ĨKŨLYO YA 9

Nĩnaĩle Kũĩkĩĩa Kana Syĩndũ Syeekie Kwĩyumĩlya?

NĨKĨ ŨŨ NĨ ŨNDŨ WA VATA?

Vakatwʼĩka kana syĩndũ syeekie kwĩyumĩlya, vayĩthĩwa ve vata wa kwĩthĩwa thayũ. Ethĩwa kwa wʼo syĩndũ syeekie kũmbwa, no tũkwate mosũngĩo maseo ma makũlyo ala andũ mekũlasya ĩũlũ thayũ ĩvinda yĩĩ na ĩvinda yũkĩte.

WE ŨTONYA KWĨKA ATA?

Kwasũanĩa ngelekanyʼo ĩno: Mwanake wĩtawa Alex nũsaanĩwʼe nĩ ũndũ ũkwĩka. Atwĩe aĩkĩĩe kana kwĩ Ngai na nĩwe woombie syĩndũ syonthe. Ĩndĩ ũmũnthĩ mwalimũ wa ĩsomo ya biology amanyĩisye na kĩthingʼĩĩsyo kana syĩndũ syeekie kwĩyumĩlya na ũndũ ũsu nũĩkĩĩthĩtwʼe nĩ andũ ma saenzi. Alex ndeenda ayoneka ta mũtumanu. Na kwoou aisũanĩa atĩĩ: “Ethĩwa andũ ma saenzi nĩmaĩkĩĩthĩtye kana syĩndũ syeekie kwĩyumĩlya, ninyie ũũ nĩleane namo?”

Takeka nue Alex, no wĩtĩkĩle kana syĩndũ syeekie kwĩyumĩlya aĩ nũndũ mavuku ma sukulu maĩtye ũu?

AMBA KŨSŨANĨA!

Mavinda maingĩ andũ ala maĩkĩĩaa kana syĩndũ syeekie kwĩyumĩlya na ala maĩkĩĩaa kana syĩndũ syeekie kũmbwa mawetaa kĩla maĩkĩĩaa matambĩte kũsũanĩa mũno, ĩndĩ mayĩthĩawa mesĩ nesa ki nĩkĩ maĩkĩĩaa maũndũ asu.

Andũ amwe maĩkĩĩaa kana syĩndũ syeekie kũmbwa nũndũ mamanyĩawʼa ũu makanisanĩ.
Andũ amwe maĩkĩĩaa kana syĩndũ syeekie kwĩyumĩlya nũndũ ũu nĩwʼo mamanyĩawʼa sukulu.

MAKŨLYO THANTHATŨ WAĨLE KŨSŨANĨA

Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Kĩla nyũmba yakĩtwe nĩ mũndũ: ĩndĩ ũla ũseũvĩtye syĩndũ syonthe nĩ Ngai.” (Aevelania 3:4) We no ũĩkĩĩe ũndũ ũsu?

Mũndũ wa mũika asiĩĩsye nyũmba — Kwasya kana syĩndũ iyaaũmbwa nĩ ũndũ ũsaanĩtye ta kwasya kana nyũmba yeekie kwĩyumĩlya ĩndĩ ndyaakwa

ŨNDŨ ANDŨ MAASYAA: Syĩndũ syonthe ila twonaa syaumĩlile ĩtina wa mũlivũko mũnene (big bang).

1. Nĩ kyaũ kyatumie mũlivũko ũsu wĩthĩwa?

2. Katĩ wa maũndũ aa elĩ, nĩ ũndũ wĩva ũkwosana na kĩlĩko? Nĩ kwasya kana syĩndũ syonthe syeekie kwĩyumĩlya kana nĩ kwasya kana ve mũndũ watumie syĩthĩwa vo?

ŨNDŨ ANDŨ MAASYAA: Andũ maumie nyamũnĩ.

3. Ethĩwa andũ matwʼĩkaa maumie nyamũnĩ ta ngũlĩ, nĩkĩ ve kĩvathũkanyʼo kĩnene mũno vyũ katĩ wa ũndũ andũ mesilasya na ũndũ ngũlĩ syĩsilasya?

4. Nĩkĩ o na tũsamũ tũla tũnini twĩthĩawa twĩ twa ũsengyʼa na twĩ vinya kũeleeka ũndũ mĩĩ yatwʼo yĩilyĩ?

ŨNDŨ ANDŨ MAASYAA: Asomi nĩmaĩkĩĩthĩtye kana syĩndũ syeekie kwĩyumĩlya.

5. Andũ ala maasyaa ũu nĩmekĩte ũkunĩkĩli ĩũlũ wa ũndũ ũsu?

6. Nĩ andũ meana maĩkĩĩaa kana syĩndũ syeekie kwĩyumĩlya nũndũ meeiwe kana andũ onthe ala asomu maĩkĩĩaa ũu?

“Ũkakilya ũtembeele kĩthekanĩ kĩ mĩtĩ mingĩ ũkethĩa nyũmba mbanake, we no ũsũanĩe kana mĩtĩ ĩla yakĩte nyũmba ĩsu yeekie kũvalũka na yeevanga nesa yatwʼĩka nyũmba? Ũndũ ũsu ndũtonyeka! Kwoou vatonyeka ata mũndũ akaĩkĩĩa kana syĩndũ syonthe syeekie kwĩyumĩlya?”—Julia.

“Kwasũanĩa mũndũ aikwĩa kana kambunĩnĩ ya kũtumbĩthya mavuku vaumĩlile mũlivũko mũnene na watuma langi ũla ũandĩkaa mavuku ũtalĩkanga ngũtanĩ na kĩalanĩ, na kwoou mũlivũko ũsu waseũvya ĩvuku. We no ũĩkĩĩe ũndũ ũsu?”—Gwen.

NĨKĨ WAĨLE KŨMŨĨKĨĨA NGAI?

Mbivilia nĩkwĩkĩĩte vinya ũtũmĩe “kĩlĩko.” (2 Timotheo 1:7) Ũu nĩ kwasya kana ndwaĩle kũĩkĩĩa kana kwĩ Ngai ũsukumĩtwe nĩ maũndũ aa

ŨNDŨ ŨKWĨWʼA (Kwosana na ũndũ ngwĩwʼa, nonaa ve vinya wĩ vandũ mwingĩ mũno ũvĩtũkĩte wa andũ)
ŨNDŨ WĨWʼAA ANDŨ ANGĨ MAYASYA (Kũla nĩkalaa kwĩ andũ mendete ndĩni)
KŨTHINGʼĨĨWʼA NĨ ANDŨ ALA ANGĨ (Asyai makwa mambĩie nĩĩkĩĩae kana kwĩ Ngai na ndyaĩ na ũndũ ũngĩ nĩka)

Ĩndĩ waĩle kwĩthĩwa na itumi nzeo sya kũĩkĩĩa kana kwĩ Ngai.

“Ĩla neethukĩĩsya mwalimũ aimanyĩsya ũndũ mwĩĩ wa mũndũ ũthũkũmaa, ũu ũtumaa nĩthĩwa nde na nzika kana kwĩ Ngai. Kĩla kalungu ka mwĩĩ ke vata mwĩĩnĩ, o na nginya tũla tũnini. O na mwĩĩ witũ wĩthĩawa ũendeee kũtethya maũndũ maingĩ o na tũteũmanya. Kwa wʼo ki mwĩĩ wa mũndũ nĩwaũsengyʼa mũno!”—Teresa.

“Ĩla noona ngolova ndaasa vyũ, ngalĩ, kana meli, nĩkũlasya-ĩ, ‘Nũũ ũla waseũvisye syĩndũ ii?’ Kwa ngelekanyʼo, no nginya ngalĩ ĩkaseũvwʼa nĩ andũ oĩ mũno nũndũ yĩthĩawa na twĩndũ twingĩ na tũnini twaĩle kũkwatanwʼa nesa nĩ kana ngalĩ ĩthi. Na kwoou ethĩwa ve mũndũ ũseũvasya ngalĩ no nginya vethĩwe ve ũla woombie andũ.” —Richard.

“O ũndũ naendeeie kwĩmanyĩsya maũndũ ma saenzi nowʼo naendeeie kũmanya kana ũmanyĩsyo wa kana syĩndũ syeekie kwĩyumĩlya ti wa wʼo. . . . Nyie nĩwʼaa yĩ laisi mũno kũĩkĩĩka kana kwĩ Mũmbi wa syĩndũ kwĩ kũĩkĩĩa kana syĩndũ syeekie kwĩyumĩlya.”—Anthony.

KWASŨANĨA ŨNDŨ ŨŨ

O na kau andũ ma saenzi nĩmekĩte ũkunĩkĩli kwa myaka mingĩ, mainamba kũvikĩa ũtwi ũmwe onthe matonya kwĩtĩkĩlana na ũkwonanyʼa kana syĩndũ syeekie kwĩyumĩlya. Ethĩwa andũ ma saenzi matwʼĩkĩkanaa kana nĩmo me na ũmanyi mwingĩ na mayĩtĩkĩlanaa kana syĩndũ syeekie kwĩyumĩlya, nũkwona ta ũthũku kwĩthĩwa wĩ na nzika ĩũlũ wa ũmanyĩsyo ũsu?