisilaeli makokite. Kwa ngelekany’o, nĩwameie makokite na Akanaani ala maĩ athũku mũno. (Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 9:5; 20:17, 18) Nĩwamwĩaĩie mũsumbĩ wa Isilaeli weetawa Ndaviti akokite na Avilisiti ala mamathĩnasya mũno. O na Ngai nĩwamũtavisye Ndaviti ũndũ mekwĩvanga nĩ kana masinde kaũ ũsu.—2 Samueli 5:17-25.

Maũndũ asu maandĩkĩtwe Mbivilianĩ meonany’a kana ĩla mbaĩ ila syathyũlũlũkĩte Aisilaeli syamavinyĩĩa kana syameka maũndũ mathũku, Ngai nĩweetĩkĩlasya kaũ nĩ kana asũvĩe andũ make vamwe na ũthaithi wa w’o. Ĩndĩ kwasũanĩa maũndũ aa atatũ ĩũlũ wa makaũ asu Ngai wambĩĩasya.

1. NGAI NĨWE WAWETAA ŨLA WAĨLE KŨKITA. Ĩvinda yĩmwe Ngai eeie Aisilaeli atĩĩ: “Mũtikethĩwa na vata wa kũkita kaũnĩ ũũ.” Nĩkĩ Ngai waisye ũu? Nũndũ nĩwe wesaa kũkita kwondũ woo. (2 Mavinda 20:17; 32:7, 8) Ve mavinda maingĩ wamokitĩie o tondũ vonanĩtw’e mwambĩĩonĩ wa kĩlungu kĩĩ. Mavinda angĩ Ngai nĩwameyĩaĩaa andũ make Aisilaeli mokite makaũ ala weetĩkĩlĩtye. Mokitaa makaũ asu nĩ kana mose Nthĩ ya Watho na maimĩsiĩĩa.—Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 7:1, 2; Yosua 10:40.

2. NGAI NĨWE WAWETAA ĨLA KAŨ ŨSU WAĨLE KŨKITWA. Athũkũmi ma Ngai maaĩle kweteela nginya ĩla wĩmatavya ĩvinda yĩla yaĩlĩte ya kũkita na amaitha ala mamathyũlũlũkĩte. Ngai atanesa kũmeyĩaĩa, mayaĩlĩte kũkita. Na ĩla meeka ũu, Ngai ndeethĩawa vamwe namo. Mbivilia yonanĩtye kana ĩla Aisilaeli mathi kaũnĩ Ngai atameyĩaĩe, nĩmasindawa.a

3. NGAI NDENDEEAW’A NĨ KĨKW’Ũ KYA ANDŨ, O NA ALA ATHŨKU. Yeova nĩwe wĩ na mbuluti ya thayũ na nowe Mũmbi witũ. (Savuli 36:9) Kwoou ndendeeaw’a nĩ kwona andũ maikw’a. Ũndũ wa kũmakya nĩ kana, ve andũ mavangaa kũũmĩsya ala angĩ kana kũmoaa. (Savuli 37:12, 14) Mavinda amwe Yeova nĩweetĩkĩlasya kaũ nĩ kana amine ũthũku ta ũsu. O na ũu wĩ o vo, ĩvinda yonthe yĩla Ngai weetĩkĩlasya Aisilaeli mokite eethĩawa e “tei” na “mũmĩĩsya wa kũthata” kwelekela ala mavinyĩaa Aisilaeli. (Savuli 86:15) Kwa ngelekany’o, nĩweeyĩaĩe Aisilaeli kana matanamba kũthi kũkita na mbaĩ o na yĩ va maaĩle ‘kũmĩkũlya wĩw’ano’ nĩ kana manenge ekali ma nthĩ ĩsu mwanya wa kũalyũla nzĩa syoo nĩ kana maikokite namo. (Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 20:10-13) Kwa kwĩka ũu, Ngai nĩwoonanisye kana ‘ndatanĩthaw’a nĩ kĩkw’ũ kya mũthũku; ĩndĩ endaa ũla mũthũku ethyũũe atie mũendele wake na kwĩkala thayũ.’—Esekieli 33:11, 14-16.b

Kumana na maũndũ asu mawetwa, twoona kana ĩvinda ya tene Ngai oonaa kaũ neyo nzĩa ĩla yaĩlĩte ya kũmina ũthũku vamwe na andũ ala mavinyĩĩaa angĩ. Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, no Ngai mwene, ĩndĩ ti mũndũ, wawetaa ĩla kaũ ũsu waaĩlĩte kũkitwa na ũla waaĩlĩte kũwũkita. Ũu nĩkwonany’a kana Ngai nĩwendeeaw’a mũno nĩ kaũ? Aiee. Ũw’o nĩ kana nũmenete ũng’endu. (Savuli 11:5) Woni wa Ngai ĩũlũ wa kaũ nĩwaalyũkile ĩla Mwana wake, Yesũ Klĩsto, wambĩĩie kũtavany’a kũũ ĩũlũ wa nthĩ?

Nĩ kyaũ kyeethĩiwe? Nĩkĩ Ngai ũtaamokitĩa Ayuti o tondũ weekaa ĩvindanĩ ya tene? Kana nĩkĩ ũtaametĩkĩlya meyũkitĩe nĩ kana maume ũkombonĩ? Nũndũ woni wa Ngai ĩũlũ wa kaũ waĩ waalyũkile? Aiee. Ĩndĩ ve ũndũ mũna waalyũkile vyũ ĩũlũ wa Ayuti. Nĩmamũleile Mwana wa Ngai, Yesũ, kana nĩwe Masia. (Meko ma Atũmwa 2:36) Kwoou Ayuti nĩmaaisye ngwatanĩo ya mwanya ĩla maĩ nayo vamwe na Ngai.—Mathayo 23:37, 38.

Ngai aĩ aekie kũsũvĩa Ayuti vamwe na Nthĩ ya Watho, o na nĩmeesĩ kana Ngai ndaĩ amatetheesya ĩvinda yĩla mathi kaũnĩ. O tondũ Yesũ wathanĩte, moathimo ala Ayuti makwataa nũndũ wa kwĩthĩwa me na ngwatanĩo nzeo na Ngai, maĩ mavetiwe kwoo na manengwa mbaĩ nzaũ. Mbaĩ ĩsu nzaũ yaĩ mbaĩ ya kĩ-veva ĩla Mbivilia yesie kũmĩta “Isilaeli ma Ngai.” (Akalatia 6:16; Mathayo 21:43) Kĩkundi kya Aklĩsto etĩkĩw’a mauta nĩkyo mbaĩ ĩsu ya kĩ-veva yĩtawa Isilaeli ma Ngai. Na nĩkyo kĩtumi ĩvindanĩ ya atũmwa meeiwe atĩĩ: ‘Yu mwĩ andũ ma Ngai.’—1 Vetelo 2:9, 10.

Nũndũ kuma ĩvindanĩ ya atũmwa Aklĩsto maĩ “andũ ma Ngai,” we Ngai nĩwamokitĩaa nĩ kana amaumye ũkombonĩ wa Alomi? Kana nĩwametĩkĩlasya makokite na amaitha moo? Aiee. Nĩkĩ? O tondũ twoona kĩlungunĩ kĩvĩtu, Ngai nĩwe ũwetaa ĩla kaũ ũla wĩtĩkĩlĩtye waĩle kũkitwa. Ngai ndaamokitĩa Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa, o na ndaametĩkĩlya mokite. Vate nzika, ĩvinda ya atũmwa yĩyaĩ ĩvinda ya Ngai ya kũkita nĩ kana amine ũthũku.

Kwoou, o ta athũkũmi ma Ngai ma ĩvinda ya tene, yaĩ no nginya Aklĩsto asu meteele ĩla ĩvinda ya Ngai ya kũmina ũthũku yĩvika. Ĩvinda yĩu yĩte ĩviku, Ngai ndametĩkĩlĩtye kũkita na amaitha moo. Yesũ Klĩsto nĩwoonanisye nesa ũndũ ũsu ĩla wamanyĩasya. Kwa ngelekany’o, ndaamanyĩsya aatĩĩi make mokitae, ĩndĩ ameie atĩĩ: “Mendei amaitha menyu, na mavoyeaei ala mamũthĩnasya.” (Mathayo 5:44) Ĩla Yesũ wathanaa kana Yelusaleme ĩkaanangwa nĩ ita sya Lomi, ameie amanyĩw’a make makĩe, ĩndĩ ndaamea meteele amaitha moo na mayũkita namo.—Luka 21:20, 21.

Ũndũ ũngĩ nĩ kana mũtũmwa Vaulo aandĩkie ũũ aveveewe nĩ Ngai: “Mũikeĩvanisye, . . . nũndũ nĩkũandĩkĩtwe, Ũĩvanĩsyo nĩ wakwa; ngaĩvanĩsya, easya ũu Ngai.” (Alomi 12:19) Vaulo atũngĩlĩĩlaa ndeto ila Ngai wawetete myaka mingĩ mĩvĩtu ĩvukunĩ ya Alivai 19:18 na Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 32:35. O tondũ vawetetwe kĩlungunĩ kĩvĩtu, nzĩa ĩmwe Ngai waĩvanĩasya andũ make nĩ kwa kũmatetheesya ĩla mekũkita na amaitha moo. Kwoou, ndeto isu sya Vaulo sionany’a kana woni wa Ngai ĩũlũ wa kaũ ndwaĩ waalyũka. Ũu wĩonany’a kana o na ĩvindanĩ ya atũmwa, Ngai oonaa kaũ new’o nzĩa ĩla yaĩlĩte ya kũĩvanĩsya athũkũmi make, na kũmina ũthũku. Ĩndĩ o tondũ kwailyĩ kuma tene, Ngai nowe wawetaa ĩla kaũ ũsu waaĩle kũkitwa na ũla waaĩle kũkita.

Vate nzika, Ngai ndaametĩkĩlya Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa kũkita. Nao nata ũmũnthĩ? Ve andũ Ngai wĩtĩkĩlĩtye ũmũnthĩ mokitae? Kana ĩvinda ya Ngai nĩ ĩviku ya kũkitĩa andũ make? W’o woni wa Ngai nĩ mwaũ ĩũlũ wa kaũ ũmũnthĩ? Kĩlungu kya mũthya nĩkĩkũsũngĩa makũlyo asu.

Ndeto ii no iũkiakisye: Ngai nĩwĩthĩawa ene mathĩna ma andũ ũmũnthĩ na nũvangĩte kũmamina. (Savuli 72:13, 14) Nthĩnĩ wa Ndeto yake, Mbivilia, aĩtye kana ‘ala mathĩnaw’a’ makakwata “ũthũmũo.” Makaũkwata ĩndĩĩ? “Ĩvinda yĩla Mwĩaĩi Yesũ ũkavuanw’a kuma ĩtunĩ vamwe na alaĩka ma vinya wake . . . akĩĩvanĩsya kwa ala matamwĩsĩ Ngai, na ala matawĩw’aa ũvoo mũseo wa Mwĩaĩi waitũ Yesũ.” (2 Athesalonika 1:7, 8) Kũvuanw’a kũu kwa Yesũ kũkeethĩwa ĩvinda yũkĩte yĩla Mbivilia yĩtĩte ‘kaũ wa mũthenya mũnene wa Ngai Mwene Vinya W’onthe,’ na now’o wĩtawa Ali–Maketoni.—Ũvuan’yo 16:14, 16.

Ngai ndakatũmĩa andũ kũkita kaũ ũsu, ĩndĩ akatũmĩa Mwana wake, Yesũ Klĩsto, e na syũmbe ingĩ sya veva syĩ vinya nĩ kana amine ũthũku. Syũmbe isu sya veva ikaveta andũ ala athũku.—Isaia 11:4; Ũvuan’yo 19:11-16.

O na ũmũnthĩ woni wa Ngai ĩũlũ wa kaũ ndwaalyũka. Onaa kaũ new’o nzĩa ĩla nzeo vyũ ya kũmina ũthũku. Na o tondũ kwailyĩ kuma tene, no Ngai e weka ũtonya kũtw’a ĩla kaũ ũsu waĩle kũkitwa na ũla waĩle kũwũkita. Na o tondũ twoona, Ngai nĩwonanĩtye kana kaũ wa kũmina ũthũku na wa kũĩvanĩsya ala mathĩnaw’a nĩ wa ĩvinda yũkĩte, na ũkokitwa nĩ Mwana wake, Yesũ Klĩsto. Ũu nĩkwonany’a kana kaũ ũla ũkitawa ũmũnthĩ ndwĩtĩkĩlĩtw’e nĩ Ngai o na ethĩwa andũ mena kĩtumi kya kũwũkita.

Kwa ngelekany’o: Sũanĩa tũmwana twĩlĩ tũyũkita ĩthe athi, na tũivika vandũ tũieka kũkita, tũikũnĩa ĩthe simũ na tũimũtavya. Kamwana kamwe kayasya kana kala kangĩ nĩko kambĩĩisye kaũ, nako kau kangĩ kayasya kana kau kangĩ nĩko kambĩĩie kũkathĩny’a. Onthe maimwĩkaĩla ĩthe maisũanĩa kana nũkwĩtĩkĩlana namo. Ĩthe eethukĩĩsya, ayĩa tũmwana tũu tũeke kũkita, asyoka nũkũka kũmina thĩna ũsu. Tũmwana tũyĩeka kũkita o kwa ĩvinda. Ĩndĩ tũyambĩĩa kũkita ĩngĩ. Ĩthe esa kũsyoka, aithatw’a nĩ ũndũ ũsu na aitũkany’a tw’onthe nũndũ wa kũlea kũmwĩw’a.

Ũmũnthĩ andũ ala mokitaa mamwĩkaĩlaa Ngai nĩ kana amatethye. Ĩndĩ Ngai ndatetheeasya ngalĩko o na ĩmwe ĩla andũ mekũkita. Vandũ va ũu aĩtye ũũ Ndetonĩ yake, Mbivilia: “Mũikekũle kwa mũndũ o na wĩva,” na “Mũikeĩvanĩsye.” (Alomi 12:17, 19) O na nũtũmanyĩthĩtye kana twaĩle ‘kũmweteela na wũmĩĩsyo’ nĩ kana ose ĩtambya, na akeeka ũu kaũnĩ wa Ali–Maketoni. (Savuli 37:7) Ĩla andũ malea kũmweteela Ngai ose ĩtambya na vandũ va ũu mayĩyũkitĩa, onaa kaũ ũsu ta kĩko kya ũng’endu na ũu nũmũthatasya. Kwoou, kaũnĩ wa Ali–Maketoni Ngai akoonany’a ũthatu wake na aimina ithokoo ila mbaĩ syĩthĩawa nasyo nũndũ ‘akatuma makaũ mathela kũvika itulu sya nthĩ.’ (Savuli 46:9; Isaia 34:2) Ali–Maketoni nĩw’o ũkethĩwa wĩ kaũ wa kũmina makaũ onthe.

Ũmwe wa moathimo ala Ũsumbĩ wa Ngai ũkaete nĩ kũmina makaũ ĩũlũ wa nthĩ. Yesũ nĩwaneenie ĩũlũ wa silikalĩ ĩsu nthĩnĩ wa ĩla mboya yĩsĩkĩe mũno, aisye atĩĩ: “Ũsumbĩ waku wũke. Kwenda kwaku kwĩke kũũ nthĩ o ta kũya ĩtunĩ.” (Mathayo 6:10) Ũsumbĩ wa Ngai ũkamina makaũ onthe o vamwe na ũthũku, nũndũ nĩw’o ũtumaa andũ mokita.a (Savuli 37:9, 10, 14, 15) O na ti ũsengy’o kwona aatĩĩi ma Yesũ mena wendi wa kwona moathimo ala Ũsumbĩ wa Ngai ũkamaetee.—2 Vetelo 3:13.

Twĩeteela kwa ĩvinda yĩana ata nĩ kana Ũsumbĩ wa Ngai wũke kũmina mathĩna na ũthũku? Kwĩanĩw’a kwa wathani wa Mbivilia kwĩonany’a kana twĩkalĩte “mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo” ya nthĩ ĩno. (2 Timotheo 3:1-5)b O mĩtũkĩ Ũsumbĩ wa Ngai ũkilye kũmina mĩthenya ĩno mĩthũku kwĩsĩla kaũnĩ wa Ali–Maketoni.

O tondũ twonie, ala makanangwa kaũnĩ ũũ wa mũthya nĩ ala “matawĩw’aa ũvoo mũseo wa Mwĩaĩi waitũ Yesũ.” (2 Athesalonika 1:8) Ĩndĩ lilikana kana Ngai ndendeeaw’a nĩ kĩkw’ũ kya mũndũ, o na ethĩwa nĩ mũthũku. (Esekieli 33:11) Nũndũ Ngai ‘ndendaa ũmwe o na wĩva ae,’ kana anangwe kaũnĩ ũsu wa mũthya, nĩwendaa ũvoo mũseo ĩũlũ wa Mwĩaĩi Yesũ ‘ũtavanw’e nthĩ yonthe nĩ kana wĩthĩwe ũkũsĩ kwa mbaĩ syonthe’ mũminũkĩlyo ũtanamba kũka. (2 Vetelo 3:8, 9; Mathayo 24:14; 1 Timotheo 2:3, 4) Kwĩsĩla wĩa ũla Ngũsĩ sya Yeova itethasya wa kũtavany’a, andũ ũmũnthĩ me na mwanya wa kũmũmanya Ngai, kwĩw’a ũvoo mũseo ĩũlũ wa Yesũ, na kwĩsa kwona ĩvinda yĩla kũtakethĩwa kaũ.