Mavuku Ala Monanĩtwʼe Nthĩnĩ wa “Kavuku ka Ũmbano wa Mwĩkalĩle wa Aklĩsto”

Mavuku Ala Monanĩtwʼe Nthĩnĩ wa Kavuku ka Ũmbano wa Mwĩkalĩle wa Aklĩsto

ĨTUKŨ 1-7, MWEI WA 1

MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | YOVU 32-33

Kiakisya Ala me na Mawĩmakĩo

it-1 710

Eliu

Eliu ndaĩ mwendeesya wa andũ, o na ndaanenga mũndũ o na ũmwe ĩsyĩtwa ya kũmũkathĩĩa. O ta Yovu, nĩweesĩ kana we ombĩtwe na yũmba na kana Mũmbi wake aĩ Ngai Mwene Vinya Wʼonthe. We ndaĩ na kĩtumi o na kĩmwe kya kũmũtelemya Yovu. Vandũ va ũu, aneenie nake ta mũnyanya wa wʼo. Amwĩtaa na ĩsyĩtwa yake, kĩvathũkanyʼo vyũ na ũndũ Elivasi, Mbilitati, kana Nzovali mamwĩtaa.—Yovu 32:21, 22; 33:1, 6.

MATUKŨ 22-28, MWEI WA 1

MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | YOVU 38-39

Ũthwii wa Kĩ-veva

it-2 222

Mũnengani wa Mĩao

Yeova Nĩwe Mũnengani wa Mĩao. Yeova nĩwe Mũnengani wa Mĩao wa wʼo, ĩtunĩ na kũũ nthĩ. Nĩwe ũnenganĩte mĩao ĩla ĩtongoeasya syĩndũ ila ite thayũ (Yovu 38:4-38; Sav 104:5-19), na nyamũ. (Yovu 39:1-30) O nake mũndũ oombiwe nĩ Yeova, na e ungu wa mĩao yake ya wũmbi. Ĩndĩ nũndũ ombĩtwe e na ũtonyi wa kwĩnyuvĩa ũndũ ũkwenda kwĩkala, ethĩawa atonya kũsũanĩa nesa na e na wendi wa kũmwendeesya Ngai. Kwoou ethĩawa aĩlĩte kũtongoewʼa nĩ mĩao ya Ngai ya mwĩkalĩle. (Alo 12:1; 1Ko 2:14-16) Eka ũu, mĩao ya Yeova nĩtongoeasya syũmbe syake sya veva, alaĩka.—Sav 103:20; 2Vt 2:4, 11.

Mĩao ya Yeova ya wũmbi ndĩvĩndũkaa o na vanini. (Yel 33:20, 21) Twasisya wũmbi wake wʼonthe ũla wonekaa na metho, nĩtũmanyaa kana mĩao yake nĩ mĩlũmu na nĩ ya kwĩkwatwʼa. Kũndũnĩ kũla andũ ma saenzi mamanya ũndũ mĩao ĩsu ĩthũkũmaa, methĩawa matonya kũtala na kũmanya nesa ũndũ mwei, ndata, na syĩndũ ingĩ sya ĩtunĩ iendaa, na mekaa ũu na mĩtũkĩ vyũ na mateũvĩtya. Mũndũ ũla waema kũatĩĩa mĩao ĩla ĩtongoeasya syĩndũ ta isu, nĩmamwoseaa ĩtambya vau kwa vau. O ta ũu, mĩao ya Ngai ya mwĩkalĩle ndĩtonya kũvĩndũwa, na mũndũ ndatonya kũmĩtũla na ayĩema kũkwatwa nĩ mathĩna. O na kau no aeme kwosewa ĩtambya vau kwa vau kana kũkwatwa nĩ mathĩna vau kwa vau, ndaema kwĩsa kũthĩna o tondũ mũndũ ũtaema kũkwatwa nĩ ũthũku alea kũatĩĩa mĩao ya wũmbi. Nĩkyo kĩtumi Maandĩko maĩtye: “Ngai ti wa kũvũĩwa ngũĩ. Nũndũ o kĩla mũndũ ũvandaa, nokyo ũkaketha.”—Aka 6:7; 1Ti 5:24.

MATUKŨ 29, MWEI WA 1– MATUKŨ 4, MWEI WA 2

MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | YOVU 40-42

Kĩla Tũtonya Kwĩmanyĩsya Maũndũnĩ Ala Mamũkwatie Yovu

w10 10/15 3-4 ¶4-6

“Nũũ Wĩsĩ Kĩlĩko kya Yeova?”

⁴ Yĩla twavindĩĩsya kwa ũliku maũndũ ala Yeova wĩkaa, nĩtwonaa vata wa kwĩvathana na mũtuo wa kũmũsilĩla Ngai kwosana na woni wa andũ. Yeova nĩwawetie mũtuo ta ũsu ndetonĩ ila syĩ Savuli 50:21, The Holy Bible in Current Kikamba Language, yĩla waisye: “Wasũanĩaa nĩilyĩ taku.” Ũndũ ũsu ũilye o ta kĩla kyawetiwe nĩ mũsomi ũmwe wa Mbivilia myaka mbee wa 175 mĩvĩtu. Aisye: “Andũ nĩmasembeaa kũmũsilĩla Ngai kwosana na mawoni moo ene, na mekwatasya aatĩĩe mĩao ĩla maseũvĩtye matũmĩĩte kĩla mekwona kyaĩlĩte.”

⁵ Twaĩlĩte kwĩthĩwa twĩ metho nĩ kana tũikavĩndũe woni wa Yeova ĩũlũ wa maũndũ aĩ nĩ kana wosane na woni witũ na mawendi maitũ. Nĩkĩ twaĩle kwĩthĩwa twĩ metho? Kĩtumi nũndũ yĩla tũkwĩmanyĩsya Maandĩko, no twone maũndũ amwe Yeova weekie mataĩlĩte kwosana na woni witũ o na kau nĩtwĩsĩ twĩ ene naĩ. Ve ĩvinda Aisilaeli maambĩĩie kũsũanĩa kwa nzĩa ĩsu na kwoou meethĩwa na woni ũtaĩlĩte ĩũlũ wa ũndũ Yeova wamakuaa. Kwoou Yeova amatavisye atĩĩ: “Inywʼĩ mwĩasya, Nzĩa ya Mwĩaĩi ndĩanene. Ĩthukĩĩsye, we nyũmba ya Isilaeli: Nzĩa yakwa ndĩanene? nzĩa syenyu tisyo iteanene?”—Esek. 18:25.

⁶ Kĩla kĩtonya kũtũtetheesya nĩ kana tũikasilĩlae Yeova kwosana na myolooto yitũ ene, nĩ kũmanya kana tũi na ũtonyi wa kwona maũndũ ũndũ Yeova ũmonaa, na mavinda amwe twĩthĩawa tũvĩtĩtye vyũ. Yovu nĩwaaĩlĩte kwĩmanyĩsya ũndũ ũsu. Ĩvinda yĩla wakwatiwe nĩ mathĩna maingĩ, mavinda maingĩ nĩwakusaa ngoo mũno na kĩu nĩkyatumie ambĩĩa kwĩsũanĩa. Nĩwaekie kũsũanĩa maũndũ ala maĩ ma vata. Ĩndĩ Yeova nĩwamũtetheeisye kwa wendo ambĩĩa kwona maũndũ kwa nzĩa ĩla yaĩlĩte. Yeova amũkũlilye makũlyo mbee wa 70, ala Yovu ũtaĩ atonya kũsũngĩa, nĩ kana amũtetheesye kũmanya kana ndaĩ atonya kũelewa maũndũ ũndũ Yeova ũmaeleawa. Yovu nĩweenyivisye na alũnga woni wake.—Soma Yovu 42:1-6.

Ũthwii wa Kĩ-veva

it-2 808

Kũneenewa Naĩ

Yovu aĩ mũndũũme mũlũngalu na waendeeie kwĩthĩwa e mũĩkĩĩku o na yĩla waneeneiwe naĩ. Ĩndĩ nĩwambĩĩe kwĩthĩwa na woni ũtaĩlĩte na kĩu kyatuma avĩtya. O na ũu wĩ o vo, nĩwalũngilwe. Eliu aisye ũũ ĩũlũ wa Yovu: “Nĩ mũndũ wĩva ũilyĩ Yovu, ũla ũnyusaa kĩvũthya ta manzĩ?” (Yovu 34:7) Yovu nĩwambĩĩie kwĩtetea na kwĩsũanĩa vandũ va kũmũtetea Ngai. O na ambĩĩie kwona ũlũngalu wake wĩ mũnene kwĩ wa Ngai. (Yovu 35:2; 36:24) Oonaa maũndũ asu onthe mathũku mũno maneenawa nĩ “anyanyae” atatũ, ta meelekelwʼe kwake vandũ va kwelekelwʼa kwa Ngai. Ũndũnĩ ũsu ailye o ta mũndũ ũla wĩtĩkĩlaa na aitanĩa kũvũthwʼa na kũneenewa naĩ, o ũndũ mũndũ ũtonya kũtanĩa kũnywʼa kĩwʼũ. Ĩtina Ngai nĩwatavisye Yovu kana anyanyae asu mamũvũthasya maneenaa maũndũ mate ma wʼo ĩũlũ wa Ngai. (Yovu 42:7) O ta ũu, yĩla Aisilaeli maisye meenda mũsumbĩ, Yeova eeie mwathani Samueli atĩĩ: “Maikũleete we, ĩndĩ ninyie maleete, nĩ kana ndikethĩwa mũsumbĩ ĩũlũ woo.” (1Sa 8:7) O nake Yesũ eeie amanyĩwʼa make atĩĩ: “Mũkamenwa nĩ mbaĩ syonthe [ti kwondũ wenyu, ĩndĩ] nũndũ wa ĩsyĩtwa yakwa.” (Mt 24:9) Kũia maũndũ asu kĩlĩkonĩ no kũtume Mũklĩsto oomĩĩsya kũneenewa naĩ e na woni ũla waĩlĩte, na kĩu kĩituma akwata ĩtuvi nũndũ wa kũmĩĩsya.—Luk 6:22, 23.

MATUKŨ 5-11, MWEI WA 2

MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | SAVULI 1-4

Ũthwii wa Kĩ-veva

it-1 425

Wewa Kana Mavuti

Wewa nĩ ĩsyũlyo ĩvũthũ yĩthĩawa yĩvwʼĩkĩte syĩndũ ta mbaale na nganũ. O na kau Mbivilia ĩwetaa wewa kwa nzĩa ya ngelekanyʼo, ĩvinda ya tene wewa woonekaa andũ maivũa lĩu. Ĩtina wa kũvũa lĩu, masyũlyo mawʼo matwʼĩkaa wewa na mayaĩ na vata, nũndũ mayaĩ matonya kũĩwa. Kwoou maĩ matonya kwonanyʼa nesa vyũ kĩndũ kĩvũthũ, kĩte vata, na kĩte kya kwendeesya, na kyaĩle kũvathũkanwʼa vyũ na kĩla kĩseo na kĩyĩkwʼa ĩtheka.

Ũndũ wa mbee ũla weekawa nĩ kũvũa ũ lĩu, nĩ kana wewa ũsu ũtaanĩsye na mbeke. Na ĩndĩ lĩu waũlũkwʼa, wewa ũsu wakuawa nĩ kĩseve o ũndũ kĩtoo kĩũlũkawʼa nĩ kĩseve. Kĩu kĩonanyʼa nesa vyũ ũndũ Yeova Ngai ũvetangaa akaĩi ma mũĩkĩĩo andũnĩ make, na ũndũ wĩkasya ĩtheka vyũ athũku na mbaĩ ila imũvĩngaa. (Yovu 21:18; Sav 1:4; 35:5; Isa 17:13; 29:5; 41:15; Osea 13:3) Ũsumbĩ wa Ngai ũkatilanga amaitha mawʼo tũlungu tũnini wĩthĩe mavetangwa o mĩtũkĩ ta wewa.—Nda 2:35.

Wewa ũsu ũtaĩ na vata ĩngĩ, woombanawʼa na ũivĩvwʼa nĩ kana ndũkolũkwʼe nĩ kĩseve ũtũngwe lĩunĩ ũla wavũwa na ũiwananga. O ta ũu, Yoana Mũvatisi nĩwathanie ĩũlũ wa kwanangwa kwa ala makwataa mbau ndĩni sya ũvũngũ. Aisye kana Yesũ Klĩsto, ũla nĩwe Mũvũi, akoombanyʼa nganũ, “ĩndĩ mavuti akamavĩvya na mwaki ũtatonya kũvowʼa.”—Mt 3:7-12; Luk 3:17.

MATUKŨ 12-18, MWEI WA 2

MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | SAVULI 5-7

Ũthwii wa Kĩ-veva

it-1 995

Mbũa

Ĩandĩkonĩ ya Alomi 3:13, mũtũmwa Vaulo atũmĩie ndeto ila syĩ Savuli 5:9 kũelekanyʼa mĩmeo ya andũ athũku na “mbũa mbingũe.” O tondũ mbũa mbingũe yĩthĩawa yeteele kusũwʼa akwʼũ na syĩndũ itatethya, nowʼo mĩmeo ya athũku yathamasya kũneena maũndũ mathũku vyũ na matatethya.—Sianĩsya na Mt 15:18-20.

MATUKŨ 19-25, MWEI WA 2

MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | SAVULI 8-10

Ũthwii wa Kĩ-veva

it-1 832

Kyaa

Kwa nzĩa ya ngelekanyʼo Ngai awetawa ta ũtethasya wĩa wake na ‘syaa,’ mawĩa asu nĩ ta kũandĩka ĩla Mĩao Ĩkũmi masengeanĩ ma mavia (Kuma 31:18; Kũt 9:10), kwĩka syama (Kuma 8:18, 19), o na kũmba matu (Sav 8:3). Ngai atũmĩie “syaa” isu wĩanĩ wake wa kũmba na syonanasya veva wake mũtheu kana vinya wake wa kwĩka maũndũ, na ũndũ ũsu wonanĩtwʼe nesa vyũ ngewanĩ ya wũmbi ĩla yĩ ĩvukunĩ ya Mwambĩlĩlyo. Ngewa ĩsu yonanasya kana ĩvindanĩ yĩu vinya wake wa kwĩka maũndũ wavwʼĩkĩte manzĩ. (Mwa 1:2) Ĩndĩ, Maandĩko ma Kĩkiliki ma Kĩklĩsto nĩmatũmĩĩte ndeto nzeo itonya kũtũtetheesya kũelewa kĩla ndeto isu syoonanasya. Ngewa ĩla ĩandĩkĩtwe nĩ Mathayo yĩonanyʼa kana Yesũ aumĩsye ndaimoni atũmĩĩte “veva wa Ngai,” nake Luka aandĩka eekie ũu atũmĩĩte “kyaa kya Ngai.”—Mt 12:28; Luk 11:20.

MATUKŨ 26, MWEI WA 2– MATUKŨ 3, MWEI WA 3

MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | SAVULI 11-15

Kwakũna Visa wĩ Nthĩ Nzaũ ya Ngai Yusĩe Mũuo

w06 5/15 18 ¶3

Maũndũ Manene Kuma Ĩvukunĩ ya Mbee ya Savuli

11:3—Nĩ myambĩlĩlyo yĩva ĩkanangwa? Aa nĩ maũndũ onthe ala matetheeasya mĩvango ya andũ kũendeea nesa. Nayo nĩ mĩao, myamũlo, na ũsili wa katĩ. Yĩla maũndũ asu maema kũatĩĩwa, kwĩthĩawa kĩthokoanyʼo na kũyĩthĩawa na ũsili wa katĩ. Yĩla kwathi ũu, “mũndũ mũlũngalu” aĩle kũmwĩkwatya Yeova vyũ.—Savuli 11:4-7.