Yo Ndĩni Nĩyaĩlĩte Kwĩlikya Siasanĩ?

Ĩũlũ wa nthĩ yonthe, andũ aingĩ ala maasya nĩ aatĩĩi ma Yesũ Klĩsto nĩmelikasya mũno maũndũnĩ ma siasa. Amwe matataa kũendeesya ndĩni syoo na myolooto yoo ya mwĩkalĩle kwa kũkwata mbau atongoi amwe ma siasa kana kyama kĩna kya siasa. Na ĩndĩ, atongoi ma siasa kaingĩ matũmĩaa maũndũ mana ala makwataa andũ kĩsionĩ kana makonetye mwĩkalĩle, nĩ kana makwatwe mbau nĩ ndĩni. Ti ũndũ wĩ vinya kwona atongoi ma ndĩni mayũkitĩa kĩvĩla kĩna kya siasa. O na nthĩnĩ wa nthĩ imwe, ndĩni ya “Kĩklĩsto” no yĩthĩwe na kĩanda kya mwanya mũno nginya ũkethĩa nĩyo ndĩni ya nthĩ ĩsu.

We wĩona ata? Mo aatĩĩi ma Yesũ Klĩsto nĩmaĩlĩte kwĩlikya maũndũnĩ ma siasa? No ũkwate ũsũngĩo wasisya ngelekanyʼo ya Yesũ. Aisye atĩĩ: “Nĩnamwiĩa ngelekanyʼo, nĩ kana o ũndũ nyie neeka, o nenyu mwĩkae o ta ũu.” (Yoana 13:15) We Yesũ atwiĩie ngelekanyʼo yĩva maũndũnĩ makonetye siasa?

We Yesũ nĩweelikilye maũndũnĩ ma siasa?

Aiee. Yesũ ndaaĩlikya siasanĩ sya nthĩ ĩno.

Yesũ ndaaũkitĩa kĩvĩla kya kĩ-siasa. Nĩwaleile kwĩthĩwa e mũsumbĩ wa silikalĩ sya andũ yĩla Satani ũla nĩwe Ndevili wamwathie kũmũnenga “mosumbĩ onthe ma nthĩ.” (Mathayo 4:8-10)a O na ĩvindanĩ yĩngĩ, andũ ala moonie Yesũ e na nguma nzeo ila syaĩ itonya kũtuma ethĩwa e mũtongoi mũseo, nĩmatatie kũmũthingʼĩĩsya elikye maũndũnĩ ma siasa. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Yesũ nĩwamanyie kana me vakuvĩ kũka kũmũkwata mamũtwʼĩkĩthye mũsumbĩ, na kwoou auma vau asyoka ĩngĩ kĩĩmanĩ e weka.” (Yoana 6:15) Yesũ ndeekaa maũndũ ũndũ andũ mendaa eke. Vandũ va ũu, nĩwaleile kwĩlikya maũndũnĩ ma siasa.

Yesũ ndaakwata mbau ngalĩko o na ĩmwe maũndũnĩ ma siasa. Kwa ngelekanyʼo, ĩvindanĩ ya Yesũ Ayuti nĩmathataa mũno nĩkwĩthĩwa maaĩlĩte kũĩva koti silikalĩnĩ ya Lomi, ũndũ ũla moonaa ũtaĩlĩte o na vanini. Yĩla matatie kũmũlikya Yesũ ũndũnĩ ũsu, ndaaĩtĩkĩla o na vanini kũkwata mbau ngusanĩsyo isu sya kĩ-siasa ĩũlũ wa ethĩwa koti ta ũsu nĩwaaĩlĩte kũĩvwa. Ameie atĩĩ: “Mũnengei Kaisali syĩndũ sya Kaisali, na Ngai syĩndũ sya Ngai.” (Maliko 12:13-17) Ndaakwata mbau ngalĩko o na ĩmwe ũndũnĩ ũsu, ĩndĩ nĩwamonisye kana koti ũla weetawʼa nĩ silikalĩ ya Lomi, ĩla yoonanasya Kaisali, nĩwaaĩlĩte kũĩvwa. Ĩvindanĩ o yĩu, nĩwoonanisye kana wĩwi ũla twaĩlĩte kwĩthĩwa nawʼo kwelekela ala me na ũkũmũ nĩwaĩlĩte kwĩthĩwa na mĩvaka. Mũndũ ndaaĩlĩte o na vanini kũnenga silikalĩ kĩla kĩmwaĩle Ngai, na ũu nĩ vamwe na kwĩyumya na kũmũthaitha.—Mathayo 4:10; 22:37, 38.

Yesũ nĩwakwatie mbau na atavya ala angĩ ĩũlũ wa silikalĩ ya ĩtunĩ, ũla nĩ Ũsumbĩ wa Ngai. (Luka 4:43) Ndaaĩlikya maũndũnĩ ma siasa nũndũ nĩweesĩ kana Ũsumbĩ wa Ngai wĩ wʼoka, na ti silikalĩ sya andũ, nĩwʼo ũkaseũvya nthĩ yĩkale ũndũ Ngai wendaa. (Mathayo 6:10) Nĩweesĩ kana Ũsumbĩ wa Ngai ndwaĩ wĩsa kũsumbĩka ũtũmĩĩte silikalĩ sya andũ, vandũ va ũu ũkaivetanga vyũ.—Ndanieli 2:44.

Mo Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa nĩmeelikasya maũndũnĩ ma siasa?

Aiee. Aatĩĩi ma Yesũ nĩmeewie mwĩao wake ũla wonanĩtye kana ‘mo ti ma nthĩ.’ (Yoana 15:19) Nĩmaatĩĩie ngelekanyʼo yake na meevathana vyũ na siasa sya nthĩ ĩno. (Yoana 17:16; 18:36) Vandũ va kwĩlikya maũndũnĩ ma siasa, nĩmatethisye wĩa ũla Yesũ wameaĩe matethye, nawʼo nĩ kũtavanyʼa na kũmanyĩsya ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai.—Mathayo 28:18-20; Meko ma Atũmwa 10:42.

Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa moonaa kũmwĩwʼa Yeova nowʼo ũndũ ũla wa vata vyũ thayũnĩ, ĩndĩ nĩmeesĩ kana nĩmaaĩlĩte kũnenga ndaĩa ala maĩ na ũkũmũ silikalĩnĩ. (Meko ma Atũmwa 5:29; 1 Vetelo 2:13, 17) Nĩmeewʼaa mĩao na nĩmaĩvaa koti. (Alomi 13:1, 7) O na kau mayaaĩlikya maũndũnĩ ma siasa, nĩmatethekaa nĩ maũndũ amwe silikalĩ yanenganae, o vamwe na mĩao ya kũmasũvĩa.—Meko ma Atũmwa 25:10, 11; Avilivi 1:7.

Kĩla isitoli ĩwetete ĩũlũ wa Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa na siasa

“Aklĩsto nĩmaleile kwĩka maũndũ amwe meekawa nĩ ala mekalaa Lomi. . . . Mayaaĩtĩkĩla o na vanini kũkitĩa kĩvĩla kya siasa.”—On the Road to Civilization—A World History, ĩthangũ ya 238.
“Vai ũĩkĩĩthyo o na ũmwe wonanĩtye kana Yesũ nĩwendaa kwĩlikya maũndũnĩ ma siasa kana itanĩ sya kaũ, na . . . ũu nowʼo vailye na amanyĩwʼa make.”—Jesus and Judaism, ĩthangũ ya 231.
“Mũklĩsto oonaa ndĩni yake ĩtaĩlĩte o na vanini kũkonanwʼa na maũndũ ma siasa na yaĩ ya vata mũno kwĩ ũndũ o na wĩva ũla ũkonanĩtye na siasa; wĩwi wake waĩ kũla kwĩ Klĩsto ĩndĩ ti Kaisali.”—Caesar and Christ, ĩthangũ ya 647.
“[Mũtũmwa] Vaulo nĩweeyũmbanĩtye kũtũmĩa ũthasyo ũla waĩ nawʼo e laiaa wa Lomi nĩ kana atetheke nĩ mĩao ya silikalĩ ĩla koti yeekĩĩte kwondũ wa laiaa ma nthĩ ĩsu, ĩndĩ ndaakwata mbau o na vanini maũndũ ma siasa, kana akatata kwĩkĩa angĩ vinya meke ũu. . . . O na kau nĩmaĩkĩĩe kana nĩmaaĩlĩte kũnenga ndaĩa ala me na ũkũmũ silikalĩnĩ, Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa nĩmeesĩ kana mayaaĩlĩte o na vanini kwĩlikya maũndũnĩ ma siasa.”—Beyond Good Intentions—A Biblical View of Politics, ĩthangũ ya 122-123.
“Aklĩsto aingĩ ma ĩvinda ya atũmwa nĩmeesĩ nesa kana mayaaĩlĩte kwĩthĩwa na kĩanda o na kĩva maũndũnĩ ma siasa . . . Myakanĩ ya 200 ĩyambĩĩa, Hippolytus aisye kana kwosana na kĩthĩo kya tene kya Aklĩsto, ethĩwa mũsili wa makoani silikalĩnĩ ya Lomi nĩwenda kũtwʼĩka Mũklĩsto yaĩ no nginya atie kĩanda kĩla waĩ nakyo.”—A History of Christianity, Ĩvuku ya I, ĩthangũ ya 253.

Ũmũnthĩ Aklĩsto maikwataa mbau ngalĩko o na ĩmwe

Mbivilia nĩyonanĩtye ũtheinĩ kana Yesũ, o na aatĩĩi make ma ĩvinda ya tene mayaaĩlikya maũndũnĩ ma siasa. Nũndũ wa kĩtumi kĩu, ta Aklĩsto, Ngũsĩ sya Yeova ĩũlũ wa nthĩ yonthe, iikwataa mbau ngalĩko o na ĩmwe maũndũnĩ ma siasa. Na o ta Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa, nĩmatethasya wĩa ũla Yesũ wameaĩe matethasye—nĩmatavanasya “ũvoo ũũ mũseo wa Ũsumbĩ.”—Mathayo 24:14.

a Yĩla Yesũ waleile, ndaasya kana Satani ndaĩ na ũkũmũ wa kũmũnenga kĩla wamwathaa. O na ĩtina amwĩtie Satani, “mũnene wa nthĩ.”—Yoana 14:30