Nũũlilikana ĩvinda wavalũkile wĩ kana kanini? Nĩvatonyeka ũkethĩa waũmĩie kwʼoko kana mau. Nũlilikene ũndũ inyia waku waũkiakiisye waũmĩa? No kwĩthĩwa athambisye vala vaĩ kĩtau na akwova. O na kau nĩwaĩie, nĩweewie nesa ĩla inyia waku waũtavisye ndeto nzeo na aũkumbatĩa. Waĩ ũndũ wĩ laisi mũno kũkwata ũkiakisyo ĩvindanĩ yĩu waĩ mũnini.

Ĩndĩ o ũndũ tũendeee na kũkũa, nowʼo maũndũ maendeeaa kwĩthĩwa me momũ. Mathĩna maendeeaa na kwingĩva na ũyĩthĩa nĩ vinya kũkwata ũkiakisyo. Na ũndũ wa kũmakya nĩ kana o na kau asyai maitũ no matũkumbatĩe ĩla twakwatwa nĩ mathĩna, nĩ vinya kũmina mathĩna asu. Kwasũanĩa ngelekanyʼo ii.

• Ĩla mũndũ wavutwa wĩa, aũmĩaa mũno. Kwa ngelekanyʼo, Julian aĩtye kana ĩla wavutiwe, akwatiwe nĩ kĩmako kingĩ mũno. Eekũlasya-ĩ, ‘Ngasũvĩaa andũ makwa ata? Ĩtina wa kũthũkũmana na kambunĩ ĩsu ĩvinda yĩasavĩte ũu, monie ndesa kũmatethya?’

• Nĩvatonyeka ũkethĩwa wĩ na kĩmako nũndũ mũtwaano waku nũnaanangĩkie. Mũndũ mũka wĩtawa Raquel aĩtye atĩĩ: “Naĩ na kĩmako kingĩ mũno vyũ ĩla natiiwe nĩ mũemewa myei 18 mĩvĩtu. Neewʼaa ngoo yakwa ta ĩtilanĩtwʼe ilungu ilĩ.” Aendeee na kwasya atĩĩ: “Woo ũla naĩ nawʼo waĩ mwingĩ mũno vyũ, o na nĩwatumaa nĩtelema.”

• O na nĩvatonyeka ũkethĩwa ũwaĩte mũno na wonaa ũwau ũsu ta ũtesa kũvoa. No vethĩwe ve mavinda wĩwʼaa o tondũ Yovu weewʼaa ĩla waisye atĩĩ: “Nĩngũthĩtha thayũ wakwa; ndikwenda kwĩkala thayũ ĩndĩ yonthe.” (Yovu 7:16) O na nĩvatonyeka ũkethĩwa wĩwʼaa ta mũndũũme wĩtawa Luis, ũla wĩ na myaka 80 na kĩndũ. Aĩtye atĩĩ: “Ve mavinda amwe nĩwʼaa naĩle o kũkwʼa.”

• Kana no wĩthĩwe wendaa kũkiakiwʼa nũndũ nĩwakwʼĩĩwe nĩ mũndũ wendete. Mũndũũme wĩtawa Robert aĩtye atĩĩ: “Ĩla mwanawa wakwʼĩĩe ndekenĩ ĩla yavalũkile, ya mbee ndyaĩkĩĩaa. Ĩtina wa ĩvinda neewie naũmĩa mũno ngoonĩ. Woo ta ũsu neewie ũelekanĩtwʼe Mbivilianĩ na ũvyũ ũkũtonya ngoo.”—Luka 2:35.

Robert, Luis, Raquel, na Julian nĩmakwatie ũkiakisyo, o na kau nĩmakwatĩtwe nĩ maũndũ maito mũno. Nĩmakwatie ũkiakisyo kuma kwa Ngai Mwene Vinya Wʼonthe, ũla nĩwe ũtonya kũtũkiakisya nesa kwĩ mũndũ o na wĩva. Atũkiakiasya ata? We no aũkiakisye ũndũ wakiakiisye andũ asu twoona?

Mũtũmwa Vaulo aeleisye kana Yeovaa nĩwe ‘Ngai wa ũkiakisyo wʼonthe; ũla ũtũkiakiasya mathĩnanĩ maitũ onthe.’ (2 Akolintho 1:3, 4) Kwoou Mbivilia nĩtũĩkĩĩthĩtye kana vai mũndũ wĩsa kwasya kana ndekwenda ũtethyo wa Ngai. O na nĩtũĩkĩĩthĩtye kana vai thĩna ũtonya kũtũkwata na Ngai akaemwa nĩ kũtũkiakisya.

Ũwʼo nĩ kana no nginya twĩke maũndũ mana nĩ kenda tũkiakiwʼe nĩ Ngai. Ekai tũsũanĩe ngelekanyʼo ĩĩ, twasye wĩ mũwau na nũkwenda kũiitwa, ndakĩtalĩ no akũiite na ndwaathi kũmwona? Mwathani Amosi akũlilye atĩĩ: “Elĩ makaendanʼya vamwe, matewʼanĩte?” (Amosi 3:3) Kwoou Maandĩko matwĩĩte atĩĩ: “Mũthengeei Ngai, nake akamũthengeea inywʼĩ.”—Yakovo 4:8.

Nĩkĩ twaĩle kũĩkĩĩa kana Ngai akatũthengeea? Kĩtumi kya mbee nĩ kana Ngai nũtũtavĩtye mavinda maingĩ kana nĩwendaa kũtũtethya. (Sisya ĩsandũkũ yĩla yĩ ĩthangũnĩ ya 5.) Kĩtumi kya kelĩ nĩ kana ve andũ maeleetye ũndũ Ngai wamakiakiisye, amwe me thayũ na angĩ nĩmakwie.

O tondũ andũ aingĩ ũmũnthĩ mamanthaa ũtethyo kuma kwa Ngai, nowʼo Mũsumbĩ Ndaviti wendaa ũtethyo nũndũ wa mathĩna ala mamũkwatĩte. Amwĩsũvie Yeova kwa kũmwĩa atĩĩ: “Ĩwʼaa wasya wa mawĩsũvano makwa, yĩla ngũkwĩkaĩla.” We Ngai nĩwasũngĩie mboya sya Ndaviti? Ĩĩ nĩwamũsũngĩie, na nĩkyo kĩtumi Ndaviti waisye kana nĩwatethiwʼe nĩ Ngai, na ‘kwondũ wa ũu ngoo yake yatana mũno.’—Savuli 28:2, 7.

KĨANDA KYA YESŨ KYA KŨKIAKISYA ONTHE ALA MAMETAA

Ngai nĩwendaa Yesũ eĩthĩwa na kĩanda kya kũkiakisya andũ. Amwe katĩ wa mawĩa maingĩ ala Ngai wendaa Yesũ eanĩsye nĩ ‘kwova ala me na ngoo ndũlĩku’ na ‘kũkiakisya onthe ala mametaa.’ (Isaia 61:1, 2) O tondũ kwathanĩtwe, Yesũ nĩwendeeawʼa mũno nĩ kũtetheesya andũ ala ‘mathĩnĩaa wĩa na maĩ na mĩio mĩito.’—Mathayo 11:28-30.

Yesũ nĩwakiakiasya andũ kwa nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo. Kwa ngelekanyʼo, nĩwamataa, akameka nesa, na ve mavinda angĩ wavoasya ala awau. Mũthenya ũmwe mũndũ wawaĩte mangũ amwĩsũvie Yesũ na amwĩa atĩĩ: “Ethĩwa nũkwenda, nũtonya kũnthesya.” Yesũ nĩweewʼĩie mũndũ ũsu tei na amwĩa atĩĩ: “Nĩngwenda; ĩthĩwa mũtheu.” (Maliko 1:40, 41) Na mũndũ ũsu avoa mangũ vau kwa vau.

Ũmũnthĩ, Mwana wa Ngai nde kũũ nthĩ ũndũ ũtonya kũtũkiakisya. Ĩndĩ Ĩthe wake, Yeova, “Ngai wa ũkiakisyo wʼonthe,” nũendeee kũtetheesya ala mekwenda kũkiakiwʼa. (2 Akolintho 1:3) Ekai twone nzĩa inyia nene ila Ngai ũtũmĩaa kũkiakisya andũ.

• Mbivilia. “Maũndũ o na meva ala mambie kũandĩkwa, nĩmaandĩkiwe nũndũ wa kũtũmanyĩasya, nĩ kana ũndũ wa wũmĩĩsyo na ũkiakisyo wa maandĩko twĩthĩwe na wĩkwatyo.”—Alomi 15:4.

• Veva Mũtheu wa Ngai. Ĩvinda ĩkuvĩ Yesũ amina kũawa, kĩkundi kyonthe kya Kĩklĩsto nĩkyeethĩiwe na ĩvinda ya mũuo. Nĩkĩ? Nũndũ wa ‘kũendeea kũmũkĩa Mwĩaĩi, na kũkiakiwʼa nĩ veva mũtheu.’ (Meko ma Atũmwa 9:31) Veva mũtheu, ũla nĩwʼo vinya wa Ngai ũla ũtũmĩaa kwĩka maũndũ, wĩ ũtonyi mwingĩ mũno. Ngai no atũmĩe veva mũtheu kũkiakisya mũndũ, o na ethĩwa e na thĩna wĩana ata.

• Mboya. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Mũikemakĩe kwa ũndũ o na wĩva.” Na kwoou vandũ va kwĩmakĩa, yonanĩtye kana twaĩle ‘kwĩsũvana vamwe na kũtũnga mũvea. Na mũuo wa Ngai, ũla ũvĩtũkĩte ũmanyi wʼonthe, ũkasũvĩaa ngoo sitũ na mosũanĩo maitũ nthĩnĩ wa Klĩsto Yesũ.’—Avilivi 4:6, 7.

• Aklĩsto Ala Angĩ methĩawa me anyanya ma wʼo tũtonya kũmekwatya matũkiakisye ĩla twĩ na mathĩna. Mũtũmwa Vaulo aeleisye kana Aklĩsto ala angĩ maĩ anyanyae na ‘nĩmamũkiakiisye’ mavindanĩ ma ‘thĩna na ũnyamao.’—Akolosai 4:11; 1 Athesalonika 3:7.

Ĩndĩ nĩvatonyeka ũkethĩwa ũisaanĩwʼa ũndũ maũndũ asu mawetwa matonya kũtethya mũndũ. Ekai twone ũndũ andũ amwe meekie ĩtina wa kũkwatwa nĩ mathĩna ala mawetiwe kĩlungunĩ kĩla kĩvĩtu. O tondũ tũkwona ngelekanyʼonĩ isu, o naku no wĩyonee ũndũ Yeova wĩanĩasya watho ũũ: “Ta ũla ũkiakiawʼa nĩ nyinyia, nowʼo ngamũkiakisya.”—Isaia 66:13.

ĨLA WAVUTWA KANA WAMANTHA WĨA WAA

Mũndũũme wĩtawa Setha aĩtye atĩĩ: “Nĩ na kĩveti kyakwa nĩtwavutiwe wĩa ĩvinda yĩmwe.” Ongeleele kwasya atĩĩ: “Kwa myaka ĩlĩ, twatetheeawʼa nĩ andũ ala angĩ na kũthũkũma ivalũa. Na nũndũ wa mathĩna asu, kĩveti kyakwa Priscilla, nĩkyakwatiwe nĩ kĩmako kingĩ mũno na kyeewʼaa kĩkwʼĩte ngoo vyũ, nakwa naĩ neemenie vyũ.”

“Nĩ kyaũ kyatũtetheeisye kũmĩĩsya? Kĩla ĩvinda Priscilla nĩwalilikanaa ndeto sya Yesũ ila syĩ ĩvukunĩ ya Mathayo 6:34. Ĩandĩkonĩ yĩu Yesũ oonanasya kana tũyaĩle kwĩmakĩa ũndũ wa ũnĩ, nũndũ ũnĩ ũkeethĩwa na mawĩmakĩo mawʼo. Kũvoya kuma ngoonĩ nĩkwamũtetheeisye Priscilla aendeee kwĩyũmĩĩsya. Nakwa nĩnakwatie ũkiakisyo kuma ĩandĩkonĩ ya Savuli 55:22. O ta mũandĩki ũsu wa Savuli, nĩnamwaũĩie Yeova mathĩna makwa na kwa wʼo nĩwandetheeisye. O na kau yu nĩnakwatie wĩa, nĩtũtataa mũno tũikethĩwe na malĩ mbingĩ, o tondũ Yesũ waumisye ũtao ĩandĩkonĩ ya Mathayo 6:20-22. Na ũndũ ũla wa vata mũno nĩ kana nĩtũmũthengeee Yeova kwĩ ũndũ vailyĩ mbeenĩ, na ngwatanĩo yakwa na kĩveti kyakwa nĩ ndũmu.”

Mũndũũme ũmwe wĩtawa Jonathan aĩtye atĩĩ: “Nasengʼaa tũkeeka ata ĩtina wa kũthelelwa na kũvinga viasala yitũ.” Aendeee kwasya atĩĩ: “Nũndũ wa mathĩna ma mbesa ala makwatie nthĩ yitũ, mbesa ila twathũkũmĩe myaka 20 syanywʼie kĩwʼũ. Nĩ na kĩveti kyakwa twambĩĩie kũemanĩwa mbesa. Tũyaĩ tũtonya kũtũmĩa kaati yitũ ya kũthooa syĩndũ nũndũ twoona ta ĩtetĩkĩlwa.”

Jonathan aielesya kĩla kyamatetheeisye aĩtye atĩĩ: “Ndeto ya Ngai na veva wake nĩsyatũtetheeisye kwĩka motwi maseo. Nĩneemanyĩisye kana ndyaĩle kũsakũaa wĩa, na nĩtwaekie kũthooa syĩndũ ite sya lasima. Na nũndũ twĩ Ngũsĩ sya Yeova, nĩtwatethawʼa nĩ ala angĩ tũthaithaa ĩmwe. Nĩmatumie tũeka kwĩvũthya na nĩmatũtetheeasya mavindanĩ ala tũtaĩ mbee na ĩtina.”

ĨLA ANDŨ MATWAANĨTE MATAANĨSYA

Mũndũ mũka ũmwe wĩtawa Raquel aĩtye atĩĩ: “Naũmĩie ngoo mũno ĩla mũemewa wandiie.” Aendeee na kwasya atĩĩ: “Nĩnakwatiwe nĩ kyeva kingĩ mũno. Ĩndĩ nĩnamũthengeeie Ngai, na angiakisya. Ĩla namũvoya Ngai kĩla mũthenya newʼaa mũuo wake wasũvĩa ngoo yakwa, na ndyĩwʼa ngoo yakwa yausya.”

Aĩtye ũũ aielesya kĩla kyamũtethisye: “Mbivilia nĩyandetheeisye naeka kwĩthĩwa na ũthatu ngoonĩ, na kwĩwʼa ndyenda kwĩyĩĩvanĩsya. Nĩnatetheeiwʼe nĩ ndeto ii sya mũtũmwa Vaulo syĩ ĩandĩkonĩ ya Alomi 12:21: ‘Mũikakĩlwʼe vinya nĩ ũthũku, ĩndĩ kĩlyai ũthũku vinya na ũseo.’”

Aendeee na kwasya: “Ve mũnyanya wambonisye ũndũ ndonya kũeka kwĩmakĩa na ndiendeea na maũndũ ala makwa. Ambonisye ĩandĩko ya Mũtavanʼya 3:6 na andavya kana ve ĩvinda mũndũ wĩthĩawa aĩle kwĩtĩkĩla ‘kwasya’ kĩla waĩ nakyo. Ũtao ũsu waĩ mũito ĩndĩ nĩwambaĩle. Yu nĩ na mĩvango ĩngĩ nĩvangĩĩe kwĩanĩsya.”

Mũndũ mũka wĩtawa Elizabeth aĩtye atĩĩ: “Ĩla andũ matwaanĩte mathasya mũtwaano, mũndũ ũla watiwa nĩwendaa kũkiakiwʼa.” Aendeee na kwasya atĩĩ: “Naĩ na mũnyanyawa wandetheeasya kĩla ĩvinda. Nĩwaĩaa nakwa, akangiakisya, na nĩwatumaa nĩwʼa nĩ wa vata vandũ va kwĩthĩwa nĩmenete. Nĩnĩsĩ nesa vyũ kana Yeova atũmĩie mũnyanyawa ũsu kũndetheesya nĩwʼe nesa.”

ĨLA TWAWAA KANA TWAKŨA

Mũndũũme wĩtawa Luis, ũla ũwetiwe kĩlungunĩ kya mbee, ethĩawa na ũwau wa ngoo, na ve mavinda elĩ waĩ vakuvĩ vyũ kũkwʼa. Yu ekalaa ekĩĩtwe nzeve masaa 16 kwa mũthenya. Aĩtye atĩĩ: “Nĩnĩmũvoyaa Yeova kĩla ĩvinda.” Aendeee na kwasya atĩĩ: “Na ĩla namũvoya Ngai, nĩnĩwʼaa veva wake wambĩkĩa vinya. Mboya nĩtumaa nĩendeea kwĩyũmĩĩsya nũndũ nĩnĩmũĩkĩĩaa Ngai na nĩnĩsĩ nesa kana nũnthĩnĩkĩaa.”

Nake Petra, ũla wĩ na myaka 80 na kĩndũ aĩtye atĩĩ: “Nĩnĩwʼaa ndyenda mũno kũtethya maũndũ maingĩ, ĩndĩ vaitonyeka.” Aendeee na kwasya: “Ti ũndũ wĩ laisi kwona nĩendeee na kũthela vinya. Nĩwʼaa nĩ mũnou vyũ na nĩkalawʼa nĩ ndawa. Mavinda maingĩ nĩnĩsũanĩaa ũndũ Yesũ weeie Ĩthe wake kana ethĩwa nĩvatonyeka amũvetangĩe thĩna ũla waĩ mbee wake. O ũndũ Yeova wamũnengie Yesũ vinya eyũmĩĩsye, nowʼo ũnengae vinya nĩyũmĩĩsye. Ĩla navoya kĩla mũthenya nĩwʼaa nakwata vinya. Nĩnĩwʼaa kavaanga ĩtina wa kũneena na Ngai.”—Mathayo 26:39.

Julian, ũla wĩthĩĩtwe na ũwau wa kũanda na kũma kwa mamutha ma mwĩĩ (multiple sclerosis) kwa ĩvinda ya myaka vakuvĩ 30 ewʼaa o ta Petra. Aĩtye atĩĩ: “Naĩ wĩanĩ mũseo mũno ĩndĩ yu vai ũndũ nĩyĩka nũndũ nĩthĩawa kĩvĩlanĩ kya kũsukumwa. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, nĩnĩwʼaa nĩ mwĩanĩe nũndũ nĩnĩyumĩtye kũtetheesya andũ angĩ. Kũtetheesya ala angĩ nĩkũolangaa mathĩna makwa, na Yeova nĩwĩanĩasya watho wake wa kũmbĩkĩa vinya ĩla nĩ na mathĩna. O ta mũtũmwa Vaulo no nasye kana vate nzika: ‘Nĩndonya maũndũ onthe nthĩnĩ wake ũla ũndonyethasya.’”—Avilivi 4:13.

ĨLA TWAKWʼĨĨWA

Antonio aililikana maũndũ ala meekĩkie aĩtye atĩĩ: “Ndyaaĩkĩĩa ĩla neewie kana ĩthe wakwa nũkongiwe nĩ ngalĩ akwʼa.” Aendeee kwasya: “Noonie ũndũ ũsu ũtaaĩle kwĩkĩka nũndũ ĩthe wakwa akongiwe esĩle ũtee wa nzĩa. Ĩndĩ ndyaĩ ũndũ naĩ nĩka. Ekalile sivitalĩ mĩthenya ĩtano ate kwĩyĩwʼa ayĩsa kũkwʼa. No natataa ndikaĩe mami ambene, ĩndĩ ĩla nĩ weka naĩaa mũno vyũ, na ndyĩkũlya, ‘Nĩkĩ? nĩkĩ ũndũ ũũ wĩthĩiwe?’”

Antonio ayĩelesya kĩla kyamũtetheeisye aĩtye atĩĩ: “Mavindanĩ asu onthe naĩ na kyeva kingĩ ndyaaeka kũmũvoya Yeova andetheesye nĩyũmĩĩsye na ndyĩthĩwa na mũuo. Na o ũndũ ĩvinda yaendeee na kũvĩta nowʼo naendeee kũkwata mũuo wa kĩlĩko. Nĩnalilikanile kana Mbivilia yaĩtye kana vai mũndũ ũtakwatwa nĩ ‘ĩvuso’ kana ũndũ ũtataĩĩwe. Nũndũ Ngai ndesa kũkengana, nĩnĩsĩ nesa ki kana ngoona ĩthe wakwa ũthayũũkyonĩ.”—Mũtavanʼya 9:11; Yoana 11:25; Tito 1:2.

O nake Robert, ũla ũwetiwe kĩlungunĩ kya mbee, e o na mawoni ta ma Antonio. Aĩtye atĩĩ: “Nĩ na kĩveti kyakwa, nĩtweethĩiwe na mũuo wa kĩlĩko ũla ũwetetwe ĩvukunĩ ya Avilivi 4:6, 7. Twakwatie mũuo ũsu ĩla twavoyie Yeova. Mũuo ũsu nĩwatumie tũtavya atangaasi ma maũvoo ĩũlũ wa wĩkwatyo wa ũthayũũkyo ũla twĩ nawʼo. O na kau kĩmwana kitũ nĩkyakwʼĩĩe mũisyonĩ ũsu wa ndeke, nĩtũlilikanaa maũndũ maingĩ maseo ala tweekaa ĩmwe. Maũndũ asu maseo nĩmo tũtataa kũsũanĩaa mũno.”

Aendeee na kwasya atĩĩ: “Ĩla Ngũsĩ ila ingĩ syoonie tũielesya ĩũlũ wa mũĩkĩĩo witũ nthĩnĩ wa televiseni tũuĩtye, twameie kana vate nzika ũndũ ũsu wĩkĩkie nũndũ wa mboya mbingĩ ila syaumiwʼe kwondũ witũ. Kwa wʼo nĩnĩsĩ nesa vyũ kana Yeova atũmĩie Ngũsĩ isu kũtũtetheesya nũndũ nĩmatũtũmĩaa mesengyi mbingĩ sya kũtwĩkĩa vinya.”

O tondũ ngelekanyʼo isu syĩkwonanyʼa, Ngai no akiakisye andũ me na mathĩna me kĩvathũkanyʼo. Nao nata ĩũlũ waku, nũkwona ta ũtonya kũũkiakisya? O na wakwatwa nĩ thĩna ũilyĩ ata, no ũkwate ũkiakisyo mavindanĩ asu wĩ na thĩna.b Kwoou Yeova no aũtetheesye nũndũ nĩwe “Ngai wa ũkiakisyo wʼonthe.”—2 Akolintho 1:3.