Mavuku Ala Monanĩtwʼe Nthĩnĩ wa Kavuku ka Ũmbano wa Mwĩkalĩle wa Aklĩsto
MATUKŨ 7-13, MWEI WA 3
MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 1 SAMUELI 12-13
“Mĩtũlyo Nĩtumaa Mũndũ Alewa Nĩ Yeova”
w00 8/1 13 ¶17
Mĩtũlyo Nĩtumaa Mũndũ Alewa Nĩ Yeova
17 Mbeenĩ, meko ma Saulo no moneke maaĩlĩte. Na kĩtumi nũndũ andũ ma Ngai “maĩ avivinye,” ‘nĩmathĩnaa,’ na maũndũ asu nĩmatumĩte methĩwa na wia. (1 Samueli 13:6, 7) Kwa wʼo, ti ũthũku kwosa ĩtambya na mĩtũkĩ ve kĩtumi. Ĩndĩ, lilikana kana Yeova nũsomaa ngoo na nũeleawa kĩeleelo kitũ tũyĩka maũndũ. (1 Samueli 16:7) Kwoou, no nginya ethĩwe oonie nguma ingĩ sya Saulo itawetetwe ĩmwe kwa ĩmwe Mbivilianĩ. Kwa ngelekanyʼo, Yeova no ethĩwe oonie kĩla kyatumie Saulo atethĩwa na wũmĩĩsyo nĩ kana aĩ na mĩtũlyo. Nĩvatonyeka Saulo akethĩwa athatĩte mũno nũndũ nĩwe waĩ Mũsumbĩ wa Isilaeli yonthe, na yaĩ no nginya eteele mwathani wamwonaa e mũkũũ na weekusasya kwĩka maũndũ! Nũndũ Saulo oonie Samueli ta waselewa, avangie kwĩka maũndũ ũndũ ũkwenda na aema kũatĩĩa mĩao ĩla wanengetwe. Kweethĩiwe ata? Samueli ndaamũkumya Saulo nũndũ wa ũndũ ũla weekie. Vandũ va ũu, amũkanisye Saulo na amwĩa: “Ũsumbĩ waku ndũkaendeea . . . nĩkwĩthĩwa ndũneesũvĩa ũla Yeova ũnakwĩaĩe.” (1 Samueli 13:13, 14) Kwoou, o tondũ twoona mĩtũlyo nĩyatumie Saulo alewa nĩ Yeova.
w07 6/15 27 ¶8
Yeova Nĩwonaa Wĩwi Witũ wĩ wa Vata
8 Maũndũ ala Mbivilia ĩwetete ĩũlũ wa Mũsumbĩ Saulo nĩmonanasya vata wa kwĩthĩwa twĩ ewi. Mbeenĩ Saulo aĩ na wĩnyivyo, aĩ mũsumbĩ mũseo, na ‘eeyonaa e mũnini.’ Ĩndĩ ĩtina, nĩwambĩĩe kwĩka motwi atongoewʼe nĩ mĩtũlyo na mosũanĩo mathũku. (1 Samueli 10:21, 22; 15:17) Ĩvinda yĩmwe, Saulo aĩ okite na Avilisiti. Samueli nĩwamũtavisye mũsumbĩ amweteele nĩ kana oke kumya nthembo kwa Yeova na aimũtavya kĩla waaĩlĩte kwĩka. Ĩndĩ Samueli nĩwaseleiwe, na kwoou andũ mambĩĩa kũnyaĩĩka. Ĩla Saulo woonie ũu, ‘nĩwathembie nthembo ya kũvĩvwʼa.’ Ũndũ ũsu nĩwamũthatisye Yeova. Ĩla Samueli wavikie, mũsumbĩ oonanisye ũndũ ũtaĩ mwĩwi kwa kwasya kana Samueli aselewa ‘eyingĩĩisye’ na athemba nthembo ya kũvĩvwʼa nĩ kenda ololosye ngoo ya Yeova. Mũsumbĩ Saulo oonaa kumya nthembo ĩsu kwĩ kwa vata, kwĩ kwĩwʼa na kũatĩĩa ũndũ watavĩtwʼe ĩũlũ wa kweteela Samueli oke kumya nthembo ĩsu. Samueli amwĩie: “Nĩwĩkie ũtumanu; ndũnasũvĩa mwĩao wa Yeova Ngai waku, ũla ũnakwĩaĩe.” Nũndũ wa Saulo kũema kũmwĩwʼa Yeova, ndaendeea kwĩthĩwa e mũsumbĩ.—1 Samueli 10:8; 13:5-13
Ũthwii wa Kĩ-veva
w11 7/15 13 ¶15
We Nũkwĩtĩkĩla Kũtongoewʼa Nĩ Yeova Ngai wĩ Wendo?
15 Mo andũ asu no methĩwe masũanĩaa mũsumbĩ matonya kũmwona no ethĩwe e wa kwĩkwatwʼa kwĩ Yeova? Ethĩwa vailyĩ ũu, kwa wʼo maatĩĩaa maũndũ ma mana! Na maĩ mũisyonĩ wa kwĩtĩkĩla ũvũngũ ũngĩ mwingĩ wa Satani. Waĩ ũndũ wĩ laisi asumbĩ asu kũmalikya ũthaithinĩ wa mĩvwʼanano. Andũ ala mathaithaa mĩvwʼanano masũanĩaa kana syĩndũ ila syonekaa ta, ngai iseũvĩtwʼe na mĩtĩ kana ĩvia no syĩthĩwe syĩ sya kwĩkwatwʼa kwĩ Ngai ũla ũtonekaa, Yeova, ũla woombie syĩndũ syonthe. Ĩndĩ o tondũ mũtũmwa Vaulo waisye, mĩvwʼanano “ti kĩndũ.” (1 Ko. 8:4) Ndĩtonya kwona, kwĩwʼa, kũneena, kana kwĩka ũndũ o na wĩva. No ũmyone, ũkamĩkwata, ĩndĩ wambĩĩa kũmĩthaitha ũyĩthĩa ũatĩĩe maũndũ ma mana ma ũkũlikya mũisyonĩ.—Sav. 115:4-8.
MATUKŨ 14-20, MWEI WA 3
MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 1 SAMUELI 14-15
“Wĩwi Nĩ Mũseo Kũte Nthembo”
w07 6/15 26 ¶4
Yeova Nĩwonaa Wĩwi Witũ wĩ wa Vata
4 Kĩndũ kyonthe kĩla twĩ nakyo kyumĩte kwa Mũmbi Waitũ, Yeova. Ethĩwa vailyĩ ũu, ithyĩ ve kĩndũ tũtonya kũmũnenga? Ĩĩ, ve kĩndũ kya vata mũno tũtonya kũmũnenga. Nakyo nĩ kyaũ? No tũkwate ũsũngĩo kuma ũtaonĩ ũũ: “Mwana wakwa, ĩthĩwa mũĩ, noitanĩthya ngoo yakwa, nĩ kana nĩmũsũngĩe ũla ũmbũthasya.” (Nthimo 27:11) No twĩthĩwe twĩ ewi kwa Ngai. O na kũtwʼĩka nĩtũkwatawa nĩ maũndũ me kĩvathũkanyʼo na mĩeele yitũ yĩ kĩvathũkanyʼo, kĩla ũmwe waitũ eethĩwa e mwĩwi nũsũngĩaa ũvũngũ wa Satani, ũla nĩwe Ndevili, kana andũ mayĩsa kwĩthĩwa me aĩkĩĩku kwa Ngai ĩla makwatwa nĩ motato. Ũsu nĩ ũndũ wa kwendeesya ta kĩ!
it-2 521 ¶2
Wĩwi
No nginya mũndũ ethĩwe e mwĩwi, nũndũ aema kwĩthĩwa e mwĩwi ndesa kwĩtĩkĩlĩka nĩ Ngai. No ta ũndũ Samueli wamwĩie Mũsumbĩ Saulo: “Yeova nũtanĩaa nthembo sya kũvĩvwʼa na nthembo sya kũtonywa, ta ũndũ ũtanĩaa ũkĩthukĩĩsya [kĩevelania sha·maʽʹ] wasya wa Yeova? Sisya kwĩwʼa nĩ kũseo kũte nthembo, na kwĩthukĩĩsya nĩ kũseo kũte mathunya ma ndũũme.” (1Sa 15:22) Mũndũ ũla ũte mwĩwi ethĩawa aileana na ndeto ya Yeova, na ũu nĩ kwasya kana mũndũ ũsu ndaĩkĩĩaa ndeto ĩsu na ũla umanĩte na ĩ ndeto. Kwoou mũndũ ũla ũte mwĩwi nde kĩvathũkanyʼo na ũla ũtũmĩaa mĩvwʼanano ũthaithinĩ. (1Sa 15:23; sianĩsya na Alo 6:16.) Kwasya wĩ mwĩwi kũitoetye, no nginya wonanyʼe ũu kwĩsĩla meko; na kwoou ethĩwa ndwĩ mwĩwi wĩonanyʼa kana ndũĩkĩĩaa kana ndũnengete ndaĩa ũla ũnenganĩte mĩao. (Mt 21:28-32) Ala meanĩawa no kwĩwʼa na kwĩtĩkĩla ũwʼo wa Ngai, ĩndĩ mayĩkaa kwosana na ũwʼo ũsu, methĩawa mayĩkenga na mosũanĩo moo mataĩle na kwoou maikwataa moathimo. (Yak 1:22-25) Mwana wa Ngai nĩwoonanisye ũtheinĩ kana o na ala mekaa maũndũ mavwʼanene na ala meaĩwe, ĩndĩ kwa nzĩa ĩtaĩlĩte kana me na kĩeleelo kĩthũku, maikalika Ũsumbĩnĩ vandũ va ũu makalewa vyũ.—Mt 7:15-23.
Ũthwii wa Kĩ-veva
it-1 493
Tei
Kũthingʼĩĩwʼa wonanyʼe tei kwa nzĩa ĩtosanĩte na kwenda kwa Ngai no kũtume ũkwatwa nĩ maũndũ mathũku mũno. Ũndũ ũsu nĩwonekete nesa nthĩnĩ wa kĩla kyamũkwatie Mũsumbĩ Saulo. Ĩvinda yaĩ yĩnavika ya kũsilĩla Aamaleki, ala nĩmo maĩ andũ ma mbee kũsiĩĩa Aisilaeli maumĩte Misili. Saulo eeyĩaĩwe kana ndaĩle kũmewʼĩa tei o na vanini. Nũndũ Saulo nĩweetĩkĩlile kũthingʼĩĩwʼa nĩ andũ make, ndaatĩĩa mĩao yonthe ũndũ Yeova wamwĩaĩe. Na nũndũ wa ũu, Yeova nĩwamũleile Saulo ndakaendeee kwĩthĩwa mũsumbĩ. (1Sa 15:2-24) Mũndũ ũla ũnengete ndaĩa nzĩa sya Yeova sya ũlũngalu na wĩthĩawa e mũĩkĩĩku kwake, nĩwĩsiĩĩaa ndakeke mavĩtyo na ayananga ngwatanĩo yake na Ngai, o tondũ Saulo weekie.
MATUKŨ 21-27, MWEI WA 3
MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 1 SAMUELI 16-17
“Kaũ Nĩ wa Yeova”
Ũthwii wa Kĩ-veva
it-2 871-872
Saulo
Ĩtina wa ũndũ ũsu na ĩtina wa Ndaviti kwĩtĩkĩwʼa mauta atwʼĩke mũsumbĩ wa Isilaeli wa ĩvinda yũkĩte, veva wa Yeova nĩwamũtiie Saulo. Kuma vau na kũendeea “veva mũthũku wumĩte kwa Yeova nĩwamũthĩnasya.” Yĩla Yeova wavetangie veva wake vala ve Saulo, Saulo nĩwalikilwe nĩ veva mũthũku na nũndũ wa ũu aeka kwĩthĩwa na mũuo wa kĩlĩko, na ambĩĩa kũsũanĩa kwa nzĩa ĩtaĩlĩte. Yĩla Saulo waleile kũmwĩwʼa Yeova, ũu woonanisye kana aĩ na mesilya mathũku kĩlĩkonĩ na ngoonĩ, na kwoou veva wa Ngai ndwaĩ ũtonya kũmũsũvĩa kana kũmũsiĩĩa. Ĩndĩ, nũndũ Yeova nĩwamũvetangĩie Saulo veva wake, na eetĩkĩlya “veva mũthũku” ũmũlike Saulo na ũimũthĩnyʼa, nĩkyo kĩtumi ĩandĩko yĩwĩtĩte “veva mũthũku wumĩte kwa Yeova,” na nokyo kyatumie athũkũmi ma Saulo mawĩta “veva mũthũku wumĩte kwa Ngai.” Saulo nĩwatũmanie Ndaviti alatwʼe o tondũ wataiwe nĩ ũmwe wa athũkũmi make, nĩ kana yĩla ũkwĩwʼa aithĩnwʼa nĩ “veva mũthũku,” Ndaviti akamũingĩa mbeve na kwoou Saulo ayĩwʼa avuũka.—1Sa 16:14-23; 17:15.
MATUKŨ 28, MWEI WA 3– MATUKŨ 3, MWEI WA 4
MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 1 SAMUELI 18-19
“Ĩthĩwa na Wĩnyivyo o na Weanĩsya Maũndũ Manene”
w04 4/1 15 ¶4
Ĩkwatye Veva Mũtheu wa Ngai Ĩla Maũndũ Maku Mavĩndũka
4 O mĩtũkĩ kamwana kau ka ndĩthya kaĩ kamanyĩke mbaĩnĩ yonthe. Ndaviti nĩweetiwe akathũkũmae mũsumbĩ na aimũkũnĩaa wathi. Nĩwooaie Ngoliathu, mũkiti mũnene waĩ mũngʼendu, ũla o na asikalĩ me na ũtũĩka ma Isilaeli mamũkĩaa. Ndaviti nĩwaendie mbee wa aũme ma kaũ, na kwoou okita na Avilisiti na amasinda. Nũndũ wa ũu, andũ nĩmamwendie na maina mbathi sya kũmũkumya. Mbeenĩ, o vamwe na mũtai wa Mũsumbĩ Saulo kũweta kana Ndaviti aĩ “mũĩ wa kũinga” mbeve, nĩwasyokie aweta kana aĩ “ngũmbaũ nene, na mũndũ wa kaũ, na mũĩ wa ũneena, na mũmbe nesa.”—1 Samueli 16:18; 17:23, 24, 45-51; 18:5-7.
Ũthwii wa Kĩ-veva
it-2 695-696
Mwathani
O na kau manyuvawa nĩ veva mũtheu wa Yeova, veonekana ti mavinda onthe athani mavuanĩawʼa nĩ veva mũtheu kĩla meũweta. Vandũ va ũu, veva wa Ngai ‘nĩwookaa ĩũlũ woo’ mavinda amwe na ũimavuanĩsya ũvoo ũla maĩlĩte kũweta. (Esek 11:4, 5; Mika 3:8) Kĩu nĩkyamekĩaa vinya na kwoou mayĩthĩwa matonya kwathana. (1Sa 10:10; Yel 20:9; Amo 3:8) O vamwe na kwĩka maũndũ masaanĩasya andũ ala angĩ, ũndũ moonekaa na mwĩkalĩle woo vate nzika nĩwoonanasya ve kĩndũ kĩ nthĩnĩ woo kĩũtuma meka maũndũ kwa nzĩa ĩsu. Kwoou maũndũ asu no matũtetheesye kũelewa yĩla Mbivilia ĩkwasya “o namo mathana” yĩthĩawa ĩyonanyʼa ata. (1Sa 10:6-11; 19:20-24; Yel 29:24-32; sianĩsya na Mek 2:4, 12-17; 6:15; 7:55.) Kwĩthĩwa matũngĩte ilĩko syoo wĩanĩ ũla matethasya, kwĩthĩwa na kĩthito kingĩ o vamwe na ũkũmbaũ woo nĩkwatumaa moneka masaanĩtye. O na angĩ, meekaa maũndũ mekwoneka me ma ũtumanu nĩ andũ angĩ o tondũ kweethĩiwe yĩla ũla mwathani waumĩlĩĩile makavuteni ma nguthu, ĩvinda yĩla Yeu wetĩkĩawʼa mauta. Ĩndĩ, yĩla mamanyie kana mũndũ ũsu aĩ mwathani, makavuteni asu nĩmoosie kwa ũito ũvoo ũla mataviwʼe. (2Asu 9:1-13; sianĩsya na Mek 26:24, 25.) Yĩla Saulo wamũmanthaa Ndaviti nĩweethĩiwe ‘ta mwathani,’ atembũanga ngũa syake na akoma nthĩ “e mũthei mũthenya ũsu wʼonthe na ũtukũ ũsu wʼonthe,” na ĩvindanĩ yĩu nĩwʼo Ndaviti wasembie akĩa. (1Sa 19:18–20:1) Ũu ti kwasya kana mavinda maingĩ athani mekalaa me athei, nũndũ Mbivilia yonanĩtye ũndũ wĩ kĩvathũkanyʼo. Mavinda angĩ elĩ ala mawetetwe Mbivilianĩ kana athani mekalile me athei, meekie ũu me na kĩtumi kĩna, nakyo nĩ, kwĩanĩsya ũndũ mũna wakonanĩtye na wathani woo. (Isa 20:2-4; Mika 1:8-11) Kĩla kyatumie Saulo ekala e mũthei kĩiwetetwe.
km 1/03 1
Wĩa Wendaa Twĩthĩwe na Wĩnyivyo
1 Ndeto ya Ngai ĩtwĩkĩaa vinya, twĩthĩwe na ‘wĩnyivyo, tũikaĩvanĩsye ũthũku kwa ũthũku, vandũ va ũu, tũmaathime ala meũtwĩka ũu.’ (1 Vet. 3:8, 9) Ũtao ũsu no ũtũtethye yĩla twĩ wĩanĩ wa kũtavanyʼa. Yĩla twĩ wĩanĩ wa ũtavanyʼa, wĩnyivyo witũ no ũtatwe.
2 Wĩnyivyo nĩ nguma ĩtonya kũtũtetheesya tũmĩĩsye maũndũ mate ma kwendeesya. Yĩla twĩ ũtavanyʼa nĩtũkomanaa na andũ tũtesene namo, andũ tũteĩ na mũvango namo, na amwe moo no matũneenyʼe kwa nzĩa ĩte nzeo. Kwoou nĩ kana tũendeee na wĩa wa ũtavanyʼa nĩtwendaa nguma ya wĩnyivyo. Eĩtu-a-asa elĩ ala matavanasya kĩsionĩ kĩmwe kĩtaĩ na mosyao maseo, nĩmatavanisye nyũmba na nyũmba kĩsionĩ kĩu vandũ va myaka ĩlĩ vate mũndũ ũkũmethukĩĩsya. Ĩndĩ maĩ na wũmĩĩsyo, na ũmũnthĩ kĩsionĩ kĩu ve na ikundi ilĩ.
3 Yĩla Twakomana na Andũ Angʼendu: Wĩnyivyo ũkatũtetheeasya kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Yesũ, yĩla angĩ matũneenyʼa kwa nzĩa ĩte nzeo. (1 Vet. 2:21-23) Mwĩĩtu-a-asa ũmwe aitavanyʼa mũsyĩ ũmwe nĩweethĩie kĩveti na kyamũumanga, ĩtina nĩweethĩie mũũme wa kĩveti kĩu nake amũlũngya. Mwĩĩtu-a-asa ũsu ndaathata ĩndĩ ameie no ende kwĩsa kũneena namo ĩvinda yĩngĩ. Ũu nĩwendeeisye mũno kĩveti kĩu na mũũme, na ĩvinda yĩla yĩngĩ mathokeiwe nĩ ngũsĩ ya Yeova nĩmeethukĩĩisye na meetĩkĩla kũka maũmbanonĩ ma kĩkundi. Mavika Nyũmbanĩ ya Ũsumbĩ, ũla mwĩĩtu-a-asa mamũumangie mbeenĩ nĩwookie amakethya e mũtanu na maneenea maũndũ maingangĩ kuma Mbivilianĩ. O naitũ no twololosye ngoo sya ala mate kwendeewʼa nĩ ũvoo mũseo ‘kwa kwĩthĩwa twĩ auu na twĩ na ndaĩa nene.’—1 Vet. 3:15; Nth. 25:15.
4 Ndũkethĩwe wĩ Mũngʼendu: Ũmanyi ũla twĩ na wʼo wa Mbivilia nũtũtetheeasya tũikavũthye andũ na kũmeta masyĩtwa mataĩlĩte. (Yoa. 7:49) Vandũ va ũu, Ndeto ya Ngai ĩtwĩĩte ‘mũikaneene naĩ ĩũlũ wa mũndũ o na wĩva.’ (Tito 3:2) Yĩla tweethĩwa twĩ na wĩnyivyo ngoonĩ o ta Yesũ, nĩtũtumaa angĩ makwata ũthũmũo. (Mt. 11:28, 29) Kwĩthĩwa na wĩnyivyo, nĩkũtumaa ũvoo witũ wendeesya.
5 Wĩnyivyo nũtũtetheeasya kũendeea kũtavanyʼa isionĩ ila kũtethĩawa na mosyao maseo. O na ĩngĩ wĩnyivyo nĩwololoasya ngoo sya ala matendeeawʼa, na no ũtume angĩ mendeewʼa nĩ kwĩthukĩĩsya ũvoo wa Ũsumbĩ. Na ũndũ ũla wa vata mũno vyũ nĩ kana, nguma ĩsu nĩmwendeeasya Yeova ũla ‘ũmonasya ũseo mwingĩ ala me na wĩnyivyo.’—1 Vet. 5:5.
MATUKŨ 4-10, MWEI WA 4
MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 1 SAMUELI 20-22
“Ũndũ Ũtonya Kwĩthĩwa Mũnyanya Mũseo”
w08 2/15 8 ¶7
Kinyĩlaa Nzĩanĩ sya Yeova
7 Ngai nĩwendaa twĩthĩwe twĩ anyanya ma kwĩkwatwʼa. (Nth. 17:17) Yonathani, mwana wa Mũsumbĩ Saulo, nĩwatumie ndũũ na Ndaviti. Yĩla Yonathani weewie kana Ndaviti nĩũaie Ngoliathu, ‘Ngoo ya Yonathani nĩyakwatanie na ngoo ya Ndaviti, na Yonathani amwenda o tondũ wĩyendete mwene.’ (1 Sam. 18:1, 3) O na Yonathani nĩwatavisye Ndaviti ĩvinda yĩla Saulo wendaa kũmũaa. Ĩtina wa Ndaviti kwĩvitha, nĩmesie kũkomana na Yonathani na matianĩa ũtianĩo. Thayũ wa Yonathani waĩ mũisyonĩ nũndũ nĩwaneenie na Saulo ĩũlũ wa Ndaviti, ĩndĩ Ndaviti na Yonathani nĩmesie kũkomana na malũlũmĩĩlya ngwatanĩo yoo. (1 Sam. 20:24-41) Yĩla makomanie ya mũthya, Yonathani nĩweekĩie kwʼoko kwa Ndaviti vinya “nthĩnĩ wa Ngai.”—1 Sam. 23:16-18.
w09 10/15 19 ¶11
Kũendeea Kwĩthĩwa Twendanĩte Nthĩnĩ wa Nthĩ Ĩno Ĩte Wendo
11 Ĩthĩwa wĩ mũĩkĩĩku. Solomoni aandĩkie: “Mũnyanya nĩwendanaa ĩndĩ yonthe; na mwana-a-ĩthe asyaiwe kwondũ wa kũthĩnũkasya.” (Nth. 17:17) Nĩvatonyeka Solomoni aiandĩka ndeto isu akethĩwa asũanĩaa ũndũ ĩthe wake, Ndaviti, wendanĩte na Yonathani. (1 Sam. 18:1) Mũsumbĩ Saulo endaa mwana wake Yonathani atiĩwe kĩvĩla kya ũsumbĩ kya Isilaeli. Ĩndĩ Yonathani nĩweetĩkĩlĩte ũwʼo wa kana Yeova nĩwamũnyuvĩte Ndaviti na akamũnenga kĩanda kĩu. Kĩvathũkanyʼo na Saulo, Yonathani ndaamwĩwʼĩa Ndaviti kĩwĩu. Ndaaĩwʼa woo nũndũ wa ũndũ Ndaviti wakumawʼa, o na ndaaĩtĩkĩlana na ndeto nthũku ila Saulo waneeneaa Ndaviti. (1 Sam. 20:24-34) Ithyĩ tũilyĩ ta Yonathani? Yĩla anyanya maitũ makwata ianda, nĩtũtanaa namo? Ĩla makwatwa nĩ mathĩna, nĩtũmakiakiasya na tũimatethya? Nĩtũĩkĩĩaa na mĩtũkĩ ĩla tweewʼa nzukũ ĩũlũ wa mũnyanya waitũ? Kana, nĩtũlũmanasya na anyanya maitũ na tũimatetea o tondũ Yonathani weekie?
Ũthwii wa Kĩ-veva
w05 3/15 24 ¶4
Maũndũ Manene Kuma Ĩvukunĩ ya Samueli wa Mbee
21:12, 13. Yeova nĩwendaa tũtũmĩe ũtonyi witũ wa kwĩsilya na wa kwĩka maũndũ ĩla twakomana na maũndũ metu. Nũtũnengete Ndeto yake mbeveee ĩla ĩtumaa twĩthĩwa na ũĩ, ũmanyi na ũtonyi wa kũsũanĩa. (Nthimo 1:4) O na ĩngĩ, nĩtũtetheeawʼa nĩ atumĩa Aklĩsto.
MATUKŨ 18-24, MWEI WA 4
MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 1 SAMUELI 23-24
“Mweteele Yeova wĩ na Wũmĩĩsyo”
w04 4/1 16 ¶8
Ĩkwatye Veva Mũtheu wa Ngai Yĩla Maũndũ Maku Mavĩndũka
8 Ndaviti ndaaĩtĩkĩla kũmwĩka Saulo naĩ. Nũndũ aĩ na mũĩkĩĩo na wũmĩĩsyo, nĩwaekie maũndũ asu mokonĩ ma Yeova. Ĩtina wa Mũsumbĩ kuma ngunganĩ, Ndaviti amwĩtie na wasya mũnene na amwĩa atĩĩ: “Yeova nasilanʼye katĩ wakwa naku, na Yeova andĩvanĩsye vala ũĩ; ĩndĩ kwʼoko kwakwa kũtikethĩwe ĩũlũ waku.” (1 Samueli 24:12) O na kau Ndaviti nĩweesĩ kana Saulo e na mavĩtyo, ndaaĩyĩĩvanĩsya; o na ndaamũtavya Saulo ndeto nthũku kana akaneena ndeto nthũku ĩũlũ wake. Na mavindanĩ angĩ me kĩvathũkanyʼo, Ndaviti nĩweesiĩĩie ndakeyĩĩvanĩsye. Vandũ va ũu, nĩwamwĩkwatisye Yeova alũnge maũndũ.—1 Samueli 25:32-34; 26:10, 11.
w04 6/1 22-23
Wĩkaa Motwi Ũtongoewʼe Nĩ Maũndũ Ala Maũthyũlũlũkĩte?
Ũndũ wa katatũ nĩ kana, vandũ va kũatĩĩa nzĩa ite sya kĩmaandĩko tũmine mathĩna maitũ twaĩlĩte kweteela Yeova. Mũmanyĩwʼa Yakovo aandĩkie ũũ: “Ekai wũmĩĩsyo wĩanĩsye wĩa wawʼo, nĩ kana mwĩthĩwe mwĩ eanĩu na mũte na ĩlanga maũndũnĩ onthe, vate kĩndũ mũtialĩtye.” (Yakovo 1:4) Twaĩlĩte kũeka wũmĩĩsyo “wĩanĩsye wĩa wawʼo” kwa kwĩtĩkĩla kũmĩĩsya motato vandũ va kũatĩĩa nzĩa ite sya kĩmaandĩko nĩ kana tũmine ĩtatwa yĩu. Na kwoou kwa nzĩa ĩsu mũĩkĩĩo witũ ũkeethĩawa watatwa na kĩu kĩitũtetheesya kũmanya ũndũ ũlũmĩte. Yosevu na Ndaviti maĩ na wũmĩĩsyo wa mũthemba ũsu. Mayaatata kũmina mathĩna moo kwa nzĩa ĩtonya kũmũthatya Yeova. Vandũ va ũu, nĩmatatie kũmĩanĩsya na mathĩna moo me na woni ũla waĩle. Nĩmamweteelile Yeova na makwata moathimo maingĩ mũno nũndũ wa kwĩka ũu. Yeova nĩwamatũmĩie kwovosya na kũtongoesya andũ make.—Mwambĩlĩlyo 41:39-41; 45:5; 2 Samueli 5:4, 5.
O naitũ no tũkwatwe nĩ mathĩna matonya kũtuma twĩsilya kũatĩĩa nzĩa ite sya kĩmaandĩko nĩ kana tũmamine. Kwa ngelekanyʼo, yo no wĩthĩwe ũkwʼĩte ngoo nũndũ ndwaaĩsa kũkwata mũndũ waĩlĩte wa kũtwaana nake? Ethĩwa ũu nĩwʼo vailyĩ, ĩvathane na ĩtatwa o na yĩva ya kũtũla mwĩao ũũ wa Yeova wa kũtwaana “o nthĩnĩ wa Mwĩaĩi.” (1 Akolintho 7:39) Wʼo mũtwaano waku no wĩthĩwe na mathĩna? Vandũ va kũatĩĩa veva wa nthĩ ĩno ũla wĩkĩaa vinya andũ mataanĩsye na mathasye mũtwaano, ĩkĩa kĩthito nĩ kana mũmine mathĩna mũtwaanonĩ wenyu. (Malaki 2:16; Aeveso 5:21-33) Yo no wĩthĩwe ũiemwa nĩ kũsũvĩa mũsyĩ waku nũndũ wa mathĩna ma mbesa? Nzĩa ĩmwe ya kwonanyʼa kana nũmweteelete Yeova nĩ kwĩvathana na nzĩa syonthe ila itaĩlĩte sya kũmantha mbesa. (Savuli 37:25; Aevelania 13:18) Vate nzika, ithyonthe nĩtwaĩlĩte kwĩkĩa kĩthito kũmĩanĩsya na mathĩna kwa nzĩa ĩla yaĩlĩte na tũinenga Yeova kĩndũ kya kũathima. Tũyĩka ũu, twaĩlĩte kwĩthĩwa tũtwʼĩte kũmweteela Yeova amine mathĩna ala twĩ namo.—Mika 7:7.
MATUKŨ 25, MWEI WA 4– ĨTUKŨ 1, MWEI WA 5
MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 1 SAMUELI 25-26
“We Nĩwosaa Ĩtambya Ũtambĩte Kũsũanĩa?”
Nĩwoonanisye Ũmanyi
10 Mo asikalĩ asu maĩ kĩthito ũu mekalanasya ata na aĩthi asu? Waĩ o ũndũ wĩ laisi kwoo kũyaa malondu asu mavinda kwa mavinda nĩ kana makwate kĩndũ kya kũya, ĩndĩ mayaatata kwĩka ũu. Vandũ va kwĩka ũu, meekaa kũsũvĩa athũkũmi asu ma Navali vamwe na ndĩthya yake. (Soma 1 Samueli 25:15, 16.) Aĩthi vamwe na ndĩthya syoo nĩmakomanaa na mĩisyo mingĩ. Kĩsio kĩu kyaĩ nyamũ mbingĩ mbai na mũvaka wa ngalĩko ya ĩtheo wa Isilaeli waĩ vakuvĩ. Na nũndũ wa ũu, ingʼei na ikundi ila syaendaa iitavĩa andũ syumĩte nthĩ ingĩ nĩsyakothaa kũlika kĩsionĩ kĩu mavinda maingĩ.
11 Ndwaĩ ũndũ wĩ laisi kũĩthya aũme asu maingĩvĩte ũu weũnĩ. Kwoou mũthenya ũmwe Ndaviti nĩwatũmie aũme make kwa Navali etĩtye ũtethyo. Ndaviti eekie ũu ĩvindanĩ yĩla yaĩle. Yaĩ ĩvinda ya kũtila malondu wia, na ĩvindanĩ yĩu andũ nĩmeethĩawa na mboka na nĩmoonanasya ũlau. O na ĩngĩ, Ndaviti nĩwanyuvie ndeto nzeo sya kũtũmĩa na syĩkwonanyʼa kana nũnengete Navali ndaĩa. O na aitũmana aisye Navali ewe “Ndaviti mwana waku” nĩwe ũtũmanĩte, na noĩthwa eekie ũu kwonanyʼa kana nũkũnenga Navali ndaĩa nũndũ wa myaka yake. Ĩndĩ Navali asũngĩie ata?—1 Sam. 25:5-8.
12 Navali eekie kũthata! Mwanake ũla waeteie Avikaili livoti aisye kana Navali eekie ‘kũmauma.’ Nũndũ wa ũtoonu wake, Navali ambĩĩie kũmatetya na wasya mũnene nũndũ wa mĩkate yake, kĩwʼũ, na nyama ila wathĩnzĩte. Atũmĩie ndeto sya kĩvũthya, asya kana Ndaviti nĩ mũndũ vathei mũno, na amũelekanyʼa na mũthũkũmi wĩvithĩte vwana wake. Navali aĩ na woni o ta ũla waĩ na Saulo, ũla wamenete Ndaviti. Vaiĩ ũmwe katĩ woo waĩ na woni ta wa Yeova. Ngai nĩwamwendete Ndaviti, na ndamwonaa ta ngombo ĩleete kwĩnyivĩsya vwana wayo. Ĩndĩ amwonaa ta mũsumbĩ wa ĩvinda yũkĩte wa Isilaeli.—1 Sam. 25:10, 11, 14.
Nĩwoonanisye Ũmanyi
18 Nĩweetĩkĩlile kũtũlwa mũtĩ nũndũ wa mavĩtyo ma mũũme, na kwoou akũlya Ndaviti amũekee newe. Nĩweetĩkĩlile kana kwawʼo mũũme wake aĩ mũtumanu o tondũ ĩsyĩtwa yake yoonanasya, na nĩvatonyeka akethĩwa atavisye Ndaviti ũu nĩ kana one kana ti ũndũ wa ũĩ mũndũ take kũthĩnanyʼa na ndia ta ĩsu. O na nĩwaeleisye Ndaviti kana nũmũĩkĩĩĩte tawe mwĩtĩkĩwʼa mauta wa Yeova na nĩwĩsĩ kana nĩwũkitaa “makaũ ma Yeova.” O na ĩngĩ, nĩwaeleisye Ndaviti kana nĩweesĩ Yeova nũmwathĩte kũmũtwʼĩkĩthya mũsumbĩ. Amwĩie atĩĩ: “Yeova . . . akwiĩte mũnene wĩ mbee ũsumbĩnĩ ĩũlũ wa Isilaeli.” Ĩtina, Avikaili nĩweeie Ndaviti ndakatate kwosa ĩtambya yĩtonya kũtuma eta nthakame ĩte na ĩvĩtyo, nũndũ ũndũ ũsu waĩ ũtonya kwĩsa kũmũetee “woo.” Veonekana aneeneaa kũthĩnwʼa nĩ wasya wa ngoo. (Soma 1 Samueli 25:24-31.) Ndeto isu syamũkiitie Ndaviti ngoo mũno.
Ũthwii wa Kĩ-veva
Nĩwoonanisye Ũmanyi
16 Ĩndĩ ũu nĩ kwonanyʼa kana Avikaili nĩwaleile kwĩnyivĩsya ũkũmũ wa mũũme e mũtwe wa mũsyĩ? Aiee! Lilikana kana Navali aĩ anavũthya mwĩtĩkĩwʼa mauta wa Yeova. Ũndũ ũsu wesaa kũtuma we vamwe na aũme onthe ma nyũmba yake mate mavĩtyo moawa. Takethĩwa Avikaili ndaaosa ĩtambya, yo noĩthwa o nake aĩ atonya kũtalĩlwa mavĩtyo nũndũ wa kĩla mũũme weekie? Ũndũnĩ ũũ, yaĩ no nginya Avikaili enyivĩsye Ngai wake kwĩ mũũme.