“Nĩkĩ Ngũsĩ sya Yeova Ililikanaa Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi kwa Nzĩa yĩ Kĩvathũkanyʼo na Ndĩni Ila Ingĩ?”
Nĩtũatĩĩaa vyũ kĩla Mbivilia ĩwetete ĩũlũ wa kũlilikana Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi, kĩla kwa ndeto ingĩ kĩtawa kyaũya kya Mwĩaĩi, Kyaũya kya Mũthya, na ũmbano wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ. (1 Akolintho 11:20) Kĩvathũkanyʼo naitũ, ndĩni mbingĩ niĩkĩĩaa na kwĩka maũndũ makonanĩtye na ũndũ ũsu kĩvathũkanyʼo vyũ na ũndũ Mbivilia ĩmanyĩasya.
Kĩeleelo
Kĩeleelo kya Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi nĩ kũlilikana Yesũ, na tũyonanyʼa kana nĩtũtũngaa mũvea nũndũ wa nthembo ĩla waumisye kwondũ witũ. (Mathayo 20:28; 1 Akolintho 11:24) Kyaũya kĩu kĩyĩthĩawa ne sakalamendi, kana kĩthĩo kĩna kĩkonanĩtye na ũthaithi kĩla kĩtumaa Ngai atwonyʼa tei wake kana atũekea naĩ sitũ.a Mbivilia ĩmanyĩasya kana tũtonya o kũekewa naĩ sitũ kwa kũmũĩkĩĩa Yesũ ĩndĩ ti nũndũ wa kĩthĩo kĩna kya ndĩni.—Alomi 3:25; 1 Yoana 2:1, 2.
Twaĩle kũlilikana mavinda meana?
Yesũ eaĩe atũmwa make malilikanae Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi, ĩndĩ ndaamatavya nĩ mavinda meana maaĩle kwĩka ũu. (Luka 22:19) Andũ amwe monaa kyaĩle kũlilikanwa kĩla mwei, angĩ namo malilikanaa kĩla kyumwa, kĩla mũthenya, mavinda meana ũna kwa mũthenya, kana o mavinda maingangĩ kwosana na ũndũ mũndũ ũkwona vaĩle.b Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, vaa ve maũndũ mana ala twaĩlĩte kũvindĩĩsya.
Yesũ ambĩĩisye Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi matukũ ala Ayuti mekaa Vasaka, na esie kũkwʼa ĩtina o mũthenyanĩ ũsu. (Mathayo 26:1, 2) Ũsu ti o ũndũ weekie kwĩkĩka. Maandĩko maelekanĩtye nthembo ya Yesũ na nthembo ya kalondu ka Vasaka. (1 Akolintho 5:7, 8) Vasaka yeekawa o ĩmwe kĩla mwaka. (Kuma 12:1-6; Alivai 23:5) O ta ũu, Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwac malilikanaa kĩkwʼũ kya Yesũ o ĩmwe kwa mwaka, na ũu nowʼo Ngũsĩ sya Yeova syĩkaa iatĩĩe mũvango ũsu wĩ na mũsingi wa Maandĩko.
Matukũ na saa
Mũvango ũsu Yesũ wambĩĩisye ndũtũtetheesya o kũmanya nĩ mavinda meana twaĩle kwĩka ũu, ĩndĩ nĩwonanĩtye nĩ matukũ meana na saa siana. Ambĩĩisye kyaũya kĩu Matukũ 14, Mwei wa Nisani, Mwaka wa 33 ĩtina wa Klĩsto, kwosana na kalenda ka Kĩyuti ka tene (lunar calendar). (Mathayo 26:18-20, 26) Twĩkaa ũmbano wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ matukũ o asu kĩla mwaka, tũatĩĩe ngelekanyʼo ya Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa.d
O na kau Matukũ 14, Mwei wa Nisani, Mwaka wa 33 ĩtina wa Klĩsto maĩ Wakatano, matukũ asu nĩmatonya kũvalũkĩla mũthenya wĩ kĩvathũkanyʼo kĩla mwaka. Kĩla mwaka tũtusaa matukũ ma Nisani 14 tũatĩĩe o nzĩa ĩla yaatĩĩawa ĩvindanĩ ya Yesũ, vandũ va kũatĩĩa kalenda ka Kĩyuti ka ĩvinda yĩĩ.e
Mũkate na mbinyu
Yĩla Yesũ wambĩĩisye kyaũya kĩu, atũmĩie mũkate vamwe na mbinyu ndune ila syatialile mamina kwĩka Vasaka. (Mathayo 26:26-28) O tũatĩĩe ngelekanyʼo yake, tũtũmĩaa mũkate ũte ĩlawa kana ũtongeletwe syĩndũ ingĩ, na mbinyu ndune ĩtavulanĩtwʼe na kĩndũ, ĩndĩ ti juice ya nzavivũ kana mbinyu yongeletwe syĩndũ ingĩ.
Ndĩni imwe nitũmĩaa mũkate ũvulanĩtwʼe na ĩlawa, ĩndĩ kaingĩ Mbivilia ĩtũmĩaa ĩlawa kwonanyʼa naĩ kana kĩndũ kĩtonya kwananga. (Luka 12:1; 1 Akolintho 5:6-8; Akalatia 5:7-9) Kwoou, o mũkate ũte na ĩlawa kana ũtongeletwe syĩndũ ingĩ nowʼo waĩlĩte vyũ kũtũmĩwa kwonanyʼa mwĩĩ wa Klĩsto ũla ũte na naĩ. (1 Vetelo 2:22) Ũndũ ũngĩ ũla ũtakwatĩtwe mbau nĩ Mbivilia nĩ kũtũmĩa juice ngaatu ya nzavivũ vandũ va kũtũmĩa mbinyu. Makanisa amwe mekaa ũu nũndũ wa kwĩyĩkĩĩa mwĩao ũte Mbivilianĩ wa kũlea kũnywʼa mbinyu.—1 Timotheo 5:23.
No ngelekanyʼo, ĩndĩ ti mwĩĩ wake mwene kana nthakame yake
Mũkate ũte ĩlawa na mbinyu ndune ila itũmĩawa ũmbanonĩ wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ no ngelekanyʼo, ila syonanasya mwĩĩ wa Yesũ na nthakame yake. Iivĩndũkaa kwa nzĩa ya kyama ikatwʼĩka mwĩĩ wake kana nthakame yake, kana ikavulana na mwĩĩ wake kana nthakame yake, o tondũ amwe masũanĩaa. Kwa sisya wone ũndũ Maandĩko maĩkĩĩthĩtye ũndũ ũsu.
Ta kethĩwa Yesũ eeie amanyĩwʼa make manywʼe nthakame yake, no ta ũndũ ũmwe na kwĩthĩwa ameie matũle mwĩao wa Ngai ũla ũtũvatĩte kũya nthakame. (Mwambĩlĩlyo 9:4; Meko ma Atũmwa 15:28, 29) Ĩndĩ Yesũ ndaĩ eka ũu, nũndũ ndesa o na vanini kwĩaĩa andũ matũle mwĩao wa Ngai ũla ũkonetye ũtheu wa nthakame.—Yoana 8:28, 29.
Ta kethĩwa atũmwa ma Yesũ manywie nthakame yake, ndethĩwa aasya nthakame yake “ĩla yĩĩtĩkwʼa,” kwonanyʼa kana nthembo yake nĩyeeteele kumwʼa.—Mathayo 26:28.
Nthembo ya Yesũ yaumiwʼe ‘ĩvinda o yĩmwe atakeka ũu ĩngĩ.’ (Aevelania 9:25, 26) Kwoou, kethĩwa mũkate na mbinyu nĩsyavĩndũkie syatwʼĩka mwĩĩ wa Yesũ na nthakame yake ĩvindanĩ ya Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi, ala maĩsaa methĩwa maitũngĩlĩĩla nthembo ĩsu.
Yesũ aisye atĩĩ: “Ĩkaai ũu kwondũ wa kũndilikana,” ĩndĩ ti kwondũ wa “kũnthemba.”—1 Akolintho 11:24.
Ala maĩkĩĩaa kana mũkate na mbinyu ivĩndũkaa ikatwʼĩka mwĩĩ wa Yesũ na nthakame yake, maĩkĩĩaa ũmanyĩsyo ũsu nũndũ wa ũndũ mĩsoa mĩna ya Mbivilia ĩalyũlĩtwe. Kwa ngelekanyʼo, Mbivilia mbingĩ ialyũlĩtwe syonanĩtye kana Yesũ aisye atĩĩ: “Kĩĩ nĩ nthakame yakwa.” (Mathayo 26:28) O na ũu wĩ o vo, ndeto sya Yesũ no ialyũlwe atĩĩ: “Kĩĩ kĩonanyʼa nthakame yakwa, kana “Kĩĩ kĩũngamĩe nthakame yakwa.”f O tondũ Yesũ weekaa mavinda maingĩ, amanyĩasya atũmĩĩte ngelekanyʼo.—Mathayo 13:34, 35.
Naaũ maĩsaa mũkate na kũnywʼa mbinyu?
Yĩla Ngũsĩ sya Yeova iũlilikana Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi, no anini katĩ waitũ maĩsaa mũkate na kũnywʼa mbinyu. Nĩkĩ vethĩawa vailye ũu?
Nthakame ya Yesũ ĩla yetĩkie yambĩĩisye “ũtianĩo mweũ” ũla wambĩĩie kũtũmĩka vandũ va ũtianĩo ũla waĩ vo katĩ wa Yeova Ngai na mbaĩ ya tene ya Isilaeli. (Aevelania 8:10-13) Ala me nthĩnĩ wa ũtianĩo ũsu mweũ nĩmo maĩsaa mũkate na kũnywʼa mbinyu ũmbanonĩ wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ. Ti Aklĩsto onthe maĩsaa, ĩndĩ no ala “meetiwe” kwa nzĩa ya mwanya nĩ Ngai. (Aevelania 9:15; Luka 22:20) Asu nĩmo makasumbĩka ĩtunĩ me vamwe na Klĩsto, na Mbivilia yaĩtye kana no andũ 144,000 ala manengetwe kĩanda kĩu.—Luka 22:28-30; Ũvuanyʼo 5:9, 10; 14:1, 3.
Kĩvathũkanyʼo na “ĩĩthya ĩnini” ya ala metĩtwe makasumbĩke vamwe na Klĩsto, aingĩ maitũ me na wĩkwatyo wa kwĩthĩwa katĩ wa “ĩkomano ĩnene” ya ala makakwata thayũ wa tene na tene vaa ĩũlũ wa nthĩ. (Luka 12:32; Ũvuanyʼo 7:9, 10) O na kau ala twĩ na wĩkwatyo wa kwĩkala vaa ĩũlũ wa nthĩ tũyĩĩsaa mũkate na kũnywʼa mbinyu ũmbanonĩ wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ, nĩtũendaa ũmbanonĩ ũsu nĩ kana twonanyʼe nĩtũtũngaa mũvea nĩ nthembo ya Yesũ ĩla waumisye kwondũ witũ.—1 Yoana 2:2.
a Ĩvuku McClintock and Strong’s Cyclopedia, Ĩvuku ya IX, ĩthangũ ya 212 yaĩtye atĩĩ: “Ndeto sakalamendi ndĩ nthĩnĩ wa Ũtianĩo Mweũ, o na ndeto ĩno ya Kĩkiliki [μυστήριον [my·steʹri·on], vai vandũ ĩtũmĩĩtwe ĩkonanĩtwʼe na ũvatiso kana kyaũya kya Mwĩaĩi, kana ũndũ ũngĩ wa mwanya ta ũsu.”
b Mbivilia imwe nitũmĩĩte ndeto “mavinda maingĩ ũndũ vatonyeka” yĩla iũneenea Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi, na nũndũ wa ũu andũ amwe maeleawa nĩ ta syonanasya kana kyaũya kĩu kyaĩle kũlilikanwa kaingĩ ũndũ vatonyeka. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, ndeto ila syaĩle na syatũmĩkie kĩthyomonĩ kya tene vyũ nĩ “o yĩla” kana “kĩla ĩvinda.”—1 Akolintho 11:25, 26.
c Sisya ĩvuku The New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge, Ĩvuku ya IV, ĩthangũ ya 43-44, na McClintock and Strong’s Cyclopedia, Ĩvuku ya VIII, ĩthangũ ya 836.
d Sisya ĩvuku The New Cambridge History of the Bible, Ĩvuku ya 1, ĩthangũ ya 841.
e Kalenda ka Kĩyuti ka matukũ aa konanasya mwei wa Nisani ũkambĩĩa ĩndĩĩ kwa kũsisya yĩla mwei ũkethĩwa katĩ katĩ wa nthĩ na syũa, ĩndĩ nzĩa ĩsu ti yo yatũmĩawa ĩvindanĩ ya atũmwa. Vandũ va ũu, Mwei ũsu wa Nisani wambĩĩaa yĩla mwei wooneka kwa ĩvinda ya mbee ku Yelusaleme, na ũu weethĩawa ĩtina wa mũthenya ũmwe kana o mbeange ĩtina wa mwei kwĩthĩwa katĩ katĩ wa nthĩ na syũa. Kĩvathũkanyʼo kĩu nĩ kĩtumi kĩmwe kĩkwonanyʼa nĩkĩ matukũ ala Ngũsĩ sya Yeova syĩkaa ũmbano wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ mavinda maingĩ matesaa kwosana na matukũ ma Vasaka ala matĩĩawa nĩ Ayuti ma ĩvinda yĩĩ.
f Sisya ĩvuku A New Translation of the Bible, ya James Moffatt; The New Testament—A Translation in the Language of the People, ya Charles B. Williams; na The Original New Testament, ya Hugh J. Schonfield.